Диана. метод.указ Практ.зан 1 курс ОМ Каз 2021-2022. Патологиялы анатомия жне гистология кафедрасы

• Название: Патологиялы анатомия жне гистология кафедрасы
• Анкор: Диана
• Дата: 10.03.2022
• Размер: 0.59 Mb.
• Имя файла: метод.указ Практ.зан 1 курс ОМ Каз 2021-2022.docx
• Тип: Документы; #391041
• страница: 2 из 11

Электрондық ресурстар:

https://meduniver.com/Medical/Video/predmet_metodi_istoria_gistologii.html

https://meduniver.com/Medical/Video/citologia.html

https://meduniver.com/Medical/Video/lekcia_po_citologii.html

https://meduniver.com/Medical/Video/lekcia_po_embriologii.html

https://meduniver.com/Medical/Video/razvitie_ploda_i_stroenie_placenti.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_epitelialnix_tkanei.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_rixloi_voloknistoi_tkani.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_sobstvenno_soedinitelnix_tkanei.html

https://meduniver.com/Medical/Video/osteogenez_i_xondrogenez.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_epitelialnix_i_gelezistix_tkanei.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_mishechnoi_tkani.html
8. Бақылау

Сұрақтар

1«Жасуша» деген не?

2 Жануар организмі қандай тіндерден тұрады?

3 Негізгі және қышқыл бояулармен (ядро және цитоплазма) жасушаның қайдай компоненттері боялады?

4 Жасушаның қызметіне байланысты жасушаның қайдай пішіндері мен ядроларын білесіңдер?

5 Плазмолемманың құрылысы қандай?

6 Қандай құрылымдар (плазмолемма туындылары) жасушаның бос кеңістігінде орналаса алады және жасушаның қандай қызметімен байланысты?

7 Жасушааралық байланыстың түрлерін атаңыз?

8 Жасушаға сұйық және қатты заттар қандай жолдармен енеді?

9. Организм тіндерінде қандай жасушааралық құрылымдар кездеседі?

10 Симпласт деген не? Симпласттар қарапайым жасушалардан несімен ерекшеленеді?
Тесттер

1. Цитологияға кірмейтін ілім:

1. 
   ұрық туралы
   
2. 
   жасуша құрылысы
   
3. 
   жасуша даму туралы
   
4. 
   жасушалардың өмір сүру әрекеттері
   
5. 
   жасушалардың жіктелуі
   

2. Плазмолемма құрылысына … кірмейді.

1. 
   нуклеопротеидтер
   
2. 
   фосфолипидтер
   
3. 
   сфингомиелиндер
   
4. 
   холестерин
   
5. 
   көміртегі
   

3. Пиноцитоз дегеніміз …

1. 
   Na және К иондарының жасушаға өтуі.
   
2. 
   макромолекуллар мен бактериялардың жасушаға өтуі
   
3. 
   метаболиттердің жасушадан шығарылуы
   
4. 
   микромолекулалар мен судың жасушаға өтуі
   
5. 
   Na және К иондарының жасушадан шығарылуы
   

4. Цитоплазма жағында фибриллалары және екі тегіс аймағы бар алаң түріндегі жасушааралық байланыс қалай аталады:

A) жай байланысу

B) тығыз байланысу

C) десмосома

D) нексус

E) синапс

 5. Симпласт - бұл:

A) үлкенкөлемдегіцитоплазмаданжәнекөптегенядролардантұратынқүрылыс,

B) цитоплазмалық көпірлер арқылы бір-бірімен байланысқан жасушалар

C) мезенхималы шыққан клеткалардың белгілі бір топтарының өмірлік белсенділігінің өнімі

D) тіршіліктің ең кіші құрылымдық-функционалдық бірлігі

6. Плазмолеммаларында иондық түтікшелері бар жасушааралық байланыс не деп аталады:

A) қарапайым

B) тығыздау

C) Десмосома

D) саңылау

E) синапс

7. Месенхимадан дамыған жасушалардың синтетикалық және секреторлы белсенділігі нәтижесінде олардың микро ортасын құрайтын қандай тіндік элементі қалыптасады?

A симпласт

B) жасушааралық зат

C) синцитий

D) жасуша емес құрылым

E симптаст және синцитий

8. Цитоскелеттің құрамына мыналар кіреді:

A) микротүтікшелер және микрофиламенттер

В эндоплазмалық тор

C) ядролық ақуыз матрицасы

D) центриолдар

E) Гольджи аппараты

9. Байланыстырушы жасушалық қосылыстарға мыналар жатады:

A) адгезивті байланыс

B) тығыз байланыс

C) қарапайым

D) нексус

E) синапс

10. Жануарлар клеткасында қорыту вакуолы деп аталады:

A) пиноцитоздық копіршік

B) лизосома

C) фагосома

D) лизосомамен фагосоманын қосылуы

E) қалдық денешік
Есептер

1. Микрографотода көптеген ядролары бар цитоплазмасы үлкен көлемнен тұратын құрылым көрсетілген. Осы құрылымды атаңыз. Бұл қалай қалыптасады? Бұл құрылым қайда кездеседы?

2. Электронды микроскоппен қарағанда жасуша плазмолеммасының көптеген ұсақ бүрлері және ашық түсті көпіршіктер көрінеді. Бұл бақылаулар қандай үрдісті көрсетеді?

3. Жара жазыла бастаған кезде жасушалармен, содан соң талшықтармен толығады. Қандай жолдармен жасушалар және талшықтардың саны көбейеді?

Сабақ №3

1.Тема: Цитология. Мембраналы және мембранасыз органеллалар. Қосындылар.

2. Мақсаты:

• 
  Цитохимиялық және құрылымдық ерекшеліктері арқылы органеллаларды анықтау.
  
• 
  Клеткадағы әртүрлі қосылыстарды ажырата білу.
  
• 
  Органеллалар мен қосылыстардың құрылысы мен химиялық құрамы туралы мәліметтерді клетканың зат алмасу және функциональді күйін анықтау үшін қолдану.
  

3. Оқыту міндеттері:

Клетка және оның туындылары тірі организмеің негізін құрайды, оның тіршілігін қамтамасыз етеді. Ішкі және сыртқы факторлар (гормондар, дәрілік заттар және т.б.) клетканың құрылысында және функциясында морфофункциональды өзгерістер туғызады, соңынан органдар мен тіндерде де функциональді өзгерістер туады. Тірі (биопсия) және мәйіттен алынған (аутопсия) клетканы микроскоптық зерттеу арқылы дәрігер дұрыс диагноз қоя алады.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1 Органелланың классификациясын дәптерге жазыңдар.

Органеллалар
Мембраналы	Мембранасыз

2 Жасушада қандай органеллалардың қатысуымен келесі үрдістер жүреді, ойланып дәптерге жазыңдар.

Үрдістер	Органеллалар	Үрдістер	Органеллалар
Липидтердің синтездері, холестерин		Көмірсулардың ақуызға қосылуы
Гликоген синтезі		Секретті конденсация
Улардың детоксикациясы		Мембраналы ақуыздың синтезі
Иондардың жинақталуы (кальций, хлор және т.б.)		Лизосоманың ферментті синтезі
Жасушадағы заттарды тасымалдау		Гиалоплазмадағы ақуыздың синтезі
Экспортағы ақуыздың синтезі		Жасушаның өсуіндегі арнайы және қосымша ақуыздың синтезі
Секреттердің шығуына қатысуы		Жасушадағы тіректік-қимыл аппаратының түзілуі
Лизосоманың қалыптасуы		Жасушадағы цитоскелеттің түзілуі
Бактериялардыңжойылуы, фагоцитоз		Қысқартылған қызметі

3. Қосындылардың мысалдарын дәптерге жазыңдар: 1) трофикалық, 2) секреторлық, 3) экскреторлық, 4) пигментті.

Таратылатын материал

1 Микроскоптар.

2 Зерттеуге арналған микропрепараттар

Гольджи комплексі – осмийменимпрегнациялау.



Препарат - Гольджи комплексі (жұлын түйіні жасушаларында). Импрегнация осмием.

1. а) Жасуша мембранасындағы липидтік компоненттер (май тамшылары сияқты) осмиймен боялады.

б) Сондықтан препаратта жасушалардың шегарасы жақсы байқалады (1) және диктиосома аймағында (2) мембраналар жиналып қара түске айналады

в) Диктиосомалар ядро маңында орналасқан (3).
2. Осындай препараттарда бірлескен диктиосома жиынтықтары торлы құрылыс көрінісіне ие, сондықтан Гольджи комплексін ішкі торлы аппарат деп атайды.

Электронды микросуреттер

1 Эндоплазмалық тор.

2 Гольджи комплексі.

3 Митохондрия

4 Пероксисома.

5 Лизосома.

6 Жасушалық орталық.
5.Оқыту және оқыту әдістері/технологиялары: микроскопия, гистологиялық препараттар мен микрофотосуреттер

сипаттамасы.

6.Бағалау әдістері/технологиялары: ауызша сұрау, "Quizizz" тестілеу, кестелерді толтыру, ситуациялық есептерді шешу.
7. әдебиет

негізгі:

1.Афанасьев Ю.И. және Юрина Н. А. Гистология, цитология және эмбриология-6-шы басылым. – М.: Медицина, 2016. 800 Б.

2.Гистология, цитология және эмбриология: Атлас.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2017. 296 б.

қосымша:

1. Крстич р. в. адам гистологиясы туралы иллюстрацияланған энциклопедия: 1576 иллюстрация. Пер. с англ. – М.: ООО "Издательство Оникс": "Издательство" Мир и Образование", 2010. 608 б.

2.Селезнева, Т. б. Гистология]: учеб. пособие / Т. Д. Селезнева А. С. Мишин В. Ю. Барсуков. - М.: Эксмо, 2010. - 350 б.

3.Жункейра Л. К., Карнейро Ж.. Гистология: оқу құралы. Пер. с англ. Под ред. В. Л. Быкова. – М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. 576 б.

Гистология, цитология және эмбриология. Оқулық. Басылым: МИА, 2017. 600 Б.

Ағылшын тілінде:

1. Basic histology. Texts and atlases, published in Northern America, 2003, 512 pp.

2. Functional histology. Texts and colour atlas. Curchill Livingstone, International edition. Sidney. Toronto. 2000. 413 pp.

Электронды оқулықтар:

1. Гистология, эмбриология, цитология [Электрондық ресурс] : оқулық / ред. Ю. И. Афанасьева. - Электрон.текстовые дан. (41.1 Мб). - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2016. - 800 б.

2. Гистология. Кешендітесттер: жауаптар мен түсініктемелер [Электрондық ресурс]: оқу құралы / ред. С. Л. Кузнецова. - Электрон.текстовые дан. (41.1 Мб). - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014. - 288 б.

3. Гистология [Электрондық ресурс]: оқу құралы / С. ю. Виноградов. - Электрон.текстовые дан. (39.6 Мб). - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014. - 184 б.

4. Гистология. 1-бөлім [Электронный ресурс]: оқулық. - Электрон.текстовые дан. (13,1 Мб). - [Б. м.: б. и.]. - эл. опт. диск (CD-ROM).

5. Гистология. Практикалық сабақтарға арналған Атлас [Электрондық ресурс] : оқу құралы / Н. В. Бойчук [және т.б.]. - Электрон.текстовые дан. (131 МБ). - М.: "ГЭОТАР - Медиа" баспатобы, 2010. - 160 Б. эл. опт.диск (CD-ROM).

http://www.udel.edu/biology/Wags/histopage/histopage.htm жұмысістейді

«MICROSCOPIC ANATOMY» - University of Delaware. Жасушалардың, тіндерменмүшелердіңмикроскопиялықжәнеультрамикроскопиялықбейнелерініңколлекциялары, дәрістердіңтұсаукесерлері, жасушаларментіндердіңанимациялықжәне 3D модельдері (ағылш.)

http://www.kumc.edu/instruction/medicine/anatomy/histoweb/

«JAYDOC HISTOWEB» - University of Kansas Medical Center, Department of Anatomy and Cell Biology. Құрамындагистологиялықпрепараттаржиынтығыбар, олардыәртүрліүлкейтуарқылыкөругеболады (ағылш.)

http://www.uni-ainz.de/FB/Medizin/Anatomie/workshop/englWelcome.html

«ELECTRON MICROSCOPIC ATLAS in the Internet» - University Mainz, Germany. Органдардың, тіндерменжасушалардыңэлектрондықмикрофотографияларыныңтоптамасыұсынылған (ағылш., нем.)

http://astro.temple.edu/sodicm/labs/index.htm

«HISTOLOGY WEB LABS»- Temple University. Гистология бойыншаpptпрезентациялар (ағылш.)

http://www.meddean.luc.edu/lumen/meded/histo/frames/histo_frames.html

«ZOOMIFIED HISTOLOGY» - LoyolaUniversity. Тіндер мен мүшелердіңмикропрепараттарыныңсуреттеріоларғасипаттамабереотырып, сондай-ақгистологиялыққұрылымдарды (ағылш.)

http://histologyatlas.wisc.edu/

Электрондық ресурстар:

https://meduniver.com/Medical/Video/predmet_metodi_istoria_gistologii.html

https://meduniver.com/Medical/Video/citologia.html

https://meduniver.com/Medical/Video/lekcia_po_citologii.html

https://meduniver.com/Medical/Video/lekcia_po_embriologii.html

https://meduniver.com/Medical/Video/razvitie_ploda_i_stroenie_placenti.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_epitelialnix_tkanei.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_rixloi_voloknistoi_tkani.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_sobstvenno_soedinitelnix_tkanei.html

https://meduniver.com/Medical/Video/osteogenez_i_xondrogenez.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_epitelialnix_i_gelezistix_tkanei.html

https://meduniver.com/Medical/Video/gistologia_mishechnoi_tkani.html
8. Бақылау.

Сұрақтар

1. 
   Заттардың синтезі мен тасымалдауында қатысатын жасуша органеллаларды атаңдар?
   
2. 
   Липидтер мен көмірсу синтезінде қатысатын органеллаларды атаңдар?
   
3. 
   Еркін және байланысқан рибосомалардың көп болуы туралы түсінік беріңдер?
   
4. 
   Жасуша цитоплазмасындағы базофилия мен пиронинофилия неге байланысты?
   
5. 
   Гольджи жиынтығының қызметтері?
   
6. 
   Жасушадағы энергия түзулу қалай жүреді?
   
7. 
   Жасушалық орталық, кірпікше мен жіпшелерінің құрылысындағы жалпы ұқсастық неде?
   
8. 
   Микротүтікшелер қандай қызмет атқарады?
   
9. 
   Қорғаныстық және ас қорыту қызметтерін жасушада қандай органеллалар атқарады?
   
10. 
    Жасушадағы лизосомалардың түрлерін атаңдар?
    

Тесттер

1. Жасушаның трофикалық қосындыларына … жатады.

1. 
   гликоген
   
2. 
   билирубин
   
3. 
   меланин
   
4. 
   липофусцин
   
5. 
   секретті ақуызды түйіршіктер
   

2. Лизосомалық ферменттердің синтезделуін … атқарады.

1. 
   түйіршікті эндоплазмалық тор
   
2. 
   Гольджи кешені
   
3. 
   тегіс эндоплазмалық тор
   
4. 
   митохондрия
   
5. 
   еркін рибосомалар
   

3. Мембранасыз органеллаларға … жатады.

1. 
   микрофиламенттер
   
2. 
   плазмолемма
   
3. 
   митохондрия
   
4. 
   лизосомалар
   
5. 
   түйіршікті эндоплазмалық тор
   

4. Биопсиялық материалды зерттеу барысында бауыр жасушалары цитоплазмасын жоғары дәрежелі базофилия анықталды. Бұл жасушаларда ... жүріп жатқандығын көрсетеді.

1. 
   липидтердің жинақталуы
   
2. 
   белсенді белоктар синтезі
   
3. 
   заттардың белсенді тасымалы
   
4. 
   сіңірілген заттардың белсенді ыдырауы
   
5. 
   митоздың бөліну процессі
   

5. Рентген сәулесінің асқын әсері нәтижесінде жасушалар цитоплазмасында ыдыраған белоктар қалдықтары анықталды. Жасушада оларды ыдыратуға ... қатынасады.

1. 
   эндоплазмалық тор
   
2. 
   Гольджи кешені
   
3. 
   рибосомалар
   
4. 
   лизосомалар
   
5. 
   жасушалық орта
   

6. Мукополисахаридоз жинақталу ауруларына жатады. Ферменттер тапшылығынан полисахаридтердің ыдырауы бұзылады да, науқастарда олардың несеп арқылы шығуы және жасушалардың ... органеллаларында жинақталуы байқалды.

1. 
   эндоплазмалық тор
   
2. 
   Гольджи кешені
   
3. 
   жасушалық орта
   
4. 
   лизосома
   
5. 
   митохондрия
   

7. Жануар жасушасындағы асқазан вакуолі деп ... аталады.

1. 
   пиноцитозды көпіршік
   
2. 
   лизосома
   
3. 
   фагосома
   
4. 
   жабысқан фагосома лизосомамен
   
5. 
   дене қалдығы
   

8 Пероксисомалардың белгілеу ферменті … болып табылады.

1. 
   сукцинатдегидрогеназа
   
2. 
   каталаза
   
3. 
   қышқылды фосфатаза
   
4. 
   сілтілі фосфатаза
   
5. 
   альдолаза
   

9 Митохондриялардың белгілеу ферменті …

1. 
   қышқылды фосфатаза.
   
2. 
   сілтілі фосфатаза.
   
3. 
   каталаза.
   
4. 
   сукцинатдегидрогеназа.
   
5. 
   гиалуронидаза.
   

10 Экскреторлық қосындыларға … жатады.

1. 
   май тамшылары
   
2. 
   ақуыз түйіршіктері
   
3. 
   қалдық денешіктер
   
4. 
   гликоген
   
5. 
   меланин