Ответы. Биология ылымыны салалары Тірі табиаттаы згерістер жиынтыын зерттейді Биология
 Скачать 0.51 Mb.
|
|
құрылымын жақсартады Топырақты ауамен,ылғалмен байытатын жәндіктер:Шұбалшаң Жауынқұрттың қорегі: Шіріген өсімдік қалдықтары Ұрықтанған жұмыртқалары бар белбеуше «пілде» түзіледі: Шұбалшаң,ақ сұлама Тек теңіздерде тіршілік ететін құрттар:Көпқылтанды құрттар Терісімен, желбезекпен тыныс алатын құрттар: Көпқылтандылар Көпқылтандылардың сезім мүшелері:Сипап сезу, көру, тепе-теңдік Көпқылтанды құрттардың зәр шығаруы: Ашық жүйе Теңізде мекендейтін көпқылтанақты буылтық құрт:Құмқазар, нереида Түсі қошқыл қоңыр, құмнан ін қазып тіршілік ететін көпқылтанды құрт: Құмқазар Жасыл түсті көпқылтанды құрт: Нереида Көпқылтанды құрттарға тән емес белгі:Топырақ құнарлығын арттыру Сүліктің денесінде: Қуыс жоқ, дәнекер ұлпасымен жалғасқан Сүліктің денесі: Буылтықты, қылтанақсыз Денесінің алдыңғы және соңғы ұштарында сорғыштары болатын, буылтық құрттардың ең маңызды өкілі: Сүлік Сүліктің алдыңғы сорғышындағы аузының айналасын қоршап тұрған: Үшкір 3 өсінді Сүліктің көзі:Он шақты Сүліктің зәр шығаруы: 17 жұп түтіктен тұрады Сүліктің бездерінен жұтқыншағына бөлінетін қан сұйылтатын сұйықтық: Гирудин Сүлікті медицинада қолдану себебі: Көктамыр бітелгенде, миға қан құйылғанда Жерқұрт немесе шұбалшаңдардың ең ірісі: Австралиялық мегасколдес Құрттардың ең ұзыны, көпқылтанақты құрт: Линеус лонгиссимус Халық медицинасында және медицинада миға қан құйылғанда жүрек бұлшықеттері жансызданғанда, емдік мақсатта пайдаланып, адамның қанын сорғызатын буылтық құрттарға жататын түр: Сүлік Ұлулартипі Ұлулардың тіршілік етуі: Теңізде, тұщы суларда, құрлықта, ауада Денесі жұмсақ,үш қабатты, екі жақты симетриялы көпжасушалы омыртқасыз жәндіктер: Ұлулар Былқылдақденелілер мен буылтық құрттардың дернәсіл сатысындағы ұқсастығы: Денесі буылтықтан тұрады Былқылдақденелілер типіне жататын жәндіктердің денесі: Буылтықсыз, өте жұмсақ Ұлулар типінің түрлер саны: 130 мың Былқылдақденелілердің ішкі мүшесін қорғап тұратын қатпарлы қабат: Шапанша Ұлулардың тұлғадан ерекше қатпарлы қабат:Мантия (шапанша) Ұлудың шапаншасының атқаратын қызметі: Тұлғаны қорғау Былқылдақденелілердің сыртқы қаңқасы:Бақалшақ Ұлулардың негізгі қозғалу мүшесі: Аяқ Ұлулардың асқорыту жүйесі: Үккі-тіл-жұтқыншақ-бауыр-қарын-ішек-аналь тесігі Ұлулардың асқорытуға қатысатын мүшелері: Үккі, тіл, жұтқыншақ, бауыр Ұлулар типіне тән ерекшелік: Тісшелері бар Былқылдақденелілердің үккісінің қызметі:Қорегін қырып жейді Ұлуларда алғаш пайда болған мүше: Бауыр Ұлудың тынысалу мүшесі: Шапанша қалтасы Ұлу көмірқышқыл газын мына мүшесі арқылы сыртқа шығарады: Тыныс саңылауынан Судағы былқылдақденелілердің тынысалу мүшесі: Желбезек тақташалары, сифондар Ұлудың газалмасу процесі жүретін мүшесі: Қантамырлар Ұлулардың қантарату жүйесі: Жүрегі 2 немесе 3 қуысты Жүрегі екі бөлімнен – құлақшадан және қарыншадан тұратын жәндік : Ұлуда Ашық қанайналым жүйесі тән жәндіктер: Ұлулар, шаяндар Шапанша қуысына ашылатын бүйрек болады: Ұлуда Ұлудың зәр шығару мүшесі: Бүйрек Омыртқасыздарда бүйрек кездесетін ағза: Ұлуда Айқаспалы жолмен ұрықтанатын ағзалар: Былқылдақденелілер Қосжынысты ұлу: Тоспа ұлу, жалаңаш шырыш Былқылдақденелілер типінің класы: Бауыраяқтылар, қосжақтаулылар, басаяқтылар Бауыраяқтылардың белгілі түрлері: 80 мың Бауыраяқтылар класының өкілдері: Қошқармүйіз, шалшықұлуы, тоспа, жалаңаш шырыш, жүзім ұлуы Теңіз бауыраяқты ұлулардың желбезектері: Мантия (шапанша) қуысында Бауыраяқты ұлулардың қорегі: Өсімдіктекті азықтар Тоған мен көлдерде кездестіруге болатын ұлу: Түйіртек, жұмырлақ Бау-бақшаға, жүзімдіктерге, баққа зиян келтіретін:Жалаңаш шырыш, жүзім ұлуы Қорегін түнгі салқында аулайтын ұлу: Жалаңаш шырыш Тоспа ұлуының дене бөліктері: Бас, тұлға, аяқ Тоспа ұлуы бақалшағының бұрала иірленуі: 4-5 бұрама Тоспа ұлуының үккісі: Тісшелері, етті тілі Тоспа ұлуы тыныс алады: Тыныс саңылауы Үлкен тоспа ұлудың жүрегі:Екі бөлік Үлкен тоспа ұлуының жүйке жүйесі:Бес жұп Даму барысында уақытша паразиттік тіршілік ететін ұлу: Тоспа ұлуы Қосжақтаулы ұлулар:Айқұлақ, мидия, устрица, гребешок, кемеқұрт Қосжақтаулы былқылдақденелілерде болмайды: Бас, тіл, жұтқыншақ Қосжақтаулы былқылдақденелілердің тыныс алу мүшесі:Желбезек Басы жойылып кеткендіктен, денесі тұлға мен аяқтан ғана құралған қосжақтаулылар класының өкілі: Айқұлақ Айқұлақта болмайтын мүшелер: Бас, тіл, жұтқыншақ Көзі болмайтын ұлулар:Айқұлақ Айқұлақ бақалшағы: Екі жақтаудан тұрады Айқұлақтың аузы: Аяғының қасында Сифоны бар жәндіктер:Айқұлақ Айқұлақтың сифондарының орналасқан жері: Жақтауларының артқы бөлігінде Денесі арқылы суды өлі қосындылардан суды тазартатын ұлу:Айқұлақ Айқұлақтың зәр шығару мүшесі: Бүйрек Айқұлақ көбеюі: Даражынысты Дернәсілі паразиттік тіршілік ететін ұлу:Айқұлақ Айқұлақтың дернәсілі паразиттік жолмен тіршілік етеді:Балық денесінде Тағам ретінде пайдаланатын қосжақтаулы ұлу:Мидия, устрица, гребешок Былқылдақденелілердің ең жоғарғы құрылымды жәндіктер: Басаяқты ұлулар Басаяқтылардың қазіргі кездегі түр саны: 800 жуық Басаяқтылардың денесі құралады: Бас, тұлға Бақалшағы жойылып кеткен ұлу:Басаяқтылардың Басында қармалауыштары бар былқылдақденелілер: Басаяқтылар Басаяқты бақалшақсыз ұлулардың сорғышы бар қармалауыштары: Аяқтарының бөлігі Басаяқты ұлулар:Кальмар, каракатица, сегізаяқ Басаяқты ұлулардың қанының түсі: Көгілдір Басаяқтылардың қанының көгілдір болуының себебі эритроциттерінде болады: Мыс Реактивті қозғалатын жәндік:Кальмар, каракатица, сегізаяқ Бақалшақсыз, басаяқты жыртқыш былқылдақденелілер: Кальмар Су тереңінде сағатына 50 шақырым жүзіп, қорегін аулайтын: Кальмар Шеміршекті бассүйегінде миы бар ұлу: Кальмар Тағам ретінде пайданылатын былқылдақденелілер:Каракатица, сегізаяқ Су түбінде тіршілік етіп, құмда жасырынып жатқан асшаянды аулайтын басаяқты:Каракатица Каракатицаның қорегі: Асшаян Сиқырлап ұйықтатуға болатын ұлу: Сегізаяқ Сорғышты ұлулар:Сегізаяқ Жақаяқтары бар ұлу:Сегізаяқ 1817ж. «Ұлулар анатомиясы» атты еңбегін жариялаған: Ж.Кьюве Глохидий дегеніміз: Қосжақтаулы ұлулардың дернәсілі Буынаяқтылар типі Шаянтәріздестерге жатады: Циклоп, дафния, асшаян, өзен шаяны Буынаяқтылардың денесі: Аяқтары бунақты, денесі бунақталған Буынаяқтылардың сыртқы жабыны: Хитин Жасуныққа ұқсас ағзалық зат: Хитин Хитинді жамылғы: Жәндік денесінің жұмсақ бөлігін қорғайды, қаңқа тәрізді сауытты жабын Буынаяқтылардың аяғы: 3-тен 5-ке дейін Буынаяқтылардың тынысалу мүшесі: Өкпе, желбезек Буынаяқтылардың жүйке жүйесі: Жүйке, құрсақ жүйке тізбегі және жұтқыншақ жүйке сақинасынан тұрады Қуыршақ сатысынан өтпей, шала түрленіп дамитын буынаяқтылардың дернәсілі: Нимфа Буынаяқтылар типіне жататын класс:Бунақденелілер, өрмекшітәріздестер, шаянтәріздес Шаянтәріздестер класы Шаянтәрізділердің дене бөліктері:Баскөкірек, құрсақ Шаянтәрізділердің қозғалуы: Ет тері қапшығы арқылы су түбіне көмілу Шаянтәрізділердің тыныс алу мүшесі:Желбезек Шаянтәрізділердің қанайналым жүйесі: Ашық Шаянтәрізділердің есту және тепе-теңдік мүшесі: Екі қысқа мұртша Шаянтәрізділердің зәр шығару мүшесі:Жасыл түсті жұп без Шаянтектестердің жасыл бездерінің түтікшелері ашылады:Мұртшаларының түбінен Шаянтәрізділерге тән көбею жүйесі: Жынысты Шаянтәрізділердің көбеюі: Даражынысты Шаянтәрізділердің маңызына жатпайтыны: Судың температурасын реттеу Шаянтәрізділердің кездеспейтін жерлері: Жануарларда паразиттік тіршілік етуі Орташа және ірі денелі шаянтәріздестер: Таңқышаян, омар, асшаян, өзеншаян Ұсақ шаян тәріздестер:Дафния Циклоп Ұсақ шаянтәрізділердің су қоймаларындағы атқаратын қызметі: Балық шабақтарына қорек болады Кейбір құрттардың дамуына аралық ие болатын ұсақ шаянтәріздес: Циклоп Шаянның хитинді жабыны: Қаптайтын сауыт, ішкі мүшелерді қорғайды Шаянның бунақталған жүретін аяқтары: 4 жұп Жүретің аяқтарының бірінші жұбы жемін ұстайтын қысқышқа айналған ағза: Шаян Шаянның өте ірі қысқышқа айналған бунақты аяқтары:Көкірегінде орналасқан 1 жұп аяғы Шаянның көкірегіндегі бунақты аяқтарының қызметі: Жүру Шаянның құрсақ бунағындағы қысқа аяқшалар саны: Екі-екіден Шаянның тынысалуы нәтижесі: Қанға оттегі өтіп, қаннан СО2 суға өтеді Шаянның нашар жетілген сезім мүшесі:Есту Шаянның зәр шығару жүйесі орналасады:Бас бөлігінде Шаянның көбею түрі:Уылдырық шашады Шаянның уылдырығы дамитын мүше: Құрсақ бөліміндегі аяғында Шаян ұрпағының дамитын орны:Аналықтың құрсақ аяқтарында Улы безі болмайтын жәндік: Өзен шаяны Суда бунақталған құрсағын лезде бүгіп, құйрық жүзбеқанатын қатты серпу арқылы жүзетін жәндік:Өзен шаяны Артқа қарай да еркін жүзе алатын жәндік: Шаян Өзен шаянының жақаяқтары: 3 жұп Өзен шаянының қорғаныш және қорегін аулайтын мүшесі: Қысқыштары Өзен шаянының жүрегі:Бес бұрышты қалта Өзен шаянының сезім мүшелері: Көру мүшесі Күрделі көз құрамындағы барлық көзшелер бірігіп затты толық көре алады, яғни «жинақтап көру» тәсілімен көретін жәндік: Өзен шаяны Өзен шаянының есту мүшесі:Болмайды Екі жұп мұртшасы бар (ұзын жәре қысқа) жәндік: Шаян Жас шаяндардың хитинініңжиі алмастыру себебі:Денесі тез өскендіктен 1712ж. ең алғаш өзен шаянының түлеу үдерісін сипаттап жазған зерттеуші: Р.Реомюр Шаянтәріздестердің ең ірісі: Жапониялық жалғама аяқты таңқышаян Ұлыбритания суқоймаларында өмір сүретін алонелла туыстас ең кішкене шаян: Су бүргесі Өрмекшітәріздестер класы Өрмекшітәрізділердің басқа буынаяқтылардан айырмашылығы: Астың ішектен тыс қорытылуы Өрмекшітәріздестердің дене бөліктері: Баскөкірек, құрсақ Өрмекшітектестердің жүретін аяқ саны: 4 жұп, 8 аяқ Өрмекшітәрізділердің аяғының бірінші жұбы: Күйісаяқ Өрмекшітектестердің баскөкірек бөлігіндегі аяқтарының саны: 6 Өрмекшітәріздестердің тынысалу мүшесі: Өкпе қапшығы, демтүтік Өрмекшітәріздестердің қанайналым жүйесі: Ашық Өрмекшітәріздестердің көздері: 8 жай құрылысты Өрмекшітәріздестердің қажетсіз заттарды бөлу мүшелері: Мальпигий түтігі, сатанбез Өрмекшітәріздестер класына жататын: Кене, құршаян, қарақұрт,бүйе, айқышты өрмекші Адам үшін қауіпті,улы буынаяқтылар:Қарақұрт, бүйе, қыршаян, тарантул Өрмекшінің денесі: Екі бөлікті Өрмекшінің аузы ... бейімделген: Сорып алуға Астың ішектен тыс қорытылуы тән:Өрмекші Өрмекшінің қанының түсі: Түссіз Өрмекшінің дәм сезу мүшесі: Жұтқыншақ Өрмекшінің көбею жолы:Жынысты Жемін аулау үшін тор құратын буынаяқтылар: Өрмекшілер Өрмекші өрмекауды пайдаланады:Қорегін аулауға Құршаянның шаншары: Құрсағының соңғы буынында Жұмыртқасы пілдеде қыстап шығатын жәндік: Айқышты өрмекші Түсі барқыттай қара, қызыл ноқаттары бар өрмекші: Қарақұрт Мизан өрмекшісінің тіршілік ететін мекені: Суда Паразиттік тіршілік ететін жәндік: Кене Ересек кененің жүретін аяқтың саны: 4 жұп Қатты затпен қоректенетін кененің ауыз мүшесі: Кеміруші Энцефалит ауруын тарататын жәндік: Тайга кенесі Мидың қабынып ауруы: Энцефалит Мөлшері 0,2-0,5 мм. болатын адам терісінің астына еніп қышытатын кене: Қышыма кене Қышыма кененің аузы: Кеміргіш Кенеден тарайтын тері ауруы: Қышыма, қотыр Құстарға зиян келтіретін кене: Мамықжегі Пироплазмоз ауруын тарататын жайылым кенесі: Нәзікбас Астық қорына зиян келтіретін кене: Қамба кенесі Өсімдіктерді зақымдайтын зиянкес:Берішкене, өрмек кене Мақтаға, жеміс-бақша өсімдіктеріне зиян келтіруші: Өрмеккене Өсімдіктердің шырынымен қоректенетін, құрт пішінді, мөлшері 0,1- 0,2 мм аспайтын кене: Берішкене Үш иелі паразит кене:Ит кенесі Бунақденелілер класы Ауа қабатына алғаш көтерілген жәндіктер тобы: Бунақденелілер Бунақденелілердің арғы тегі болатын жануарлар: Буылтық құрттар Бунақденелілердің негізгі класс тармақтары: Туақанатсыздар, қанаттылар Бунақденелілердің сыртқы жабыны: Хитин Бунақденелілердің дене бөліктері: Бас, көкірек, құрсақ Бунақденелілердің жұп аяқтарының саны: 3 Бунақденелілердің аяқтарының саны: 6 Бунақденелілердің қанаты: Көкірегінде орналасқан Бунақденелілердің қанаттарының құрылысы көбінесе жұп: Екі Бунақденелілердің жұтқыншақ үсті жүйке жасушасының түйіні: Ми Бунақденелілер миының бөліктері: Алдыңғы, ортаңғы, артқы Жұтқыншақ асты түйіні мен құрсақ жүйке тізбегі құрайтын екі жұп түйін: Гангий Бунақденелілердің тыныс алу мүшесі: Демтүтік Бунақденелердің демтүтігіндегі ауа өтеді: Тыныс саңылауы арқылы Бунақденелілердің тыныс алуы: Құрсағын біресе жиырып, біресе созудың нәтижесінде демтүтіктегі ауа жаңарады Бунақденелілердің қанайналу жүйесі: Ашық Бунақденелілердегі қанайналу жүйесіндегі ерекшелігі: Қоректік зат пен ыдырау өнімдерін тасиды Бунақденелілердің қанының атқаратын қызметі: Оттегі мен қоректік заттар тасымалы Бунақденелілердің жүрегі: Түтік тәрізді Бунақденелілердің зәр шығару мүшесі: Мальпигий түтікшелері Бунақденелілердегі майлы денелердің қызметі: Зәр шығару Бунақденелілердің мальпигий тамырлары аяқталатын мүше: Артқы ішек Бунақденелілер көбеюі: Даражынысты Бунақденелілердің құрлықта дамитын дернәсілі: Нимфа Бунақденелілердің ересек күйге ауысуы: Имаго Бунақденелілердің төрт сатылы дамуы: Толық түрленіп даму Толық түрленіп даму: Жұмыртқа-дернәсіл-қуыршақ-ересек бунақдене Тек қана толық түрленіп дамуға жататын сатысы: Қуыршақ Толық түрленіп дамитындар: Қоңыз, көбелек, бүрге, маса, шыбын, құмырсқа, балара Заузақоңыз дернәсілінің дамуы: 4 жыл Бунақденелілердің шала түрленіп дамуы сатысының саны: 3 сатыдан тұрады Шала түрленіп даму сатысы: Жұмыртқа-дернәсіл-имаго Шала түрленіп дамитын бунақденелілер: Шегіртке, бит, дәуіт, қандала, бұзаубас, инелік Көбелектің дернәсілінің атауы: Жұлдызқұрт Қысқы тыныштық күнге көшкен бунақденелілердің қуыршақ сатысында қыстайтындары: Орамжапырақ көбелегі Орамжапырақ ақ көбелегінің жұлдызқұртының қорегі: Тек орамжапырақ жапырағы Жарғаққанаттылар отрядына жататын бунақдене: Балара, шаншар Тура қанаттылар отрядына жататын: Шегіртке, жаяушегіртке, бұзаубас Шағатын жарғаққанаттылар: Құмырсқа, түкті ара, ара Алдыңғы қанаттары қатты, артқы қанаттары жарғақты бунақденелілер: Қоңыздар Қатқылқанаттылар отрядына жататын бунақденелілер: Қиқоңыз, ызылдақ, бізтұмсық, сартан, қызыл қоңыздар Қабыршаққанаттылар отрядына жататын бунақдене: Ақ, қалақай, күйе көбелек, кәдімгі махаон Көбелектің басқа бунақденелілерден айырмашылығы: Қанатын ұсақ қабыршақтар қаптау Қосқанаттылар отрядына жатады: Шыбын, маса, бөгелек, сона Қансорғыш қосқанаттылардың ауыз мүшелері: Тесіп-сорғыш Тең қанаттылар отрядына жататын бунақденелі: Біте Суда өмір сүретін бунақдене: Суаршын, зұламат, суқандала, сушалқақ Топырақ астында тіршілік ететін бунақдене: Бұзаубас Ауызы сүзіп-жалаушы бунақдене: Шыбын Шаншып-сорушы бунақденелілер: Маса, орман қандаласы Кеміруші ауыз аппараты бар жәндік: Қоңыздар, тарақан, шегіртке Ауызы кеміріп-жалаушы бунақдене: Балара Түтік тәрізді ауызбен сорушы бунақденелі жәндік: Көбелек Қоғамдасып тіршілік ететін омыртқасыздар: Құмырсқалар, аралар Құмырсқа илеуіндегі жұмысшы құмырсқалардың қызметі: Ұя салу Құмырсқа илеуіндегі жауынгер құмырсқалардың қызметі: Жаудан қорғау Құмырсқа илеуіндегі аналық пен аталық қызметі: Көбею Балара семьясы: Ана ара, трутеньдер, жұмысшы аралар Ұядағы температураны қалпына келтіріп желдетіп, салқындатып, жылытып отыратын бунақдене: Жұмысшы аралар Бас,көкірек,құрсақ бөліктері тұтасып кеткен өрмекшітектес жәндіктер: Инелік Ауыл шаруашылық өсімдіктеріне зиян келтіретін бунақденелілер: Астық қиғасы Ауыл шаруашылығына өте қауіпті бунақденелі: Азиялық шегіртке Үйірлі шегірткелер дернәсілінің тығыз топтасуы: Жаушоғыл Картоп жапырағын жеп, түсімін кемітеді: Колорад Ауыл шаруашылық малдарының терісіне жұмыртқа салатын бунақденелілер: Бөгелектер Киімдерге дернәсілдері зиян келтіретін бунақдене: Қаракүйе Табиғаттың тазалығын сақтайтын, санитар қоңыздар: Көмбекей қоңыздар Пайдалы қоңыз: Қаңқыз Ірі малда қарасан ауруын тудыратын қансорғыш жәндік: Сона Сүтқоректілердің паразиті: Бүрге, қандала, бит Бөртпе сүзекті адамға таратушы паразит: Бит Бөртпе сүзекті де, оба ауруын да тарататын: Бүрге Биттердің ауыз мүшесі: Шаншып-сорғыш Қауіпті бунақденемен табиғи жаулары арқылы күресу әдісі: Биологиялық Егістікке қаптаған көкқасқа шегірткелердің алдынан ор қазады, оның себебі: Орға көмуарқылы жою үшін Улы химикаттар арқылы зиянды бунақденелілерді құртуға болмайды, себебі: Зиянды бунақденелілердің популяциясының бір бөлігі улы затқа төзімді Денесі екіжақты симметриялы: Қоңыз Өсімдіктермен қоректенетін бунақденелілер: Жапырақжегілер 1669ж. жарияланған буынаяқтылар анатомиясы жайлы ең алғаш зерттеу нәтижесі болып келетін - «тұт жібеккөбелегі» жайлы монографиның авторы: М.Мальпиги Шекшектің алдыңғы аяғының сирағында орналасқан екі жіңішке саңылау: Құлағы Ең алғаш шекшек құлағын тапқан америкалық зоолог: Гэскелл Орыс энтомологиялық қоғамы ұйымдастырылған жыл: 1859 Жақсы зерттелген феромондар: Бунақденелілер |