Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
Stratum externum Smyocardii  тмим ''<Жу ' , Vv pulmonales sinistrae superior et inferior Auricula sinistra A.coronaria sinistra ^Valvula semilunaris ’ sinistra trunci pulmonalis . Valvula semilunaris tra trunci pulmonalis Valvula semilunaris anterior trunci pulmonalis Conus arteriosus (infundibulum) Ventriculus sinister _ Stratum externum myocardii Ventriculus dexter Sulcus interventricularis (cordis) anterior * Apex cordis Vortex cordis 16-cypem. Жүрекшелер мен царыншалардың бүлшықеттік қабаты, стдыңгы көрініс (эпикард, цолцамен өкпе сабауы өз түбірінде алынып тасталынган) Қолқа мен өкпе сабауы тесіктерінің ай- налысында өзара байланысқан талшықты сақиналар бар; қолқалык сақина жүрекше- қарынша тесігінің талшықты сақинасымен байланысқан. Жүрекшелердің бүлшықеттік қабығы. Жүрекшелер қабырғасындаекі бүлшықеттік қабатты ажыратады: беткей жэне терең. Беткей кабаттың бүлшықеттік будалары көлденең бағытта жүріп екі жүрекшеге жал- пы, олар жүрекшелердің алдыңғы бетінде жақсы дамып, екі қүлакшаның ішкі бетіне отеді. Жүрекшелердің артқы бетіндегі беткей қабаттың бүлшықеггік будалары қалқаның артқы болігіне қоса оріледі. Жүректің артқы бетінде, томенгі қуыс вена, сол жүрекше мен веналық қойнаудың шекарасының қабысуынан пайда болған қалқада, бұлшықеттің бет- кей қабаты будаларының арасында эпи- кардпен жабылған үңғыл - нерв шүңқыры, fossula nervina (В.П. Воробьев), бар. Бұл шүңқыр арқылы жүрекшелер аралығына артқы жүректік орімнен нерв бағаналары кіріп, жүрекшелер қалқасын, карыншалар қалқасын жэне жүрекшелер мускулатурасын карыншалар м у с кул ату р ас ы м е11 қосатын бұлшыкеттік буданы - жүрекше-карынша будасын, fasciculus atrioventricularis (17-су- рет), жүйкелендіреді. Он жэне сол жүрекшенің бүлшыкеттік қабығының терең қабаты екі жүрекшеге жалпы емес. Онда сақинатэрізді немесе шең- берлі жэне ілмектэрізді немесе вертикалді бүлшықеттік будаларды ажыратады. Ш еңберлі бұлшыкеттік будалар коп молшерде оң жүрекшеде орналасады; Оц қарынша; атриовентрикулярлы түйін, артриовентрикулярльщ буда (Гис будасы) жэне оц аягы немесе оц тармагы (зонд) кесілген Сол қарынша, өткізгіш жүйеніц буда аягы немесе сол аягы кесілген Жоғарғы қуыс вена Шекаралык жүлге Қолқа буылтығы Қойнау-жүрекшелік түйін Оң жүрекшенің бұлшықст будасы Тэждік жүлге жэне он тэждік артерия Колка койнауы Сол тәждік артерия Қолқа кақпасы Буданың сол аякшасыньщ тармағы Пуркинье жіпшелері Сол кұлакша Қарыншааральщ калқа Алдыңғы бүргікті бұлшыкеттер Қолканың жоғарылаған бөлігі Оң жүрекше жэне кұлақша Тэждік койнау тесігі Атриовентрикулярлы түйін Үшжармалы какпактьщ жармасы Өкпе сабауы Атриовентрикулярлы буда Атриовентрикулярлы буданы бөлінуі Буданың оң тармағы Төменгі куыс вена Сол журекше Буданың сол тармағы Пуркинье жіпшелері бар бүртікті бұліігыкеітер Оц жүрекше, алдыцгы қабыргасы; синоатриалді түйін топографиясы V. cava sup. Sulcus terminalis Bulbus aortae Nodus sinatrialis Pars muscularis atrialis Sulcus coronarius et a. coronaria dext. Sinus aortae A. coronaria sin. Valva aortae Crus sin. Жүректіц өткізгіш жүйесі Purkinje fibers Auricula sin. Septum interventriculare Mm. papillares ant. Pars ascendens aortae Atrium dext. et auricula Ostium sinus coronarii Nodus atrioventricularis Valva atrioventricularis dext. Truncus pulmonalis Fasciculus atrioventricu- laris Bifurcatio fasciluli atrio- ventricularis Crus dext. V. cava inf. Atrium sin. Crus sin. 27 Mm. papillares олар, әсіресе куыс веналар тесіктерінің айналасында жэне олардың кабыргасына өтіп, жүректің гэжді жүлгесінің айналасын- да, он құлақшаның тесігінде жэне согіақ тесік жиегінде орналасады; сол жүрскіпеде көбінесе 4 окпе венасы тесіктерінің айнала- сында жэне құлақша мойнында орналасады. Вертикалді бұлшықеттік будалар жүрек- ше-қарынша тесігініц талшықты сакина- ларына Караганда перпендикуляр орнала- сып, оларға өздерінің аяқтарымен бекиді. Вертикалді бүлшықеттік будалардың бір бө- лігі митралді жэпе үшжармалы қақпақтың жарма қалыңцыгына енеді. Қырлы бүлшықеттер, mm. pectinatii. олар- да терең қабаттың будуларынан түзелген. Олар од жэне сол қүлақшалардың, оң жүрекшенің алдыңгы-од қабыргасының ішкі бетінде жақсы дамыган, сол жүрекшеде керісінше. Ж үрекшелер мен қүлақшалардың қырлы бүлшықеттер арасындагы аралық ерекніе жұқарган. Екі қүлақшаның ішкі бетінде еттік шарбақшалар, trabeculae сагпеае, деп ата- латын қыска жэне нэзік будалар бар. Олар эр түрлі багытта қиылысып, оте нэзік ілмектэрізді тор түзеді. Қары ііш аларды ң бүлш ы қсггік қабығы Қарыншалардың бүлшықеттік кабыгын- да үні бұлшықеттік қабатты ажыратады; сыргқы, ортаңгы жэне терең. Сырткы мен терең қабаттары бір қарыншадан екіншіге отіп, екі қарыншага ортақ; ортаңғы екеуімен (сыртқы жэне терең) тыгыз байланысты болганымен, бірақ эрбір қарыншаны жеке- жеке қоршайды. Сыртқы қабат, жүқа, қигаш, жартылай шеңберлі, жартылай жалпайган будалар- дан түрады. Сыртқы кабаттың будалары жүрек негізінде екі қарыншаның талшықты сақиналарынан жэне аздап окпе сабауы мен қолқа түбірінен басталады. Жүректің алдыцгы бегінде сырткы будалар оң солга. ал артқы бетінде солдан оңга қарай жүреді. Сол қарынша үшында сыртқы қабаттың бу- далары жүрек шиыршығын, vortex cordis, түзіп, жүрек қабыргасының гереңіне еніп, терең бүлшықеттік кабатқа жалгасады (18-сурет). Терең кабат ж үрек үш ы нан оның негі- зіне көтерілетін будалардан түрады. Олар цилиндр піш інді, біреулері Sulcus interventricularis (cordis) anterior Stratum externum myocardii pulmonalis Auricula sinistra Ventriculus sinister Vortex cordis Ventriculus dextra cypem.Қарыншалардыңбүлиіықеттікқабаты,төменгікөрініс(эпикардалыныптасталынган, сыртқы бүлиіықеттік қабаты көрсетілген) А. Сол қарынша қабыргасының бұлшықет будаларыныц багыты сопақш а піш інді ж эне бірнеш е айы- ры лы п, қайтадан қосы лы п, эр түрлі көлемді ілмектер түзеді. Бүл будалардың қы сқалары ж үрек негізіне жетпей, еттік ш арбақш алар, trabeculae сагпеае, түрінде ж үректің бір қабы рғасы нан екінш ісіне қигаш багы тталады. Екі қарынш аның барлы қ іш кі бетінде ш арбақш алар көп мөлш ерде орналасы п, әр түрлі бөлікте әр түрлі көлемді болады. Қарыншалардың тек ішкі қабыргасында (қалқасы), артериялық тесіктің астында шарбақшалар жоқ. Осындай кысқа, мықты бүлшықеттік будалар жартылай ортаңгы жэне сыртқы қабаттармен байланысып, қарыншалар қуысына еркін кірін, эр түрлі көлемді ко- нус пішінді бүртікті бұлшықеттер, тт. papiillares (19-сурет), түзеді. Sulcus interventriculus anterior Trabeculae сагпеае Endocardium Facies pulmonalis Facies sternocostalis (anterior) Ventriculus dexter Pars muscularis septi interventricularis Trabeculae carneae Margo dexter M. papillaris anterior Ventriculus Chordae M. papillaris papillaris Sulcus interventricularis posterior (inferior) Epicardium Facies diaphragmatica (inferior) Myocardium Ә. Қарыниіалардың булшықет қабаты, myocardium (журектің боіілық білігіне перпендикуляр қарыниіалардың көлденең кесігі, жогаргы және ортаңгы ушін де) Оң қарынша қуысында үш бүртікті бұл- шыкет, сол қарынша қуысында екеу. Әрбір бүргікті бүлшықет үшынан сіңірлі жіпше- лер, chordaetendineae, басталады, олар арқылы үшжармалы немесе митралді қакпақгары жармаларының бос жиегімен жэне жарым-жартылай жармалардың төменгі бетімен байланысады. Бірақ га, барлық сіңірлі жіпшелер бүргікті бұлшықеттермен байланыспаған. Олардыц кейбіреулері терең бүлшықеттік қабаттан түзелген етгік шарбақшалардан басталып, жармалардыд төменгі, қарьшшалық бетіне бекиді. Бүргікті бүлшыкеттер сіңірлі жіпшелер мен қарыншалар жиырылуынан (систо- ла) босаңсыган (диастола) жүрекшелерге багытталагын қан ағысы кезінде, қақпақ жармаларын жабылудан үстап түрады; бірақ та қақгіақтар жағынан қан жүрекшелерге емес, колқа мен окне сабауы тесігіне багытталады, осы кездс олардың жарты- лай айтэрізді қақпақтары қан агысынан та- мырлар қабыргасына жанасып, тамырлар қуысын ашық қал гырады. Ортаңгы қабат сыртқы жэне терең бүлшықеттік қабаттардың арасында ор- наласып, әрбір қарынша қабырғасында Nodus sinuatrialis Septum interatriale Atrum dextrum Fossa ovalis Nodus Mm pectinati atrioventricularis V.cava inferior Valvula sinus coronarii cordis Sinus coronarius cordis (ostium) Truncus (fasciculus atrioventricularis Valva atrioventricularis dextra (v.tricuspidalis) Chordae tendineae Mm. papillares Crus dextrum (Fasciculus atrioventricularis) Ventriculus dexter Trabeculae carneae cava superior pulmonalis dextra venarum pulmonalium sinistrum V.pulmonalis sinistra (concisa) V.pulmonalis sinistra Ostium v.pulmonalis sinistra Vasa cordis Atrioventricularis sinistra (valva rretralis) Chordae tendineae Septum Interventriculare papillares Crus dextrum (fasciculus atrioventricularis Ventriculus sinister carneae жақсы айқындалган дөңгелек будалар түзеді. Сол қарыншаның ортаңғы қабаты жақсы дамыған, сондықтан сол қарынша- ның қабырғасы оң қарыншаға қарағанда негұрлым қалыд. Оң қарыншаның ортаңғы бұлшықеттік қабатының будалары жалпа- йып, жүрек, негізінен, үшына көлденең жэне кішкене қиғаш бағытталады. Сол қарынпіаның ортаңғы қабаты буда- ларының арасында сыртқы қабатқа жэне терең қабатқа жақын орналасқан будаларды ажыратуға болады. Қарыншааралық қалқа, septum interven- triculare, екі қарыншаның барлық үш бұл- шықеттік қабаттарынан қүралған. Бірақ та, оның түзілуіне сол қарыншаның бүл- шықеттік қабатгары үлкен үлес қосады. Оның қалывдығы сол қарышиа қабырға- сына дерлік тең келеді. Ол оң қарынша қуысы жағына шығыңқы, бойының 4/5-жақсы дамыған бүлшықеттік қабат бо- лып есептеледі. Бүл қарыншааралықтың үлкен бөлігі бұл- шықеттік болік, pars muscularis, деп атала- ды. Қарыншааралық қалқаның 1/5 жоғарғы бөлігі жіцішке, мөлдір, оны жарғақтық бөлік, pars membranacea, деп атайды. Жарғақтық бөлікке үшжармалы қақпақтың жармалары бекиді. Жоғарыда айтылғандай, жүрекшелер мускулатурасы қарыншалар мускулатурасы- нан бөлінген, тек жүректің тэждік қойнауы аймағындағы жүрекшелер қалқасынан бас- талатын талшықгар будаларында өзгеше. Бүл буданың қүрамына көп мөлшерде сар- коплазма жэне аз мөлшерде миофибрилл кіретін талшықтар, нерв талшықтары кіреді; ол төменгі қуыс вена қүйылу орнынан бас- талып, қарыншалар калқасына бағытталыгі, қалыңдығына енеді. Буданьщ басгапқы, калыңцаған бөлігі жүрекше-қарынша түйіні, nodus atrioven- tricularis, ол жіцішке сабауға - жүрекше- қарынша будасына, fasciculusatrioventricularis (20-сурет) жалгасады. Буда екі талшықты сақинаның арасынан өтіп, қарыншааралық қалкаға бағытталады жэне қалқаның бүлшық- етті бөлігінің жоғарғы-артқы бөлігінде оң жэне сол аяқтарға бөлінеді. Оң аяқ, crus dextrum, кысқа жэне өте жіңішке, он қарынша қуысы жагынан қалқа бойымен алдыңғы бүртікті бұлшықеттің негізіне жіңішке талш ықтар (Пуркинье) торы түрінде қарыншаның бүлшықеттік қабатына таралады. Сол аяк, crus sinistrum, жалгіақ жэне оңнан үзын, қарыншалар аралағыныд сол жағында, өзінің бастапқы бөлігінде беткей, эндокардқа жақын орналасады; бүртікті бұлшықеттер негізіне багьпталып, талшықтардың жіңішке горына шашырап, алдыңғы, ортаңгы жэне артқы будаларын түзіп, сол қарынша миокардысына тарала- ды. Жоғаргы қуыс венаның оң жүрекшеғе ашылғап жерінде, вена мен оң қүлақшаның арасында қойнау-жүрекше түйіні, nodus sinuatrialis, орналасады. Бүл түйіннің талшықтары crista terminalis бойымен жүріп, осы жерден өтетін артериялық са- бауды қоршайды. Ыервгер мен олардың тармақтарымен ере жүретін осы будалар мен түйіндер жүректің бір бөлігінен екінші бөлігіне, auricula dextra жэне sinus venarum cavarium, нерв импульстарын өткізетін жүректің откізгіш жүйесін қүрайды. |