Ответы. Биология ылымыны салалары Тірі табиаттаы згерістер жиынтыын зерттейді Биология
 Скачать 0.51 Mb.
|
|
Даражарнақтылар класы Лалагүлділер. Құртқашаш тұқымдасы Даражарнақты, шөптекті, көпжылдық өсімдіктер: Лалагүлділер тұқымдасы Лалагүлділердің түр саны: 1300 Қазақстанда лалагүлділердің кездесетін түрі: 57 Лалагүлділер тұқымдасы: Лапыз, сүмбілшаш, шырыш, тамырдәрі, қырлышөп,кірпішөп, секпілгүл, қызғалдақ Лалагүлділер тұқымдасына тән белгілер: Тамырсабақ пен пиязшық, күлтелер 2 шеңберде орналасқан, жай гүлсерікті Жапырақтың қатар, доға жүйкеленуі:Лалагүл тұқымдастарыда Лалагүл тұқымдасы өсімдіктерінің жапырақтарының пішіні: Қандауыр, таспа Лалагүл тұқымдасы өсімдіктерінің тозаңдануы: Бунақденелілер арқылы Гүлшоғыры шашақгүлді өсімдік тұымдасы: Лалагүл тұқымдасы Лалагүл тұқымдасының гүл формуласы: Гс3+3А3+3Ж(3) Лалагүл тұқымдасының гүлінде болмайтыны: Тостағанша Лалагүл тұқымдасының гүліндегі күлте жапырақшалар саны: 6 Лалагүл тұқымдасының гүлінде: 6 аталық, 1 аналық Лалагүл тұқымдасының жемісі: Қауашақ, жидек Лалагүлділер түұымдасының маңызы: Сәндік, техникалық, медициналық Лалагүлділер тұқымдасына жататын сәндік түрлері:Секпілгүл, сүмбілшаш, қызғалдақ Лалагүл тұқымдасындағы жеке ірі гүлі бар өсімдік: Қызғалдақ (жауқазын) Лалагүлділер тұқымдасындағы техникалық өсімдік: Шырыш (эромурус) Лалагүлділер тұқымдасының дәрілік түрлерін ата: Лапыз, тамырдәрі, қырлышөп Тұқымынан қан ауруларын, подагра, қатерлі ісікті емдейтін дәрі алынатын өсімдік:Лапыз Қияр, қызанақ түсімін арттыру үшін қолданылатын өсімдік: Лапыз Лапыз гүлінің жатыны орналасады:Топырақ астында тереңірек Бөлмеде өсетін лалагүл тұқымдас өсімдік: Аспарагус, кірпішөп Лалагүлділер тұқымдасының дәрілік бөлме өсімдігі:Алоэ Алоэ суды жинайды:Жапырағына Қазақстанда өсетін лапыздың түрлері: Сары лапыз, Кессельринг лапыз Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген лалагүлділер саны: 14 Лалагүлдер тұқымдастарының ең кішкене түрі: Қазжуа Түйінпиязшықты құртқашаш тұқымдас көпжылдық өсімдік: Баршынгүл Жапырағы семсер пішінді және қатқыл келетін сәндік өсімдік: Баршынгүл Құртқашаш тұқымдастарының түр саны: 1800 Қазақстанда өсетін құртқашаштың түр саны: 36 Құртқашаш гүлінің формуласы: *Гс6А3Ж1 Құртқашаш тұқымдасының жемісі:Үш ұялы қауашақ Халық «жыланқияқ» деп атайтын дәрілік өсімдік: Құртқашаш Қазақстанда кездесетін құртқашаштың ғылыми атауы: Германдық құртқашаш Сабағаның биіктігі 1м, топырақта шырынды, ақ түсті тамырсабағы бар: Құртқашашта Құртқашаш тамырсабағы медецинада пайдаланылады:Қақырық түсіру Мектеп ауласын көгалдандыру мақсатында құртқашашты көбейтеді:Тамырсабағынан Пияз және інжугүл туыстастары Пияз туыстарының түр саны: 650 Қазақстанда пияз туыстарының түр саны: 110 Пияз тұқымдастар тозаңданады: Бунақденелілер арқылы Пияз тұқымдастарының жемісі: Қауашақ Пияз қабығының өңіндегі пластидтер: Лейкопластар Пияздың сыртында қоңырқай түсті қабыршақтар: Түбіртек Пияз түбіртегінің шырынды жапырақтарының қолтығында орналасқан: Бүршіктер Қара түсті ұрығы үш қырлы, бұжырлы ұсақ болады: Пияздың Басты пияздың гүлінің формуласы: *Гс3+3А3+3Ж(3) Пияздың жемісі: 6 тұқымды қауашақ Пияз тұқымын себу тереңдігі: 0,5-2 см Эрфурттегі халықаралық көрмеде күміс медельға ие болған пияз тұқымдасының іріктемесі: «Дүнген-56» Пиязшық құрамында болатын витаминдер: С, В, РР Көп пиязшықтардан тұратын көкөніс: Сарымсақ Сарымсақ пиязшығандағы өте көп пиязшықтардан құралады: Тілшелерден Ауылшаруашылық зиянкестеріне қарсы қолданылады: Сарымсақ Құрамында С витамині көп өсімдік: Сарымсақ Күздік сарымсақтың егілу мерзімі: Қысқа қарай Жаздық сарымсақтың егілу мерзімі: Көктемде Ерекше ұшпа зат «фитонцид» бөлетін өсімдіктер: Пияз, сарымсақ Пияз бен сарымсақта болатын ерекше ұшқыш зат: Фитонцид Жайықтың оң жағалауында өсетін, тамырсабағы арқылы көбейетін улы өсімдік: Інжугүл Інжугүлдің түрі өзгерген жерасты өркені: Тамырсабақ Барлық мүшелері улы болатын өсімдік: Інжугүл Сәндік үшін өсірілетін тамырсабақты өсімдік: Інжугүл Інжугүл тұқымдарының таралу жолы: Құстар арқылы Інжугүл гүлдерінің сипаты: Қоңырау пішінді, жай гүлсерікті Інжугүлдің гүл формуласы: Гс(3+3)А3+3Ж(3) Гүлдерінде шірнелік болмайтын өсімдік: Інжугүл Інжугүлдің жемісі: Қызылсары-қызыл түсті домалақ жидек Дәрі үшін інжугүлдің мына бөлігі пайданылады: Жапырағы Өте аз бөлікте таралғандықтан, Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген: Май інжугүлі Улы болса да дәрілік мақсатта пайданылатын лалагүлдер тұқымдасына жататын өсімдік: Қарғакөз, інжугүл Тамаққа пайдаланылатын лалагүл тұқымдас өсімдік:Пияз Жылан шаққанда жәрдемі тиетін, авитаминозда көмектесетін өсімдік: Пияз Тәңір жаратқан өсімдік деп ерекше қастерленіп, фараондар мазарында мүрдемен бірге көмілген: Пияз бен сарымсақ Астық тұқымдастар Астық тұқымдастарының түр саны: 10000 Қазақстанда өсетін астық тұқымдастың түр саны: 418 Дәнді дақылды өсімдіктер біріктірілген тұқымдас: Астық Жапырақ негізін кеңейтіп қынап түзетін тұқымдас:Астық тұқымдастар Жапырақтары сабаққа қынап арқылы орналасқан өсімдік:Астық тұқымдастар Жапырақтары паралель жүйкелі, сабаққа кезектесіп орналасатын тұқымдастар:Астық Астық тұқымдасына тән белгілер: Көпшілігінде буын аралықтары қуыс, гүлшоғыры сыпыртқыгүл, собық, сабағы - сабансабақ Барлық астық тұқымдастар: Шөптесін, көпжылдық өсімдік Астық тұқымдасқа жататын өсімдік: Бидай, жүгері, бамбук, сұлы, т.б. Астық тұқымдастарының гүлі: 1 аналық, 3 аталық Астық тұқымдастарының тамыр жүйесі: Шашақ Астық тұқымдас өсімдіктерінің сабағы: Сабансабақ Астық тұқымдастарының ұрық жарнағының екінші аты: Қалқанша Астық тұқымдастарының гүлшоғыры: Күрделі масақ, сыпыртқыгүл, собық, шашақ Астық тұқымдасының жемісі: Дәнек Бағалы ауыл шаруашылық дақылдар Жүгері, бидай, қарабидай, күріш Тағам ретінде пайдаланатын астықтар: Күріш, бидай, жүгері, қант қамысы Астық тұқымдасының малазықтық түрі: Атқонақ,бидайық,қарабас,бетеге,тарғақ,арпабас Астық тұқымдастардағы қағаз өндірісінің шикізаты: Қамыс, бамбук Астық тұқымдастардағы арамшөп: Жатаған бидайық, қара сұлы, арпабас, қонақ Егістікке ең зиянды арамшөп болып келетін қонақтың түрі: Тауық тарысы Астық тұқымдастарының ішінде сабағының буыны мен буынаралығыұлпамен толып тұратын түрлері бар:Жүгері, қант қамысы Астық тұқымдас өсімдік - құмайдың отаны:Африка Суды көп мөлшерде қажет ететін дақыл: Күріш Ылғалды сүйетін дақыл: Күріш Тек суда өнетін өсімдік:Күріш Тұқымында краxмал мөлшері ең көп өсімдік: Күріш Күріш гүлінің формуласы:Гс2А3+3Ж(3) Күріштің өсу мерзімі: 90-165 күн Екпе күріштің дәнегіндегі нәруыз мөлшері: 9-12% Қазақстанның атақты күріш өсірушісі: Ы.Жақаев Әрбір гектардан 174 центнерден күріш алған: Ы.Жақаев Ерте көктемде егілетін тұқым: Сұлы Барлық аймақтарда өсетін өсімдік: Бидай Ең маңызды дәнді дақыл: Бидай Бидайдың гүлшоғыры: Күрделі масақ Бидайдың әрі тұқымы, әрі жемісі: Дәнегі Бидай дәнегінің едәуір бөлігін алып жатады: Эндосперм Бидайда қоректік заттар қоры жиналатын орын: Эндоспермде Бидай тұқымы өне бастағанда қоректік заттардың эндоспермнен ұрыққа келуі: Тұқымжарнақ арқылы Қазақстанда өсірілетін бидайдың түрлері: Еділдік, польшалық, көжелік, жұмсақ, көбең, қатты Жаздық және күздік іріктемелері болады: Бидай Жаздық бидайдың себілу мерзімі: Көктемде Жұмсақ бидайдың қатты бидайдан айырмашылығы:Эндоспермді жұмсақ, ұнтақты,ақуыз аздау болады Жүгері жақсы дамып жетілу үшін қажетті жағдай: Жылу мен жарық Жұгерінің гүлдері: Даражынысты Жүгері өсімдігінің гүлшоғыры Собық пен шашақ Жүгерінің аналақ гүлінің гүлшоғыры: Собықгүл Жүгерінің аталық гүлшоғырының атауы: Сыпыртқыгүл Жүгері тұқымын егу температурасы: +12С+20С Жүгері тұқымының өну температурасы: +10С Әйгілі тары өсіруші: Ш.Берсиев Құрғақшылыққа төзімді, жылу сүйгіш өсімдік:Тары Сөктің тарыдан айырмашылығы: Тарының жармасы Қазақстанда өспейтін даражарнақты: Бамбук Өте тез өсетін өсімдік:Бамбук Тамырсабақты арамшөп:Бидайық Бидай, қарабидайдың сабағы: Сабансабақ Мәдени өсімдіктер Мәдени өсімдіктер: Адамның қолымен өсірілетін өсімдіктер Жабайы өсімдіктерге жатады: Табиғатта өздігінен өсіп өнетін өсімдіктер Мәдени өсімдік: Зығыр Сұлатпа бұтақ арқылы көбейетін өсімдік: Тұшала (қарлыған) Қалемше дегеніміз: Тамырдың сабақтың,жапырақтаң жаңа өркен түзе алатын бөлігі Қалемшені дайындайды: 3-4 бүршігі бар өркеннен Жапырақтары арқылы көбейетін бөлме өсімдігі: Бегония Жапырақ қаламшелері арқылы көбейеді: Бегония Қарақаттың көбейетін өсімді мүшесі: Сабақ қалемшесі Хризантеманы көбейтуге болады: Қалемшесімен Таңқурайды көбейту әдісі: Тамыр қалемшелері арқылы Тамыр кесінділері арқылы көбейтуге болатын өсімдік: Таңқурай Тамыр қалемшесі арқылы көбейе алады: Ақжелкен Өсімдіктен бөліп алатын биіктігі 8-10 см шамасындағы жас өркен: Қаламша Өсімді мүшелері арқылы көбейеді: Традесканция Тамырсабағынан көбейе алатын өсімдік: Бидайық Май алынатын мәдени дақылдар: Қыша, рапс, күнбағыс, зәйтүн, соя Майға бай: Күнбағыс, зығыр, мақта, үпілмәлік Шалқанды себу керек: Ерте көктемде Шалғындықта өсетін өсімдік: Қоңыраугүл Біржылдық өсімдіктер аталады: Эфемерлер Итжидек,сасық мендуана, қара алқаны өсіреді: Дәрілік мақсатта Кез келген мүшелерінің өндіріске қажетті шикізат алуға болатын өсімдіктер: Техникалық Дақылдар Теxникалық дақылдарға жататын өсімдік: Үпілмәлік Ерте егілетін мәдени өсімдіктер (1-4С): Арпа, бидай, сұлы, шалқан, пияз, сәбіз Бидай тұқымын егу температурасы: 1-4 С Крахмалға бай:Бидай, қарабидай, тары ,жүгері,күріш Күзде себілетін өсімдік: Қарабидай Жануарларды жіктеу Жануарлардың өсімдіктен негізгі айырмашылығы:Гетеротрофтылығы мен автотрофтылығы Жануар ағзасына тән қоректену:Дайын органикалық заттармен қоректенеді Қазір ғаламшарымызда жануарлардың түр саны: 1,5 млн Ғаламшарда жойылып біткен және қазіргі кезде кездесетін барлық жануарларды сәйкестендіріп, ретке келтіру: Жүйелеу Барлық жануарларды белгілі тәртіпке сәйкестендіріп, ретке келтіру:Жүйелеу Бүкіл жануарларды ерекшеліктеріне сәйкес топтастыру:Жіктеу Ең кіші таксон: Түр Жануарларды жіктеудегі ең төменгі деңгей:Түр Жер ғаламшарындағы тіршілік атаулыларды жүйелеудегі негізгі өлшем бірлік: Түр Құрылысы жағынан ұқсас түрлер бірігеді: Туысқа Бір-біріне өзара жақын туыстар тобы біріктіріледі:Тұқымдасқа Бір тұқымдас өсімдіктердің туыстығын білдіреді: Гүлінің, жемісінің құрылысындағы ортақ белгі Ең ірі систематикалық бірлік: Патшалық Жануарларды жүйлеудің сызбанұсқасы:Түр-туыс-тұқымдас-отряд-класс-тип Жануарларды жіктеу:Түр-туыс-тұқымдас-отряд-класс-тип-жануарлар дүниесі Жануарларды жіктеу барысыдағы ең жоғарғыдеңгей: Жануарлар дүниесі Жануарлар дүниесін жүйеледе болмайтын таксономиялық бірлік:Бөлім, қатар Жануарлар дүниесінің ең дамыған отряды:Приматтар Жануарлар дүниесінің тармағы: 2 Жануарлар дүниесінің жіктелетін тармақтар: Біржасушалы, көпжасушалы Дене құрылысының ортақ белгісі бойынша жануарлардың бөлінуі: 2 Жануарлар дене құрылысының ортақ белгісі бойынша бөлінеді:Омырытқалылар, омыртқасыздар Өсімдіктердің жүйелеудің сызбанұсқасы: Түр-туыс-тұқымдас-қатар-класс-бөлім Негізгі өсімдік жүйесінің ең жоғарғы сатысы: Бөлім Жер ғаламшарындағы тіршілік атаулыларды жүйелеудегі негізгі өлшем бірлік: Түр Ақ жоңышқа, қызыл жоңышқа, шалғындық жоңышқалар түрлерінің жүйелеудегі тобы: Туыс Тірі табиғатты жүйелеуде аса зор еңбек сіңіріп,жүйелеу атасы атанған: К.Линней Өсімдіктер мен жануарларды топтастырып, ең алғаш жүйелім ғылымының негізін қалады: К.Линней Жануарларды жіктеудегі тибиғи жүйенің негізін қалаған:К.Линней К.Линней жануарларды жүйелік топқа жүйелеу кезінде негіз етіп алды: Түрді Ағзалардың қосарланған атауын-қосарлы атау тізімді ғылымға енгізді:К.Линней Туыс пен түрді латынша қосарынан атау принципін ұсынған ғалым: К.Линней Ағзалардағы жіктеу кезінде туыстық екі атау беру:Қосарлы атау тізімі К.Линнейдің еңбегі:«Табиғат жүйесі», «Ботаника философиясы»,«Жануарлар тіршілігі» К.Линнейдің «Табиғат жүйесі» еңбегі мына жылы жарыққа шықты:1735 1735ж. адамды сүтқоректілер класы, приматтар тобына жатқызған: К.Линней 1753ж. К.Линнейдің жарияланған еңбегі: «Өсімдік түрлері» «Бастапқы кезде қанша түр болса, сонша түр сақталады» деген қате пікірде болған ғалым:К.Линней К.Линней тірі ағзаларды жүйелеуде жіберілген кемшіліктері: Сыртқы ұқсастығына ғана негізделген жүйе К.Линней жануарлар дүниесін қанайналым, тынысалу мүшелерінің құрылысына қарай ... класқа жіктеді: 6 К.Линнейдің эволюциялық еңбектері: Ағзаларды жүйеге келтіру, ағзаның қос атаутізімі Омыртқасыздарды 10 класқа бөлу арқылы жіктеудегі табиғи жүйенің негізін қалады:Жан Батист Ламарк «Зоология философиясы» еңбегінің авторы: Ж.Б.Ламарк Ж.Б.Ламарктің тірі ағзаларды жүйелеудегі жіберген кемшіліктері:Табиғи эволюция себебін идеалистік көзқараспен түсіндірді Жоғарғы сатыдағы омыртқалы жануарлар:Балықтар, қосмекенділер, жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер ХІ ғасырда республикамызда мекендейтін жануарлар туралы жазба дерек қалдырған ғалым: Махмұд Қашғари Жануарларды тіршілік ортасына байланысты жіктеген ғалым: Гиппократ Құс пен анның 45 түрін жүйелеген ғалым:П.С.Паллас Балқаш қазаңшұңқырындағы омыртқалылар туралы алғашқы ғылыми жинақтарды жариялады: Г.В.Никольский Арал теңізі мен Балқаш көлінің балықтарын зерттеген ғалым:Л.С.Берг Арал теңізі мен Балқаш көлінің құс фаунасын зерттеген: Н.А.Зарудный, П.П.Сушкин Ішекқұрттарға қарсы күрес жүргізудің көптеген шараларын ұсынған: К.И.Скрябин Жүйелеу үшін класс ұғымын енгізген француз ботанигі: Жозеф Питон де Турнефор Ең алғаш туыс ұғымын қалыптастырған: Ж.П.Турнефор 1825ж. «Тип» терминін ұсынған француз зоолог-анатомы: Анри Мари Блендвиль Тұңғыш рет ана тілінде 1992 жылы «Жануарлар» оқулығын жазған ғалым:Х.Досмұxамедов 1817ж. ең алғаш «протоза» (қарапайымдылар) терминін пайдаланған: Г.А.Гольдфус Ағзалардың жасушадан тұратынын алғаш тұжырымдаған:А.Левенгук 1668ж. ең алғаш ұсақ ағзаларды сипаттап жазған ғалым: А.Левенгук Қарапайымдылар түрлерін алғаш ашқан ғалым: Антони Ван Левенгук Ашқан жаңалығы микробиологияның дамуына жол ашқан: А.Левенгук Қарапайымдар - біржасушалы жәндіктер Денесін бір жасушадан тұратын микроскоп арқылы ғана көрінетін ағзалар: Қарапайымдар Біржасушалы жәндіктер: Бір жасушадан тұрады, қарапайым құрылысты,ядросы бар Ішкі қаңқасы және омыртқа жотасы болмайды: Қарапайымдарда Қарапайымдылардың түр саны: 70 мың Біржасушалылардың типтері: Саркодиналар, кірпікшелілер, споралылар Біржасушалы жәндіктер типіне жататын ағза: Саркоталшықтылар Қарапайымдардың денесін сыртынан қаптайтын, өте жұқа майысқақ немесе қатқыл плазмалы қорғаныш қабат: Пелликула Қарапайымдылардың дене пішінін тұрақты етіп сақтайтын қорғаныш қабаты:Пелликула Қарапайымдарда жасуша мембранасы:Зиянды заттарды тазартуға қатысады Қарапайымдарды қолайсыз жағдайдан қорғайтын қабықша:Циста Суда тіршілік ететін қарапайымдылардың тыныс алуы: Еріген оттегімен Қарапайымдылардың қоректенген кезде түзілетін бөлігі:Асқорыту вакуолі Қарапайымдардың зәр шығару мүшесі: Жиырылғыш вакуоль Қарапайымдардағы жиырылғыш вакуольдің қызметі: Зиянды заттарды шығару Тітіргеніштік қасиет арқылы қарапайымдар:Өз тіршілігін сақтай алады Су планктондарының және балық шабақтарының қорегі: Қарапайымдылар Қарапайымдардың табиғаттағы маңызы: Балықтарға қорек, суды тазартады Бақалшақтарының қалдықтарынан топырақ әктеніп, қалдықтары тау жынысын түзуге қатысатын жәндіктер:Саркодиналар Теңіз түбінде әкті минерал түзетін қарапайым:Бақалшақты тамыраяқтылар Шөгінділерінен мұнайдың қоры түзілетін жәндіктер: Бақалшақты біржасушалылар Геологтарға мұнай қалдықтары мен жердің жасын анықтауға көмектеседі: Саркодиналар Жалған аяқ түзіп,денепішінін үнемі өзгерте алатын қарапайымдылар:Саркодиналар Дене пішіні тұрақты саркодиналар:Сәулелі өрмекаяқ, қошқармүйіз көпірме, сәулелі күншар,шұрықденелі бунақай, сәулелі күнқұлақ, бақалшақты амеба Дене пішіні тұрақты, денесін әктен түзілген сыртқы қаңқа қаптайтын саркодиналар түрі: Сәулелі өрмекаяқ Дене пішіні тұрақсыз қарапайымдылар типі: Саркодиналар Дене пішіні тұрақсыз жалғанаяқты қарапайым біржасушалы жәндік:Амеба Қарапайымдардың өте қарапайым құрылысты өкілі: Жалаңаш бақалшақсыз амеба Амеба терісін қаптап тұратын өте жұқа, серпімді жарғақша қабық Плазмолемма, мембрана Кәдімгі амебаның жалғанаяқтарының саны: Тұрақсыз Амеба үшін жалғанаяқтың қызметі: Қозғалу, қорегін қармау Сағатына амебаның ең жоғарғы шапшаңдығы: 1 см Амебаның денесінде цитоплазманың қозғалысы әсерінен ең алдымен пайда болды:Бүртік Кәдімгі амебаның қорегі: Ұсақ балдырлар, бактериялар Амебаның тыныс алуы: Бүкіл денесімен, суда еріген оттегімен Амеба көбейеді:Екіге көлденеңінен бөліну арқылы Кәдімгі амебаның тіршілік мекені:Су қойма түбінде Амебаның ірі түрінің бірі: Амеба протей Денесінде бақалшақ болатын амебаның бір түрі: Арцелла Дизентерияның тура мағынасы, грекше: Бұзу-дис, ішек-ектерон Дизентерия ауруының қоздырғышы: Бактерия және қарапайымдылар Дизентерия амебасы тудыратын ауру: Қантышқақ Адам мен жануарлардың ішегінің сілемейлі қабықшасын зақымдайтын паразиттік тіршілік ететін жалғанаяқты:Дизентерияамебасы Дизентерия қоздырғышының сілемейлеп зақымдайтын мүшесі: Аш ішек, тоқ ішек Дизентерия амебасының цисталары сау адамға жұғады:Жемісті жумай жегеннен, лас су Тәулігіне нәжіспен бірге ... амеба цистасы сыртқа шығады: 300 млн Дер кезінде емделмесе ажалға душар ететін ауру: Дизентерия амебасы Дизентерия ауруын тарататын: Құмырсқа, шыбын, тарақан Талшықты жәндіктер типі: Пішіні тұрақты, сыртын пелликула Дене пішіні ұршыққа ұқсас бір немесе одан да көп талшықтары бар біржасушалы қарапайымдарды атайды: Талшықтылар Талшықтылар класына жататын жәндіктер: Жасыл эвглена, вольвокс, бодо, түншырақ Біржасушалы паразитті талшықтылар: Опалина, лейшмания, лямблия, трипаносома Өсімдіктер мен жануарлардың аралық формасы: Жасыл эвглена Екі түрлі әдіспен қоректенетін жәндік: Жасыл эвглена, вольвокс (домалаңғы) Жарықта жасыл өсімдіктер тәрізді, ал қараңғыда жануарлар тәрізді қоректенетін қарапайымдылар:Жасыл эвглена, вольвокс Жасушасында хлоропластары болатын қарапайымдылар: Жасыл эвглена, вольвокс Денесі созылыңқы тұрақты сопақша пішінді талшықты жәндік: Жасыл эглена Жасыл эвгленаға тән ерекшеліктер: Дене пішіні тұрақты, екі түрлі әдіспен қоректенеді , денесінде хлоропластары бар Жасыл эвгленаның ерекшелігі: Жарықсезгіш көзше болады Жасыл эвглена қозғалады:Талшығымен Жасыл эвглена денесіндегі жасыл тақташалар:Хлорапласт Жасыл эвгленанын қоректенуі:Фотосинтез Жасыл эвгленаның жататын тобы:Суда жүзіп жүретін планктондық топ Жасыл эвгленаның көбеюі:Жыныссыз, ұзыннан бөліну арқылы Тіршілік барысында шоғырланып, көпжасушалыларға бастама берген топ: ДомалаңғыВольвокстың жеке жасушалары байланысады:Цитоплазмалық көпірше арқылы Вольвокстың жасыл эвгленадан ерекшелігі: Шоғырланып тіршілік етуге бейімделген Вольвокс шоғырының пішіні: Шар Тері ауруына ұшыратын талшықтылар тобы:Лейшмания Лейшманиоз ауруын тудыратын қарапайым: Лейшмания Лейшманиоз ауруын тарататын жәндік: Құм шіркейлер Дер кезінде емделмесе асқынып кететін ауру: Тері лейшманиозы Дене тұрқы 1 мм. жуық бақаның артқы ішегінде болатын паразиттік жәндік: Опалина Дене тұрқы 15 мк., екі ядролы, төрт жұп талшығы бар, адамның ішегінің жоғарғы бөлігінде қауіпті ауру туғызатын талшықты паразит: Лямблия Адам аш ішегінің жоғарғы бөлігінде, өтте жиі кездесіп, қауіпті ауру туғызатын паразитті талшық:Лямблия Қан сарысуымен қоректенеді:Трипаносома Ұйқы ауруының қоздырғышы:Трипаносома Трипаносома қоздырғышы болып келетін ауру:Нагана, суауру, қараталақ Қазақстан даласында түйе зардап шегетін ауру:Суауру Жылқы зардап шегетін ауру: Қараталақ Ұйқы, ногана ауруын таратушы қансорғыш шыбын:Цеце шыбыны Суауруды таратушы қансорғыш шыбын: Сона Шығыс Үндістан мен Бангладешке індет болып тиген ауру: Кала-азар Кала-азар ауруының адам ағзасына әсері: Бүйрекүсті безінің қыртысы зақымданып, дене қатты қызып, терісі қараяды, лимфа түйіндері ұлғайып кетеді Түнге қарай теңізді нұрға бөлейді:Түншырақ Суды тазартатын талшықты жәндік:Бодо Ең алғаш шіріген ағзалы қалдықтары бар тұнбадан табылған жәндік: Инфузория Инфузориялар типіне тән:Кірпікшелер, 2 ядро, жынысты,жыныссыз көбею, жасуша ауызы Дене пішіні кебіске ұқсайтын біржасушалы қарапайым жәндік:Кірпікшелі кебісше Дене тұрқы 0,2 мм. алдыңғы жағы доғал, артқы жағы сүйір, дене пішіні тұрақты біржасушалы қарапайым жәндік: Кірпікшелі кебісше Қарапайымдардың ішінде құрылысы мен тіршілігінде күрделену байқалады: Кірпікшелі кебісше Кірпікшелі кебісшенің жасушасының құрылысы: Цитоплазма, кірпікшелер, 2 вакуоль, 2 ядро бар, қылаулатқыш Кірпікшелі кебісшенің құрылысындағы ерекшелік: Үлкен және кіші ядро Кірпікшелі кебісше - инфузория: Су жануарлары үшін қорек Кебісшенің қозғалуы: Кірпікшелерімен Кірпікшелі кебісшенің сыртында кірпікшелердің жалпы саны: 2000-2500 Кірпікшелі кебісшенің денесіндегі сезімталдық қызметін атқарады:Арнайы талшықтар Жасушаның жұқа жарғақша қабықшасының ішке ойысуынан пайда болған кішкене ойық тәрізді ауызы бар жәндік: Кірпікшелі кебісше Кірпікшелі кебісшенің жиырылғыш вакуолі: Екеу Кірпікшелі кебісше қылаулатқышының маңызы: Қорытылмаған қалдықтарды шығару Кірпікшелі жәндіктердің өзге біржасушалы жәндіктерден көбею өзгешелігі: Жанасу арқылы жынысты жолмен Кірпікшелі жәндіктерде қоректену, тынысалу, қозғалу және зат алмасуқызметін атқаратын органоид: Үлкен ядро Отырықшы дөңгелек, жауқазынның гүліне ұқсас кірпікшелі жәндік:Сувойка Сувойканың дене пішіні ұқсайды:Жауқазынға Паразиттік тіршілік ететін біржасушалы, көбінесе пішіні амеба тәріздес жәндік:Споралылар Споралы қарапайымдыларда болмайтын органоид: Қозғалыс органоиды,жиырылғыш вакуоль, асқорыту вакуолі Споралылар типінің тіршілік ерекшелігі: Тек паразитті Споралыларда спорадан түзілетін тығыз қабықшасыз жасуша: Спорозоит Споралылар типіне жататын біржасушалы жәндік: Құртамыш, қантұрғын Тауық, үй қояны, сиыр, балық, тіпті адам ауыратын ауру: Кокцидоз Кокцидоз ауруының қоздырғышы:Құртамыш Құртамышқа тән белгі: Спора түзеді Ішекте паразитті тіршілік ететін біржасушалылар: Құртамыш, балантидий Безгек паразиті: Қантұрғын Қанның қызыл түйіршігінде тіршілік етеді: Қантұрғын Безгек ауруының қоздырушысы:Қантұрғын Безгек ауруының қоздырғышын таратады: Маса Суда да, құрлықта да тіршілік ете алады: Безгек масасы 1880ж. безгек ауруын қоздыратын паразитті ашқан француз дәрігері: А.Лаверан Безгек паразитінің таралуы мен көбеюі:Эритроциттер арқылы Безгек паразитінің көбеюі:Қанның қызыл түйіршігі арқылы Безгекпен ауырған адамның денесі бір ысып, бір салқындауының себебі: Безгек паразитінің қанда көбейіп улы зат бөлуінен Безгек паразиті орныққан қан түйіршігін зақымдап бүлдіретін уақыт: 3-4 күн ішінде Безгек ауруын емдеу үшін қолданылатын дәрілер: Хинин, акрихин Безгек масаларын құрту үшін қолданылатын улы химикат: Гексахлоран Безгек ауруының таралуына кедергі жасау үшін өсірілетін балық:Гамбузия Қантышқақ тудыратын амебаны ашқан ғалым: Ф.Леш Қантышқаққа «сатқақ» деп ат берген: Ө.Тілеуқабылұлы 1861ж. безгекке диагностика жасап, оны «қара қан» деп атаған: Г.Ф.Логинович Қантұрғынның споралыларға жататынын дәлелдеген ғалым: И.Мечников Анофелес туыстас маса: Безгек ауруын қоздырғышын таратушы Безгек тасымалдаушысының анофелес туыстас маса екенін дәлелдеген: Дж. Грасси Амеба және эритроцитті дистилденген суға салса:Екі жасушада бұзылады Адам мен үй жануарларына ауру тарататын кемірушілер:Кәдімгі атжалмандар Қарапайымдарға әсер ететін тітіркендіргіштерге жатпайтыны: Шу |