1 балалар хирургиясы кітап. Балалар хирургиясы
 Скачать 7.1 Mb.
|
Инструменталдық әдістерБронхоскопия. Балалар өкпесінің әртүрлі ауруларында бронхоскоптың көмегімен бронх тармақшаларын визуальдық тексеру бағалы диагностикалық әдіс болып табылады. Көрсеткіштер: диагностикалық және емдік мақсатта. Диагностикалық бронхоскопияны трахея және бронхтарда бөгде зат болғанда, ісік кезінде, трахея және ірі бронхтардың даму аномалиялары мен ақауларында, өкпенің іріңді ауруларында, операциядан кейінгі кезеңдегі асқынулар кезінде жүзеге асырады. Емдік бронхоскопияны трахея және бронхтан бөгде затты алу үшін, іріңді ауруларда бронх тармақшасының санациясы үшін, операциядан кейінгі кезеңдегі кейбір асқынуларды жою үшін қолданады. Әдістемесі.Бронхоскопияны бұлшық ет релаксанттарын қолданумен жалпы анестезия арқылы жүргізген дұрыс. Өкпені гипервентиляциялағаннан кейін, ларингоскоптың бақылауымен, апноэ жағдайында трахеяға бронхоскопты енгізеді. Дауыс саңылауынан енгізу барысында бронхоскоптың тубусын осі бойынша 900-қа бұрады. Содан кейін ларингоскопты алып тастайды, ал бронхоскопты ары қарай енгізеді. Бронхоскопты сол жақ негізгі бронхқа енгізу үшін баланың басын және мойнын оңға қарай бүгеді, бронхоскопты оң жақ негізгі бронхқа енгізу үшін баланың басын және мойнын қарама-қарсы жаққа бүгеді. Асқынулар.Бронхоскопияны жүргізу барысында ауыз бен жұтқыншақтың кілегей қабаты зақымдалуы мүмкін, ларингоспазм, регургитация. Әдісті бағалау. Рентгенологиялық зерттеу арқылы анықталмайтын трахея мен бронхтағы бөгде заттың диагностикасы тек қана бронхоскопияның көмегімен анықталады. Бронхоскоптың көмегімен бронхтан өскен ісік, трахея және бронхта жыланкөз болғанда нақты диагноз қойылады. Бронхоскопия бронхоэктаз кезінде кілегей қабықтың жағдайын, қақырықтың мөлшері және сипатын анықтауға мүмкіндік береді. Функциялық әдістерТоракальдық хирургияда, ренгенологиялық және инструментальдық әдістермен бірге, клиникалық және рентгенологиялық тексерулер нәтижесінде қалыптыдан ауытқуды таппаған жерде өкпе зақымдануларын ерте табуға көмектесетін функциялық тексеру әдістері кеңінен қолданылады. Функциональдық диагностикалау әдісі, өкпенің бір немесе екі жақты зақымдалуы кезінде, компенсаторлық механизмдерді және резервтік мүмкіндіктерді анықтауға мүмкіндік береді. Жүргізілетін терапияның нәтижелілігі функциялық өкпелік сынамаларының көмегімен жеңіл анықталады. Спирометрия және спирография. Сыртқы тыныс алу функциясын тексеру, бұны өкпелік көлемді және вентиляциялық көрсеткіштерді өлшеуден бастайды. Құрғақ және ылғалды спирометрлердің көмегімен келесі көрсеткіштерді оңай анықтауға болады: тыныс алу көлемі, тыныс алу мен тыныс шығарудың резервтік көлемі, тыныс алу сыйымдылығы және өкпенің өмірлік сыйымдылығы. Көрсеткіштері. Аталған өкпе көлемі мен сыйымдылығын анықтаудың, балалардағы өкпенің және жүрек патологиясын зерттеуде үлкен практикалық маңызы бар: олардың азаюына әр түрлі себептер әкеледі: Көкірек қуысының кеңею мүмкіндіктерінің шектелуі: операция уақытында бүйірлеп жату, көкірек қуысының деформациясы, қабырғаның сынуы кезінде қатты ауырсыну және т.б. Ісікпен басылып қалған бронхиолалардың өтімсіздігі, өкпе ісінуі, пневмония, ателектаз, өкпе тіндерін хирургиялық алып тастау нәтижесінде жұмысқа қабілетті өкпе тінінің мөлшерінің азаюы. Асцит, құрсақ қуысының ісігі, метеоризм, диафрагманың жарақаты нәтижесінде диафрагма қозғалысының шектелуі. Пневмоторакс, диафрагма жарығы және т.б. кезіндегі өкпенің кеңеюінің шектелуі. Қарсы көрсеткіш: науқастың жалпы жағдайының ауырлығы. Әдістемесі. Спирометрияны негізгі алмасу жағдайында жүргізеді. Орташа және ересек жастағы балаларда спирометрия жүргізу әдістемесі ересек адамдардан ерекшілігі жоқ. Жаңа туған және омырау жасындағы нәрестелерде спирометрия үшін ВНИИМП шығарылған ылғалды спирометр С-1 қолданылады. Баланы столға жатқызады. Егер бала тыныш болса, оның басын артқа қарай шалқайтып, бетіне маска қояды. Масканың көлемі 6 айға дейінгі балаларда 30-50 мл және 6 айдан жоғары балаларға 50-100 мл. Бала тыныш тыныс ала бастағаннан кейін масканы спирометрге жалғайды. Шкала бойынша тыныс алу тереңдігін белгілейді, бір мезгілде тыныс алу жиілігін де есептеп отырады. Тыныс алу жиілігін көлемге көбейту арқылы өкпе вентиляциясының минуттық көлемін анықтауға мүмкіндік береді. Өкпенің өмірлік сыйымдылығын есептеу үшін оның максималды деңгейін алады. Өкпе көлемінің деңгейі және вентиляциялық көрсеткіштер жалпы қабылданған әдістер бойынша қалыпты шарттарға әкеледі. Нитрометр немесе гелиометр түріндегі газоанализаторды спирометр С-1-ге жалғастырылғанда, сонымен бірге, балалар өкпесінің қалдық көлемін және функциялық қалдық өкпе сыйымдылығын анықтауға мүмкіндік береді. Бұл кезде тыныс алу контурындағы жүйе жартылай ашық қалыптан жабық қалыпқа ауысады. Ары қарай анықтау әдістемесі ересектердегі анықтау әдістемесіне сәйкес келеді. Әдісті бағалау.Түрлі өкпе ауруларында өзгеретін бұл әдіс көптеген өкпе көлемдерін және вентиляциялық корсеткіштерді анықтауға мүмкіндік береді. Тыныс алудың минуттық көлемінің болу керек деңгейінен +20%-тен жоғары өзгеруі вентиляциялық өзгерістердің бар екендігін көрсетеді. Бұл өкпелік газ алмасудың бұзылуына әкелетін гипо- немесе гипервентиляцияның себебін іздеу керек екендігін көрсетеді. Спирография тыныс алудың келесі функциялық көрсеткіштерін анықтауға және график түрінде тіркеуге мүмкіндік береді: өкпенің максимальды вентиляциясын, тыныс алу резервін, оттегінің минуттық қабылдануын. Бөлімді спирография (бронхоспирометрия) әрбір өкпенің бөлек жағдайдағы функциялық қабілеті жайлы деректер алуға мүмкіндік береді. Көрсеткіштері: өкпенің екі жақты зақымдалуы. Қарсы көрсеткіштері: баланың жалпы жағдайының ауырлығы, жергілікті анестетиктерге жоғарғы сезімталдық. Әдістемесі: балаларда, тексеру бұлшық ет релаксанттарымен бірге тамыр ішілік барбитураттық наркоз және оттегі ингаляциясымен қатар жүргізіледі. Апноэ фонында ларингоскопия жүргізіледі және 5-10% новокаин ерітіндісімен жұтқыншақтың артқы қабырғасын, тілдің түбірін және трахеяны жансыздандырады. Бұлшық ет босаған кезде ларингоскоп арқылы Карленс түтікшесін енгізеді. Манжетканы үрлейді, трубканы наркоздық аппаратқа жалғайды. Ол арқылы, өз бетімен тыныс алу толық қалпына келгенше, өкпенің жасанды, содан кейін қосымша вентиляциясын оттегінің ауамен қоспасы арқылы жүзеге асырады. Спирограмманы арқаға жатқан қалпында, бұйірге жатқан қалпында, екі өкпемен және біреуінің ауытқуымен, бір өкпемен тыныс алғанда жазады. Тексеруді интубациялық түтікше арқылы антибиотиктерді трахея ішіне енгізумен аяқтайды. Асқынуы: дауыс байламдарының ісінуі, ларинго- және бронхоспазм. Пневмотахография. Бұл әдіс тыныс алудың механикалық факторларын тексеруге мүмкіндік береді. Өкпе мен кеуде клеткасының серпімділік қасиеті, ауа өткізгіш жолдар мен тіндердің серпімді емес қарсыластығы, тыныс алу жұмысы. Көрсеткіштері:ұзақ ағымды пневмония, бронхоэктаздық аурулар, плеврит, бронхит, астма, эмфизема, кіші қан айналым шеңберінің гипертензиясымен туа және жүре пайда болған жүрек ақауы, тыныс алудың механикалық факторларының әр түрлі дәрежеде зақымдалуы байқалатын аурулар. Әдістемесі. Тексеруді негізгі зат алмасуға жақын жағдайда аш қарынға жүргізу керек. Пневмотахограф аппараты қолданады. Құрылғы тыныс алудың көлемдік жылдамдығын, альвеолярлық және өңеш ішілік қысымның деңгейін тіркеуді қамтамасыз етеді. Баланы тыныс алу датчигіне қосады. Бірінші жағдайда мұрынға қысқыш қояды. Тексеруді отырған немесе жатқан қалпында жүргізуге болады. Алғашында қалыпты тыныс алудың көлемдік жылдамдығын жазады. Одан кейін альвеолярлық қысым деңгейін тіркейді. Өңеш ішілік қысымды жазудан бұрын, 10% новокаин ерітіндісімен мұрын жолдарының, мұрын жұтқыншақтың, жұтқыншақтың артқы қабырғасының, тілдің түбірінің жергіліктікті анестезиясы жасалады. Катетерді мұрын жолы арқылы енгізеді. Өңешке енгізгеннен кейін баллонды ақырындап ауамен толтырылады. Катетерді манометрмен жалғайды. Қысымды өлшеу қатты манометрде жүргізіледі, бір мезгілде тыныс алудың көлемдік жылдамдығы тіркеледі. Форсирленген тыныс алу жылдамдығы 3 жасқа дейінгі балаларда 3л/сек аспайтын болғандықтан I және III датчиктерінде, ал ересек балаларда II және IV датчиктерде жазылады. Әдісті бағалау. Баллада тыныс алудың механикалық факторын зерттеу, өлшеуге болатын ентікпенің физикалық негізі бар екендігін анықтауға мүмкіндік береді. Бронхтық қарсылықтың жоғарлауы ауа өткізгіш жолдардың өткізгіштігінің бұзылуын көрсетеді. Тыныс алудың көлемдік жылдамдылығының баяулауы өкпе мен көкірек қуысының созылуының төмендеуіне және трахео-бронхтық өткізгіштіктің қиындауына байланысты болады. Тыныс алу жұмысы екі жағдайда да жоғарлайды. Ентікпенің себебін анықтау терапияның түрін анықтауға мүмкіндік береді. |