Адам анатомиясы атлас
 Скачать 1 Mb.
|
|
Оц қарынш а Оң қарынша. ventriculus dexter(10-су- рет), сол қарыншадан алдыңгы жэне арткы қарынша-аралық жүлгелермен; оң жүрекшеден тэждік жүлгемен болінеді. Оц қарынша дүрыс емес үшжақты пира- мида пішіндес, негізі жогары оц жүрекше жагыиа, үшы томен жэне еолга қараган. Он қарыншаның алдыңгы қабыргасы дөңес, артқыеы жалпақ. Оң қарыншаның сол, ішкі қабыргасы қарынша-аралық қалқа, septum interventriculare, болып саналады; ол сол карынша жагынан қысыңқы немесе он карынша жагынан шыгыңқы. Ж үрек ұшы деңгейінің колденец кесіндісінде оң қарынша қуысы алдан артқа багыггалган созылган саңылау, ол жогаргы жэне ортаңгы үштен бірінде үшбүрыш пішіндес, негізі болып қарыншааралық қалқа есептеледі. Оц қарынша қуысында екі бөлімді: кец артқы, мепшікті қарынша қуысы жэне тар алдыцгы болімді ажыратады. Қарынша қуысыныц артқы бөлімі оцынан жэне артынан орналасатын оц жүрекше- қарынша тесігі, ostium artioventriculare dextrum арқылы оц жүрекше куысымен бай- ланысады. Бүл тесік оц жүрекше жагынан сопақша - дөцгелек пішіндес. Ш ецбер-қарынша қуысыныц алдыңгы болімі, артериялық конус (құйгыш) conus arteriosus (infundibulum), цилиндр пішіндес. valvula Valva aortae Ostium trunci pulmonalis valvula semilunaris dextra Valvula semilunaris sinistra Valvula semilunaris dextra ) Valvula semilunaris posterior Ostium atrioventriculare dextrum Valvula semilunaris sinistra I Valva trunci pulmonalis Anuslus fibrosus dexter Ostium aortae Trigomun fibrosum sinistrum Ventriculus dexter Anulus fibrosus sinister Ventriculus sinister cuspis anterior cuspis posterior Valva atrioventricularis sinistra (valva mitralis) ч \ cuspis anterior \ * . cuspis posterror cuspis septalis Valva tricuspidalis Trigonum fibrosum dextrum Ostium atriow ntriculare sinistrum 11-cypem. Митралді және үшжармалы жүрекше-царынша қақпақшалары жэне талиіықты сақина, жогаргы көрініс V&lvula sem ilunaris sinistra Valvula sem ilunaris dextra Lunulae valvularum sem ilunariu \telvula sem ilunaris anterior N oduli valvularum sem ilunarium Vtentriculus dexter 12-cypem. Өкпе сабауының жарты ай тәрізді қақпақиіалары қабыргалары тегіс. Ал сыртқы беті жағынан дөңес. Оныц қуысы өкпе сабауы тесігінің, ostium trunci pulmonalis, көмегімен жоғары багытталып, әкпе сабау ына, truncus pulmanalis, өтеді. Оң қарынш аныц артқы жэне алдыңғы бөліктерінің арасында жақсы айқындалған бүлшықеттік буылтық, қарыншаүсті қыры, crista supraventricularis, орналасады. Тесік айналымына жүректің ішкі қабы- гы - эндокардтың, endocardium, дупликату- расы, оң жүрекше-қарынша (үшжармалы) қақпагы,valva atrioventricularis dextra (valva tricuspidalis), ол қанның оң қарыншадан кері бағытта оң жүрекше қуысына өтуіне кедергі жасайды (11-сурет). Қақпақ қал ыңдыгында кішкене молшерде дәнекер эластикалык (созылмалы) тіндер жэне бүлшық ег талшықтары бар; бүлшық ет талшықтары жүрекше мускулатурасы- мен байланысты. Үшжармалы қақпақ 3 үшбүрыш пішіндес жармалардан, cuspides: қалқалық жарма, cuspis septalis, артқы жарма, cuspis posterior, алдыңғы жармадан, cuspis anterior, түрады. Барлық үш жарма оздерінің бос жиектерімен оң қарынша қуысына енеді. Үш жарманыңіш індебірүлкен-қалқалық жарма, cuspis septalis, қарыншалардың қалқасына жақын орналасып, оң жүрекше- қарынша тесігінің медиалды болігіне бекиді. Артқы жарма, cuspisposterior,көлемі жагынан кіші, тесікгің артқы сыртқы шетіне бекиді. Алдыңгы жарма, cuspis anterior, барлык үш жарманың ең кішісі, аталган тесіктің алдыңгы шетіне бекіп, артериялық конус жагына қараган. Кейде қалқалық жарма мен арткы жарма арасында қосымша тісше орналасуы мүмкін. Ж армалар өздерінің бос жиектерімен қарынша қуысына қараган. Ж армалар жиекгеріне бүртікті бұлшықет- терден басталагын жіңішке, үзындыгы мен қалыңдығы эр түрлі сіңірлі жіпшелер, chordae tendenae, бекиді. Қарыншаларұшындагысіңірліжіпшелері- нің кейбір бөлігі бүртікті бүлшықеттерден басталмай, қарыншалардың бұлшықет қабатынан, бұлшықет шарбақшасынан басталады. Бүргікті бұлшықегтерге катыссыз сіңір- лі жішие қатары карыншалар калкасына - қолқалык жармаға бағытталады. Үшжармалы кақгіақтың үиі жармасына үш бүртікті бүлшықеттің сіңірлі жіпшелері бекиді, эрбір бүлшықет өздерінің жіпшелері- мен екі көршілес жармамен байланысқан. Оң қарышпада 3 бүртікті бүлшықетті ажыратады: бір үлкен бүртікті бүлшықет, сіңірлі жіпшелері алдыңғы жэне артқы жар- маларга бекиді; бүл бұлшықет - алдыдғы бүртікті бүлшықет, т. papillaris anterior, қарыншаның алдыцғы қабыргасынан та- райды; қалған екеуі көлемі жағынан кіші, қалқа аймағында орналасады - қалқалық бүртікті бүлшықет, т. papillaris septalis жэне қарыншаның артқы қабыргасында - артқы бүртікті бүлшықет, т. papillaris posterior. Өкпе сабауының тесігі, ostium trunci pulmonalis, алдынан жэне солынан орна- ласып, өкие сабауына, truncus pulmonalis, экеледі; оның жиегіне эндокард дуплика- гурасынан қүралған жартыайлы (алдыцғы, оц жэне сол),valvulae semilunaris anterior, dextra et sinistra (12-сурет) бекиді, бос жиектері окне сабауыныц ішіне енеді. Осы үш аталған жапқыштар окне сабауының қақпағын, valva truncipulmonalis, қүрайды. Әрбір жапқыштың бос жиегінің ортасын- да кішкене, иашар байқалатын қалыңдық- жартыайлы жапқыні түйіншелері бар, nodulus valvulae semilunaris, одан жапқыш жиегінің жан-жағына жартыайлы жапқыш үяшықтары, lunula valvulae semilunaris, тарайды. Жартыайлы жапқыш окне саба- уы жагынан үңгыл-қалталар түзеді, олар жапқыштармен бірге қанның окне сабауы- нан (кері бағытта) өтуіне кедергі жасайды. Сол жүрекше Сол жүрекше, atrium sinistrum (13-сурет), оң дүрыс емес текше пішіндес, бірак оңға Караганда қабырғалары жүқа. Сол жүрекшенің жоғарғы, алдыңғы, артқы жэне сыртқы (сол) қабырғаларын ажыратады. Ішкі (оң) қабыргасы - жүрекшеаралық қалқа.Томенгі қабыргасы болып сол қарынша негізі саналады. Ж үрекшенің алдыңгы-жогаргы қабырга- сынан сол қүлақша, auricula sinistra, тарай- ды. Ол оңга карай иіліп, окне сабауыныц, septum interatriale, негізін қансырады. Ж үрекшеніц жогаргы қабыргасмның артқы бөлімінде өкпеден артериялык канды экелетін торт окпе веналарыныц. ostia venarum pulmonalium, тесігі бар. Сол жүрекшенің томенгі қабыргасында, сол жүрекшені сол қарынша қуыеымен байланыстыратын сол жүрекше-қарынша тесігі, ostium atrioventriculare sinistrum, орналасады. Сол жүрекшеніц ішкі беті гегіс, тек ішкі (оц) қабыргасы мен қүлақшаларда өзгеше. Сол жүрекшеніц ішкі (оң) қабыргасында жүрекшеаралык қалқада, сопақ тесікке, fossa ovalis, сәйкес жалпақ үңғыл, valva foram inis ovalis (falx septi) бар, ол қатпар мен сопак тесік жапқышымен қоршалған. Сол құлақшаның ішкі бетінде эр түрлі бағытта озара қиылысқан коптеген қырлы бұлшықеттер, m usculipectinati бар. Сол қарышиа Сол қарынша, ventriculus sinister (13-cy- рет), сопақша пішіндес, жүректің басқа болімдеріне қарағанда солға, артқа жэне томен орналасқан. Сол қарыншаның тарылған алдыңғы-томенгі болімі жүректің үпіына, apex cordis, сәйкес келеді. Жүрек бетінде сол жэне он карыншалар шекара- сы алдыңғы жэне артқы қарыншааралық жүлгелерге, sulci interventriculares (cordis anterior etposterior) сәйкес келеді. Сол қарыншаныц сыртқы (сол) жиегі доңгелек пішіндее, окпелік беті, facies pulmonalis, деп аталады. Сол карынша қуысы оң қарынша қуысына Караганда жіцішке жэне ұзынырақ. Жүрек үшы деңгейінің колденен кееіндісінде сол Aorta Truncus pulmonalis V.pulmonalis sinistra Fossa ovalis Mnpectinati - „ Vv.pulmonaies dextrae " " i V.pulmonalis sinistra (concisa) V.pulmonalis sinistra Auricula sinistra Vasa cordis Chordae tendineae Cavum ventriculi Mpapillaris anterior Myocardium cuspis posterior cuspis anterior Valva atrioventricularis sinistra (v.mitralis) Trabeculae carneae Lanina visceralis (epicardiurrO ІЗ-сурет. Жүрек; сол жагы (сол жүрекиіе мен сол қарынша ашылган) қарынша қуысы тар саңылау тэрізді, негізіне жақын сопақ пішінге жақындайды. Сол карынша қуысында екі бөлімді: едәуір кең артқы-сол меншікті қарынша қуысы жэне едәуір тар алдыңгы-оң бөлімді ажыратады. Сол қарыншаның артқы-сол бөлі- мі солынан жэне артынан орналасатын сол жүрекше-карынша тесігі арқылы сол жүрекше қуысымен, ostium atrioventriculare sinistrum, байланысады. Ол он жүрекше карынша тесігінен кіші жэне дөңгелек пішіндес. Сол карынша қуысының алдыңгы-оң бөлімі қолқатесігінің, ostium aortae, көмегі- мен қолқамен байланысады. Сол жүрекше-қарынша тесік айналымы- на сол жүрекше-қарынша (митралді) какпа- гы, valva atrioventricularis sinistra (у. mitralis) бекиді, оның жармаларының бос жиектері қарынша қуысына енеді. Олар үшжармалы кақпақ сияқты, эндокардтың дупликатура- сымен түзіледі. Бүл қақпақ сол қарынша жиырылған кезде, қанды өз қуысына кері бағытта сол жүрекшеге өткізбейді. Қақпақтың алдыңғы, cuspis anterior жэне арткы жармаларын, cuspis posterior, ажы- ратады, олардың аралығында екі кішкене тісшелер орналасуы мүмкін. Алдыңгы жарма сол жүрекше-қарынша тесігі айналымының алдыңғы бөліміне, қолқа тесігінің дэнекертінді негізіне бекіп, солға жэне оңга орналасады. Алдыңғы жарманың бос жиектері сіңірлі жіпшелерімен, chordae tendineae, алдыңгы бүртікті бұлшықетке, т. papillaris, бекиді, бұлшықет қарыншаның алдыңғы-сол қа- бырғасынан басталады. Алдыңғы жарма арткыга қарағанда үлкенірек. Артқы жарма аталган тесік айналымының артқы бөліміне бекиді. Алдыңгыга Караганда кіші, тесіктен артқа жэне солға орналасады. Сіңірлі жіпшелерімен қарыншаның артқы- сол қабырғасынан басталатын артқы бүр- тікті бұлшықетке, т. papillaris posterior, бекиді. Жармалар аралығында орналасқан кіш- кене тісшелер сіңірлі жіпшелер көмегімен бүртікті бұлшықеттерге немесе қарынша қабырғасына бекиді. Митралді кақпақ тісшелерінің қалыңды- гында, үшжармалы қақпақ тісшелерінің қа- лындығында орналасатындай, дәнекертінді созылмалы талшықтар жэне сол жүрекшенің бүлшықет қабатымен байланысатын мөл- шерде бүлшықет талшықтары орналасады. Сол қарыншаның сол болімінің артқы кабырғасы ішкі беті жағынан коп молшерде шығыңқылармен - бүлшықет шарбақша- ларымен, trabeculae сагпеае, корсетілген. Бүл бүлшықет шарбақшалары бірнеше рет айырылын жэне қайтадан қосылып, қалың тор гүзеді, торлар жүрек үшында, әсіресе қарыншааралық калқа аймагында коптен кездеседі. Сол қарынша қуысының алдыңғы-оң бөлімі артериялық конус, conus arteriosus, колқа тесігімен, ostium aortae, қолқамен байланысады. Сол карыншаньщ артериялық конусы митралді қақпақтың алдыңғы жапқышының алдында жэне он карыншаньщ артернялык конусының артында орнала- сып, жогары жэне он багытталып, оны қиы- лыстырады. Осыған орай, қолқа тесігі окпе сабауынын1тесігіне қарағанда кішкене арт- та жатады. Сол қарыншаның артериялық конусының іінкі беті оң сияқты гегіс. Қолқа тесігі айналымына қолканын үш он, сол жэне артқы жартыайлы жапқыштары, valvulae semilunaris dextra, sinistra et posterior, бекиді (14-сурет). Үшеуі қосылып қолқа қақпағын құрайды. Қолқаның жарты- айлы жапқыштары эндокардтың дуплика- турасынан түзілген, жақсы дамыған. Әрбір жапқыш қалыңдығында оте қатты және қалыңдау қолқа жапқышының түйіншесі, оның жан-жағында оте берік қолка жапқышының шүңқыршалары, valva aortae, орналасқан. Ж үрек қабықтары Ж үрек қабыргасы үш қабатган: сыртқы эпикардтан, epicardium, ортаңғы миокард- тан, myocardium жэне ішкі эндокардтан, endocardium, тұрады. Ж үректің сыртқы Valvuls Sinus aortae A.coronaria dextra Aorta (concisa) A.coronaria sinistra Nodulus valvulae aortae sinistra Valvula semilunaris dextra Ventriculus sinister (concisus) M.papillaris sinistra Valvula semilunaris posterior Valva atriovent- ricularis sinistra (v.mitralis) Chordae tendineae Atrium sinistrum '.pulmonales superior inferior sinistrae Atrium dextrum Valva aortae Valva trunci pulmonalis Sulcus interventricularis anterior Vortex cordis sinistra қабат sinister Сыртқы қабат Ішкі қабат 15-cypem. Журек, cor; сол корінісі. Миокард қабаттары көрсетілген қабыгы - эпикард, epicardium (15-сурет), тегіс, жіңішке жэне мөлдір қабық. Ол жүрекқаптың (нерикардтың), pericardium, і і і і к і табағы, lamina vesceralis, болып сапа- лады. Жүректің эр түрлі бөлігінде, әсіресе жүлгелері мен үшы аймагында эиикардтың дэнекертінді негізінде майлы гін кездеседі. Майлы тін жоқ жерлерде корсетілген дэнекер тін көмегімен эпикард миокардпен түтасып кеткен. Жүрекгін бұлшықеттік қабығы неме- сс миокард. Ж үректің ортаңғы бұлшықет- тік қабыгы, myocardium (16-сурет) немесе жүрек бұлшықеті, жүрек қабыргаларының ең қалың бөлігі. Ж үрекш елер мен қарынш аларды ң бұл- ш ықеттік қабатының арасында тығыз талшықты тін орналасады, соның есебінде оң жэне сол талш ы қты сақиналар, апиіі fibrosi dexter et sinister, түзеледі. Олардың орналасуы ж үректің сыртқы беті жағынан тэждік жүлгелер аймағы на сэйкес келеді. Oi{TamubiKTbicaK,mia,aniilusfibrosusdexter, сопақша пішінді, оң жүрекше-қарынша тесігін қоршайды. Сол талшықты сақина, anulus fibrosus sinister, тага пішінді, сол жүрекше-қарынша тесігін түгел коршамай, оц, сол жэне артынан қоршайды. Сол талшықты сақина озінің алдыңгы болігімен колқа гүбіріне бекіп, оның артқы бөлігінде он жэне сол талшықты үшбұрыштар, trigonum fibrosum dextrum et trigonum fibrosum sinistrum, түзеді. Оц жэне сол талшықты сақиналар озара жалпы пластинкаға байланысқан, жүрекшелер мускулатурасын қарыншалар мускулатурасынан боліп түрады. Сақиналарды қосатын пластинканың орта- сындатесік бар, ол арқылы жүрекшелер мус- кулатурасы қарыншалар мускулатурасымен жүрекше-қарыпша будасының өткізгіш жо- лын байланыстырады. |