ЕМТИХАН СҰРАҚ ПЕН ЖАУАПТАР. Бактерия капсуласына анытама берііз жне атаратын ызметін сипаттаыз
 Скачать 245.71 Kb.
|
|
x =a*1000/V мұнда a-табақшадағы өскен колониялардың саны; V-құралдан өткен өткізілген ауаның көлемі, л; 1000-ауаның болуға тиіс көлемі,л. Жалпы микробтық саны. Ауаның ЖМС 1м³ көлемінде колония түзүші бірліктің саны (қоректік агар бетіне дақылдандырылған және 24сағат бойы 37°С градуста немесе бөлме температурасында инкубациланған колониялар санын есептейді). Саңырауқұлақтар бар болуы. ауадағы ашытқы және зең саңырауқұлақтарының барлығын 96 сағат Сабуро ортасында 22-28°С инкубациял апанықтайды. Ауаның микробтың санын анықтау үшін қоректендіретін агар қолданылады, гемолитикалық стрептококктарды анықтау үшін-генциан фиолет қосылған қанды агар, күдікті колонияларды қанды агарға қайта егу мен екіншілік микроскоптау арқылы жүреді. Staph. aureus-ті сарыуызды-тұзды агарға ауаны дақылдандыру арқылы анықтайды. Орталар құрамы. Генциан-виолетті қанды агар:2% қоректендіретін агар мен 5-10% жылқының дефибринацияланған қанымен, қоян немесе қойдыкімен. Сарыуызды-тұзды агар: 2% қоректендіретін агар 10% натрий хлориді, 20% сарыуыз өлшемі. Ауаны зерттеу үшін өзге де құралдар қолданылуы мүмкін (Дьяков, Речменский, Киктенко, ПАБ-1, ПОВ-1), оларда ауаның белгілі бір көлемі сұйықтықтар мен фильтрлерден өткізіледі, сосын қоректік орталарға өлшеніп дақылдандырылады. ПАБ-1 және ПОВ-1 қолдана отырып ауаның үлкен көлемдерін өлшеп, патогенді бактериялар мен вирустарды анықтайды. Патогенді және шартты-патогенді бактериялардың-ауруханаішілік инфекциялар қоздырғыштары (стафиллококктар, көк іріңді таяқша мен өзге де грам теріс бактериялар), міндетті анықталынуы-қазіргі уақытта стационарлардағы ауаны тексеруде қолданылады: хирургиялық, акушерлік-гинекологиялық,т.б. Ауруханаішілік стафиллококктық этиологиясы бар инфекциялар анықталған жағдайда ың көзі мен тарал у жолдарын табу үшін зерттелінеді: һһқоршаған орта объектілерінен бөлінген және науқастар мен күтүші персоналдан фаготиптену жолымен бөлінген стафиллококктар идентификацияланады. 45.Асептика мен антисептиканың ерекшеліктерін атап көрсетіңіз. Асептика, негізін қалаушы Д. Листер (1867) болып табылады, бұл инфекция қоздырғышының жарақатқа, операция, емдеу және диагностикалық процедуралар кезінде науқас органдары түсуінің алдын алуға бағытталған шаралар кешені. Асепгика әдістерін инфекция көзі науқастар мен бактерия тасымалдаушылары болып табылатын экзогенді инфекциямен күресу үшін қолданылады. Асептика мыналарды қамтиды: құрал-саймандарды, таңу материалын, операциялық киім-кешектерді, қолғаптарды және жарақатпен жанасуға келетіндердің барлығын стерилизациялау және сақтау; қолды, аппаратураның операциялық алаңын, операциялық және басқа да үй-жайларды дезинфекциялау, арнайы киімді, маскаларды қолдану. Асептика шараларына операциялық жоспарлау (қабат, бокс, желдету, ауаны баптау және т. б.) жатады. Асептика әдістері микробиологиялық өндірістерде, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындарында қолданылады. Антисептика-жарадағы, патологиялық ошақтағы немесе жалпы ағзадағы микробтарды жоюға, қабыну процесінің алдын алуға немесе жоюға бағытталған шаралар жиынтығы. Антисептиканың алғашқы элементтері 1847 жылы Земмелвейспен ұсынылды. Антисептика әртүрлі әдістерді қамтиды: механикалық (жұқтырылған некротизирленген тіндерді, бөгде денелерді және т.б. алып тастау), физикалық (жараларды дренирлеу, тампондарды енгізу, гифоскопиялық таңғыштарды салу), химиялық (антисептиктерді қолдану), биологиялық (өміршең жасушалардың лизисі үшін протеолитикалық ферменттерді пайдалану, бактериофагтарды, антибиотиктерді қолдану).Әдетте бұл әдістердің кешенін қолданады. 46.Бактериоскопиялық әдісті сипаттаңыз. Бактериоскопиялық зерттеулер-бұл микроскоп астындағы бактерияларды зерттеуге негізделген әдіс. Бұл бактериалды инфекциялық процестің болуына күдік туындаған кезде әртүрлі мамандықтағы дәрігерлер кеңінен қолданатын жылдам диагностикалық әдіс. Жергілікті материалдың тікелей микроскопиясы пациенттің клиникалық зерттеулерінің бөлігі болып табылады, оның мақсаты микроорганизмдердің морфологиясын және ағзаның қабыну реакциясының болуын анықтау болып табылады. Бактериоскопиялық және бактериологиялық зерттеу әдістері эксперименталды жануарлардың тірі организміне осындай жасушалардың әсерін зерттеу үшін биологиялық талдау қажет болған кезде прокариоттық жасушалармен жұмыс жасауға тікелей негізделген. Аурудың кейбір белгілерінің көріну дәрежесі бойынша ғалым үлгіде патогендік бактериялардың болуы немесе болмауы туралы қорытынды жасай алады, сонымен қатар, олардың дақылдарын алу және басқа жұмыстарда қолдану үшін жануарлардың денесінде табиғи түрде көбейте алады. Бактериоскопиялық тексеріс жүргізудің әдістемесі. Зертханаға жіберуге арналған қақырық саңылаусыз жабылатын бұрандамалы қақпағы бар, қонтейнерлерге (түкіргіштерге) жиналады, олар қажетті шамада жуылып дезинфекцияланғаннан кейін бірнеше рет пайдаланылады. Бір рет қана қолданылатын түкіргіштер пайдаланылғаннан кейін енді іске жаратылмайды, жойылады. Түкіргіштің сыртына науқастың аты-жөні, туған жылы, қақырық жиналған күні, идентификациялық реттік саны жазылған этикетка жапсырылады. Әр сынамаға жолдама жазылады – 05 ТБ формасы. Әрбір күдікті науқасқа қақырықтың үш сынамасын жасайды. Бірінші сынама - пациент ауруханаға немесе емханаға таңертең келіп медицина қызметкерлерінің бақылауымен қақырығын жинайды, оған келесі күнгі қақырығын жинау үшін контейнер беріледі және ол өзбетінше жинап әкеледі. Екінші сынама - науқас қақырықты келесі күні таңертең үйінде жинап, лабораторияға алып келеді. Үшінші сынама - науқас қақырықты медицина қызметкерлерінің бақылауымен осы күні жинайды. Қақырық бөгде адамдар болмаған жағдайда таза ауада медицина қызметкерінің жетекшілігімен және бақылаумен, ал осындай жағдай болмағанда, жақсы желденетін ауаны, ауаны тысқа тартып әкететін желдеткіші, кварц шамы бар оңаша бөлмеде жиналады. Медицина қызметкері міндетті түрде маска, клеенкалы алжапқыш, резеңке қолғап киіп жүгізулері керек. Қолғапты жұмыстан кейін су қайнаған сәттен бастап 15 минут бойы 2 проценттік сода ерітіндісінде қайнатады. 47.Бактериологиялық әдісті сипаттаңыз Бактериологиялық зерттеу әдісі бактериоскопиялық әдіспен ерекшеленеді. Біріншісінде талдау үшін арнайы дайындалған тірі прокариоттар дақылдары қолданылады, ал екіншісінде шыны слайдтағы өлі немесе тірі жасушалармен жұмыс жүргізіледі Бактериологиялық зерттеу жүргізудің негізгі ережесі - максималды стерильділік. Егер сіз пробиркалармен жұмыс жасасаңыз, онда бактерияларды егу және субкультураны тек қыздырылған алкоголь шамымен жүргізген жөн. Бактериологиялық зерттеу әдісінің барлық кезеңдері арнайы циклды немесе Пастерлік тамшуырды қолдануды қажет етеді. Екі құрал да алкоголь шамының жалынымен алдын ала өңделуі керек. Пастерлік тамшуырға келетін болсақ, онда термиялық зарарсыздандыру алдында пипетканың ұшын пинцетпен сындыру қажет. Бактерияларды егу техникасының да өзіндік ерекшеліктері бар. Біріншіден, қатты ортаға егу кезінде агар бетіне бактериалды ілмек сызылады. Әрине, циклдің бетінде микробтық үлгі болуы керек. Сонымен қатар ортаға егу тәжірибесі бар, бұл жағдайда цикл немесе пипетка Петри табағының түбіне жетуі керек. Сұйық орталармен жұмыс жасағанда пробиркалар қолданылады. Мұнда сұйықтықтардың зертханалық шыны ыдыстардың немесе тығынның шеттеріне тиіп кетпеуін, қолданылған құралдардың (пипетка, цикл) бөтен заттар мен беттерге тигізбеуін қамтамасыз ету маңызды. Бактерия дақылының қасиеттерін зерттеу принципі прокариотты жасушаларды зерттеуді мақсат етіп қойған микробиологтар үшін де, міндеті бактериялардың патогенділігін немесе патогенді еместігін анықтау Үлгіні немесе жағынды ортаның бос бетінен немесе пациенттен алынады. Осылайша, біз бактериялардың көптеген түрлерінің «коктейлін» аламыз, оны қоректік ортаға себу керек. Кейде ағзадағы таралу ошақтарын біле отырып, қажетті бактерияларды бірден бөліп алуға болады. Екі-үш күннен кейін қажетті колониялар таңдалады және стерильді цикл арқылы Петри ыдыстарының қатты ортасына жабылады. Көптеген зертханалар қатты немесе сұйық қоректік орталарды қамтитын пробиркалармен жұмыс істейді. Микробиологиядағы бактериологиялық зерттеу әдісі осылай жүзеге асырылады. Екінші кезең. Бактериялардың жеке колонияларын алғаннан кейін тікелей макро- және микроанализ жүргізіледі. Колониялардың барлық параметрлері өлшенеді, олардың әрқайсысының түсі мен формасы анықталады. Колониялар көбінесе Петри табақшасында, содан кейін бастапқы материалда саналады. Бұл патогендік бактерияларды талдау кезінде маңызды, олардың саны аурудың дәрежесін анықтайды.Екінші кезең микроорганизмдердің жеке колонияларын зерттеу болып табылатын бактериологиялық зерттеу әдісін бактерияларды талдаудың биологиялық әдісімен байланыстыруға болады. Осы кезеңдегі жұмыстың тағы бір мақсаты - бастапқы материалдың көлемін арттыру. Мұны қоректік ортада жасауға болады немесе табиғи жағдайда экспериментті тірі организмдерге жүргізуге болады. Патогендік бактериялар көбейеді, нәтижесінде қан миллиондаған прокариоттық жасушалардан тұрады. Алынған қаннан бактериялардың қажетті жұмыс материалын дайындау оңай. Үшінші кезең. Зерттеудің маңызды бөлігі бактериялар дақылының морфологиялық, биохимиялық, токсигендік және антигендік қасиеттерін анықтау болып табылады. Жұмыс қоректік ортада бұрын «тазартылған» дақылдармен, сондай-ақ микроскоппен (көбінесе боялған) препараттармен жүзеге асырылады. Патогендік немесе шартты түрде патогендік бактериялардың белгілі бір жүйелі топқа жатуын анықтауға, сондай-ақ олардың дәрілік заттарға төзімділігін анықтауға бактериологиялық зерттеу әдісі мүмкіндік береді. 3 кезең - антибиотиктер, яғни қоршаған ортадағы дәрілік заттардың жағдайындағы бактерия жасушаларының әрекетін талдау. Мәдениеттің антибиотиктерге төзімділігін зерттеу белгілі бір науқасқа қажетті, ең бастысы тиімді дәрілерді тағайындау қажет болған кезде үлкен практикалық маңызы бар. Бұл жерде бактериологиялық зерттеу әдісі көмектесе алады 48.Серологиялық әдісті сипаттаңыз Серологиялық диагностика және жасушалық (Т-жүйесі) және гуморальдық (В-жүйесі) иммуниетке баға беру тәсілдері және тері-аллергиялық сынақ (диагностика) жатады. -Серологиялық диагностикада науқас адамның қан сарысуында арнайы антиденелердің түзілуі мен ауру барысында жиналуына негізделінген. Серологиялық зерттеу әдісі. Жұқпалы ауруларды балауға серологиялық реакциялар кеңінен пайдаланылады. Серологиялық реакциялар антиген мен антиденелердің организмнен тыс in vitro өзара әрекеттесуінің нәтижесінен туындайды. Антиген мен антидененің қатысуынсыз ешбір серологиялық реакция жүрмейді. Соңдықтан оларды серологиялық реакциялардың негізгі факторлары деп атайды. Көптеген серологиялық реакцияларды антиген мен антиденеден басқа қосымша факторлар деп аталған комплемент, конглютинин, антиглобулин, т.б. пайдаланылады. Серологиялық реакциялардың компоненттері өзгермеген /табиғи қалпындағы/, алып жүруші негізге /эритроцит, латекс, декстран, т.б./ жабыстырылған және радиоактивті изотоп, люминисцентті бояу немесе тағы басқалармен таңбаланған болуы мүмкін. Антиген мен антидене қосылғаңда белгілі бір құбылыс байқалады. Мысалы, антигендер жабысып іріміктенеді /агглютинация, преципитация/ немесе ериді /лизис/. Осы құбылыстарды тікелей бақылаумен қатар, бір тектес қос компонентті жарыстырып, бірінің әсерін екіншісі тежеуі арқылы да серологиялық реакцияның нәтижесін бақылауға болады. Мұндай реакциялардың бірінші түрі – тікелей жүретін реакциялар да, екінші түрі – тежелінген реакциялар. Зерттеудің серологиялық әдісі бірнеше реакциялардан тұрады: агглютинация, тұндыру, комплементті байланстыру, иммунофлюоресценция, имунноферментті және радиоиммунологиялық талдау. 49.Биологиялық әдісті сипаттаңыз Биологиялық (биосынақ) тәсіл - сезімтал лабораториялық жануарлардың микроорганизмдерге сезімталдығына негізделген. Ол үшін жануарлардың жасын, салмағын, түрін ескере отырып микробтың таза дақылымен немесе алынған зерттелінетін материалдың өзімен жарақаттайды. Бұл тәсілде, жасанды қоректік ортада өспейтін патогенді микроорганизмнің таза дақылын бөліп алуға және онң патогенділігі мен вируленттілік дәрежесін анықтауға болады. Биологиялық зерттеу әдісінің құндылығы. Бактериялардың сынамасын талдау оның практикалық қолданылуына ие. Ең алдымен бактериологиялық зерттеу әдісін медицинада қолдануға болады. Мысалы, дұрыс диагноз қою үшін, сондай-ақ емдеудің дұрыс курсын жасау үшін науқастың микрофлорасын зерттеу қажет. Мұнда антибиограмма көмектеседі, бұл аурудың қоздырғышына қарсы препараттардың белсенділігін көрсетеді. Бактериялардың анализі зертханада туберкулез, рецидивті қызба немесе гонорея сияқты қауіпті ауруларды анықтау үшін қолданылады. Ол сонымен қатар бадамша бездердің бактериялық құрамын, мүше қуыстарын зерттеу үшін қолданылады. Бактериологиялық зерттеу әдісін қоршаған ортаның ластануын анықтау үшін қолдануға болады. Нәрсенің бетінен жағудың сандық және сапалық құрамы туралы мәліметтер бойынша микроорганизмдермен осы ортаның популяция дәрежесі анықталады. 50.Аллергологиялық әдісті сипаттаңыз Аллергопробалар (тері сынамасы) - тамшылатып, аппликациялық, скарификациялық, тері ішілік, prick және patch тестілері – аллергияның барлық түрлері, соның ішіндеаллергиялық жанаспалы дерматит кезінде және аллергиялық-спецификалық иммунотерапия жүргізер алдында тері сынамасы Immunocap аллергия диагностикасының жаңа технологиясы Қан анализі бойынша аллергияның кеңейтілген диагностикасы (барлық түрлері) Қарсы көрсеткіштері • Ағымдағы аллергиялық аурудың асқынуы • Жіті инфекциялық процесс (ЖРВИ, ангина) • Басқа созылмалы аурудың асқынуы • Науқастың ауыр жағдайы • Гормонды препараттармен ұзақ емдеу (кортикостероидтар) • Жүктілік Сондықтан аллергологиялық тестілеу алдында жалпы клиникалық тексеру жүргізіледі (көрсеткіштер бойынша). Қарсы көрсетілімдер болған жағдайда, аллергия диагностикасын қан анализі арқылы жүргізуге болады. Бұдан басқа, аллергияға арналған тері тестілеуі антигистаминді препараттарды қабылдау аясында және 60 жастан асқан адамдарда жүргізілмейді. ІІ-деңгей 1.Бактериялардың тинкториалды қасиеттерін анықтау әдістерін түсіндіріңіз. Бактериялардың тинкториялық қасиеттерін анықтау үшін микроскопиялық әдіс қолданылады. Бұл әдіс микроорганизмдердің морфологиялық және тинкториялық қасиеттерін зерттеуге бағытталған. Бұл үшін бірнеше әдіс бар: қарапайым бояу әдісі: Бір бояуды қолданады: метилен көк немесе фуксиннің сулы – спирттік ерітіндісі. Боялған препараттарды сумен жуады, кептіреді және иммерсиялық жүйемен микроскопиялайды. Бұл бояу тәсілі микробтарды табу, санын, нысанын және орналасуын анықтау үшін қолданылады. Бояудың күрделі әдісі: жағындыға екі және одан да көп бояғыш заттармен әсер етеді және түрлі түссіздендіретін заттарды қолданады: спирт,қышқыл. Бояудың ең көп тараған әдістері: грам әдісі бойынша бояу, қышқылға төзімді бактериялар үшін Циль – Нильсен, Романовский – Гимза бойынша бояу болып табылады. Сондай-ақ әртүрлі морфологиялық құрылымдарды зерттеу үшін бояудың арнайы әдістерін қолданады. Капсулаларды Бурри тәсілі бойынша анықтау, капсулаларды Гинс тәсілі бойынша бояу. Волютин дәндерін Нейсердің тәсілі бойынша бояу. Бактериялардың жгутиктерін бояу Леффлер әдісі бойынша. Ожешко әдісімен бактериялардың спораларын бояу 2.Споралардың клеткада орналасу типтерін түсіндіріңіз. Спора тек шыбықтәрізді бактерияларда кездеседі. Олар сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларына микроорганизмдер түскен кезде қалыптасады. Споралар бактериялық жасушаның ішінде болады және нуклеоидты цитоплазманың тығыздалған бөлігін білдіреді. Химиялық құрамы бойынша олар вегетативтік жасушалардан судың аз мөлшерімен, липидтер мен кальций тұздарының ұлғаюымен ерекшеленеді, бұл спораның жоғары тұрақтылығына ықпал етеді. Спора түзу 18-20 сағат ішінде жүреді; микроағзалар спораға қолайлы ортаға түскенде 4-5 сағат ішінде вегетативтік қалыпқа түседі. Бактериялық жасушада тек бір спора ғана пайда болады, демек, споралар көбею органдары болып табылмайды, қолайсыз жағдайларды бастан кешіру үшін қызмет етеді. Спора түзетін аэробты бактериялар бацилла деп аталады, ал анаэробты - клостридия. Споралар формасы, өлшемі және жасушада орналасуы бойынша ерекшеленеді. Олар орталық, субтерминалды және терминалды болуы мүмкін. Сібір жарасы қоздырғышындаспора ортада орналасады, оның мөлшері жасушаның көлденең бөлігінен аспайды. Ботулизм қоздырғышының спорасы жасушаның соңына жақын орналасқан-субтерминальды және жасушаның енінен асады. Сіреспе қоздырғышында дөңгелек спорасы жасушаның соңында-терминалды және жасушаның енінен едәуір асады. 3.Бактерия талшықтарының клеткада орналасу түрлерін түсіндіріңіз. Талшықтар - қозғалыс мүшесі. Жылжымалы бактерияларларда болады. Олардың құрамына флагеллин ақуызы кіреді, ол құрылымы бойынша миозин түріндегі қысқарған ақуыздарға жатады. Жгутиктер цитоплазмалық мембранаға бекінеді, КС орнатылған бірнеше диск жүйесінен тұратын базальды денеден тұрады. Жгутиктердің саны мен орналасуы әртүрлі болуы мүмкін. Монотрихтер жасушалардың бір полюстерінде тек бір ғана жгутик, лофотрихтар-жгутиктер шоғыры бар, амфитрихтар жгутиктер жасушалардың екі полюстерінде, ал перитрихтар — оның барлық бетінде орналасқан.Бактериялардың қозғалғыштығы туралы тірі микроорганизмдерді қарастыра отырып немесе жанама түрде – Пешков ортасындағы өсу сипаты бойынша (жарты жапырақ агаре) қарастырады. Қозғалмайтын бактериялар қатаң шаншып өседі, ал қозғалмалы диффузды өседі. Бактериялардың белсенді қозғалысы жгутиктердің айналмалы қимылдарымен байланысты. Бактериялар ретсіз қозғалыспен қатар оттегі мен фототаксистің әртүрлі концентрациясына негізделген хемотаксис, аэротаксис арқылы бағытталуы мүмкін. Бактериялардың қозғалыс жылдамдығы жгутиктердің орналасуымен, қоректік ортаның құрамы мен қасиеттерімен байланысты. Жгутиктер антигендік қасиеттерге ие. 4.Антибиотиктерді шығу тегі бойынша жіктелуін түсіндіріңіз. 1)табиғи- өсімдік пен жануар тіндерінен пайда болады. 2)жартылай синтетикалық- табиғи молекула модификациясы арқылы алады. |