Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
Ішкі ұйкы артериясы Ішкі ұйкы артериясы, a. carotis interna (58-сурет), оз жолында жалпы ұйқы артериясыныц жалгасы болып саналады. Онда мойын жэне бассүйек ішкі боліктерін ажыратады. Жогары багытталып, алгашында A.supraorbitalis Trochlea „ Squama frontalis (concisa) A.ciliaris posterior et v.ciliaris A.ethmoidalis anterior et v.ethmoidalis M.obliquus superior->M Crista gallu A.meningea anterior Cellulae ethmoidales A.ethmoidalis posterior et v.ethmoidalis ' A.centralis retinae A.carotis interna Diafragma sellae X Sinus intercavernosus \ V.supraorbitalis Cornea M.obliquus superior (tendo) Bulbus oculi Vv.episclerales Glandula lacrimalis M.rectus superior rV.vorticosa г V. lacrimalis A.lacrimalis - M.rectus inferior M. rectus lateralis Sinus cavernosus„ Diafragma sellae- ЩЯГ ophthalamica N.opticus Sinus intercavernosus— Dorsum sellae A.carotis interna N.oculomotorius Sinus petrosus superior К/ A.ophthalmica '> N.ophthalmicus N.maxillaris N.mandibularis Ganglion trigeminale J. trochlearis N.abducens n .trigeminus (radix sensoria) сырткы ұйқы артериясынан латералді жэне артта орналасады. Артериядан латералді ішкі мойындырык вена орналасады. Ішкі ұйқы артериясы бассүйек негізіне жұтқыншақтың бүйір жагымен жэне одан т. stylohyoideus жэне т. stylopharyngeus болінген і і і ы қ ш ы т безден медиалді көтеріледі. Бассүйек негізіне жеткен соң, арте- рия canalis caroticus-ке кіреді, ол жерде өзектің иіліміне сэйкес иілімдер жасап, өзектен шыққан соң, бассүйек қуысына foramenlacerum арқылы кіреді. Бүл жер- де үңгірлік қойнау арқылы өтіп, сүйектің үйқы жүлгесіне, sulcus caroticus ossis sphenoidalis, жатады. Кіші қанаттарының аталмыш қойнауынан өтіп, мидың төменгі бетіне барады. Ішкі үйқы артерия озінің мойын бөлі- гінде тармақтар бермейді. Самай сүйегі нирамидасының үйқы өзегінде кішкене тармақ - үйқы-дабылдық артериялар, aa. caroticotympanicae береді. Ол дабыл қуысына аттас өзек арқылы кіріп, оның шырышты қабыгын қамтамасыз етеді. Ішкі ұйқы артериясынан бассүйек куысында үлкен миға тармақтар жэне коз артериясы тармақталады. Коз артериясы, a. ophtalmica (59-су- рет) - ішкі үйқы артериясыныц бірінші ірі сурет. Кез артериясыныц тармацтары, оц (жартылайсызба) I - a. ophthalmica; 2 - аа. musculares; 3 - a. ciliaris longus; 4 —a. ethmoidalis posterior; 5 - a. supraorbitalis; 6 - a. ethmoidalis anterior; 7 - a. supratrochlearis; 8 - a. dorsalis nasi; 9 - aa. palpebrates mediates; 10 -aa. episclerales; 1 1 - arcus palpebralis superior; 12 - arcus palpebralis inferior; 13 —aa. palpebrales laterales; 14 - a. lacrimalis; 15 - a . ciliaris posterioris brevis; 16 - a . centralis retinae; 17 - a . angularis тамыры. Ол козүясына көру өзегі арқылы багытталады. Козұясында a. ophtalmica көру нерві мен т. rectus superior арасынан жүріп, керу нервті қиып өтеді. Кейін көзүясының медиалді қабырғасына багытталып, көздің медиалді бұрышына жетеді де, көз арте- риясы соңгы тармақтарына ажырайды: а. supratrochlearis жэне dorsalis nasi. Көз ар- териясы өз жолында бірнеше тармақтар береді (60-сурет). а) Козжас артериясы, a. lacrimalis коз артериясыныц көру озегі арқылы откен жерінен басталады. Артерия коз үл сын да т. rectus lateralis жогаргы жиегінде орнала- сып, козжас безіне багытталады. Жогаргы жэне томенгі қабақтарга жэне конъюктивага тармақтар - қабақтың латералді арте- риялары, аа. palpebrales laterales, береді. Қабақтың латералді артериялары қабақтың медиалді артерияларымен анастомоз қүрып, жогаргы жэне томенгі қабақтар догасын, arcus palpebrales superior et inferior,түзеді. б) Торлы қабықтың орталық артерия- сы, a. centralis retinae, коз алмасынан 1см қашықтықта кору нерві қалыңдыгына еніп, коз алмасына жеткен соң, торлы кабықта сэуле түрінде тарамдалган жіңішке тар- мақтарга піашырайды. в) Қысқа жэне ұзын артқы кірпіктік арте- риялар, aa. ciliares posteriores breves et longi, көру нерві бойымен коз алмасына кіріп, та- мырлы қабыққа багытталады. г) Бүлшықеттік тармақтар, жогаргы жэне томенгі - оте ұсак тармақтарга шашырап, коз алмасының бұлшықеттерін канмен камтамасыз етеді. д) Алдыцгы кірпікгік артериялар, аа.cilia- res anteriores, 5-6 молшерде бұлшықеттік тармақгардан (кейде козжас артериясы- нан) басталады; олар коз алмасының ақ қабыгына багытталып, нүрлы қабықтың қалыңдыгында аяқталады. е) Көзұяүсті артериясы, a. supraorbitalis, козүясының жогаргы қабыргасымен т. levator palpebrae superior арасында, козүясының жогаргы қабыргасының астын- да орналасады. Жогары багытталып, ко- зұяүсті тілігі аймагында козүя үсті жиегін айналып отеді де, т. orbicularis oculi, venter frontalis m. occipitofrontalis жэне теріні қанмен камтамасыз етеді. Көзұяүсті ар- териясының соңгы тармақтары a. temporalis superficialis-пен анастомоз қүрады. ж) Артқы торлы артерия, a. ethmoidalis posterior, коз артериясыныц көзұяның медиалді қабыргасында орналасқан жері- нен басталады. Кейін аттас тесіктер арқылы отіп, артқы торлы үяшыктардың жэне мұрын қалқасының артқы белімі- нің шырыш ты қабықтарына бірнеше үсақ тармақтар береді. з) А лдыцгы торлы артерия, a. eth- moidalis anterior, бассүйек қуысына ат- тас тесіктер арқылы кіріп, бассүйектің алдыңгы ш үңқыры аймагында алдыңгы менингеалдык артерия, a. meningea anterior береді. Кейін артерия томен багытталып, мұрын қуысына торлы сүйектің торлы табақш асының тесіктері арқылы кіріп, мұрын қалқасын жэне мұрын қуысыныц бүйір қабыргасының алдыңгы болігінің шырышты қабыгын жэне де алдыңгы тор- лы шүңқырлардың шырыш ты қабыгын қанмен камтамасыз етеді. и) Қ абақтарды ц м едиалді артери яла- ры, aa. palpebrales mediales, қабақтың бос жиегіндеорналасып^йг.ра/ребга/е^/а/ега/е^ анастомоз қүрап, жогарыда көрсетілген қа- бақтың жогаргы жэне томенгі догаларын, arcus palpebrales superior et inferior, түзеді. к) Ш ыгырш ықүсті артериясы, a.supra- trochlearis, коз артериясыныц соңгы тар- мақтарының бірі, a. supraorbital/.у-тен ішке орналасады. Ол көзұяүсті жиегін айналып, жогары багытталады жэне маңдайдың медиалді болімінің терісін жэне бұлш ыкеттерін қанмен қамтамасыз етеді. Оның тармақтары қарама-қарсы жақтагы аттас артерияның тармақтарымен анастомоз түзеді. л) М үрынның сыртқы артериясы, a. dor- salisnasi,ш ыгырш ықүсті артериясы сияқты коз артериясыныц соңгы тармагы болып есептеледі. Ол lig. palpebrale mediale- нің үстімен алга багытталып, көзжас қапшыгына тармақ береді жэне мұрын қырына шыгады. Осы жерде (a.facialis тар- магы) a. angularis-пен байланысып, сыртқы жэне ішкі үйқы артериялары жүйелерінің арасында анастомоз түзеді. Ү лкен м и д ы ц ар т ер и я л ар ы 1. Алдыцгы ми артериясы, a. ce- rebri anterior (61-сурет) - ішкі ұйкы артериясыныц соцгы тармақтарга бөлінетіи жерінен басталатын ipi тамыр. Алга жэне медиалді жүрігі, кору нервтіц үстінде жата- ды. Кейін ол ми жарты ш арыныц медиалді бетіне жогары бұрылып, үлкен мидыц бойлық сацылауында, fissura longitudinalis cerebri, орналасады. Бұл жерде сүйелде дене тізесін, genu corporis callosi, айиалып, оныц жогаргы бегімен артқа багытгалып, шүйде үлесініц басталуына жетеді. Артер ия оз жо л ын д а алдыцгы те с ікте л ген зат арқылы үлкен ми жарты шарларының базалді ядроларына баратын бірнеше үсақ тармақгар береді. Алдыцгы ми артериясы кору қиылысы децгейінде алдыцгы дэнекер артерия, а. communicans anterior, комегімен қарама- қарсы жақтагы агтас артериямен анасто- моз түзеді. A. cerebri anterior оз жолын- да қыртыс тармақтарын, rr. corticales, олардан козүялық тармақтар, rr.orbitales, Bulbus olfactorius Tractus olfactorius Trigonum olfactorium C hiasm a opticum Aa. cerebri anteriores (partes postcom unicales) R. orbitofrontalis medialis A. com arterior Aa. cerebri anteriores jartes precom m unicales) Intundibulum Tractus opticus N.oculomotorius A. cerebelli superior Aa. pontis Plexus ventriculi quarti Flocculus - A. cerebelli inferior- anterior N. accessorius N. hyroglossus A. cerebelli inferior posterior R. tonsillac cerebellac frontobasalis lateralis A. carotis interna Aa. insulares cerebri media A. choroidea anterior A. com m unicans posterior A. cerebri posterior precommunicalis) cerebri posterior postcomm unicalis) basilaris N. trigeminus abducens A. cerebri posterior tem poralis) interm eslins facialis N. vestibulocochlearis occipitalis^ lateralis I Pars A. occipitalis [ terminalis medialis J ^ glossopharyngeus N. vagus A. vertebralis sinister spinalis anterior сурет. Улкеи ми артериялары. A a cerebri; төменгі көрініс. (Мииіыктың солжартыишрыжэнесолсамайбөліктеріалыныптасталынган) А. Мидың артериялары (төменгі көрініс). Мацдай үлесі жогарыда; оц самай үлесі жэне мишьщ жартылай алынып тасталынган A. communicans ant A. cerebri ant. sin A. carotis int A. sup. cerebelli et pons A. inf. ant. cerebelli A. inf. post, cerebelli Medulla oblongata A. cerebri ant. dext Tractus olfactorius N. opticus - II A. cerebri media Infundibulum Алдыңғы байланыстырушы артериясы Сол алдыңғы ми артериясы Ішкі ұйкы артериясы Көпір жэне сол жогаргы мишык артериясы Апдыңғы төменгі мишык артериясы Арткы төменгі мишьщ артериясы Сопақша ми Он алдьщгы ми артериясы Иіс сезу жолы Көру нерві Ортацгы ми артериясы Құйгыш Көз козгалтқыш нерві жэне арткы байланыстырушы артерия Арткы ми артериясы Негізгі артерия жэне әкететін нерв Алдыцгы жулын артериясы Омыртка артериясы Мишык Лабиринт артериясы Арткы жулын артериясы Жогаргы мишык артериясы Иіс сезу буылтыгы A. communicans post, et n. oculomotoris - III A. cerebri post A. basilaris et n. ab- ducens - VI A. spinalis ant A. vertebralis Cerebellum Aa. labyrinthi A. spinalis post A. sup. cerebelli Bulbus olfactorius Ә. Mu негізініц артериялары, Виллис артериялыц шецбері (сызба түрінде) A. cerebri ant A. communicans ant A. cerebri media A. communicans post Мидың алдыңғы артериясы Алдыңғы байланыстырушы артерия Ортаңғы ми артериясы Арткы байланыстырушы артерия Көз козғалтқыш нерві Шығыршьщ нерві Артқы ми артериясы Үшкіл нерв Ішкі есту артериясы Бет нерві жэне кіреберіс-үлу нерві Тіл-жұткыншактык нерві жэне кезбе нерві Тіласты нерві Қосымша нерв Алдыңғы төменгі мишық артериясы Ми орағы Көру нерві Көру қиылысы Құйғыш жэне гипофиз Алдыңғы тамырльщ артерия жэне тамырлык өрім Негізгі артерия Әкететін нерві Оң жэне сол омыртка артериялары Сопакша ми Төменгі сагиталді қойнау Мишық шатыры Жоғарғы сагиталді қойнау жэне қойнаулык науа Алдыңғы жұлын артериясы Ішкі ұйқы артериясы Жоғарғы мишық артериясы Алдыңғы төменгі мишық артериясы Артқы төменгі мишьщ артериясы Арткы жұлын артериясы Көру артериясы Infundibulum et hypophy- sis A. choroidea ant. et plexus choroideus 63-сурет. Бассүйек қуысының негізі (ішкі көрініс). Сол миіиық шатыры кесілген N. oculomotorius - 111 N. trochlearis - IV A. cerebri post N. trigeminus - V A. labyrinthi N. facialis - VII et n. vertibulocochlearis - VTTI N. glossopharyngeus - IX et n. vagus - X N. hypoglossus - XII 13.N. accessorius - XI A. inf. ant. cerebelli Falx cerebri N. opticus - II Chiasma opticum A. basilaris N.abducens - VI A. vertebralis dext. et sin Medulla oblongata Sinus sagittalis inf Tentorium cerebelli Sinus sagittalis sup. et confluens sinuum A. spinalis ant A. carotis int A. sup. cerebelli A. inf. ant. cerebelli A. inf. post, cerebelli A. spinalis post A. ophthalmica Қарыншааралык тесік Түссіз калка Мандай үлесі Алдыңғы ми артериясы Алдыңғы коскыш Көру киылысы жэне күйғыш Емізіктэрізді дене Көз козғалткыш нерві Көпір Негізгі артерия Сүйелді дене Күмбез Тамырлы өрім Үшінші карынша Төмпектәрізді дене Мидың су кұбыры мен жабыны Төртінші карынша Мишыктың өмірлік тармактары жэне мишык кұрты Төртінші карыншаньщ орталык апертурасы - Маженди ортаңғы тесігі Сопақша ми For. interventriculare Septum pellucidum Lobus frontalis A. cerebri ant Commissura ant Chiasma opticum et infundibulum Corpus mamillare N. oculomotorius - III Pons A. basilaris Corpus callosum Fornix Plexus choroideus Ventriculus tertius Corpus pineale Lamina tecti et aequaductus mesen- cephali Ventriculus quaruts Cerebellum arbor vitae et vermis Apertura mediana ventriculi quarti for. Magendii Medulla oblongata маңдайлық тармақтар, rr. frontales, төбелік тармақтар, rr. parietales, сонымен қатар орталық тармақтар, rr. centrales береді. Аталған тармақтар сүйелді денені, иіс сезу буылтығын, иіс сезу жолын жэне маңдай мен төбе үлестерінің медиалді бетінің кыртысын қанмен қамтамасыз етеді. Ортаңғы ми артериясы, a.cerebri media (62-сурет) - ішкі үйқы артериясыныц ең ipi тармагы жэне оның жалғасы. Артерия үлкен мидың бүйір жүлгесінің тереңіне кіріп, алғаніында сыртымен, кейін жоғары жэне кішкене аргқа жүріп, үлкен ми жарты шарыныц жоғарғы - бүйір бетіне шығады. Өзінің бастапқы бөлімінде алдыңғы тесіктелген зат, substantia perforata anterior, арқылы ми негізі түйіндеріне бірқатар үсақ гармақтар береді. A. cerebri media езінің тармактарымен: қыртыс тармақтары, rr. corticales, көзүялық тармақтар, rr. orbitales, маңдай тармақтары, rr. frontales, төбе, rr. parietales, самай, г г. temporales, орталық, rr. centrales жэне жолақ дене тармақтары, rr. striati, ми жарты ш арының маңдай төбе, самай үлестерінің жоғаргы-бүйір бетінің бөлігін жэне аралш ық бөлігін, insula, қанмен қамтамасыз етеді. Артқы дәнекер артерия, a. communicans posterior (63-сурет), іінкі үйқы артериясы- нан басталып, артқа жэне кіш кене ішке ба- гытталады жэне артқы ми аргериясыпа(а. ba- silaris тармағы) жакындайды. A. communicans posterior қарама-қарсы аггас артериямен бірге үлкен мидың артериялык шеңберін, circulus arteriosus cerebri, құрауға қатысады. Алдыңғы бүрлі артерия, a.chorioidea anterior, ішкі үйқы артериясыныц артқы бетінен басталып, үлкен ми аяғының ар- тына жэне сыртқа латералді багытталып, самай үлесінің алдыңғы-төмеңгі бөліміне жетеді. Бұл жерде артерия ми затына кірігі, бүйір қарынш аның төменгі мүйізі қабырғасында тармақталады жэне өзінің тармактарымен бүйір карыншалардың торлы орімінің,/;/exw.v chorioideus ventriculi lateralis, құрамына кіреді (64-сурет). |