Сес дело. УМК мейирбике иси (копия). Нуо казахстанско российский медицинский
 Скачать 1.87 Mb.
|
|
Максимумы 20 балл – жағдайы жақсы; 13 – 14 балл болса – жағдайы орташа; 12 балл және одан аз – ойылу дамуының мүмкіндігі жоғары; 16 балл және одан аз – пациент ойылу дамуының қауіп қатері өте жоғары Ватерлооның ойылудың даму қатері кезеңдерін бағалайтын Шкаласы
Ватерлоу шкалысының баллдарының қосындысы және қаупінің кезеңі келесі қорытынды (итогты)белгілермен анықталады: қатері жоқ 1-9 балл қатері бар 10-14 балл қатері жоғарғы деңгейде 15-19 балл қатері өте жоғары деңгейде 20 балл Ойылудың даму қаупі болғанда қолданылатын профилактикалық және көмекші құралдар (J. Waterlow бойынша) Арнайы матрац/кереует: Қосындысы 10 балл және одан да көп болғанда арнайы поролоннан жасалған матрастарды қолдану; Қосындысы 15 балл және одан да көп болғанда – арнайы ойылуға қарсы әсер ететін матрастарды қолдану; Қосындысы 20 балл және одан да көп болғанда – арнайы ойылуға қарсы, сумен толтырылған (гелмен толтырылған) кереуеттер, матрастар, ауамен толтырылған матрастар, (үнемі немесе анда-санда үрленіп отырылытын). Жастықтар. Кресло–сүйрегішті, мүгедектер арбасын қолданатын бірде бір пациент жастықтарсыз отырмайтын болуы керек: Қосындысы 10 балл және одан да көп болғанда пациент қалыңдығы 10 см-дей болатын поролоннан жасалған жастықта отырады; Қосындысы 15 және одан да көп болғанда гелден немесе поролоннан жасалған жастықты қолданған жөн; Қосындысы 20 және одан да көп болғанда – «ложемент»,жастықтар қолданылады –себебі олар пациенттің формаларына сәйкес оңай өзгере алады. Көрпе-жастық тыстары. Синтетикалық талшықтардантігілген сейсептерді қолдануға қатаң тиым салынады, әсіресе арнайыланған бұйымдармен бірге қолданғанда,(ойылуға қарсы) матрастар және кереуеттер, себебі бұл жағдайларда бұндай сейсептер матрастың және арнайы кереуеттің емдік әсерін жоққа шығарады. Қолға, аяққа арналған валиктермен поролонан жасалған жастықтар. Оларды төсеме ретінде қолданады,ал қойдың жүні қосымша заттар ретінде жүреді. Пациентті динамикалық бақылау мен қол жетімді күтім жасау үшін, келесі үлгідегі құжаттарды толтыруға кеңес беріледі: Ойылудың даму қатері боланда жүргізілетін мейіргерлік күтімнің протоколы Бөлімшесі____________________________________________________ Палата _______________________________________________________ Пациенттің аты-жөні_______________________________________________ Дәрігерлік диагноз_____________________________________________ Жоспарды іске асыруды бастау уақыты __________________________________ Жоспарды аяқтау уақыты _______________________________
Ойылу жаралар категориясына жатады, сондықтан оларды емдеу де,басқа жараларды емдеумен бірдей болады.Сонымен қатар басқа да ойылулардың және жараның тарала беруі мен тереңдеуінің алдын алатын шараларды доғаруға болмайды. Пациенттің қал-жағдайы ауыр болуына байланысты ойылу жарасының жазылып кетуіне қол жеткізу кейде мүмкін болмай қалады. Бірақ пациенттің өмір сүру сапасын, оны ауру сезімі мен жағымсыз иістен арылтып, жақсарту мейіргерлік пероналдың және күтім жүргізетін барлық персоналдың қолынан келетін іс. Ойылуды емдеу төменде келтірілгендерге байланысты болады: • зақымдану ауырлығы (деңгейі) (I, II, III, IV); • осы иіспен байланысты қабыну экссудатының болуы. Ойылудың алдын алу мен оны емдеу жұмыстары бұл- ұзаққа созылатын және табандылықты талап ететін процесс , әрі көптген адамның қатысуын талап етеді. Унифицирленген құжаттарды толтырып отыру, күтім жасау мен емдеу жүргізгенде қажетті үздіксіздікке қол жеткізуге мүмкіндік береді.Ойылудың ауырлық деңгейін мейіргерлік бағалауды тіркейтін парақты толтыру мен стандартты мейіргерлік күтім жоспарын құрастыру, жүргізілген емнің тиімділігін объективті түрде бағалауға мүмкіндік береді. Ойылудың жалпы жағдайына алғашқы баға бергенде: оның пайда болған жеріне, мөлшеріне, ауырлық деңгейіне, иістің бар жоқтығына және ауру сезімінің болуына көңіл бөлу керек. (ауру сізімінің деңгейіне баға беруді немесе ауруду басатын терапияның тиімділігін бағалауды осы медициналық мекемеде қолдануға болатын шкаламен жүргізу керек). Пациенпен және оның туысқандарымен бірігіп күтім жоспарын жасағанда, ойылудың алдын алатын шараларды да ескеру керек:арнайы матрас,көмекші құралдар(валиктер,жастықтар,поролон),комфортты төсек орын сейсептері және іш киім-кешектер (мақта-матадан тігілген, қатпарлары, түймелері жоқ, т. б.). Орнынынан жылжытуды жасау үшін нақты сызба құрастырған жөн:дене қалпын - әрбір 2 сағат сайын ауыстырады (сызба күтім жоспарына енгізілген болуы керек). Фаулер қалпында тамақ ішу уақытында отырғызу керек, бұл дене қалпын қосымша өзгерту жасауды болдырмайды, аударыстыру пациентке және осыны жасайтын адамдарға да қосымша күш пен уақыт жұмсаын талап етеді. так и тем, кто его перемещает.Дене қалпын таңдауды,әсіресе «ішімен жатқызуды», дәрігердің келісімі қажет себебі мысалы: ісінулерде, ентігуде бұлай жатқызуға болмайды. О й ы л уд ы ң III және IV кезеңдеріндегі негізгі әдіс —хирургиялық. Пациенттің өз бетінше тініне түсетін күшті азайту алатынкез-келген мүмкіндігін қарастыру керек, (мысалы, тұтқыштар немесе кереует астындағы шеңберлер). Пациент осы ем шаралардың қжеттілігін түсінуі керек. Ойылудың емдеу шаралары дәрігердің рұқсатымен жүргізіледі. Ойылудың алдын алуға бағытталған профилактикалық және емдік шаралар, жүйелі түрде жүргізілетін,жасалған ем шараның тиімділігін баға берумен Қосарласып отырады. Ағымды түрде баға беру кезінде көңіл аудару қажет болатын мезеттер: • пациентке ойылудың алдын алуды (жазылуын) қамтамасыз ететін барлық жағдайлар жасалғанын ескеру: төсек орыны, матрас,көмек беретін заттар, қажетті тамақтандыру, сұйықтық ішу және т.б.); • қойылған мақсатқа қол жеткізу прогрессі бар немес жоқ екендігін бағалау (жаңа ойылған жерлер пайда болды, ойылу— эпителденді, көңіл-күйі жақсарды және т. б.); • жағдайының нашарлауы (ойылудың пайда болуы, оның инфицирленуі, депрессия және т. б.); • күтім жоспарына коррекция жасау (жаңа көмек құралдарын және емдеу тактикасын— дәрігермен бірігіп іздеу); • профилактикалық және емдік ем-шараларды жүргізгенде дамитын асқынулар; • барлық профилактикалық және емдік ем-шараларды жасау сапасын бағалау. ОЙЫЛУДЫҢ АЛДЫН-АЛУ ҮШІН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ШАРАЛАР Әрбір жылжытқанда, оның жағдайының кез-келген нашарлауы немесе өзгеруі болғанда,әрдайым сегіз көз аймағындағы, өкшелерінің,тобықтарының, жауырын,шынтақ,шүйде,сан сүйегінің үлкен айналмасының,тізе буындарының ішкі жағының терісін мұқият қарап шығыңыз. Тез қызарып кететін жерлеріне күш пен қысым түсірмеңіз. Ол жерлерді кемінде күніне бір мәрте жуып отырыңыз, қарапайым жеке бас гигиенасын сақтау керек, сонымен қатар зәрі тоқтамайтынжәне қатты терлейтін болса.Жұмсақ сұйық сабынды қолданыңыз.Жуушы затты толық кетіріңіз, терінің осы жерін толық кептіріңіз. Егер терісі тым құрғақ болса,ылғалдайтын сықпа май қолданыңыз. Қорғайтын сықпа май қолданыңыз, қарсы көрсетілімі болмаса. Шығыңқы тұрған сүйек үстіне уқалау мен сылап сипау жасамаңыз. Пациентатің дене қалпын әрбір 2сағат сайын ауыстырыңыз. (түнде де): Фаулер қалпына, Симс, оң жамбасына, сол жамбасына, ішімен( дәрігердің рұқсатымен).Әрбір адамның дене қалпы оның жалпы жағдайына, ауруына байланысты болады. Пациенттің дене қалпын оны төсегінің үстінде аздап көтеріп ауыстырыңыз. Төсек орнының жағдайын тексеріңіз. (қатпарлар,қоқымдар және т.б.). Терісінің қатты кереуетке тиіп қалмауын қадағалаңыз. Теріге түсетін салмақ қысымын азайту мақсатында поролонға тыс кигізіп,қолданыңыз,(мақта-матадан және резеңкеден жасалған шеңберлердің орнына!). Терінің бүтіндігінің бұзылған жерлеріне түсетін салмақ күшін азайтыңыз. Сәйкес келетін қондырғыларды қолданыңыз. Кереуеттің бас жағын ең төмен деңгейге дейін түсіріңіз,(30жоғары болмайтын бұрышта).Бас жағын қысқа уақытқа көтеріңіз, тек ем шара жасау үшін. «Бір жамбаспен» жатқанда пациент сан сүйегінің шағыңқы жеріне жатып қалуына жол бермеңіз. Мүгедек арбасында немесе креслода ұзақ уақыт отырып қалуына жол бермеңіз.Дене қалпын әрбір сағат сайын өзгертіп отырыңыз.Пациентке дене қалпын өз бетінше ауыстыруды тартылу жасауды, сонымен қатар терісінің тез қызаратын жерлерін күнде қарап тексеруді үйретіңіз. Әрбір15 минут сайын бөкселеріне түсетін салмақ күшін азайтып отыру керектігін айтыңыз;ол үшін: алдыға, артқа, жан жағына қарай еңкейіп,креслоның тіреулерінен ұстап аздап көтеріліп,қайта отыру керектігін түсіндіріңіз.(мүмкіндігі болса). Күтім жаайтын туысқандарын және басқа адамдарды тіндерге салмақ түсу күшін азайтуға үйретіңіз: Әрдайым дене қалпын өзгертіп отыруға; Денеге салмақ қысымын түсіруді азайтатын құралдарды қолдануды үйрету; Жылжыту мен көтеру техникасын бұзбауға; Теріні күніне 1мәрте қарап тексеріп отыру; Дұрвс тамақтану мен сқйықтық қабылдау ережесін сақтауға. Тамағы менішетін сұйықтығының сапасы мен санына бақылау жүргізіңіз. Әсіресе зәрі тоқтамайтын кездерде. Пациенттің белсенділігін максималды түрде кеңейтіңіз.Егер ол жүре алатын болса, оны әрбір сағат сайын серуендеуге шақырып, қызығушылығын оятыңыз. Су өткізбейтін төсеніштерді қолданыңыз, (памперстарды), жөргектерді,(ер адам үшін – сыртқы зәр қабылдағышты) егер зәрі тоқтамайтын болса. Кез келген ем шара қолғаптарды киіп жасалатынын ұмытпаңыз!. БАЗДАНУ Тері қатпарларын зақымдайтын,тері қабануы ауыруы,теріден бөлініп шығатын секреттердің (тері майы,тердің) ұзақ уақыт ылғалдандырып,тітіркендіретін әсері салдарынан және тері бетіне үйкеліс әсерін тигізетін заттардың әсерінен дамиды.  Классификациясы: I деңгейі: терінің беті аздап қызарған (гиперемия), бүтіндігі бұзылмаған; II деңгейі: тері қызарып болып тұрады, бетінде майда жарақаттары бар, эрозия және іріңдеуі де байқалады; III деңгейі: терісінің түсі қып-қызыл болады, іріңдіктер,тері жарылған, ойық жаралар болады. Белгілері: Баздану тері қатпарларының эритемасы түрінде байқалады (қызару). Егер ем жүргізілмесе одан ары қарай, қатпарларының арасында аздаған сызаттар пайда болады, ал асқынған түрлерінде зақымданған тері бетінде қанап тұратын, беті сұрғылт немесе қара қошқылқабықпен жабылған ойық жаралар болады, осы жерден шірік иісі шығып тұрады. Көптеген жағдайларда баздануға инфекция қосарласады да, баздану көптеген жылдарға созылатын сақталмалы ауруға айналады. Базданудың осы түрі инфекцияланған баздану деп аталады. Науқастар зақымданған тері аймағында қышу, ауру сезімі, ашу болатынына шғымданады. Себептері: Баздану терінің шамадан тыс (қызуы көтерілген науқастар,терінің толық немесе жартылай ысып кетуі), шамадан тыс (семіру), тері қатпарларының құрғауының болмауы (жел тимеуі), шомылғаннан кейін теріні құрғатып сүртпеу, сабынға, тағамға басқа да науқасқа күтім жүргізетін заттарға деген аллергиялық аурулар мен реакциялар. Пайда болатын жерлері: Баздану терінің табиғи қатпарларында пайда болады: Қол мен аяқ саусақтарының арасында Ауруы себебінен алақаны жұмылған болғанда алақанның қатпарларында Бұт, сан, бөксе аралық қатпарларда Қолтық астында Әйелдердің сүт бездерінің астында Толық адамдардың іш және мойын қатпарларында Терінің басқа да қатпарларында МАЦЕРАЦИЯ Тіндердің ылғалдың үздіксіз болған әсерінен жұмсарып,іркілдеп, босаңсып кетуі.Мацерация көбінесе ұзақ уақыт сумен ылғалданған тіндерде дамиды, да( табан мен алақан аймақтарында) («монша тері», «кір жуғыштар қолы»).  тері мацерациясы асқына береді — тері сүт тәрізді ағарып кетеді, тері қатпарлары домбығып көтеріліп тұрады. Домбығуы ұлғая беріп, эпидермиспен астындағы өз терісі арасында байланыс үзіледі,теріде сұйықтықтарға толы көпіршіктер пайда болады. Бақылау сұрақтары. Қалі ауыр науқастың туысқандарын ойылудың алдын алу шараларын үйінде жасауға үйрету. Пациентті және оның жанұя мүшелерін терінің табиғи қатпарлары мен сілемейлі қабықтарды күту шараларын пациенттің үйінде жасауға үйрету. Пациентке және оның туысқандарына арналған ойылудың алдын алу туралы шаралар жазылған жаднамалар туралы түсінік. |