Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
A.caroticus communis sinistra Truncus brachiocephalicus Arcus aortae V.cava superior A.pulmonalis dextra V.obliqua artrii sinistri V.cordis Rcircumflexus a.coronariae sinistrae V. posterior ventriculi sinistri Vv.pulmonales dextrae Atrium dextrum V.cava inferior Ventriculus sinister Apex cordis .cordis parva .coronaria dextra sinus coronarii coronarius cordis R.interventricularis post.a. Ventriculus dexter coronariae dextrae V.cordis media сурет. Жүректің артериялары менвеналары, артқы көрініс (төменгі қуыс вена, жогары тартылган, тәждік қойнау ашылган) білігі бойына, ал миокардтың ортаңғы қабагында көлденең багьпталган. Ж үректің веналары Жүрек веналарының көп бөлігі (тек кіші жэне алдыңғыдан басқа) канды ерекше резервуар-тәждік қойнауға, sinus coronarius (29-сурет), әкеледі. Тәждік қойнау төменгі куыс вена тесігі мен оң жүрекше-қарынша тесігі арасындагы оң жүрекше қуысының артқы бөліміне ашылады. Тэждік қойнау, sinus coronarius, үлкен венаның жүректің көкеттік бегіне өткен жалғасы болып саналады. Ол артқы тэждік жүлгенің сол бөлігінде, сол жүрекшенің қиғаш венасының оның үстіне құйылган жерінен өзінің құйылысына дейінгі аралықта орналасқан; оның ұзындығы - 2-3 см. Тэждік жүлгенің үстінен миокардтың бүлшықеттік будаларының жіңішке кабаты асылып лақтырылады, соның нәтижесінде оның ортаңгы қабыгы, tunica media, пайда болады. Оң жүрекше қуысындагы тэждік қойнау тесігі тэждік қойнау жапқышымен, valvula sinus coronarii, көмкерілген. Екі-үш кішкене жагіқыштар қойнаудың өзінде де бар. Ж үректің үлкен венаеы, v. cordis magna, жүрек үшының алдыңгы беті- нен басталады. Ол алдымен сол тэждік артерияныц томендеген тармагымен ал- дыцгы карыншааралық жүлгеде жатады. Жогарыдан тэждік жүлгеге жетіп, жүл- геде жатады жэне сол жүрекшенің то- А. Жүректің тамырлары (препарат полимеризация әдісімен дайыидалган, Л.А. Куминов) менгі шекарасымен жүректің сол жиегіне барады. Үлкен вена жүректің сол жиегін айнала қоршап, тәждік жүлгенің көкеттік бөлігінде жатады. Осы жерде айқындалмаған ше- карасыз тэждік қойнауға отеді.Кейбірде жүректің үлкен венасының тэждік қойнауга өгкен жерінде кішкене жапкыш болады. Ж үректің үлкен венасына қарын- шалардыц, қарынш ааралык қалқаның алдыңғы қабырғасының веналары, сол қарыншаның артқы венасы қүйылады. Сол жүрекшенің қиғаш венасы, v. ob- ligua atrii sinistrii, сол жүрекшенің бүйір қабырғасынан басталып, солдан о ң ғ а-томен, plica nervina atrii sinistrii (В.П. Воробьев), жолымен, өкпеқаптыц қатпарында кішкене тармақ түрінде, сол қуыс вена қатпары, plica venae cavae sinistrae (бүл вена эмбрионалдық даму кезінде гана болады), атауымен жүреді. Ол сол жүрекшенің артқы қабырғасымен томен жэне оң бағытталып, тэждік қойнауға өтеді. Бүл венаның қүйылысында кішкене жапқыш кездеседі. Жүректің үшжармалықақпагы Жүректің веналары (препараттар полимеризация әдісімендайындалган, Б.С. Хамидулин) А. Жүректің нақты орналасуы.Миокард пен тәждік артериялары (алдыңгы көрініс) Ішкі мойындырык вена Жалпы ұйкы артерия Иык-бас сабауы Қолканың жогарылаган бөлігі Оң өкпе Оң кұлакша Оң тэждік артерия Оң карыншаның миокардысы Көкет Қабырға жиегі Қалканша без, ішкі мойындырык вена Кеңірдек, сол жалпы ұйқы артериясы Сол иык-бас венасы Сол өкпе Жүреккап Өкпе сабауы Алдыңғы карыншааралык артерия Сол карыншаньщ миокардысы Жүрек иірімі (оң карыншаньщ) Артқы карыншааралык жүлге Алдыңғы карыншааралык жүлге Жүрек иірімі (сол карыншаньщ) Қолқа доғасы Сол жүрекше Тэждік жүлге Жогаргы куыс вена Оң өкпе артериясы Оң жүрекше Төменгі куыс вена Тәждік жүлге Сол карыншаньщ миокардысы Сол өкпе артериясы Сол окпе венасы Жүрек үшы V. jugularis int. A. carotis communis Truncus brachiocepha- licus Pars ascendens aortae Pulmo dext. Auricula dext. A. coronaria dext. Myocardiuin ventriculi dext. Diapliragma Margo costae Gl. thyroidea et v. jugu- laris int. Trachea et a. carotis comm. sin. V. brachiocephalica sin. Pulmo sin. Pericardium Truncus pulmonalis A. interventricularis ant. Myocardium ventriculi sin. Vortex cordis (ventr. dext.) Sulcus interventricularis post. Sulcus interventricularis ant Vortex cordis (ventr sin.) Arcus aortae Atrium sin. Sinus coronarius V. cava sup. A. pulmonalis dext. Atrium dext V. cava inf Sulcus coronarius Myocardium ventriculi sin. A. pulmonalis sin. V. pulmonalis sin. Apex cordis Ә. Жүрек (артқы көрініс). Сол ңарыніианың миокардысы жартылай алынып тасталынган, терең ңабаттыц иіецберлі цұрылысты бұлшықет талшықтарыныц будалары көрсетілген Б Б¥ ^қ е т талшықтары будаларыныц ілмегі (төменгі корініс) Сол қарышпаныц артқы венасы, v. posterior ventriculi sinistri, сол қарыншаның артқы-бүйір қабыргасынан басталып, жогары багытталады жэне немесе жүректің үлкен венасына, немесе тікелей тэждік қойнауға құйылады. Жүректің ортаңгы венасы, v. cordis media, жүрек үшы аймагыныц артқы бетінен басталып, оң тэждік артерияныц қарыншааралық тармагымен бірге артқы бойлык жүлгеде жатады жэне тәждік қойнаудың оң шетіне құйылады. Ортаңгы вена оз жолында қарыншалардың артқы қабыргасынан тармақтарды алады. Жүректің ортаңғы венасы жүрек тілігі түсында жүректің үлкен венасымен анасто- моз түзеді. Жүректіц кіші венасы, v.cordis parva, оң жүрекше мен оң қарыншаның оц жиегі- нен басталып, тэждік қойнаудың артқы болігінде жатады, сонымен қатар тэждік қойнаудың оң шетіне, немесе өз бетімен оң жүрекше қуысына, кейде жүректің ортаңгы венасына ашылады. Ж үректің алдыцгы веналары, vv. cordiff anteriores эр гүрлі колемді. Олар оц қарыншаныц алдыцгы жэне бүйір қабыргалары аймагынан басталып, жогары жэне оц тәждік жүлгеге багытталады жэне тікелей оц жүрекшеге ашылады; алдыцгы веналар құйылысында кішкене колемді қақгіақтар бар. Ж үректіц ец кіш і веналары, vv. cor- dis minimae, ж үректіц эр түрлі белігінен қанды жинайтын жэне тікелей оц жэне сол жүрекш елерге, жэне де қарынш алар- га үсақ веналар тесіктерім ен, foramina venarum тіпітагит, аш ылатын ұсақ ве- налар тобы. Жүрекқап Жүрекқап немесе перикард, pericardium (30-сурет), пішіні қигаш кесілген конус тэрізді, кокетте орналасқан, төменгі негізі бар жэне үшымен төс бүрышы децгейіне жетеді. Оныц ені оцга Караганда сол жаққа коп жайылган (31 -сурет). Ж үрекқаптыц алдыцгы, тосқабыргалық болігін, артқы-томенгі, көкеттік болігін жэне екі оц жэне сол бүйір, көкірекаралық боліктерін ажыратады. Ж үрекқаптыц тос-қабыргалық бөлігі ал- дыцгы кеуде қабыргасына караган жэне тос денесіне, V-VI қабырга шеміршектеріне, қабыргааралыққа жэне семсер тэрізді өсіндініц сол бөлігіне сэйкес орналасады. Ж үрекқаптыц тос қабыргалық болігініц бүйір жерлері кокірекаралық окпеқаптың сол және оц табақтарымен жабылган. Ж үрекқаптыц тос-қабыргалық болігініц ортасы - екі үшбұрыш пішінді кецістік түріндегі бос болігі; жогарғы, кішкентай айырша безге сәйкес жэне томенгі, үл- кен озініц негізімен жогары (тос мойын- дырыгына) жэне томен (кокетке) қараган жүрекқапқа сэйкес. Ж үрекқаптыц тос-қабыргалық болігі. Жогаргы үшбүрышы аймагында жүрек- қаптыц тос-қабыргалық болігі тостен борпылдақ дэнекер жэне майлы тінмен болінген, ол жерде балаларда айырша без орналасқан. Осы клетчатканыцтыгыздалган болігі жогаргы тос-жүрекқап байламын, lig. sternopericardiacum superius,түзеді, ол жүрекқаптыц алдыцгы қабыргасын тос тұтқасына бекітеді. Томенгі үшбүрыш аймагында жүреккап тостен борпылдақ клетчаткамен болінген, оныц тыгыздалган болігі гоменгі тос- жүрекқап байламын, lig sternopericardiacum inferius, түзеді, ол жүрекқаптыц томенгі бо- лігін тоске бекі геді. Жүрекқаптыц кокеттік болігінде артқы ко- кірекаралыктыц алдыцгы шекарасын қүрау- га қатысатын жогаргы болімін жэне кокетті жабатын томенгі болімін ажыратады. Жогаргы болімі оцешке, қолқаныц кеу- делік болігі мен сыцар венага жанасады борпылдақ дәнекер тінмен, жэне жіцішке шандыр қабықтыц табагымен болінген. Жүрекқаптыц томенгі болімі, оныц не- гізі болып табылады, кокеттіц сіцірлі op- A. Жүрек пен тсшырлардың цалыпты топографиясы (алдыцгы көрініс). Алдыцгы кеуде цабыргасы, жүрекқап жэне эпикард сшынып тасталынган; кецірдек кесілген Көмей - қалканша шеміршегі Төс-бұғана-емізікті бүлшықет Кеңірдек және оң ішкі мойындырык вена Кезбе нерв Он жалпы ұйкы артериясы жэне бас нерві Өңеш Оң колтык венасы Он жэне сол иык-бас веналары Жогаргы куыс вена Он кұлақша Он тәждік артерия Он жүрекше Көкет Жүрекқап Қабырга догасы Жауырын-тіласты бұлшыкет Сол жалпы ұйкы артериясы Сол ішкі мойындырык венасы Бұгана Сол кайтымды көмей нерві Бұі анаасты вена Жүреккап Окпелік сабау Қолканың жогарылаган болігі Алдыңгы карыншааралық жүлге және еол тэждік артерияның алдыңгы карыншааралык тармагы Оң карынша Сол карынша Қолка какпагы Ү ш жармалы немесе оң жүрекше қарыншаралык какпагы Төменгі куыс вена Өкпе веналары Окпе сабауының қакпагы Сол жүрекше қарыншалы какпақ немесе екі жармалы какпак Ә. Жүректің қалыпты орналасуы. Қақпақшалардың орналасуы (алдыцгы көрініс) (сызба түрінде) Larynx - cartilago thyroidea М. stemocleidomastoideus Trachea et v. jugularis int. N. vagus A. carotis communis et v. cephalica Esophagus V. axillaris dext. V. brachiocephalica dext. et sin. V. cava sup. Auricula dext. A. coronaria dext. Atrium dext. Diaphragma Pericardium Arcus costalis M. omohyoideus A. carotis communis sin. V. jugularis int. sin. Clavicula N. laryngeus recurrens V. subclavia Pericardium Truncus pulmonalis Aorta ascendens Sulcus interventricularis ant. et r. interventricularis a. coronariae sin. Ventriculus dext. Ventriculus sin. Valva aortae Valva atrioventricularis dext. V. cava inf Vv. pulmonales Valva trunci pulmonalis Valva atrioventricularis sin. - valva bicuspidalis (mitralis) Cartilago thyroidea N. vagus dexter Trachea A. subclavia dextra у N. laryngeus recurrens Truncus brahiocephalicus V. cava superior Conus arteriosus Auricula dextra Pulmo dexter Isthmus glandulae thyroideae N. phrenicus A. carotis communis sinistra Truncus thyrocervicalis Plexus brachialis M. scalenus anterior A. subclavia sinistra A. thoracica interna sinistra N. vagus sinister Arcus aortae N. laryngeus recurrens Pars ascendens aortae Truncus pulmonalis Auricula sinistra Pulmo sinister Pleura costalis Lamina -parietalis Lamina visceralis ( epicar dium) Apex cordis Pericardium' Ventriculus dexter V ’V Diaphragma Su|cus interventricularis ^ Pleura diaphragmatica anterior Ventriculus sinister Recessus costodiaphragmaticus ЗІ-суреіп. Жүректіц жүрекқапта орналасуы; алдыңгы көрініс A. carotis communis dextra Trachea V. jugularis interna dextra A. subslavia dextra A. vertebralis dextra V. subclavia dextra brachiocephalica dextra Перикардтың тамырларға өту орны A. pulmanalis dextra Sinus transversus pericardii арқылы өткізілген сызық V. cava A. carotis communis sinistra jugularis interna sinistra vertebralis sinistra Truncus thyrocervicalis A. subclavia sinistra A. thoracica interna sinistra . subclavia sinistra brachiocephalica sinistra thoracica interna Arcus aortae pulmonalis dextra A. pulmonalis sinistra A. pulmonalis sinistra Bronchus principalis sinister Bronchus princ dexter Vv. pulmonales dextrae (superior et inferior) cava inferior v. cavae sinistrae Vv. pulmonales sinistrae (superior et inferior) Sinus obliquus pericardii Percardium fibrosum Pericardium serosum Cavitas pericardialis cypem. Журекқап, pericardium, артқы қабыргасы; алдыцгы корініс (жүрекқаптың алдыцгы қабыргасы алыныптасталынган;жүрекірітамырлардыцкіретінжэнешыгатынжеріндеалыныптасталынган) талығымен тығыз бітіседі жэне бүлшықеттік бәліктің алдыңғы-сол бөлігіне таралып, оны- мен борпылдақ клетчаткамен байланысады. Жүрекқаптың оң жэне сол кокірекаралық бөлігі көкірекаралық өкпеқапқа жанасады; соңгысы жүреккаппен, борпылдақ дәнекер тінмен байланысады. Жүрекқапты көкірекаралық өкнеқаппен байланыстыратын борпылдақ клетчатканың қалындыгында көкеттік нерв, п. phrenicus, жэ- не онымен ере жүретін көкетжүрекқапмаңы тамырлары, vasapericardiacophrenica, өтеді. Жүрекқап екі бөліктен - ішкі, сірлі- сірлі жүрекқан, pericardium serosum, жэне сыртқы, талшықты жүрекқап, pericardium fibrosum, түрады (32-сурет). Сірлі жүрекқап бір-бірінің ішіне салынган сияқты екі сірлі каптан - сыртқы, жүректі еркін қоршайтын - жүрекқаптың меншікгі сірлі қабы, жэне ішкі-эпикардтан түрады. Ж үрекқаптың сірлі жамылғысы қабыргалық табақша, lamina parietalis, ал жүрсктіц сірлі жамылғысы - і і і і к і табақша (эпикард), lamina visceralis (epicardium) деп аталады. Талшықты жүрекқап, әсіресе жүрек- қаптың алдыңгы қабырғасында жақсы көрсетілген, жүрекқапты көкетке, ірі гамыр қабырғаларына жэне байлама арқылы кеуде сүйектерінің ішкі бетіне фиксациялайды. Эпикарджүрекнегізінде,ірітамырлардың қүйылу, қуыс жэне өкпе веналары, қолқа мен өкпе сабауының шығу аймактарында жүрекқапқа өтеді (33-сурет). Эпикард пен жүрекқаптың арасында саңылау пішінді кеңістік-жүрекқап қуысы, cavum pericardii,орналасады. Қуыста жүрекқаптың сірлі беттерін ыл- ғалдайтын жэне жүрек жиырылғанда бір сірлі табақшаның екіншісімен жылжуы- на қамтамасыз етегін кішкене молшерде жүрекқагі сүйықтығы болады. Ж оғарыда айты лғандай, сірлі жүрек- қаптың қабы рғалы қ табақш асы эпикардқа Aorta Truncus pulmonalis Sinus transversus pericardii сызық қойнау бағытын Vv. pulmonales superior et inferior sinistrae Auricula dexter cava superior Atrium dextrum Жүрекқаптың тамырларға орны pulmonales superior et inferior dextrae . cava inferior Sinus obliquus pericardii - де зонд Glandula thyroidea N. phrenicus et in. scalenus ant. N vagus et v.jugu- laris int. Clavicula Plexus cervicalis et і a. subclavia 3 6. V. subclavia 7. A. thoracica int. I 8. Tr. brachiocepha- > licus et v. brachio- cephalica 9. V. cava superior et і v. thyroidea I 10. N. phrenicus dext. Sinus transversus pericardii Auris dex. Pulmo dexter, lobus medius Ventriculus dext. Pericardium Diaphragma V. jugularis int. Trachea N. laryngeus recurrens A. carotis comm, sin. et n. vagus V. brachiocepha- lica sin. et v. thyroilea inf. A. et v. thoracicae int. sin. Sinus pericardium Aorta ascendens Tr. pulmonalis N. phrenicus sin. et a. et v. pericardia- cophrenica Pulmo sinister, lobus superior Қалканша без Кокет нерві жэне алдыцгы сатылы бұлшыкет Кезбе нерв жэне ішкі мойындырык вена Бұгана (кесілген) Иык өрімі жэне бұганаасты артериясы Бұганаасты венасы Ішкі кеуде артериясы Иык-бас сабауы жэне он иык-бас венасы Жогаргы куыс вена жэне калканша без венасы Он көкет нерві Жүреккаптың көлденен койнауы Он кұлакша Он өкпенің ортацгы үлесі Он карынша Жартылай алынып тасталған жүреккап Кокет 28.Ventriculus sin Ішкі мойындырык вена Кеңірдек Көмейдін сол кайырылма нерві Сол жалпы үйкы артериясы жэне кезбе нерв Сол иык-бас венасы мен томенгі калканша венасы Сол ішкі кеуде артериясы мен венасы (кесілген) Жүреккап койнауынын жогаргы жиегі Жогарылаган колка Окпе сабауы Сол кокет нерві жэне сол жүреккапкөкет артериясы мен венасы Сол өкпенің жогаргы үлесі Сол карынша сурет. Кеуде торыныц агзалары, жүрек пен орталық көкірекаралықтыц орналасуы(алдыцгыкөрініс).Кеудеторыныцалдыцгықабыргасы,қабыргалық өкпеқапжэнежүрекқапалыныптасталынган,өкпелеркішкенеысырылган (ірі тамырлардың) жүректен ш ығатын жэне кіретін жерлерінде огеді. Эиикардтың сірлі жүрекқаптың қабыр- галық габақшасына еткен жерінде эр түрлі пішінді жэне көлемді бірнеше қойнаулар түзіледі. Олардың ең ірісі болып көлденең жэне қиғаш қойнау саналады. Жүрекқаптың көлденең қойнауы, sinus transversus pericardii (33-сурет). Өкпе са- бауы мен қолқаның бастапқы бөлімдері бір-біріне жанасып, эпикардтың жалпы табақшасымен жабылган; олардың артында жүрекшелер жэне оң жақ қасында жоғаргы қуыс вена орналасады (34, 35-суреттер). Эпикард қолқа мен окпе сабауының бастапқы болімінің артқы қабыргасы жагынан, оның артында орналасқан жүрекшелерге жогарыдан жэне арттан, ол соңғыларынан қарыншалар негізі мен осы тамырлар түбіне төменнен жэне алға өтеді. Сонымен алдынан қолқа мен окпе сабауы түптері мен артынан жүрекшелер Lig. cricothyroideum Lobus dexter glandulae thyroldeae Isthmus glandulae thyroideae A. cervicalis superficialis A. supracapularis Trachea V. brachiocephalica dextra ^ V. thoracica intema Cupula pleurae — V. cava superior Bronchus principalis dexter A. pulmonalis dextra v pulmonalis dextra Cartilago thyroidea A. carotis communis sinistra jugularis intema sinistra .V. jugularis extema sinistra subclavia sinistra J k. subclavia sinistra xus brachialis r. thymicae A. subclavia sinistra A. carotis communis sinistra .Truncus brachiocephalicus Arcus aortae Vv. pericardiaco-phrenicae Truncus pulmonalis Vv. pericardiacae Bronchus principalis sinister pulmonalis sinistra Pulmo sinister Ш Processus xiphoideus \ t Pulmo dexter Ч Щғ / Apex cordis Diaphragma ^R ecessus Pleura mediastinalis \ costodiaphragmaticus _. Pleura diaphragmatica арасында өтіс-қойнау пайда болады, ол қолқа мен окпе сабауын алга, ал жогаргы куыс венасын артқа тартса жақсы көрінеді. Бұл қойнау жоғарыдан жүрекқаппен, арты- нан жогаргы қуыс вена мен жүрекшелердің алдыңгы бетімен, алдынан - қолқа мен окпе сабауымен шектелген; оңнан жэне солдан көлденең қойнау ашық. Жүрекқаптың қигаш қойнауы, sinus obliquus pericardii. Ол жүректің артында жэне астында орналасқан кеңістік гүрінде, алдынан сол жүрекшенің артқы бетін жа- батын эпикардпен, артынан - жүрекқаптың артқы, кокірекаралық болігімен, оңынан - томенгі қуыс венамен, солынан - эпикард- пен жабылran окпе веналарымен шектелген. Осы койнаудын жогаргы сокыр қалтасында коп молшерде нерв гүйіндері жэне жүрек орімінің сабаулары орналасқан («Жүрек нервтері», IV томын қараңыз). Қолқаның бастапқы болігін жабатын эпикард пен (қолқадан иық-бас сабауыныц тармақталған деңгейіне дейін) қабырғалық таба к.,pericardium serosum, арасында кішкене колемді қалта - қолқалық үңгыл түзіледі. Окпе еабауында эпикард кореетілген қа- быргальіқ табаққа артериялық жалгама, lig. arteriosum, деңгейінде отеді. Жогаргы қуыс венада бүл алмасу сыңар венаның, v. azygos, венага ашылу жерінен томен жүреді. Окпе веналарында бұл алмасу өкпе қақ- пагы түсында жүреді. Томенгі қуыс венада эпикардтың қабыргалық табаққа оту жері, вена саңылауы түсында орналасады. Сол жүрекшенің аргқы-бүйір қабырга- сында, сол жогаргы окпе венасы мен сол жүрекше негізінің арасында солдан оңға жүрекқаптың қатпары, p lica venae cavae sinistrae, отеді, оның - қалыңдыгында сол жүрекшенің қигаш венасы, v. obliqua atrii sinistri, жэне нерв орімі («Ж үрек нервтері» караңыз) жагады. Жүрекқаптың нервтенуі: пп. рһгепісі, vagi, жэне, trunci symphatici, тармақтары. Қанмен камтамасыз етілуі: a. thoracica interna тармақтары - rr. pericardiacophrenici aa phrenicae superiores тармақтары. |