Адам анатомиясы атлас

• Название: Адам анатомиясы атлас
• Дата: 27.10.2022
• Размер: 1 Mb.
• Имя файла: Àòëàñ_àäàì_àíàòîìèÿñû_3_òîì (1) (2) 2.docx
• Тип: Документы; #758604
• страница: 5 из 45

Ж үректің ішкі қабығы немесе эндокард
Ж үректің ішкі қабығы немесе эндокард (21 -сурет), endocardium, дәнекертінді жэне бірыңғай салалы бүлшықеттік жасушалар орналасатын коллаген жэне эластикалық талшықтардан түрады. Жүрек қуысы жағынан эндотелимен қапталған.

Эндокард жүректің барлык куысын, жа- насып жатқан бұлшықеттік кабатпен тығыз бітісіп, бұлшықеттік шарбақшалар, бүртікті жэне қырлы бүлшықеттерден түзілген

кедір-бүдырлықтың рельефін көмкереді. Эндокард жүректен шығатын ішкі қабықка жэне оған ашылатын гамырларга, қуыс жэне окпе веналарына, қолқаға жэне өкпе сабауына ешқандай шекарасыз өтеді.

А. Жүрек қақпақтары (жогаргы көрініс). Сол және оң жүрекіиелер алынып тасталынган. Тэждік артериялар кесілген. Жогарыда: жүректің алдыцгы қабыргасы

1. 
   Өкпе сабауының какгтасы
   
2. 
   Өкпе сабауының койнауы
   
3. 
   Сол тэждік артерия
   
4. 
   Үлкен жүрек венасы
   
5. 
   Сол жүрекше-карынша какпасы
   
6. 
   Тэждік жүлге
   
7. 
   Қолқа какпасы
   
8. 
   Оң тэждік артерия
   
9. 
   Оң жүрекше-қарынша қақпасы
   
10. 
    Қолка
    
11. 
    Өкпелік какпактын алдыңғы жартыай сабауы
    
12. 
    Өкпелік кақпактың сол жартыай сабауы
    
13. 
    Өкпелік какпактың оң жартыай сабауы
    
14. 
    Қолқалык какпақтың сол жартыай сабауы
    
15. 
    Қолқалык какпақтың он жартыай сабауы
    
16. 
    Қолқалык какпақтың артқы жартыай сабауы
    
17. 
    Он жүрекше
    
18. 
    Үшжармалы какпақтың алдыңғы сабауы
    
19. 
    Сіңірлі жіпшелер
    
20. 
    Етті шарбакшалар
    
21. 
    Қарыншааралық калқа
    
22. 
    Қалкалык жарма
    
23. 
    Алдыңғы бүртікті бұлшьщет
    
24. 
    Он карыншаның миокарды
    

1. 
   Valva trunci pulmonalis
   
2. 
   Sinus trunci pulmonalis
   
3. 
   A. coronaria sin.
   
4. 
   V. cordis magna
   
5. 
   Valva atrioventricularis sin.
   
6. 
   Sinus coronarius
   
7. 
   Valva aortae
   
8. 
   A. coronaria dext.
   
9. 
   Valva atrioventricularis dext.
   
10. 
    Bulbus aortae
    
11. 
    Valvula semilunaris ant.
    
12. 
    Valvula semilunaris sin
    
13. 
    Valvula semilunaris dext
    
14. 
    Valvula semilunaris sin.
    
15. 
    Valvula semilunaris dext.
    
16. 
    Valvula semilunaris post.
    
17. 
    Atrium dext.
    
18. 
    Cuspis ant. (valva tricuspidalis)
    
19. 
    Chordae tendineae
    
20. 
    Trabeculae cameae
    
21. 
    Septum interventriculare
    
22. 
    Cuspis septalis
    
23. 
    M. papillaris ant.
    
24. 
    Myocardium ventriculi dext
    

21

22
13
12

Ә. Өкпе сабауы және қолқа қақпақтары (жогаргы Б. Оц жүрекше-қарьшша (үшжармалы) қақпагы көрініс). Жүректің алдыңгыңабыргасыжогарыда (алдыцгы көрініс, оц қарыншаныцалдыцгы

орналасқан. Екіқақпақжабъщ қабыргасы алынып тасталынган) 21-сурет

Жүректің оц жартысы. Оц жүрекше мен царыншаныц алдыцгы қабыргасы алынып тасталынган

1. 
   Жоғарғы куыс вена
   
2. 
   Ш екаралык кырка
   
3. 
   Сопак тесік
   
4. 
   Төменгі куыс вена тесігі
   
5. 
   Тэждік койнау тесігі
   
6. 
   Оң кұлакша
   
7. 
   Оң тэждік артерия мен тэждік жүлге
   
8. 
   Үшжармалы какпакшаның
   

алдыңғы жармасы

9. 
   Алдыңғы бүртікті бұлшыкст
   
10. 
    Сіңірлі жіпше
    
11. 
    Миокард
    

₁₁ 12. Өкпе сабауы

₁₅ 13. Қолқаның жоғарылаған бөлігі

14. Өкпе сабауынын какпасы

¹⁶ 15. Артериялык конус

16. 
    Аралык бүртікті
    

¹⁷ бұлшыкетгер

16. 
    Аралык-жиек немесе еттік шарбакшалар
    
17. 
    Жүрек ұшы
    
18. 
    Сол кұлакніа
    

18 20. Қолқа какпағы

21. 
    Сол карынша
    
22. 
    Өкпе веналары
    
23. 
    Сопақ тесіктің жапкышы
    
24. 
    Сол жүрекше
    
25. 
    Сол жүрекше-карынша (митралді немесе екі жармалы) кақпағы
    
26. 
    Тэждік қойнау
    
27. 
    Сол тэждік артерия
    
28. 
    Арткы бүртікті бүлшыкеттер
    
29. 
    Сол бұғанаасты артериясы
    
30. 
    Қолканың томендеген бөлігі
    
31. 
    Сол окпе артериясы
    

1. 
   V. cava sup.
   
2. 
   Crista terminalis
   
3. 
   Fossa ovalis
   
4. 
   Ostium v. cavae inf.
   
5. 
   Ostium sinus coronarii
   
6. 
   Auricula dext.
   
7. 
   A. coronaria dext. et sulcus coronarius
   
8. 
   Cuspis ant. valvae atrio- ventricularis dext.
   
9. 
   Chordae tendineae
   
10. 
    M. papillaris ant.
    
11. 
    Myocardium
    
12. 
    Truncus pulmonalis
    
13. 
    Pars ascendens aortae
    
14. 
    Valva trincii pulmonalis
    
15. 
    Conus arteriosus
    
16. 
    Mm. papillares septales
    
17. 
    Trabeculae septomar- ginales
    
18. 
    Apex cordis
    
19. 
    Auricula sin.
    
20. 
    Valva aortae
    
21. 
    Ventriculus sin.
    
22. 
    Vv. pulmonales
    
23. 
    Valvula for. ovalis
    
24. 
    Atrium sin.
    
25. 
    Valva atrioventricularis sin.
    
26. 
    Sinus coronarius
    
27. 
    A. coronaria
    
28. 
    M. papillaris post.
    
29. 
    A. subclavia sin.
    
30. 
    Pars descendens aortae
    
31. 
    A. pulmonalis sin.
    

Жүректің сол жартысы. Қолқа қақпагы ажыратылган және ашылган. Сол жүрекше мен

қарыниіа аиіьіқ. Жүрекшенің қабыргасы митралді Жүректің сол бөлігі. Сол қарынша мен жүрекше қақпагыныц талшықты сақинасымен бірге ашылган. Қолқа және митралді қақпақтар

ажыратылган ажыратылган жзнеаіиық

22-сурет. Жүрек қақпақтары

Жүрекшелердіц эндокарды қальщ, карыншаларга қарағанда, әсіресе сол жүрекшенің. Ж үрекшелер қабырғасының ете жіңішкерген жерлерінде, олардың бүлшықеттік қабатында аралықтардың пай- да болған жерінде, эндокард эпикардпен бігеліп кетеді.

Талшықты сақиналар, жүрекше-қарын- ша тесіктері, қолқа мен өкпе сабауы тесік- тері аймағында эндокардтың табағы екі есе үлкейіп, митралді және үшжармалы қақ- пақтардың жармасын жэне окне сабауы мен қолқаның жартыайлы қақпақтарын түзеді.

Жартыайлы кақпақтар мен эрбір жарманың екітабағыныцарасындағыталшықтыдәнекер тін талшықты сақиналармен байланысыгі, соныц нәтижесінде оларға қакпақтарды бекітеді (22-сурет).
Жүрсктің тамырлары
Ж үректің аргериялары
Жүректін қанмен қамтамасыз етілуі екі артериямен: қолқаның алгашқы тармақтары оң тэждік, a coronaria dextra, жэне сол тәждік артерия, a coronaria sinistra (23-су- рет), жүреді. Әрбір тэждік артерия қолқаның сәйкес он жэне сол койнауынан басталады.

1. 
   Оц тәждік артерия, a coronaria dextra (24, 25-суреттер), қолқаның оц койнауынан басталып, он карыншаныц артериялык ко- нусы мен оц қүлақшаныц арасында колка кабырғасыныцбойымен томен жүріп,тәждік жүлгеғе барады; озініц бастапқы бол ігінде он қүлақшамен жабылып, жүректіц он жиегіне тармак береді. Кейін қолқа, күлақша жэне артериялык конус қабырғаларына бірнеше қатар тармақтар беріп, оц тэждік артерия жүректіц кокеттік бетіне өтеді, ол жерде
   

де тэждік жүлгеніц терецінде жатады. Осы жерде оң жүрекше мен оц қарыншаның арткы қабырғасына тармақтар жэне де жүрекше-қарынша будасымен жүретін оте жіцішке тармақгар береді. Ол жүректіц кокеттік бетінде артқы қарыншааралык жүлгеғе артқы қарыншааралық тармақ,

ramus interventricularis posterior, түрінде жетеді. Тармақ қарыншааралық қалқаныц аргқы болігін және оң мен сол қарыншаныц аргқы қабырғасын қанмен камтамасыз етеді.

Негізгі сабаудың қарыншааралық жүлгеге отетін жерінде, ол жүректіц сол жартысыныц тэждік жүлғесіне баратын, сол жүрекше мен сол қарыншаның артқы қабыргасын канмен қамтамасыз ететін ірі тармақ береді.

2. 
   Сол тэждік артерия, a. coronaria sinistra (26-сурет), оцға Караганда ірі та-
   

мыр; колқаныц сол қойнауы децгейінен бас- талып, окпе сабауы түбініц артынан солға, кейін окпе сабауы мен сол қүлақшаныц арасында жүреді. Тэждік жүлгеніц сол бөлігіне бағытталып, өкпе сабауының ар- тында 2 тармаққа бөлінеді: алдыңғы қарын- шааралық, r. interventricularis anterior, жэне кайырылма тармақ, r. circumflexus.

Алдыцғы қарыншааралық тармақ, r.in- terventricularis anterior, негізгі сабаудың жалғасы, алдыцғы қарыншааралық жүл- гемен томен жүрек үш ына түседі, жүрек үшын қоршап, артқы қарыншааралық жүлгенің соңғы бөліміне енеді, бірақ арткы қарыншааралық тармакқа, r.inter-

ventricularis posterior, жетпей, миокардтың қалыцдығына батырылады. Өз жолында артериялык конусқа, сол жэне оң карын- шаныц жақын жаткан кабырғасына тар- мақтар жэне қарыншааралық калқаның ал- дыңғы бөлігіне ірі тармақ береді.

Алдыцғы қарыншааралық тармақ озінің бастамасында диагоналді тармақ береді, ол кейде сол тэждік артерияның негізгі сабауы- нан басталуы мүмкін.

Қайырылма тармақ, r. circumflexus (27-сурет), сол қүлақшадан шығып, жүрек- тіц сол жиегіне тэждік жүлгемен жэне кокеттік бетіне тәждік жүлгемен жүріп, сол карыншаныц алдыцғы жэне артқы қабыр- ғасын қанмен қамтамасыз ететін ірі тар-

мак береді. Артқы қарыншааралық жүлгеге жетпей, сол карыншаныц көкеттік бетіне гүседі, бірақ жүрек үшына жетпейді. Өз

18
19


21

22

23

24

25

26

24

23-сурет. Тәждік артериялар (алдыцгы көрініс). Эпикард пен эпикардүсті майлы тін алынып тасталынган. Артериялар қолкага енгізілген, қызыл смоламен боялган

24. 
    сурет. Жүректіц оц тәждік артериясы мен венасы (артцы көрініс). Эпикард жэне эпикардүсті майлытін алыныптасталынган
    

1. 
   Қолканың жогарылаган бөлігі
   
2. 
   Қолқа буылтығы
   
3. 
   Оң қүлакша
   
4. 
   Оң тэждік артерия
   
5. 
   Оң жүрекше
   
6. 
   Тэждік жүлге
   
7. 
   Оң қарынша
   
8. 
   Сол карынша
   
9. 
   Өкпе сабауы
   
10. 
    Сол тәждік артерияның қайырылма тармагы
    
11. 
    Сол тэждік артерия
    
12. 
    Сол тэждік артерияныц диагоналді тармагы
    
13. 
    Үлкен жүрек венасы
    
14. 
    Алдыңғы қарыншааралық артерия
    
15. 
    Алдыңғы карыншааралық жүлге
    
16. 
    Сол қарынша
    
17. 
    Жүрек ұшы
    
18. 
    Оң өкпелік вена
    
19. 
    Сол жүрекше
    
20. 
    Сол өкпелік веналар
    
21. 
    Сол жүрекшенің қигаш венасы
    
22. 
    Тәждік койнау
    
23. 
    Жүректің үлкен венасы
    
24. 
    Тәждік жүлге
    
25. 
    Сол карыншаның арткы венасы
    
26. 
    Жүректің ортаңғы венасы
    
27. 
    Сол өкпелік артерия
    
28. 
    Төменгі куыс венасы
    
29. 
    Оң жүрекше
    
30. 
    Оң тэждік артерияның арткы карыншааралық тармагы
    
31. 
    Артқы карыншааралык жүлге
    
32. 
    Жогаргы куыс венасы
    
33. 
    Оң жиектік тармагы
    
34. 
    Синоатриалдык түйін тармагы
    
35. 
    Жүректің ең кіші веналары
    
36. 
    Жүректің кіші венасы
    

34

2

4
35

36

33

30

24. 
    сурет. Жүрек тамырлары. Жүректіц тәждік артериялары (қызыл) жэне веналар (ацигыл көк) (алдыцгыкөрініс)
    
    1. 
       Pars ascendens aortae
       
    2. 
       Bulbus aortae - sinus Valsalvae
       
    3. 
       Auricula dext.
       
    4. 
       A. coronaria dext.
       
    5. 
       Atrium dext.
       
    6. 
       Sulcus coronarius
       
    7. 
       Ventriculus dext.
       
    8. 
       Auricula sin.
       
    9. 
       Truncus pulmonalis
       
    10. 
        R. circumflexus a. coro- nariae sin.
        
    11. 
        A. coronaria sin.
        
    12. 
        R. diagonalis a. coronariae sin.
        
    13. 
        V. cordis magna
        
    14. 
        A. interventrucularis ant.
        
    15. 
        Sulcus interventricularis ant.
        
    16. 
        Ventriculus sin.
        
    17. 
        Apex cordis
        
    18. 
        Vena pulmonalis dext.
        
    19. 
        Atrium sin.
        
    20. 
        Vv. pulmonalis sin.
        
    21. 
        V. obliqua atrii sin.
        
    22. 
        Sinus coronarius
        
    23. 
        V. cordis magna
        
    24. 
        Sulcus coronarius
        
    25. 
        V. post ventriculi sin.
        
    26. 
        V. cordis media
        
    27. 
        A. pulmonalis sin.
        
    28. 
        V. cava inf
        
    29. 
        Atrium dext.
        
    30. 
        R. interventricularis post a coronariae dext.
        
    31. 
        Sulcus interventricularis post.
        
    32. 
        V. cava sup.
        
    33. 
        R. marginalis dext.
        
    34. 
        R nodi sinuatrialis
        
    35. 
        Vv. cordis minimae
        
    36. 
        V. cardiaca parva
        

A.carotis communis sinistra

Truncus brachiocephalicus A.pulmonalis dextra

Aorta ascendens

V.cava superior

Auricula dextra « A coronaria dextra
Sulcus coronarius

/А. subclavia sinistra

, Arcus aortae Lig. arteriosum

A.pulmonalis sinistra
^T runcus pulmonalis Auricula sinistra
A.coronaria sinistra R.circumflexus

L. a.coronariae sinistrae

R.interventricularis anterior a.coronariae sinistrae
V.cordis magna
Sulcus interventricularis anterior

Ventriculus sinister

N —

V. cordis anterior

Conus arteriosus (infundibulufn)

Ventriculus dexter
Apex cordis

24. 
    cypem.Жүректіцартерияларыменвеналары,алдыцгыкврініс
    

(өкпе сабауы; кесілген жэне алга тартылган)

жолында сол қүлақша, сол жүрекше жэне сол қарынша қабырғаларына тармақтар береді.

Сонымен, оң тэждік артерия окпе са- бауы, қолқа, оц жэне сол жүрекшелер, оң қарынша қабырғаларын, сол қарыншаның артқы қабыргасын, жүрекшеаралық жэне қарыншааралық қалқаларды қанмен қамтамасыз етеді.

Сол тэждік артерия, окпе сабауы, қолқа, оң жэне сол жүрекшелер қабырғасын, оц жэне сол қарыншаның алдыцгы қабырға- сын, сол қарыншаның аргқы қабыргасын, жүрекшеаралық жэне қарыншааралық қал- қаларды қаимен қамгамасыз етеді.

Тэждік артериялар жүректің барлық бөлі- мінде озара анастомоз қүрайды, тек жүрек жиегі озіиіц сэйкес артерияларымен қанмен қамтамасыз етіледі (28-сурет).

Сонымен қатар, тэждік сыртқы анасто- моздар да бар, олар окне сабауын, қолқаны жэне куыс веналарды қанмен камгамасыз ететін тамырлардан жэне де жүрекшелердің артқы кабырғасының тамырларынан түзілген.

Бүл аталған тамырлар бронхтыц, көкеттің жэне өкпеқаптың артерияларымен анасто- моз түзеді.

Жүректе тэждікаралық анастомоздар- дан (интеркоронарлық) басқа бір артерия- ныц тармақтары арасында анастомоз (интракоронарлық) кездеседі.

Жүректіц артериялары, эсіресе қарын- шалар аймагында, бүлшықет будаларының жолын қайталайды.

Сонымен, миокардтың сыртқы жэне терең қабаттары, бүртікті бүлшықеттер аймагында артериялар жүректің бойлық

Vv.pulmonales

A.subclavia sinistra
Lig.arteriosum A.pulmonalis sinistra

Atrium