көк кітап. КӨК КІТАП ӘДЕБИЕТ (3). 1. Бізді заманымыза дейінгі жазу сызулар мен аыз жырлар
 Скачать 436.29 Kb.
|
|
Мұқан Иманжанов (1916 - 1958) Туған жері: Қарағанды облысы, Жезлі ауданы. Әңгімелері, очерктері "Жастық" (1948), "Тындағылар" (1956), "Таныс қыз" (1957) җинақтарында жарық көрді. "Сонген шала" (сатиралык комедия, 1957), "Менін махаббатым" (пьесалар, 1960), "Кок белес" (аяқталмаган роман, 1960) кітаптары басылды. "Алғашқы айлар" повесі 1950 жылы жарық көрді, Жамбыл атындағы республикалық бірінші жүлдеге ие болды. Повестің бас кейіпкері Жақыпбек Әділбеков. Тәкен Әлімқұлов (1918-1987) Туған жері: Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы Шығармаларының баспа бетінде жариялануы : 1945 ж Тәкен Әлімқұловтың шығармалары: « Қараой», «Сарыжайлау», «Қаралы қобыз», ***«Қараой» шығ. Авторы- Т.Әлімқұлов ***Т.Әлімқұлұлының «Қараой» шығармасында Махамбет өміріне қатысты қай кезеңді суреттейді? «Махамбет өмірінің соңғы кезеңін) ** Махамбет өмірінің ең қайғылы тұсын суреттеген шығарма – «Қараой» ***Т. Әлімқұлұлының Махамбет шығармасындағы «Қараой» ненің аты?- жердің ***Т.Әлімқұлы «Қараойға ертеде ат шалдыртыпты –мыс»,-деп, Махамбетттен басқа қай батырдың атын атайды? (Ер Тарғынның) ***Т.Әлімқұлұлы «Қараой» туындысында «Ақырап» деп атаған қай ай? (Қазан) ***Әуес, Нұрсұлтан, Ықылас , Жаңаберген атты кейіпкерлері бар Т.Әлімқұлұлының туындысы?- («Қараой») ***Т.Әлімқұлының шығңармасында ерекше орын алатын тақырып: (өнер тақырыбы) ***Т.Әлімқұлының өнер тақырыбындағы шығармалары мен кейіпкерлері: («Телқоңыр» - күйші Сейтек, «Сейтек сарыны » - Сейтек, «Сарыжайлау» -Тәттімбет, «Қаралы қобыз» -Ықылас *** Тәттімбеттің бейнесін қандай күйлердің шығу тарихы арқылы бейнелеген? « Сылқылдақ», «Қосбасар», «Сарыжайлау» **** Атақты Сүгірдің бейнесін «Телқоңыр «әңгімесінде қай күйдің шығу тарихымен байланыстыра суреттеген? «Телқоңыр» күйі ***Т.Әлімқұлов « Қаралы қобыз» әңгімесінде Ықылас күйшінің бейнесін қай күйдің шығу тарихы арқы бейнелеген? «Ерден» күйінің шығу тарихы арқылы ***Т.Әлімқұлының күй тақырыбындағы шығармаларында кездесетін кейіпкерлер: ( Сейтеке, Ықылас, Тәттімбет) *** Тәкен Әлімқұловтың бойындағы өнері: домбырашы, күйші *** Ел арасындағы Тәкен Әлімқұловтың екінші аты: бала күйші *** 1949 жылы бітірген оқу орны: Мәскеудегі М.Горький атындағы әдебиет институты *** Тәкен Әлімқұловтың меңгерген тілдері: қазақ және орыс тілдері *** М.Горькиден аударған шығармасы: «Зеріктірген дүние» *** П.Павленконың қай шығармасын аударған? «Бақыт» *** «Сейтек сарыны» әңгімесінде Сейтектің қандай күйі баяндалады? «Заман-ай» күйі **** «Қараой» әңгімесіне Т.Тоқбергеновтің берген пікірі: «Тәкеннің мына «Қараойы»-асчыл Махамбет турасында жазылған ең қысөқа , ең терең, соншалық шағын, соншалық ширақ, керемет кесек туынды. Т.Ахтанов /1923-1994/ 1. Т.Ахтановтың туған жері: Ақтөбе облысы, Қарабұтақ селосы 2. «Қарһарлы күндер», «Боран», «Шырағың сөбесін» романдарының авторы: Т.Ахтанов 3. Т.Ахтановқа қай еңбегі үшін Абай атындағы Мемлекеттік сыйлық берілген: «Дала сыры» повесі, кейінгі аты «Боран» романы 4. Екінші дүниежүзілік соғыстың көркем шежіресі болып табылатын туынды: «Қаһарлы күндер», Т.Ахтанов 5. Т.Ахтановтың «Қаһарлы күндер» шығармасында солдаттар мен офицерлердің ауыр сынды абыроймен атқарған шайқас орны: Москва түбіндегі шайқас 6. 1941 жылы Москваны қорғауда көзге түскен генерал Панфилов басқарған атқыштар дивизиясының әскери өмірі негіз болған Т.Ахтановтың романы: «Қаһарлы күндер» 7. «Мына қараңғы түнде, қараңғы көлеңке бөлмеде тағы да бір әлсіз шырақ тұтанып, жылтырап жанып келеді,»- деген «Шырағың сөбесін» романынан алынған үзіндідегі сөз кімге арналып тұр: Бойға біткен балаға 8. Т.Ахтановтың «Шырағың сөбесін» атты романында Қамқа «Шырағың сөбесін» деген сөзді кімге арнап айтқан: Нәзираға 9. «Шырағың сөбесін» романындағы қазақ әйелі: Нәзира 10. «Шырағың сөбесін» романындағы Надияның қазақша аты: Нәзира 11.Т.Ахтановтың «Шырағың сөнбесін» атты романының бас кейіпкері: Нәзира 12. Т.Ахтановтың «Шырағың сөнбесін» атты романындағы Назираның тұрмысқа шыққан жігітінің есімі: Қасымбек 13. Т.Ахтановтың «Шырағың сөнбесін» атты романындағы Назираның әкесінің есімі мен оның бойындағы қасиеттері: Көріпкелі бар, Қамқа 14. М.Шолоховтың «Адам тағдыры», Ш.Айтматовтың «Қош бол, Гүлсары» атты шығармаларымен үндес Т.Ахтановтың романы: «Боран» 15. Т.Ахтановтың қарапайым еңбек иесі Қоспан тағдыры бейнеленген шығармасы: «Боран» 16. Т.Ахтановтың драмалық шығармасы: «Махаббат мұңы» 17. Т.Ахтановтың аудармасы: «Азапты сапарда», А.Н. Толостой Туган жері: Ақтөбе облысының Қарабұтақ селосы Тұңғыш жарық көрген шығармасы: "Күй аңызы» әңгімесі. Романдары: «Қаһарлы күндер», «Боран», «Шырағың сөнбесін». Драмалары: "Сәуле", "Боран". «Күтпеген кездесу", "Махаббат мұны", "Әке мен балан, "Лит", "Күшік күйеу", "Жоғалған досм, т. б. *** Т. Ахтановтың алғаш жарық көрген шығармасы: (*«Күй аңызы») • "Қаһарлы күндер", "Боран", "Шырағың сөнбесін" романдарының авторы:(Тахауи Ахтанов, 1923-1994 ж.) • Т.Ахтановқа қай еңбегі үшін Абай атындағы Мемлекеттік сыйлықберілген? ("Дала сыры" повесі, кейінгі аты "Боран" романы, 1966 ж.) *** Т. Ахтановтың Абай атындағы мемлекеттік сыйлық алған еңбегі:(*«Боран») *** Т. Ахтановтың "Боран" романының кейіпкерлері: (*Қоспан;*Қасболат; "Жаңыл, Қаламұш) *** Т. Ахтановтың "Боран" романындағы басты кейіпкер: (*Қоспан) *** Т. Ахтановтың "Боран" романындағы Қоспанның кызметі: (*Қойшы) *** Т.Ахтановтың«Боран» романының алғашқы атауы: (*«Дала сыры») *** Ұлы Отан соғысы тақырыбындағы Т. Ахтановтың роман(дар)ы:(*«Қаһарлы күндер»; *«Шырағың сөнбесін») *** Т. Ахтановтың "Қаһарлы күндер" романының кейіпкерлері: (*Ержан;*Көжек; *Кәрібай) • Екінші дүниежүзілік соғыстың көркем шежіресі болып табылатын туынды:("Қаһарлы күндер" Т. Ахтанов) • 1941 жылғы қанды қырғын шайқасқа арналған еңбек, ("Қаһарлы күндер"Т. Ахтанов) • Т. Ахтановтың "Қаһарлы күндер" шығармасында солдаттар мен офицерлердің ауыр сынды абыроймен атқарған шайқас орны: (Москватүбіндегі шайқас) • 1941 жылы Москваны қорғауда көзге түскен генерал Панфилов басқарған атқыштар дивизиясының әскери өмірі негіз болған Т. Ахтановтың романы:("Қаһарлы күндер") • Негізгі кейіпкері кеңес армиясының офицері Қасымбек пен Нәзира туралы баяндалатын Т. Ахтановтың туындысы: ("Шырағың сөнбесін") *** Т.Ахтановтың Үлы Отан соғысына арнаған соңғы туындысы:(*"Шырағың сөнбесін") • *** Т. Ахтановтың "Шырағың сөнбесін"туындысына тән жауаптар: (*Соңғы туындысы; *Роман; *Үлы Отан соғысы туралы) "Мына қараңғы түнде, қараңғы көлеңке бөлмеде тағы да бір әлсіз шырақ тұтанып онсылты канал келеді. " - деген Т. Ахтановтың "Шырағың сөнбесін" романынан алынған үзіндідегі сөз арналып тұр: (Бойға біткен балаға) Т. Ахтановтың "Шырағың сөнбесін" атты романында Қамқа "Шырағың сөнбесін"деген сөзді кімге арнап айтқан? (Нәзираға) "Шырағың сөнбесін" романындағы қазақ әйелі: (H)зира) *** Т. Ахтановтың "Шырағың сөнбесін" романының кейіпкері: (*Нәзира) "Шырағың сөнбесін" романындағы Надяның қазақша аты: (Нәзира) • Т. Ахтановтың "Шырағың сөнбесін" атты романындағы Нәзираның тұрмысқа шыққан жігітінің есімі: (Қасымбек) Т. Ахтановтың "Шырағың сөнбесін" атты романында Нәзираның әжесінің есімі мен оның бойындағы қасиеттері: (Көріпкелі бар Қамқа) "Сенің түрін бөлек, бірден көзге түсесің, - деп Света мені ылғи тасаға жасырып, деревняга өзі кететін, содан үркек болып жаман үйреніп қалыптың…" Үзінді Т. Ахтановтың қай шығармасынан? («Шырағың сөнбесін») • М. Шолоховтың "Адам тағдыры", Ш. Айтматовтың "Қош бол, Гүлсары" атты шығармаларымен үндес Т. Ахтановтың романы: ("Боран"1) • Т. Ахтановтың қарапайым еңбек иесі Қоспан тағдыры бейнеленген шығармасы: ("Боран") • Т. Ахтановтың драмалық шығармасы: ("Махаббат мұны") • Т. Ахтановтың аудармасы: ("Азапты сапарда", А. Н. Толстой) • С.Бабаевскийдің "Жер үстіндегі нұр", "Алтын жұлдызды жігіт" романдарын аударған жазушы: (Т. Ахтанов) • Т. Ахтановтың "Күй аңызы" әнгімесіндегі "Екі күйші өзерлеріңді бірдей салыңдар" деген сөздің иесі: (Жаңыл) • Т.Ахтановқа қатысты ақпараттардың ретін көрсетіңіз: 1. А. Н. Толстойдың «Азапты сапарда» трилогиясын аударды. 2. Ақтөбе облысында дүниеге келген. 3. Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтына түседі. (2. 3. 1) Бердібек Соқпақбаев 1924-1992 Бердібек Соқпақбаев туған жері: Алматы облысы Нарынқол /қазіргі Райымбек ауданы/ Қазақ әдебиетіндегі балалықтан арыла қоймаған, азаматтықа жете қоймаған арманды жастар әлемін суреттеген шығарма: «Менің атым Қожа» Автордың айтуынша, өзге емес, өзіне ұқсайтын, өз есіміне көңілі толмайтын кейіпкері бар шығарма: «Менің атым Қожа» Бердібек Соқпақбаев «Менің атым Қожа» повесіндегі Қожаның шын есімі:Қожаберген Бердібек Соқпақбаев «Менің атым Қожа» повесіндегі «»Мен үшін сенің адам болғаныннан ешқандай да бақыт жоқ» жолдарды айтқан адам: Анасы Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесіндегі Қожаның сынып жетекшісі: Майқанова Бердібек Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесіндегі Қожаның анаыс: Миллат Ілияс Есенберлин (1915-1983) Туған жері: Ақмола облысы, Атбасар қаласы Тұңғыш шығармалары: «Сұлтан», «Айша» дастандары (1945), «Адамгершілік туралы жыр» өлеңдер жинағы («1949) Дастандары: «Большевик туралыв поэма», «Біржан сал трагедиясы » Повестері: «Өзен жағасында», «Тоқиды Есіл», «Адам туралы ән » Романдары: «Айқас» , «Қатерлі өткел», «Ғашықтар», «Алтын құс», «Көлеңкеңмен қорғай жүр», «Көшпенділер » трилогиясы, «Алтын орда » трилогиясы т.б Ең көп роман жазған жазушылардың бірі. 40-тан астам өлеңдеріне ән шығарылған 1968 жылы Қазақстан Мемлекеттік сыйлығын иеленді Тарихи роман арқылы әлемге танымал жазушы І.Есенберлиннің кино болып шығарылған туындысы «Көшпенділер » І.Есенберлиннің «Қаһар» романының басты кейіпкері - Кенесары І.Есенберлиннің трилогиясында қазақ елінің қай ғасырдағы тәуелсіздік үшін күресі суреттеледі? 15-19 ғасырлардағы « ... өз басына туған күннің тым қатерлі, қазақ жеріне қызыққан көршілерінң қауіпті екенін ойлағандар да табылды « деегн пікірдің авторфы , үш кітаптантұратын трилогия жазған жазушы - І.Есенберлин Әлділер әулеті мен Қияқ , Тұяқ батырлартұқымдарының арасындағы араздық баяндалатын І.Есенбкерлиннің шығармасы-«Көшпенділер» І.Есенберлиннің Әбілқайырдың , Жәнібектің , Қазтуғанның бейнелерін жазған шығармасы – «Алмас қылыш» І.Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясының қай бөлімінде 18 ғасырда жоңғар басқыншыларына қарсы азаттықкүреспен бірге Хақназар. Тәуекел,Есім хандар кезіндегі оқиғаларды Бұқар жырау әңгімесі арқылы баяндайды « Жанталас» «...Кенесарының абыройы да , қадірі де артты. Бірақ жан аямас қатылдығы көп елді өзінен үркітті»Үзіндінің авторы І.Есенберлин «Бұл Абылай ханның немері Қасым төренің ортаншы ұлы Кенесары еді... қисса етіп айтып берген» Үзінді Ілияс Есенберлиннің қай шығармасынан алынған «Қаһар» І.Есенберлиннің қай кітабында 19 ғасырдың 30-40 жылдарындағы Ресей отаршылдығына қарсы Кенесары Қасымұлы қозғалысы суреттеледі? «Қаһар» «Көшпенділер» атты тарихи трилогияның бірінші бөлімі «Алмас қылыш» Екінші бөлімі- «Жанталас», Үшінші бөлімі- «Қаһар » «Алмас қылыш», «Жанталас», «Қаһар » романдарының авторы – І.Есенберлин І.Есенберлиннің алғашқы тарихи романы- «Қаһар» І.Есенберлиннің тарихи тақырыпқа жазылған трилогиясы «Көшпенділер» І.Есенберлиннің қай кітабында Кенесары Қасымұлы қозғалысы суреттеледі? («Қаһар») «Көшпенділер» трилогиясының бас қаһарманы – халық Ілияс Есенберлиннің «Үш ақын, үш әлемді» таныстыратын романы- «Қатерлі өткел » 9. Қатерлі өткел» романының кейіпкерлері: Ақан , Хасен, Әкбар, Бүркіт, Қаражан, Нұржамал, Еркебұлан, генерал Габрилов 10. І.Есенберлиннің тың игерушілер жайлы романы « Көлеңкеңмен қорғай жүр» 11. І.Есенберлиннің алғашқы он бес жыл ішінде жазған шығармасы – « Адамгершілік туралы поэма» 12. «Ғашықтар» романының кейіпкерлері: Жантас- басты қаһарман, қарындасы – Базаркүл, сүйіктісі -Ұлбосын, Шерубай 13. Шахтерлар өмірі туралы романы «Алтын құс » 14. Көптеген мұрағат деректері, ғылыми зерттеулер, фольклор нұсқалары негізінде жазылған трилогиясы – «Алтын орда» 15. «Алтын орда « трилогиясында суреттелген шайқастар: қазақ даласы, Орта Азия. Қырым мен Кавказ , Русьтегі оқиғалар, Алтын орданың қоғамдық әлеуметтік құрылысы, ұлт құрамы, тұрмыс – тіршілгі 16. Ілияс Есенберлиннің повесі - « Адам туралы жыр» 17. «Айқас» , «Алтын құс» романдарының авторы- І.Есенберлин 18. «Біржан сал трагедиясын «жазған- І.Есенберлин 19. Романдарының саны: 17 20. Романдары: «Айқас» (1968), «Ғашықтар» «Ғашықтар» (1968), « Алтын құс » (1971), «Көлеңкеңмен қорғай жүр» ( 1974), «Маңғыстау майданы» ( 1978), «Аманат» (1978) т.б 21. Жазушы атағын әлемге танытқан романдары: «Қаһар», «Алмас қылыш» « Жанталас» романдарынан тұратын «Көшпенділер» трилогиясы 22. «Алмас қылыш «романының басты идеясы: қазақ руларынң бірлесу, бір хандықта ынтымақ құру мәселелері 23. КСР мемлекеттік сыйлығының жүлдегері атанған шығармасы «Айқас «романы ( 1968) 24. Республикалық жас көрермен театрының сахнасында қойылған пьесасы « Таудағы тартыс» (1962) 25. 1964 жылы жазылған шығармасы «Адам туралы повесть» 26. «Алғыс» өлеңдер жинағының шыққан жылы 1949 ж 27. Ілияс Есенберлинге берілген марапаттар: «Еңбек Қызыл Ту» ордені, «Құрмет белгісі» ордені, «Батырлығы үшін» медалі, «Ленинградты қорғағаны үшін» медалі 28. І.Есенберлиннің романдары «Аманат» Мұқан Иманжанов Туған жылы: (20.12.1916– 18.3.1958,) – жазушы. Туған жері: Қарағанды облысы, Жезді ауданы Әңгімелері, очерктері : «Жастық» (1948), «Тыңдағылар» (1956), «Таныс қыз» (1957) жинақтарында жарық көрді. Кітаптары: «Сөнген шала» (сатиралық комедия, 1957), «Менің махаббатым» (пьесалар, 1960), Көк белес«» ( аяқталмаған роман, 1960) жарық көрді Кейін “Көк белес” (1958) романы, “Өркен” (1980) атты мақалалар, естеліктер кітабы, балаларға арналған “Шаңғышылар” (1983) әңгімелер жинағы жарық көрді. Қайтыс болғаннан кейін 2 томдық шығармалары (1977), Естеліктер мен хаттардан құралған «Өркен» (1980) жинақтары жарық көрді Оқыған білім ордасы: Алматы есеп-санақ техникумында оқыған (1935 – 38). Атқарған қызметтері: Республикалық радио хабарлар тарату комитетінде (1938 – 41), “Социалистік Қазақстан” газетінде әдеби қызметкер (1942 – 43), бөлім меңгерушісі (1943 – 49), “Пионер” журналында бөлім меңгерушісі (1949 – 58) қызметтерін атқарған. Кейін “Көк белес” (1958) романы, “Өркен” (1980) атты мақалалар, естеліктер кітабы, балаларға арналған “Шаңғышылар” (1983) әңгімелер жинағы жарық көрді. «Социалистік Қазақстан» газетінде «Қош бол, Шығысұлы» деген публицистикалық эссе жарық көрді. Ол майданда Отан үшін оққа ұшқан өжет командир, жалынды жас жазушы Баубек Бұлқышев туралы болатын «Алғашқы айлар» повес і 1950 жылы жарық көрді. Жамбыл атындағы республикалық бірінші жүлдеге ие болды. Көтерілген мәселе: өз елінің зәру мәселелері. Повестің бас кейіпкері- Жақыпбек Әділбеков. Онда мектеп өмірі, оқу мен еңбекті ұштастыру мәселесі, мұғалімдердің ауыр да абыройлы еңбегі шебер бейнеленеді. Повестегі мектеп диреторы –Күдері Қадіров Повесте көрінетін кейіпкерлер саны- 20 шақты. Елу- алпыстар шамасындағы , самайына ақ кірген , «бурыл шашты , бет терісі қалың, көзі шегірлеу, орта бойлы кейіпкер» бейнесі- Күдері Жан қинауға құлықсыз , тарих пәнінің мұғалімі- Батырбай Жауынбаев Повестегі студент қыз- Әсима Биолог мұғалім қыз- Бану Бектұрсынова |