Сес дело. УМК мейирбике иси (копия). Нуо казахстанско российский медицинский
 Скачать 1.87 Mb.
|
|
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2017жылдың 31 мамырында шыққан № 357 бұйрығы Санитарлық ережелерді бекіту туралы «Денсаулық сақтау обьектілеріне қойылатын санитарлық-эпидемиялық талаптар». Денсаулық сақтау обьектілерінде науқастарды тамақтандыруды ұйымдастыруға қойылатын санитарлық-эпидемиялогиялық талаптар. Денсаулық сақтау мекемесінің тамақ дайындайтын блогі бөлек тұрған ғимаратта бірақ, негізгі ғимаратпен және басқа да ғимараттармен жалғастырылған, оған бару үшін жер үстімен де және жер астымен де ыңғайлы өте беретін өткелі бар, тек жұқпалы аурулар бөлімшесінен аулақ орналасқан өткелі бар жерде орналастырылады. Тағам дайындайтын орталыққа, қондырғыларға, құрал жабдықтарға, дәмханалық бөлімдерге, тағамдық азық-түлікті кулинариялық өңдеуге және таратуға қойылатын санитарлық- гигиеналық талаптар бүгінгі күнде күші бар құқықты нормативті актілерге сәйкес жүргізіледі. Күнделікті тамақ дайындайтын орталықта, (блокта) дайын болған тағамдардан сынама жасау мақсатымен бір үлестікті алып қою жүргізіледі. Тәуліктік сынама үшін бірінші тағамнан бір үлес қалдырылады, ал порционды екінші тағам толығымен немесе 100 граммнан аз қылмай, үшінші тағамнан 200 гр аз қылмай алып қояды. Тәуліктік сынамалар беті жабық контейнер-ыдыстарда +2° - +6°С (ары қарай - °С) температурада арнайы тоңазытатын жерде сақталады.Жиырма төрт сағат өткенде тәуліктік сынамаға алынған тағамдар тағамдық қалдықтар ретінде тасталады. Тәуліктік сынамаға алынатын тағамдар салынатын ыдыстар, олардың қақпақтары бес минуттай уақыт қайнату әдісімен өңделеді. Дайын болған тағамды аурухананың дәмхана бөлімшесіне дейін тасымалдағанда термостар немесе қақпақтары тығыз жабылатын ыдыстар қолданылады. Тасымалдау белгі салынған арнайы сүйрегіштер көмегімен жүргізіледі. Дайын болған тағамды бөлімшенің дәмханашысы және кезекші мейіргері «тамақ тарату үшін» деген белгісі бар халатты киіп алып таратады. Бөлімшедегі палаталарды, басқа да орындарды жинаумен айналысатын техникалық персоналдар,тамақ таратуға жіберілмейді. Тағамдардың пациенттерге белгіленген диеталарына сәйкес таратылуына бақылауды бөлімшенің аға мейіргері жүргізеді. Тағамды таратқан кезде бірінші блюдоның тағамдарының және ыстық сусындардың ыстықтығы +75°С, екінші блюдалар +65°С- дан төмен болмауы керек, салқын тағамдар және салқын сусындар +7°С –дан бастап +14°С –қа дейін болуы керек. Таратылуға дейін бірінші және екінші тағамдар ыстық пештің үстінде дайын болған кезінен бастап екі сағаттай уақыт тұра тұруына болады. Дәмханалық бөлімшеде болуы керек: 1) екі бөлме немесе орын – тамақты тарататын орын и ыдыс аяқты жуатын жер; 2)суы ыдыс жуатын жерге келтірілген резервті су ысытқыштар. Ыдыс –аяқты өңдеу келесі ізбе ізділікпен жүргізіледі: тағам қалдықтарын механикалық жолмен кетіру және бірінші жуатын жерде майсыздандыратын заттарды қосып жуу, ал екінші жуатын жерде ыстық сумен шайқау жұргізіледі және арнайы сөрелермен торларда олар кептіріледі. Жұқпалы аурулар, тері-венерологиялық және туберкулезге қарсы күресетін ауруханалардың (бөлімшелердің) дәмханаларында және басқа бағыттағы бөлімшелерде эпидемиялогиялық көрсеткішке байланысты жүргізіледі: 1) Дәмханада тамақ ішіп болғаннан кейін ыдыс –аяқты арнайы үстелге жинайды, тамақ қалдықтарынан босатады, зарарсыздандырады, жуады және құрғатады. Зарасыздандыруды химиялық (дезинфекциялайтын ерітінділерділерімен сонымен қатар ыдыс жуатын машиналарда да) немесе термиялық әдістермен (қайнату, ауамен стерилдейтін қондырғыда өңдейді) 2) Тағам қалдықтарын қақпағы бар, белгі салынған арнайы бөшкеге тастайды және жұқпа түріне сәйкес жүргізілетін ережемен құрғақ дезинфекциялайтын затты бетіне бірдің беске қатынасы есебінде толық себумен дезинфекциялайды.(экспозиция уақыты бір сағат). Қолданылған ыдыстарға арналған үстелді, шеткаларды, ерштарды әрбір қолданылғанынан кейін дезинфекциялайды. Үстелдерді және ыдыстарды жууға арналған шүбіректерді дезинфекциялайтын ерітіндіге толық батыру арқылы зарарсыздандырады және кептіреді. Науқастарға арналған тағамдарды целофан пакеттерге салып, науқастың аты-жөнін және әкелінген күнін жазып беріп жібереді. Науқастарға беріп жіберілетін тағамдарды қабылдайтын жерлерде, бөлімшелерде рұқсат етілетін тағамдардың тізімімен бірге тиым салынған тағамдардың да тізімі ілінген болуы керек. Балаларға арналған құрғақ сүт қоспасы салынған орамада ашылған күні мен уақыты белгіленген болуы керек.Орамасында көрсетілген жағдайларда және уақытта «орамасы ашылғаннан кейін сақталады» сәйкес сақталады. Қоспаларды сумен араластыру үшін стерильді ыдыстар қолданылады. Дайын болған сүт қоспалары дайындаушының құжаттарына сәйкес тасымалданады, қолданылады, сақталады және таратылады. Қызмет көрсету күші 50 кереуетке дейінгі стационарларда, амбулаториялық хирургия орталықтарында,стационардың орнына көмек көрсететін орталықтарда науқастарды ыстық тағаммен қамтамасыз етуді сәйкес келетін мекемелермен қабылданған нормаларына және ережелеріне сәйкес келісім шартқа отырып, ұйымдастыруға болады. Емдік тамақтандыруды ұйымдастыру Емдік тамақтандыру—диетотерапия —барлық ауру түрлерінде қолданылатын жалпы емдік шаралардың ажырамас және көлемді аспектісі деп саналады.Диетикалық ереже аурудың сипаттамасына, кезеңіне, науқастың жалпы жағдайына және оның жеке бас ерекшеліктеріне байланысты болады. Көптеген диеталарда, әсіресе ұзақ уақытқа тағайындалатын диеталарға жататын барлық тағамдық заттардың құрамында физиологиялық норма болады. Ауруына байланысты кейбір тағамдық заттарды қабылдау нормасы көтеріңкі болады мысалы: (ақуыздың, дәрумендердің темірдің, сұйықтықтарды жоғалтудың, минералдық заттардың көп жұмсалуы), болғанда. Басқа жағдайларда керісінше кейбір тағам түріне шектеу немесе жеуге тиым салу болады. Себебі: олар аурудың барысына жағымсыз әсерін тигізеді. Кейбір жағдайларда (мысалы:ота жасалудан кейінгі кезеңде немесе жедел панкреатитте) қысқа уақытқа физиологиялық толық емес диета немесе ашығу тағайындалады.Кейбір пациенттерді емдеу барысы тамақты қабылдау әдісі мен кулинарлық өңдеу түрін мүлдем өзгертуді қажет етеді. Жадыңызда сақтаңыз! Диеталық тамақтандыруды ұйымдастыру үшін, ең алдымен анықтап алу қажет: 1.Тамақтық рационда тағамның сапалық құрамын (ішетін тамақ құрамынан ақуызды, майды, көмірсуларды және т.б. алып тастау) және оның санын. 2. Азық-түлікті кулинарлық өңдеу түрін (майдалау түрін, жылылық өңдеу әдісін: буда немесе суда пісіру, пешке жабу әдісімен пісіружәне т. б .). 3. Тамақтану ережесі (тамақ ішу ақыты мен саны). Тамақтың сапалық құрамын қалай өзгертуге болады? Ең алдымен рационнан қатты, қиын қорытылатын азық түлікті шығарып тастау (нашар сұрыпты нан өнімдерін, редьканы, қалқанды, редисті, қырыққабатты,, қиярды, бұршақ тұқымдастарды, құрғақ ботқаларды), тамақтың мөлшерін азайту (тәулігіне 3 кг аспауы керек) және арнайы кулинарлық өңдеу әдісін (майдалау, үгу, және т. б.) ас қорыту жолдарын механикалық түрде аяп ашу әсерін көрсетеді. Рационнан ас қорыту бездерінің сөлдерінің көп бөлінуіне әсер ететін және асқазан мен ішек жолдарында тағамның жылжуына әсер ететін тағамдарды алып тастау, оларды химиялық түрде аяп ашу әсерін береді.Осы мақсатпен рационға қою (ет, балық, көкөніс) сорпаларды , қуырылған және қақталған ет тағамдарын, концентратталған құймаларды және соустарды, дәмдеуіштерді, тұздалған қиярды, жаңа піскен нанды, құймақты) енгізуге тиым салынады. Химиялық түрде аяп ашуға белгілі бір кулинрлық өңдеумен қол жеткізуге болады. (қайнату, буға дайындау), осы әдіспен пісіргенде кейбір ас қорыту жолдарын тітіркендіретін заттар жойылып кетеді. Қажетті диета және оны сақтау ұзақтығын дәрігер анықтайды. Ол аурудың түріне,пациенттің жағдайына және осы диетаны қабылдауына байланысты болады.диетаның реттік санын дәрігер «Стационарлық науқастың медициналық картасына» жазады. Палаталық мейіргер,дәрігердің ем тағайындайтын парағын күнделікті тексереді, ол әрбір күнге арнап, күнде үлестік, толтырады . Оған диеталық үстелдердің саны және жеке басқа арналған ерекшеліктері көрсетіледі. Үлестікке ауруханадан шығып кеткен науқастар туралы мәліметтер жазылмайды. Әртүрлі емдік бөлімшелерге кешке қарай және түнде түскен пациенттерге үлестікті емдік бөлімшенің кезекші мейіргері толтырады. Палаталық мейіргерлердің диетаның саны туралы мәліметтерін, бөлімшені аға мейіргері нәтижелеп қосады, бөлім меңгерушісі қол қояды, содан кейінтағам блогіне жіберіледі. Мәзірді құрастыруды, азық-түліктің сапасын бақылауды және оның қазанға салынуын дәрігер –диетолог жасайды (кіші-гірім емханаларда мейіргер жүргізеді. ). Үлестік-талап қағазының 2 түрі болады: - палаталық – аға мейіргерге арналған және таратын жерге арналған - жалпы – тағам блогіне арналған Тағамды тарату және тамақтандыру Тамақты дайындаудың ең қолайлы жүйесі орталықтандырылған жүйе дп саналады. Себебі:аурухананың бір жерінде тамақ барлық бөлімшелерге бірақ дайындалады, содан кейін әрбір бөлімшеге белгі салынған, тамақты ыстық түрінде сақтайтын ыдыстарға құйылып жеткізіледі. Тағамды таратқан кезде бірінші блюдоның тағамдарының және ыстық сусындардың ыстықтығы +75°С, екінші блюдалар +65°С- дан төмен болмауы керек, салқын тағамдар және салқын сусындар +7°С –дан бастап +14°С –қа дейін болуы керек. Таратылуға дейін бірінші және екінші тағамдар ыстық пештің үстінде дайын болған кезінен бастап екі сағаттай уақыт тұра тұруына болады. Бөлімшеде тамақты дәмханашы мен палаталық мейіргер таратады. Олар үлестікті қатаң тексеріп, бақылап тұрады.. Жүруіне болатын пациенттер тамақты бөлімше асханасында ішеді. Палаталық ережедегі пациенттерге тамақты палатаға дәмханашы немесе палаталық мейіргер әкеліп береді. Олар тамақты таратар алдында АІИ-ның алдын алу мақсатында, алдымен қолдарын жуады, содан кейін арнайы «тамақты тарату үшін» деген белгі салынған халатты киеді. Тамақты таратуға дейін пациенттердің барлық емдік шаралары және физиологиялық бөлулерін шығаруы аяқталған болуы керек. Кіші медициналық персонал палатаны, желдетеді, пациенттерге қолын жууға көмектеседі. Егер қарсы көрсетілімі болмаса кереуеттің бас жағын аздап көтеріп қоюға болады. Көптеген жағдайларда төсекте жату ережесіндегі пациенттерді тамақтандыру үшін, кереует қасындағы үстел қолданылады. Мейіргерге пациентке тамақ ішкенде қандай көмек қажет болатынын анықтап алуы керек және оның өз бетінше тамақ ішуін қолдап отыру керек. Пациенттің төсек қасындағы тумбасында суып қалған тамақ қалдығын қалдырып кетуге болмайды. Тамақты таратқаннан кейін 20—30 минут өткен соң, тамақты өз бетінше ішетін пациенттердің лас ыдыстарын жинап алады. Дәмхана мен асхананы жинастыратын құралдар арнайы белгі салынған болуы керек. Дәмхана мен асхананада әрбір тамақ ішіп болғаннан кейін ыдыс аяқтарды жуады және дезинфекциялайды, үстел беттерін зарарсыздандыратын ерітідіні қосып, ылғалдап мұқият сүртеді, еденді жуады. Тағам дайындайтын орталыққа, қондырғыларға, құрал жабдықтарға, дәмханалық бөлімдерге, тағамдық азық-түлікті кулинариялық өңдеуге және таратуға қойылатын санитарлық- гигиеналық талаптар бүгінгі күнде күші бар құқықты нормативті актілерге сәйкес жүргізіледі. Тағам орталығына келетін тағамдық азық-түліктер күші бар нормативтік құқықтардың талабына сәйкес келетін болуы керек және олардың сапасы мен зиянсыздығын дәлелдейтін құжаттары да болуы керек. ҚР ның «сертификация туралы» заңына сәйкес құжаттары жоқ, жарамдылық мерзімі өтіп кеткен, бұзыла бастаған белгілері бар азық -түліктерді қабылдауға жол берілмейді. Мәзір- жайманы құрастырғанда белгіленген тәртіп түрінде көрсетілген тамақтану нормасы ескерілуі керек. Науқастардың тамағы жан жақты алуан түрлі болуы керек және химиялық құрамы мен энергиялық құндылығы, азық түліктің әртүрлілігі, тамақ ішу ережесі заңды түрде сақталуы керек. Мәзірді құрастырғанда, сонымен қатар азық-түліктерді түрін ауыстырған күндерде , әрбір тағамның химиялық құрамы және калориясы есептеледі. Бөлімшеде тамақты тарату алдында дайын тамақтың сапасын осы тағамдарды дайындаған даяшы және бракеражды комиссия тексереді. Комиссияның құрамына дәрігер -диетолог (жоқ болса диет мейіргер), өндіріс меңгерушісі (шеф-даяшы),аурухананың кезекші дәрігері енеді. Тамақ блогінде күнделікті дайындалған тамақтардың тәуліктік бақылау үлесі қалдырылады. Тамақ блогінде бөлімшеден келген ыдыс аяқты және басқа да құралдарды жууға рұқсат беріледі. Тағам блогінің қойма немесе жертөле орындарында ары бері ауысып отыратын тамақ таситын тараларды контейнер-тасымалдағышты жуатын жерлер қарастырылған болуы керек. Аурухананың тағам блогінде және бөлімшенің дәмханалық орындарында дайын тамақты тасымалдау, сақтау үшін сыры ұшқан (соғылған) эмальді (шелектерді, кастрөлдерді) қолдануға қатаң тиым салынады. Нан тасымалдау үшін полиэтиленнен немесе клееңкеден тігілген мөшектер қолданылады, бірақ ол мөшектерде нанды сақтуға тиым салынады. Тағам блогінда жуатын және дезинфекциялайтын заттарды, жинастыратын құралдарды сақтайтын арнайы орын бөлінген болуы керек. Жинастыратын құралдар белгі салынған болуы керек, ал жуатын және дезинфекциялайтын заттар арнайы белгі салынған қорапта сақталуы керек. С Тағамдық блокта және дәмханалық бөлімде киетін санитарлық киім-кешектер кір жуатын жерде жуылады. Киімдерді үйде немесе тағам блогінде жууға тиым салынады. Дәмханалық бөлімшелерде екі бір бірінен бөлінген орындар болуы керек. (9 м2) аспайтындай бөлме және ( 6 м2) ыдыс жуатын жер болуы керек. Дайын тамақ бөлімшеге жеткізілгеннен соң оны дәмханашы мен кезекші мейіргерлер таратады. Дайындалуы мен таратылуы арасында екі сағат өтуі керек. Кезекші мейіргер күнде пациенттердің тоңазытқыштарын тексереді. Сәлемдеме болып келген тағамдардың сақталу мерзімін, тоқазытқыштың тазалығын. Сақталу мерзімі өтіп кеткен тағамдар болғанда, дұрыс оралмаған түрінде жатса, пациенттің аты жөні жазылмаса мейіргер алдымен науқастарға ескертеді, содан кейін лақтырып тастайды. Тағамды сақтау әдісі мен ережесін пациент ауруханаға түскенде құлақдар етіледі. Ал бөлімше мейіргері сәлемдеме болып келген тағамдарды, оның диетаға жататынын, саны мен сапасын, сақталу мерзіміне бақылау жасап отырады. Стационардың тағамдық блогін және бөлімшедегі дәмхананы санитарлық –гигиеналық жинастыру Дайын тамақты таратып болғаннан кейін, тағам қалдығын қалдырып қоюға қатаң тиым салынады. асханалық, аспаздық және әйнектен жасалған ыдыстарды жуу ережесі қатаң сақталады: (алғашқы жуу-бөлектеп майсыздандыру, екінші жуу-дезинфекциялау, (зарарсыздандыру), үшінші жууда-ағынды ыстық және суық суларда шайқау. Стакандар және басқа да әйнек ыдыстар дезинфекцияланады және төртінші жерде жуылады және бесінші жерде шайылып шығады. Қасықтар мен шанышқылар қайнатылады. Қабырғалар, жарық беретін арматуралар күнделікті жуылады, әйнектер шаң- тозаңнан тазартылады. Бөлмелерді дезинфекциялау үшін (еденді, қабырғаларды, есіктерді және т.б.) заманауи дезинфекциялайтын заттар қолданылады. Жинастыратын құралдар еденді жуғаннан кейін жинастырғанда қолданған шелекте зарасыздандырылады. Барлық ылғалды жинастыру үшін қолданылатын құралдарға белгі салынған болуы керек, олар арнайы бөлінген жерде ғана сақталуы керек. Еденді жууға қолданған шүбірек (ветошь), жуып болғаннан кейін дезинфекцияланады және таза сумен шайылып кептіріледі. Дәмханашыларда санитарлық кітапша болуы керек және қолдарын ағынды сумен осыған арналған қол жуғышта ғана жууы керек. ҚАЛІ АУЫР ПАЦИЕНТТІ ТАМАҚТАНДЫРУ ( Енжар тамақтандыру) Мақсаты:пациентті тамақтандыру. Көрсетілімі: қатаң төсекте жату ережесі, төсекте жату ережесі,пациенттің ауыр жағдайы. Стерилді орамадағы қолғаптарды алыңыз, қаптамасының бүтіндігін, жарамдылық мерзімін және мөлшерлемесінің сізге сәйкестігін тексеріңіз. Қолғаптардың сыртқы қаптамасын ашып дайындап қойыңыз. Қолғаптарды киіңіз. Пациентпен жылы жүзді, шырай білдіріп амандасыңыз,өзіңіздің мамандығыңызды және аты-жөніңізді айтыңыз. Пациентке аты жөнін атап тіл қатыңыз.( (алғашқы сөйлескенде, оның аты-жөнін біліп алыңыз). Пациентпен психологиялық қатынас орнатыңыз. Қатынастың вербалды және вербалды емес әдістерін қолданып, (қолдарды сермеп, бет-әлпетті қимылдатып, оны ұстап немесе түртіп, көзіне қарап) пациентпен сенімді қатынас орнатыңыз. Кәсіптік тактіні және нәзік,биязы мінез-құлықты сақтаңыз. Пациент өзіне мұқият көңіл аударылғанын және оған ізгі ниетпен көмек көрсеткісі келетінін көруі керек. Пациенттің жеке басын сыйлайтын принципті ұстаныңыз. Медициналық манипуляцияның қажеттілігіне, зиянсыздығына сендіріңіз. Пациенттен ол тамақты қандай реттілікпен ішкенді ұнататынын сұраңыз. Қолыңызды гигиеналық деңгейде деконтаминациялаңыз. Пациентке ыңғалы дене қалпын беріңіз. (Фаулер қалпын). Пациенттің мойны мен кеудесін сүлгімен немесе сүрткімен жауып қойыңыз. Тумбоға немесе кереует қасындағы үстелге жаңа пісірілген, жылы тамақты қоя тұрыңыз. Сол қолыңызбен пациенттің басын жастығымен бірге ұстап көтеріңіз, (егер оны отырғызу мүмкін болмаса), ал оң қолыңызбен тамақ алынған қасықты немесе сусын ішкішті аузына жақындатыңыз. Пациентті қасықпен немесе сусын ішкішпен асықпай аз аздан тамақтандырыңыз. Сусындарды түтікше арқылы немесе сусын ішкішпен беріңіз Ылғалды сүрткімен пациенттің еріндерін және ауыз төңірегін сүртіп, содан кейін құрғақ сүлгімен сүртіп алыңыз. Ыдыс аяқты,сүрткілерді жинап алыңыз, төсек үстінен тамақ қоқымдарын қағып тастаңыз, пациентті ыңғайлы қалыпта жатқызыңыз. Қолыңызды жуып кептіріңіз.
|