1 балалар хирургиясы кітап. Балалар хирургиясы
 Скачать 7.1 Mb.
|
|
АНО-РЕКТАЛЬДЫҚ АЙМАҚТЫҢ ДАМУ АҚАУЛАРЫ МЕН ХИРУРГИЯЛЫҚ АУРУЛАРЫ Ано-ректальдық аймақтың даму ақаулары Тік ішек кемшіліктерінің жиілігі 1:1500-1:5000 (И.К.Мурашов, 1957; Гросс, 1953; Сантили и др.,1965 т.б.). Ұл балалар мен қыз балалар бірдей дәрежеде ауырады. Этиопатогенез.Стефанстың көзқарасы бойынша аноректальдық кемістіктер клоакалық мембрананың жетілмеуінен, немесе ұрықта оның дұрыс бөлінбеуінен болады. Бұл кемістіктердің себептері қазірге дейін зерттелмеген. Ұрыктың даму кезінде, көптеген зиянды агенттердің ықпалынан мүшенің зақымдануы пайда болады. Егер іште жатқан нәрестеде қалыпты үрдіс бұзылса, әрқилы кемістіктер болады. Клоакалық мембрана жетілмесе, тік ішек тесігінің атрезиясы, кей кезде соқыр ішектің энтодермалдық қалдығы жетілмей, артқы тесіктің қақпакшасына жақындамай, клоакалык мембрана қалып қалса, онда тік ішек атрезиясы пайда болады. Клоакалық мембрана толық жабылмаса, анус атрезиясының ауытқуы байқалады. Жіктелуі.Көптеген ғалымдар ано-ректальды кемістіктердің 40-қа жуық сыныптамасын берген. Бұл сыныптаулар қазіргі ғылыми-тәжірибелік сұранысқа толық жауап бере алмайды (ақаулардың барлык түрлері толық қамтылмаған, эмбриогенезі келтірілмеген, емдеу жолын аныктау киын, қолдануға күрделі т.б.). Сондықтан ол жіктелулерге тоқталмаймыз. Қазіргі заманға сай, практикалық дәрігерлерге қолдануға лайықты сыныптамалардың бірі А.И.Ленюшкиннің схемасы (1973): I. Атрезиялар: А. Жыланкөзсіз 1) анальдық тесіктің және тік ішектің атрезиясы 2) анальдық тесіктің атрезиясы 3) анальдық тесіктің бүркеніп түруы 4) тік ішек атрезиясы қалыпты анальдық тесікпен Б. Жыланкөзбен 1) қыздардың жыныс мүшелеріне (жатыр, қынапқа, қынап аузына) 2) ұлдардың зәр шығару жолдарына (қуық, үрпі) 3) шапқа (ұмаға және ұрық мүшесіне) В. Казустика (туа біткен клоака, тік ішектің қосарлануы) II. Тік ішектің туа біткен тарылуы 1) артқы тесік пен тік ішектің 2) артқы тесіктің 3) тік ішектің III. Қалыпты артқы тесіктің жыланкозбен қатарласуы 1) қыздардың жыныс жолдарына (жатыр, кынап, қынап аузына) 2) ұлдардың зәр жолдарына (қуық, үрпі) 3) шапқа ІV. Арткы тесіктің эктопиясы 1) шаптық (қыздарда, ұлдарда) 2) вестибулярлық. V. Радикальды операциядан кейінгі, қайтадан операция қажет жағдай. Атрезия - ең жиі кездесетін ано-ректальдық кемістіктердің бірі. Барлық ано-ректальдық кемістіктердің 75-85%-ы атрезия ақауына алып жатады (И.К.Мурашова, 1957; А.М.Аминев, 1965; А.И.Ленюшкин, 1970; И.Б. Ситковский (1972) және т.б.). Атрезияның клиникалық ерекшеліктері және диагностикасы оның түріне тығыз байланысты. Жай атрезия тобына жататындар: анальдық тесіктің және тік ішектің атрезиясы, сирек — анальдық тесіктің атрезиясы, өте сирек - жабық анус жеке тік ішек атрезиясы. Клиникасы.Баланың жалпы жағдайы алғашқы сағаттарда канағаттанарлық. 10-12 сағаттан кейін бала мазасызданады (үйықтамайды, күшенеді). Тоңғақ шықпайды. Егер оған медперсонал көңіл аудармаған жағдайда, бала 2-ші тәулікте құса бастайды. Құрсағы қампияды, құсық өтпен немесе ішек сұйықтығымен болады, яғни ішек өтімсіздігі белгілеры анықталады (эксикоз және токсикоз). Диагностикасы.Жалпы қарау кезінде атрезияны айқындау қиындық туғызбайды, яғни артқы тесік болмайды. Бірақ атрезияның түрін аныктау керек болады: жоғарғы - леватор үстілік немесе төменгі - леватор астылық. Д.Стефанс (1968) пікірінше тік ішектің түйық басы леватордан жоғары орналасса, жоғарғы атрезия, егер төмен орналасса, төменгі атрезия. Негізінде леватор анальдық тесіктен 2 см тереңдікте жатады. Тік ішектің тұйык басының 2см дейін тереңдікте жатуы төменгі атрезия деп саналынады. Атрезияның мөлшерін анықтау үшін косымша әдістер қолданылады. Соның ішінде контрастсыз рентгенологиялық Кахович-Вангенстин тексеру әдісі. Анальдық тесік аймағына рентген контрасты зат бекітіліп, баланың басын төмен қаратып, аяғын керісінше жоғары көтеріп рентгенге түсіреді. Одан кейін түйық газ деңгейі мен контрасттызат арасындағы қашықтық өлшенеді. Егер ол арақашықтық 2 см дейін болса – төменгі атрезия болғаны, ал керісінше 2 см жоғары болса - жоғарғы атрезия. Пеллер-Ситковский (1957) шап аймағына ине шаншып атрезияның түрін анықтаған (егер пункция кезінде шприцке тоңғақ сүйықтығы кірсе, пункция тереңдігін өлшеп, атрезияның түрін анықтайды). Жалпы қарау кезінде, анальдық тесіктің атрезиясы мен анальдық тесіктің мембранамен жабылуы түрінде (төмен атрезия) шапта дақталған (пигменттелген) ошақ, немесе терінің томпаюы анықталады. Сол жерге саусақты қойғанда, ішектің саусақты итеруі байқалады. Егер анальдық тесік мембранамен жабылса тоңғақ көрініп түрады. Анальдық тесіктің және тік ішектің атрезиясында (жоғарғы атрезияға жатады) жалпы қарау кезіңде анальдық тесік болатын жердің терісі жазық, анальдыққ рефлекс анықталмайды. Шаптың көлемі тар және жетілмеген. Кей кезде қүйымшақ жетілмейді. Жыланкөзді атрезияларда көбінде жыланкөз қыздардың жыныс мүшелеріне, ұлдарда зәр жолдарына, сирек шап аймағына. ашылады. Жыныс мүшелерінің жыланкөзітек қыздарда байқалады. Клиникалык белгісі жыланкөздің орналасуына, диаметріне және ұзындығына байланысты. Атрезияның ректовагиналдық жыланкөзінде оның аузы қынапта ашылады. Тік ішек атрезиясының ректовестибулярлық жыланкөзінде қынаптың алдыңғы аузына ашылады. Бұл ауытқулар жатырдың қосарлануымен қабаттасуы мүмкін. Атрезияның бұл түрі көбінесе нәжіс қатпасына әкеп соғады және созылмалы нәжіс интоксикациясы анықталады. Диагноз қою үшін жыланкөзге зонд жіберіліп оның тереңдігі және бағыты анықталады. Сонымен катар фистулография жасалады. Ұлдарда атрезия жыланкөздері тек зәр шығару мүшелерінде кездеседі. Әдетте жыланкөз үрпіге ашылады, сирек - қуыкқа. Мұндайда баланың зәрі бұзылып нәжіс араласады. Диагноз қоюда уретроцистография және зәр талдамасы көп көмек көрсетеді. Сырткы шап жыланкозі қыз және ұл балаларда бірдей кезддесе береді, диагноз кою қиын емес. Анальдық тесіктін эктопиясындафункциялық бұзылулар болмайды. Негізгі шағымы-тік ішектің өз орнына дұрыс ашылмауы (артқа немесе алға қарай). Орнын ауыстырған артқы тесік шапка немесе қынап аузына ашылуы тиіс. Артқы тесіктің калыпты орналасып жыланкөзбен қатарласуыклоакалық мембрананың толық жабылмауынан болады. Клиникалық белгілері жыланкөздің орналасуына байланысты. Ректовагиналдық және ректовестибулярлы жыланкөздерде нәжістің тік ішек арқылы қалыпты шығуымен қатар, қынап тесігі арқылы да нәжіс пен газдың шығуы байқалады. Сонымен қатар, қынаптың шырышты қабатының қабынуы (қызаруы) байқалады. Жыланкөз ауызы қынаптың алдыңғы жағына немесе қынаптың ішіне ашылады. Ректовсзикалдық (тік ішек-қуық) және ректоуретралдық (тік ішек-үрпі) жыланкөздері анальдық тесіктің қалыпты орналасуымен қатарласқаны өте сирек кездеседі. Ол кезде зәрде нәжіс байқалады. Жиірек параректальдық жыланкөздер кездеседі. Диагноз коюда фистулография және зонд жіберудің маңызы зор. Артқы тесіктің және тік ішектің тарылуы (стенозы)(10-15%) ұрықтың эмбриональдық дамуы кезінде анальдық перденің толық бұзылмауынан болады. Сәбидің алғашкы даму айларында диагноз кою қиын, өйткені сұйық нәжіс ішектің тарылған жерінен кедергісіз өтеді. Сәби 4-5 айға толып, қосымша тамақ бере бастағанда нәжістің шығуы қиындап, екіншіден болатын мегаколонға әкеп соғады. Диагноз қоюда саусақпен тік ішекті қарау (тік ішек тарылуы), ректоромоноскопия жене ирригография зор көмек көрсетеді. Емдеу әдістері: Артқы тесіктің және тік ішектің атрезиясында тек операциялық емдеу қолданылады. Операцияны туғаннан кейін алғашқы сағаттарда немесе кейінірек жасауға болады. Перзентхана педиатры тік ішек атрезиясымен туған нәрестені тезірек хирургиялық бөлімге жіберу керек. Негізгі тактикалық іс - операцияны жасау мерзімін анықтау. Жаңа туған нәрестелерге (алғашкы сағаттарда) операция жедел түрде тек тік ішек және анальдық атрезияның жай түрлеріне жасалады. Сонымен қатар, зәр жолдарындық жыланкөз және шапты тар тесікті жыланкөздерде жедел операция жасаған дұрыс.    Сурет ІІІ. 23. Іштен туа болған рестовестибулярлық жыланкөз Қыз балаларда, яғни жыланкөз жыныс мүшелеріне ашылу кезінде операциялық емді 3-4 жасқа келгенде жасаған дұрыс. Өйткені, нәрестелер операциялық жарақатты көтере алмайды. Екіншіден, өте күрделі тіндер қарым-қатынасы техникалық қиындықтар туғызады. Егер нәрестенің жалпы жағдайы өте ауыр болса, басқа ауыр кемшіліктермен қатарласа келсе, науқас хирургиялық бөлімге кешігіп түссе, хирург- дәрігер проктологиялык операциялар жасай алмаған жағдайларда, алдымен колостома салынады, содан кейін баланың жағдайы жаксарып, қолайлы уакыт келгенде, радикалдық операциялар жасалып, үшінші сатыда колостома жабылады. а) қарапайым тік ішек және артқы тесік атрезиясында (жыланкөзсіз)нәрестеге жсдел түрде шаптық проктопластика операциясы жасалынады (Диффенбах әдісі бойынша); б) Егер жоғарғы тік ішек атрезиясы болса, (2 см-ден жоғары) құрсақ куыстық - шаптық проктопластика жасалынады (Ромуальди-Ребейни әдісі); в) Тік ішек атрезиясымен қосарласқан зәр жолдарының жыланкөздерінде операция жедел түрде жасалынады. Өйткені зәр жолдарының жедел қабынуы және асқынуы қатерлі (интраректальдық құрсақ куыстық - шаптық проктопластика Ромуальди-Ребейн әдісі бойынша); г) тік ішек атрезияның ректовестибулярлық жыланкөзімен туған балаларда, егер жыланкөз тар болса жедел түрде Соломи әдісімен проктопластика жасалынады, ал жыланкөз диаметрі кең болса, 1 жастан кейін жоспарлы түрде операция жасалынады; д) тік ішектің және анальдық тесіктің тарылуында емнің екі түрі колданылады: консервативтік ем - Гегер бужы аркылы кеңейту, (кеңейтуді 1-1,5 айдай жүргізеді). операциялық ем (Гартман әдісімен) - егер стенозды ошақтың үзындығы 2,5 см жоғары болған жағдайда. ж) тік ішектің және артқы тесіктің қалыпты болып ректовагинальдық және ректовестибулярлық жыланкөзбен қатарласуы. Операция жоспарлы түрде, 2-4 жаста жасалынады. Ректовестибулярлық жыланкөзде операциялық ем Ленюшкин, алдыңғы және артқы сагиталдық проктопластика Пеня әдісімен жасалынады. Ректовагинальдық жыланкөзді шапты проктопластика әдісімен жояды. 3. ректо-шаптық жыланкөздер, жоспарлы түрде Габриель әдісімен емделеді. и) шаптық эктопиялар: шап эктопиясында операция жасалмайды. анальдық тесіктің вестибулярлық эктопиясында операция жоспарлы түрде жасалынады (Стоун әдісімен). Тік ішектің хирургиялық аурулары Тік ішектің хирургиялық ауруларына мына патологиялар жатады: тік ішектің түсуі, тік ішек тесігінің жарылуы, парапроктит, геморрой, инфекциялық колит, полиптер, тік ішек жарақаты. 1. Тік ішектің түсуі- жас балаларда 1 жастан 5 жасқа дейінгі аралықта кездеседі. Тік ішектің түсуіне себепкер - дағдылы нәжіс қатпасы, ішектің өтуі, тенезмдер (ішек инфекциялары). Осы көрсетілген жағымсыз жағдайлар сфинктердің жұмысының бұзылуына әкеліп соғады. Құрсақ қуысындағы қысымның артуынан, сфинктер етінің дегенеративтік өзгерісінен тік ішек айналып шырышты қабаты сыртқа түсіп кетеді. Ауруды туғызатын жағдайлар: гипотрофия, тік ішек маңайында май қабатының азаюы. Сонымен катар жас баладағы анатомо-физиологиялық ерекшеліктердің де маңызы зор: сегізкөз ойығы-ның аздығы, кұйымшақтың түзу тұруы, лордоздың аздығы, куық-тік ішек және қуық-тік ішек-жатыр шұңқырларының төмен жатуы т.б. Ұл балалар 2-2,5 есе жиі ауырады. (М.М. Ситковский, 1971). Жіктелуі. Егер анатомиялык және клиникалық ерекшеліктерін ескере отырып, келесі сыныптаманы колдануға болады (Ленюшкин А.И., 1976). І. Анатомиялық түрлері және тік ішектің түсу дәрежесі 1) шырышты кабатының түсуі (ргоlaрsusnі) 2) тік ішектің өзінің түсуі (ргоlaрsus recit) I дәрежелі - тік ішектің біразы шығу кезінде (2-2,5см) II дәрежелі - тік ішектің 1-1/3 бөлігі түсуі III дәрежелі – тік ішек түгел түссе. ІІ. Клиникалық түсу дәрежесі а) компенсаторлы — ішек тек дефекация кезінде шығады және өзі тез кіріп кетеді. б/ субкомпенсаторлы - ішек дефекация кезінде және күшенгенде шығып, тек қолмен ғана кіргізіледі в/ декомпенсаторлы- ішек дефекация кезінде және күшену кезіңде, жөтелгенде, түшкіргенде, күлгенде оңай шығып кетеді, сонымен қатар нәжісті және газды ұстамайды. Аурудың алғашқы белгілері байқалмайды. Шырышты қабаты түскенде дефекациядан кейін өзі кіріп кетеді. Егер де тік ішектің барлық қабаты шығатын болса, ішектің шығып кеткен жері цилиндр немесе шар тэріздес болып, шырышты қабатында қызару, көгеру, ісіну байқалады. Шығып кеткен ішек орнына үзақ уақыт түспей түрса, шырышты қабаты қызарып, жарақаттанып, қансырау байқалады. Сонымен қатар эрозия пайда болуы мүмкін. Қысылып қалған ішек, ауырсыну симптомын байқатады, кей кезде ішек қарайып кететін жағдай да кездеседі. Ажырату диагнозы сонша қиыншылық туғызбайды. Кей кезде, олақтық жасалса,шығып кеткен тік ішекті полиппен шатастыру мүмкін. Инвагинация кезінде де диагностикалық қателік болуы мүмкін, егер ішектің бір біріне кіріп кеткен бөлігі артқы тесіктен шығуы байқалады. Бірақ ерекше анамнезі, баланың жалпы жағдайының ауырлығы, тек инвагинацияға тән (ұстама ауырсыну, іш қуысында инвагинат болу, тік ішектен қан кету) клиникалық белгілер диагноз қоюда қиыншылық тугызбайды. Емдеу.Тік ішек түсуін консервативтік емнен бастау қажет. а) балаға дұрыс күтім қажет: баланы горшокқа отырғызбау, дефекация тек баланы бір жақ жанынан жаткызып жасалынуы, массаж, емдеу денешынықтыруларын жүргізу т.б. б) шығып кеткен ішек бөлігін қолмен кіргізу в) параРектальдық май қабатына 70°С спиртті Мезенев әдісі бойынша 3 жерден жіберу. Соның арқасында параРектальдық май қабаты склерозға ұшырап қатаяды да, тік ішекті ұстап тұрады. Егер баланы дұрыс күтсе, консервативтік ем дұрыс қолданылған жағдайда, тік ішек түсуі 90-95%-ға емделеді (Аминов А.М., 1969 т.б.). Операциялық ем өте сирек, тек ішек түсуінің Ш дәрежесінде, соның өзінде консервативтік ем көмек етпегенде ғана қолданыла-ды. Операция 5 жастан асқан балаларға жасалады. (Тирш әдісімен). Тік ішек тесігінің жырылуы балаларда нәжіс қатпасында кездеседі.Ауруды туғызатын келеңсіз жағдайлар проктит және іш өту болуы мүмкін. Бұл кезде ішектің шырышты қабаты ісініп қызарып тез жарақаттанады. Нәжіс қатпасында катып калған нәжіс тік ішсктің шырышты қабатын жаракаттайды. Ішек энтеробиозы кезінде қасыну немесе клизма жасау кезінде жарақаттану артқы тесік жарылуына әкеп соғады. Жарылу көбінде тік ішек тесігінің арткы дөңгелек аймағында орналасады және мектеп жасына дейінгі сәбилерде жиі кездеседі. Клиникасы. Бала мазасызданады, арткы тесік аймағында ауырсыну байкалады. Ауырсыну, дефекация кезінде жиі кездеседі де, бала горшокқа отырмайды. Дефекация кезінде (аякталған уақытында) қан тамшысын көруге болады. Диагноз қоюда анамнез, тік ішек тесігін жай және саусакпен карау, жарылу жарасын көру көп көмек көрсетеді. Негізгі ем - консервативтік ем: а) баланы дұрыс тамақтандыру (егер нәжіс қатпасы болса клеткачаткаға бай тамақты беру, вазелин майын беру) б) жергілікті ем: жылы отыру ваннасы, анестезия аппликациясы, новокаин электрофорезі, тік ішек тесігіне итмұрын майын жағу, Вишневский және Шостаковский майын қолдану т.б. в) спиртті-новокаин ерітіндісін жарылу жарасының астына Аминев әдісімен жіберу, сфинктерді күшпен жыру. Геморрой - грек сөзінен аударған "кан ағу" деген мағына береді Балаларда өте сирек кездесетін ауру. Кездесе калған жағдайда да- ересек балаларда. Геморройдың себебі геморраидалдық көк тамырлардың кабырғаларының жетілмеуінен. Геморроидалдық түйіндер үлкейген топталған кавернозды түйнектерден құралган. Геморройдың пайда болуына дағдылы қатпа, мегаколон, долихосигма аурулары әсер етуі ыктимал. Клиникасы.Анальдық тесік аймағының ауырсынуы, қышуы, сирек жағдайда қансырау байқалады. Бала күшенгенде тік ішектің шырышты қабатының астында көкшіл қан тамырларының түйіншектері аныкталады. Диагноз коюда тік ішекті саусақпен карау, ректороманоскопия жасау кеп көмек жасайды. Емдеу:а) консервативтік ем – нәжіс қатпасына қарсы күрес, анальдық аймакқа туалет жасау, анестезия аппликациясы, жылы ванналар, склерозды ем. б) операциялық ем өте сирек қолданылады. Тік ішек полиптері - шырышты қабаттан шығатын ісік. Полип 3-8 жастагы балаларда көп кездеседі. Ауру этиологиясы қазіргі кезге дейін толық анықталмаған. Ауру негізінде дизонтогенетикалык бұзылыс жатады, яғни ішектің шырышты кабатындағы регенерациялык жэне пролиферациялық үрдістерінің калыптан ауытқуы. Барлық полиптердің 92% тік ішекте орналасады. Полиппен ауырған балалардың анамнезінде асқазан ішек аурулары табылган. Нәжіспен шыққан қанның көлемі бір-екі тамшыдан бірнеше миллилитрге дейін болады. Егер нәжіс тік ішек қабырғасын жарақаттаса, қансырау арта бастайды. Дефекациядан кейін анальдық тесікте полип корінеді, оны кейде ішек түсуімен шатастырады. Диагноз қоюда тік ішекті саусақпен караудың және ректоромоноскопияның маңызы зор. Кей кезде иррография жасалынады (ішек полипозында). Операциялык ем: а) трансанальдық полипэктомия б) егер полип жоғары орналасса, немесе полип аумақты болғанда лапаротомия жасалып, колотомия жэне полипэктомия қолданылады. б) ішекті кесіп алып тастау (ішек резекциясы) полип бірнешеу болып топталып орналасқан жағдайда жасалынады. Парапроктиттер - тік ішек айналасындағы май қабатының қабынуы. Парапроктиттің екі түрі болады: жедел және созылмалы. а) жедел парапроктит балаларда сирек кездеседі. Ауруды туғызатын жағдайлар : анальдық аймақтың микрожарақаттары, кішігірім іріндіктер (пиодермия т.б.). Жас балаларда гематогенді немесе лимфогенді бағытпен инфекция пайда болуы ыктимал. Жедел парапроктиттің келесі клинико-анатомиялық түрлері анықталған: тері асты (перианальдық) ишиоректальдық, ретроректальдық және пельвиоректальдық. Тері астылық (перианальдық парапроктит балаларда 95%- те кездеседі және де 1 жасқа дейін жиі болады) Парапроктит кенеттен басталады, сәбидің дене қызуы көтеріліп (39-40°), мазасызданады, емшек ембейді. Кей кезде бала құсады, іш өтуі байқалады. Сәби дәретке отырғанда және онан кейін оны болғанда өте мазасызданады. Қан талдамасында лейкоцитоз, қан формуласы солға қарай жылжиды, жергілікті карағанда анальдық тесік аймағында қызару, ісік байқалады. Тік ішекті саусақпен қарау кезінде өзгеріс аймағында қатты ауырсыну, инфильтрация байқалады. Жалпы, жергілікті наркозбен операциялық ем қолданылады: флюктуация жэне инфильтрациясы бар аймақтың ортасынан тілім жасалып дренаж қойылады. Әдетте балаға жалпы антибактериальдық, дезинтоксикациялық, т.б емдерді қатар жүргізеді. б) Созылмалы парапроктит немесе параректальдық жыланкөздер: Қазіргі кезде параректальдық жыланкөздің 3 түрі бар: а) толық жыланкөздер – жыланкөздің бір ұшы теріге ашылып, 2-ші жағымен тік ішектің шырышты қабатына ашылады;. б) толық емес сыртқы жыланкөз-теріге ғана ашылады; в) толық емес ішкі жыланкөз-ішектің немесе анальдық тесіктің ішіне ашылуы. Сфинктрге байланысты: а) сфинктрлі, б) сфинктерден жоғары, в) сфинктерден төмен. Сәбиде анальдыққ тесікітің аймағында іріңді жыланкөз кезінде, егер жыланкөз толық болса, оның аузынан ірің ғана емес нәжіс те шығуы мүмкін. Жыланкөз асқынып, іріндесе баланың ыстығы көтеріледі, мазасызданады, тамақ ішпейді. Диагноз қою үшін келесі тексерулер ж.үргізіледі: 1) тік ішекті саусакпен қарау (жыланкоз бойымен инфильтрация) немесе білеулену байқалады; 2) фистулография (контрастты зат арқылы бағытын және жолдарын анықтау) 3) Жыланкөзге зонд жіберу Операциялык емді сәби 8-10 айдан асқаннан кейін жасайды. Жыланкөздің түріне қарай В.В.Рыжих немесе А.И.Ленюшкин әдістерімен жыланкөзді сылып алып тастайды. Тік ішек жаракаттары:балаларда сирек кездеседі, бірақ ол жарақаттар өте ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін (А.М.Аминев, 1969, А.И.Ленюшкин, 1976 т.б). Жарақаттану ұл балаларда 3 есе жиі. Тік ішек жарақаттарының негізгі себептері: диагностикалық және емдеу манипуляцияларын жасау, баланың өткір затка қүлауы т.б. Сыныптамасы -тік ішектің жарақатының көлемі бойынша екіге бөлінеді (Аминев А.М., 1969). А) Іш пердесінен тыс жарақат: а) қарапайым б) сфинктердің жарақаты мен асқынуы в) айналада жатқан тіндердің жарақаты мен асқынуы Б) Іш куысын тесу жарақаты: а) қарапайым б) басқа мүшелердің жарақаты мен асқынуы. Тік ішек жарақатының симптомдары мынадай болады: жараның көрінуі, тік ішек тесігінен қан шығу, дефекация кезіңде ауырсыну, жара арқылы нәжіспен газдың шығуы, анальдық тесік сфинктерінің қызметінің бұзылуы, зәрдің жүрмей қалуы, шап аймағындағы ісік т.б. Осы айтылған белгілер, жарақаттың түріне байланысты, әртүрлі аралас байланыста кездесе береді. Жарақат көлеміне және орналасуына байланысты баланың жалпы жағдайы байқалады. Жеңіл жарақаттарда (тік ішектің шырышты қабаты) баланың жағдайы қанағаттанарлық болады. Егер құрсақ куысының тесілу жарақатымен қатарласса, баланың жағдайы ауыр болады (қансырау, перитонит). Емдеу:а) іш пердесінен тыс тік ішек жарақаттарында, жара тазаланып, дренаж қойылып тіндері қабатпен тігіледі; б) егер сфинктер жарақаттанса, біріншіден колостома салынып, жара тазаланып тігіледі; в)құрсақ қуысымен қосыла тесілу тік ішек жарақатында - лапаратомия жасалып, басқа мүшелер түгел қаралып, ішек жарасына тігіліп, құрсақ қуысына дренаж қойылады. Содан кейін шап аймағы тазаланып, жара тігіледі. |