книга стандарт каз. олды леуметтік дегейде тазарту

• Название: олды леуметтік дегейде тазарту
• Дата: 29.05.2022
• Размер: 337.3 Kb.
• Имя файла: книга стандарт каз.docx
• Тип: Документы; #554927
• страница: 16 из 20

Ескерту:

• 
  дайындалған банкаға зәр сыймаса, онда қосымша ыдысқа жинап, оның сыртындағы этикеткаға белгіленеді «қосымша зәр порциясы №»;
  
• 
  порцияның біреуінде зәр болмаса анализге бос банкі жіберіледі.
  

Зимницкий байқауы – бұл бүйректің қызметінің функциональды байқауы, мөлшерін анықтауға және зәрдің салыстырмалы тығыздығын 3 сағат аралығындағы 8 үлесті бір тәулік ішінде аныктауға негізделген. Бұл байқау бүйректің қоюлық қызметін анықтайды және оны клиникалық жағдайда бүйрек ауруларымен азап шеккен адамдарға кеңінен қолданылады.

Әрбір үлестің меншікті салмағын анықтау, меншікті салмағының мөлшер тербелуін және алынған бір үлестегі зәрдің меншікті салмағының ең үлкен мөлшері.

Зәрдің жеке үлесінің мөлшерін салыстырып отыра және әрбір зәрдің жеке үлесі мөлшерінің тербелу диапазонын анықтайды.

Қалыптағы бүйрек кызметіне тән:

• 
  Тәуліктік диурез шамамен 1,5 л болады.
  
• 
  Барлық 1 тәулікте ішкен сүйықтықтың 60-80% зәрмен бөлінеді.
  
• 
  Күндізгі диурез түнгі диурезден едәуір артық болуы.
  
• 
  Бір үлестікке меншікті салмағы 1,020-1,025 төмен болмауы.
  
• 
  Зәр мөлшері жеке үлесінде және меншікті салмағында бір тәулік ішінде едәуір тербеледі.
  

Диастазаға зәрді жинау
Мақсаты: диастазаның мөлшерін анықтау (ұйқы безі ферменттерін).

Қолдану көрсетілімдері: ұйқы безі аурулары (панкреатит), өт жолдары аурулары.

Дайындаңыз: сыйымдылығы 100-200 мл кең мойынды таза, құрғақ шыны банкані; жолдаманы жазып, банкіге желімдеп, жапсырыңыз (бөлімнің қолы).

Іс әрекет алгоритмі:

1. 
   Науқасқа алда болатын емшараның мақсаты мен барысын түсіндіріп, оның рұқсатын алыңыз. Зәрді жинауға ыдыс беріңіз.
   
2. 
   Таңертең жаңа бөлінген зәрді 100-200 мл даярланған банкіге жинаңыз.
   
3. 
   Жиналған зәрді жылы түрінде 10 минут ішінде зертханаға апарыңыз.
   

Ескерту: қалыпты зәрде диастаза азғана мөлшерде 16-64 ЕД болады. Диастаза санының көбейуі ұйқы безінің патологиясы және өт жолдарының ауруын бар екендігін көрсетеді. Бүйрек жетіспеушілігінде зәрде диастаза болмайды.

Қантты анықтауға зәрді жинау
Мақсаты: зәрдегі қанттың мөлшерін анықтау.

Қолдану көрсетілімдері: қант диабеті, инсулин дозасын есептеу.

Дайындаңыз: сыйымдылығы 3л және 200 мл таза, құрғақ шыны банкілерді, мөлшерленген ыдысты шыны таяқшаны, жолдаманы жазып, банкіге желімдеп, жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, зерттеу мақсаты, науқастың аты-жөні, күні, 1 тәулікте бөлінген зәрдің жалпы мөлшері, мейірбикенің қолы), қолғапты

Іс- әрекет алгоритмі:

1. 
   Зәрді зерттеуге жинау тәртібі туралы науқаспен нұсқау жүргізіңіз.
   
2. 
   Таңертеңгі сағат 6-да науқас қуығындағы зәрді унитазға босатуы қажет.
   
3. 
   3 литрлік банкаға бөлшек белгісін салыңыз: қағаз жолақтарын жапсырыңыз, өлшемді флакон көмегімен 100 мл суды үстеп құйып, көлем көрсетілімдерін жазыңыз (100, 200, 300 мл әрі қарай).
   
4. 
   Бір тәулікте барлық бөлінген зәрді 3 литрлік банкіге науқас жинауға тиісті (таңғы 6-дан келесі таңғы 6-ға дейін).
   
5. 
   Қолғапты киіңіз.
   
6. 
   3 литрлік банкідегі бөлінген бір тәуліктің ішіндегі зәрдің жалпы мөлшерін өлшеңіз.
   
7. 
   3 литрлік банкідегі барлық зәрді мұқият түрде шыны таяқшамен араластырыңыз.
   
8. 
   100-150 мл зәрді 200 мл банкіге құйыңыз және жолдамаға бір тәулікте бөлінген зәрдің жалпы мөлшерін көрсетіңіз.
   
9. 
   Жиналған зәрді клиникалық зертханаға апарыңыз.
   
10. 
    Қолғапты шешіңіз. Қолыңызды жуып, кептіріңіз.
    

Ескерту:

Қалыптағы зәрде глюкоза іздін түрінде болады, 0,02 промильден жоғарламайды. Зәрдегі қанттың болуы (глюкозурия) физиологиялық және патологиялық болуы мүмкін.

Физиологиялық глюкозурия тағаммен көп мөлшерде көмірсуды енгізгенде байқалады, эмоционалдық шиеленісушіліктен кейін, кейбір дәрі-дәрмектерді қолданғаннан кейін (кортикостероидтар).

Патологиялық глюкозурия қант диабетінде, тиреотоксикозда, Иценко-Кушинг синдромында, гемохроматозда байқалады.

Зәрдегі глюкозаны ұзынша-сопақ тестімен анықтау
Мақсаты: зәрдегі глюкозаны анықтау.

Қолдану көрсетілімдері: қант диабеті.

Дайындаңыз: зәрді, ұзынша-сопақ тестіні реактивімен.
Іс -әрекет алгоритмі:

1. 
   Науқасқа емшара барысы мен мақсатын түсіндіріңіз.
   
2. 
   Ораудан ұзынша-сопақ тестіні шығарып, тез ораудың қақпағын жабыңыз.
   
3. 
   Резеңке қолғапты киіңіз.
   
4. 
   Жаңа бөлінген зәрді араластырып, оған ұзынша-сопақ тестіні салып, жылдам шығарыңыз.
   
5. 
   Ұзынша-сопақ тестінің ұшын ыдыстың қырымен жүргізіп, зәрдің артығын кетіріңіз.
   
6. 
   Тест-зонаның түсін ораудағы түрлі түсті шкаламен салыстырыңыз.
   

7. 
   Қолғапты шешіңіз. Қолыңызды жуып, кептіріңіз.
   

Ескерту:

• 
  қалыпты нәтижеде – реакция кері, зәрде глюкоза деңгейі төмен, оң болған нәтижеде – зәрде глюкоза анықталады (глюкозурия).
  

Розин байқауын жүргізу

(зәрдегі билирубинді анықтау – сапалы байқау)

Мақсаты: диагностикалық (зәрдегі өт пигменттерін анықтау).

Дайындаңыз: 1% спирттік йод ерітіндісін (1 г кристалды йодты, сыйымдылығы 100 мл цилиндрде 20-30 мл 96% спирт ректификатпен немесе Люголь ерітіндісімен ерітіп дайындайды), таза құрғақ, шыны түтікті, тамызғышты, зәрді жинауға арналған ыдысты, резеңке қолғапты, зарарсыздандыру ерітіндісі бар ыдысты, қауіпсіз жоюға арналған ыдысты.
Іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Науқасқа емшара барысын түсіндіріңіз.
   
2. 
   Зәрді ыдысқа жинауға науқасты үйретіңіз.
   
3. 
   Қолыңызды жуып, құрғатыңыз. Қолғапты киіңіз.
   
4. 
   4-5 мл зерттейтін зәрді шыны түтікке құйыңыз.
   
5. 
   Шыны түтіктің қабырғасына абайлап 1% спирттік йод немесе Люголь ертіндісін тамызғышпен тамызыңыз.
   
6. 
   Қараңыз: шыны түтікте ерітінділердің шек арасында жасыл сақина пайда болады (егерде билирубин болса).
   
7. 
   Қолғапты шешіп, қолыңызды жуып, құрғатыңыз.
   
8. 
   Қолданған тамызғышты, шыны түтікті, зәрді жинауға арналған ыдысты зарарсыздандыру ерітіндісіне, ал қолғапты қауіпсіз жоюға арналған контейнерге салыңыз.
   

Билирубинді ұзынша-сопақ тестімен анықтау
Мақсаты: диагностикалық (зәрдегі билирубинді анықтау).

Қолдану көрсетілімдері: жедел және созылмалы гепатиттер.

Дайындаңыз: жаңа жиналған зәрді, ұзынша-сопақ тестіні реактивпен, шыны түтікті.

Іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Науқасқа емшара барысын түсіндіріңіз.
   
2. 
   Ораудан ұзынша-сопақ тестіні шығарып, тез ораудың қақпағын жабыңыз.
   
3. 
   Қолғапты киіңіз.
   
4. 
   Зерттейтін зәрді шыны түтікке құйыңыз.
   
5. 
   Зәрді араластырып, оған ұзынша-сопақ тестіні салып, жылдам шығарыңыз.
   
6. 
   Ұзынша-сопақ тестінің ұшын ыдыстың қырымен жүргізіп, зәрдің артығын төгіңіз.
   
7. 
   Тест-зонаның түсін ораудағы түрлі түсті шкаламен салыстырыңыз.
   
8. 
   Қолғапты шешіңіз. Қолыңызды жуып, кептіріңіз.
   

Ескерту: жаңа жиналған зәр күн сәулесінен сақталуы керек, неге десең сәуленің әсерінен билирубин биливердинге жылдам тотығады. Қалыпта билирубин зәрде анықталмайды.
Зәрді бактериологиялық зерттеуге алу

(әйелдерге)

Мақсаты: диагностикалық: аурудың қоздырғышын айқындау, дәрілік сезімталдықты анықтау, әйелді өз бетінше зәрді жинауға үйрету.

Қолдану керсетілімдері: бүйрек аурулары.

Дайындаңыз: жылы қайнатылған суды, сабынды, қағаз сүлгіні, қағаз салфеткаларын, қақпағы бар залалсыздандырылған ыдысты, лабораторияға жолдаманы, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді.

Мейірбикенің іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Науқасқа алда тұрған зерттеу (зәрді жинау) мақсаты мен ережесі туралы мәліметті беріңіз.
   

2. 
   Қағаз сүлгіні төсеп, оның үстіне қағаз салфеткаларды салып, зәрді жинауға арналған қақпағы бар ыдысты қойыңыз.
   
3. 
   Науқастан дәрет алу бөлмесіне кіруін, белден төмен қарай шешінуін сұраңыз.
   

Науқастың іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Қолыңызды жылы сумен сабындап жуып, сүлгімен құрғатыңыз.
   
2. 
   Унитаздың арқа сүйемеліне мүмкіндігінше жақын отырып, аяқтарыңызды ажыратыңыз. Жыныс еріндерін емшара аяқталғанша саусақтарынызбен ажыратыңыз.
   
3. 
   Қайнатылған сумен жәэне сабынмен жыныс мүшелерін мұқият жуып, сонан кейін салфетканы қолдана отырып, үлкен жыныс еріндерін және зәр шығаратын түтіктің тесігін құрғатыңыз
   
4. 
   Салфеткаларды кауіпсіз жоюға арналған контейнерге салыңыз.
   
5. 
   Зәр жинауға арналған ыдысты алыңыз. Ыдыстың және қақпақтың ішкі бетіне тигізбей қақпағын ашыңыз, қақпақтың ішкі бетін жоғары қаратып қағаз сүлгіге қойыңыз.
   
6. 
   Зәрді жинауға арналған ыдысты зәр шығаратын түтіктің тесігінің жанына орналастырыныз.
   
7. 
   Зәр ағымының «алғашқы бөлігін» унитазға жіберіңіз, сонан соң «1», «2» есебінде зәр шығаруды тоқтатыңыз.
   
8. 
   Зәр ағымының «ортаңғы бөлігінің» 3-5 мл-дей мөлшерін ыдысқа жинаңыз, зәр шығаруды унитазда бітіріңіз.
   
9. 
   Ыдысты қақпақпен жабыңыз және қағаз сүлгісіне қойыңыз.
   
10. 
    Қолыңызды сабындап жылы сумен жуып, сүлгімен құрғатыңыз.
    
11. 
    Киініңіз.
    
12. 
    3әрі бар ыдысты мейірбикеге беріңіз.
    

Ескерту:

• 
  бикстегі зәрді жолдамасымен 2 сағаттан кешіктірмей бактериологиялық лабораторияға жеткізіңіз;
  
• 
  материалды жібергенге дейін тоназытқышта t4-6⁰С сақталуы қажет.
  
• 
  зәрді микрофлораға зерттеу антибиотиктер, уросептиктер қабылданғанға дейін және жеделдету диурезінде қалыпты жағдайдағы су ішу тәртібінде тағайындалады;
  
• 
  егерде зәрді табиғи жолмен жинауға мүмкіндік болмаса, дәрігердің тағайындауы бойынша қуыққа катетерлеу жүргізіледі.
  

Зәрді бактериологиялық зерттеуге алу

(еркектерге)
Максаты: диагностикалық: аурудың қоздырғышын айқындау, дәрілік сезімталдықты анықтау, науқасты өз бетінше зәрді жинауға үйрету.

Қолдану көрсетілімдері: бүйрек аурулары.

Дайындаңыз: жылы қайнатылған суды, сабынды, қағаз сүлгіні, қағаз салфеткаларын, қақпағы бар залалсыздандырылған ыдысты, лабораторияға жолдаманы, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді.
Мейірбикенің іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Науқасқа зәрді жинау мақсаты мен ережесі туралы хабарлаңыз.
   
2. 
   Қағаз сүлгіні төсеңіз, оның үстіне қағаз салфеткаларын жайыңыз, зәрге арналған қақпағы бар ыдысты қойыңыз.
   
3. 
   Науқастан дәрет алу бөлмесіне кіріп, белден төмен қарай шешінуін сұраңыз.
   

Науқастың іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Қолыңызды жылы сумен сабындап жуып, сүлгімен құрғатыңыз.
   
2. 
   Жыныс мүшесін ұстаңыз, жыныс мүшесінің басын босатыңыз және оны сабындап сумен жуыңыз.
   
3. 
   Салфетканы қолдана отыра, жыныс мүшесінің басын құрғатыңыз.
   
4. 
   Салфеткаларды қауіпсіз жоюға арналған контейнерге тастаңыз.
   
5. 
   Зәрді жинауға арналған ыдысты алыңыз, қақпақтың ішкі бетіне тигізбей ыдыстың қақпағын ашыңыз, қақпақты қағаз сүлгіге ішкі бетін жоғары қаратып қойыңыз.
   

6. 
   Зәрді жинауға арналған ыдысты зәр шығаратын каналдын тесігіне ұстаңыз.
   
7. 
   Зәр ағымының «алғашқы бөлігін» унитазға жіберіңіз, содан соң «1», «2» есебінде зәр шығаруды тоқтатыңыз.
   
8. 
   Зәр ағымының «ортаңғы бөлігінен» 3-5 мл-дей мөлшерін ыдысқа жинаңыз, зәр шығаруды унитазда тоқтатыңыз.
   
9. 
   Ыдыстың қақпағын жабыңыз.
   
10. 
    Ыдысты қағаз сүлгісіне қойыңыз.
    
11. 
    Киініңіз.
    
12. 
    3әрі бар ыдысты мейірбикеге беріңіз.
    
13. 
    Қолыңызды жылы сумен сабындап жуып, сүлгімен құрғатыңыз.
    

Ескерту:

• 
  бикстегі зәрді жолдамасымен бактериологиялық лабораторияға 2 сағаттан кешіктірмей апарыңыз;
  
• 
  жиналған зәрді апарар алдында температурасы 4-6⁰С тоңазытқышқа сақтайды;
  
• 
  микрофлораға зәрді зерттеу антибиотиктерді, уросептиктерді қабылдамас бұрын және диурез қалыпты су ішу тәртібінде;
  
• 
  егерде табиғи жолмен зәр жиналмаса, онда дәрігердің тағайындауы бойынша, қуыққа катетерлеу жүргізіледі.
  

Копрологиялық зерттеуге нәжісті алу
Мақсаты: нәжістің макроскопиялық, микроскопиялық, химиялық құрамын зерттеу, ас-қорыту жолдарының функциональді жағдайын зерттеу.

Қолдану көрсетілімдері: ас-қорыту мүшелерінің аурулары.

Дайындаңыз: таза құрғақ 20-50 мл кең мойынды (дәрінің флакондарын) шыны ыдысты, судноны, шыны қалақшаны, жолдаманы жазып ыдысқа жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, науқастың аты-жөні, зерттеу мақсаты, күні, мейірбикенің қолы), резеңке қолғапты.
Іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Зерттеу алдында науқасқа емшара барасы мен мақсатын түсіндіріңіз.
   
2. 
   3 күн зерттеуге дейін темірі бар (ет, балық, көқөністің барлық түрлері) тағам заттары шығарылады деп науқасқа мәлімет беріңіз. Нәжістің сыртқы көрінісін өзгертетін және ішектің жиырылып кенуін күшейтетін дәрі-дәрмектерді беру тоқтатылады. 4-ші күні нәжіс зерттеуге алынады.
   
3. 
   Қажет болған жағдайда, тамақтың сіңіру дәрежесін зерттеу арнайы емдәмді қолданылады, дәл мөлшердегі анықталған азық-түлік жиынтығы (Шмидт және Повзнер емдәмі) нәжіс зерттеуге 5 күн қалғанда. 6-шы күні зерттеуге нәжіс алынады.
   
4. 
   Науқасқа түсіндіріңіз, зерттеу күні таңертең нәжіс зерттеуге алынады.
   
5. 
   Зерттеуге нәжісті жинау іс-әрекеттін науқасқа үйретіңіз:
   

• 
  нәжісті жинар алдында науқас қолғапты киюі қажет;
  
• 
  ішекті сусыз судноға босатқан соң, науқас қалақшамен нәжістің әрбір жерінен 5-10 г нәжісті алады және даярлаған ыдысқа салып, қақпағын жабады.
  

6. 
   Науқас қолғапты шешіп, қолын жуып, құрғатады.
   
7. 
   Ыдысты нәжіспен және жолдамамен клиникалық лабораторияға апарыңыз.
   

Ескерту:

• 
  тамақтың сіңіру дәрежесін зерттегенде дәрігердің тағайындауы бойынша Шмидт немесе Повзнер емдәмдерін пайдалану, олардың құрамында дәл мөлшерленніп анықталған азық-түлік жиынтығы бар;
  
• 
  клизма жасағаннан кейін, суппозиторийді және ішті босататын дәрілерді қолданғаннан кейін нәжісті зерттеуге алуға болмайды.
  

ІШ құртының жұмыртқасын анықтауға нәжісті алу
Мақсаты: нәжістегі іш құртының жұмыртқасын табу.

Қолдану көрсетілімдері: гельминтоздар түрлерін және ішек құртын анықтау.

Дайындаңыз:20-50 мл кең мойынды құргақ, таза шыны ыдысты (пенициллин флаконы), судноны, горшокты, қалақшаны (ағаш, шыны), жолдама жазып, флаконнын сыртына желімдеп жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, науқастың аты-жөні, зерттеу мақсаты, күні, мейірбикенің қолы).
Іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Зерттеуге нәжісті жинау тәртібі туралы науқаспен нұсқау жүргізіңіз.
   
2. 
   Науқасқа түсіндіріңіз, зерттеу болар алдында дайындықсыз таңертең нәжісті жинауды.
   
3. 
   Нәжіс жинау іс-әрекетін науқасқа үйретіңіз:
   

• 
  науқас нәжіс жинар алдында қолғапты киюі қажет;
  
• 
  үлкен дәретке сусыз судноға отырған соң, нәжістің әртүрлі үш жерінен 30-50 г нәжісті қалақшамен алып, даярлаған ыдысқа салып, қақпағын жабады.
  

4. 
   Науқас қолғапты шешіп, қолын жуып және құрғатуы қажет.
   
5. 
   Ыдыстың ішіндегі нәжісті жылы түрінде клиникалық лабораторияға апарыңыз (30 минут) кешіктермей.
   

Ескерту: құртқа қарсы дәрілерді қабылдаған күндері емді бақылау үшін зерттеуге нәжістің барлық үлесін жинайды.
Жасырынды қанды анықтауға нәжісті алу
Мақсаты: ас қорыту жолдарынан жасырынды қан ағуды айқындау.

Қолдану көрсетілімдері: асқазан-ішек жолдарындагы ойық жара, қабыну және қатерлі ісік процестері.

Дайындаңыз: 20-30 мл кең мойынды құрғақ, таза шыны ыдысты (пенциллин флаконың), қалақшаны (ағаш, шыны), жолдама жазып, флаконнын сыртына желімдеп жапсырыңыз (бөлімшесі, палата №, науқастың аты-жөні, зерттеу мақсаты, күні, мейірбикенің қолы).
Іс-әрекет алгоритмі:

1. 
   Зерттеуге нәжісті жинау тәртібі туралы науқаспен нұсқау жүргізіңіз. Алда болатын анализге дейін науқас 3 күн бойы арнайы диетада болуы қажет. (рационынан ет, балық, көкөністің барлық түрлері, граната, қызанақ, жұмыртқа, қызылша, құрамында темір, магний, висмут, йод, бром бар дәрілік заттар, сол сияқты карболен шығарылады).
   
2. 
   Науқасқа түсіндіріңіз, нәжіс зерттейтін күңі таңертең алынады.
   
3. 
   Науқастан немесе жанүя мүшелерінен біліңіз, басқа да қан кету көзі болмағанын анықтаңыз (тістің қызыл етінен қан кетуін, қан қақыру, тік ішек айналуы, етек кір), болған жағдайда жалған оң нәтиже береді.
   
4. 
   Егерде жауап дұрыс болса нұсқау беріңіз, нәжіске қанның түспеуін болдырмайтын:
   

• 
  3 күн бойы тісін щеткамен тазалауға болмайды;
  
• 
  егер науқастың мүұрынынан немесе геморройынан қан кету болса, онда зерттеу жүргізілмейді.
  

5. 
   Науқасқа нәжісті жинау іс-әрекетін түсіндіріңіз.
   
6. 
   Нәжіс жинау алдында резеңке қолгап киіңіз.
   
7. 
   Науқасқа түсіндіріңіз, ішті босату унитазда емес, сусыз дәрет ыдысында (суднода) болу керек.
   
8. 
   Үлкен дәретке отырған соң 5-10 г нәжісті алып, даярлаған ыдысқа салып, қақпағын жабыңыз (тығынмен).
   
9. 
   Ыдысты ішіндегі нәжіспен лабораторияға жіберіңіз.
   
10. 
    Қолғапты шешіп, қауіпсіз жоюға арналған контейнерге салыңыз.
    
11. 
    Қолыңызды жуып, кептіріңіз.
    

Бактериологиялық зерттеуге «ашық нәжістен» нәжісті КӨректі ортасы бар Петри табақшасына алу