Ответы. Биология ылымыны салалары Тірі табиаттаы згерістер жиынтыын зерттейді Биология
 Скачать 0.51 Mb.
|
|
Тікентерілілер типі Соңғы ауызды, көпжасушалы, екіжақты симментриялы теңіз жәндіктері: Тікентерілілер Соңғы ауыздылар деп аталатын жәндік:Тікентерілер Ғаламшарымызда тікентерілілердің саны: 6000 Тікентерілілер жабынының қабаттары: Сыртқысы эпителий, ішкісі талшықты дәнекер Тікентерілілердің ішкі қабатынан дамиды: Әктенген тері қаңқасы Тікентерілілердің желілерге ұқсас болу себебі: Соңғы ауыздың пайда болуы Тікентерілілерге ғана тән жүйе: Сутүтікшелі Целомның бастамасынан дамитын, ауыз маңындағы шеңберленген және сәулелі өзекшерлерден құралған күрделі жүйе:Сутүтікшелі Тікентерілілердің қозғалуын, тынысалуын, бөліп шығаруын реттейді: Сутүтікшелі жүйе Тікентерілілерде жұтқыншақ маңында орналасқан: Жүйке шеңбері Теңізжұлдыздары мен теңізкірпілерінің тыныс алу мүшесі: Тері желбезектері Төсемікке сабағымен жабысып, отырықшы өмір сүретін тікентерілі: Сабақты рухгүл Теңізрухгүлдері, жыланқұйрықтарда болмайтын мүше: Тынысалу Тікентерілілердің қантарату жүйесі: Шеңберленгенекі түтік Тікентерілілердің сезім мүшесі:Нашар дамыған Тікентерілілердің дернәсілі:Екіжақты симметриялы Регенерацияға аса бейім тікентерілі: Теңіз жұлдызы Тағамға пайданылатын тікентері: Трепанг (теңізқияр), теңізжұлдыз, теңізқұндыз Теңізде көркем тау жыныстарын құруға қатысады: Теңіз сәулелілер Ежелгі тікентерілілердің қалдықтар жиынтығы: Бельгиялық мәрмәр Тікентерілілер суды тазартады: Радиоактивті заттардан Нәлім, көзауық (камбала) секілді ірі балықтардың қорегі: Жыланқұйрық, теңізкірпісі Тікентерілілер типінің класстары:3 Тікентерілілер типінің класстары: Теңіз жұлдызы, теңіз кірпісі, теңіз қияры (голотурии) Теңізжұлдыздардың түрлерінің саны: 1500, 8 отряд Денесі сәулелі симметриялы: Теңіз жұлдызы Теңізжұлдыздардың денесі: Бес тармақты Қарынын айналдырып, ауызынан шығарып, қорегін аулайды: Теңіз жұлдызы Аузында бестісті жақсүйегі бар, денесін әктенген тікенектер қаптап тұрады: Теңізкірпісін Теңізкірпілерінің түр саны: 800 Теңізқұндыздың (калан) негізгі қорегі: Теңізкірпісі Су түбінде ұсақ жәндіктер, балдырлармен қоректенетін тікентерілілер класы: Теңізқиярлар Тікентерілілердің ішінде арнаулы тынысалу мүшесі-суға толы өкпе кездеседі:Теңізқияр Теңізқиярларының топтастырылған: 5 отряд, 1100 түр Теңізқиярдың тыныс алудың, бөліп шығару қызметін атқарады: Өкпе Күбі пішіндес тікентерілілердің түрі: Теңізқияры Қосжынысты тікентерілілердің ұрықтануы жүретін орын: Суда Желілілер (хордалылар) типі Жануарлар дүниесінің тарихи дамуындағы ең жоғарғы тип:Желілілер Соңғы қуысты, екіжақты симметриялы жануарлар: Желілілер Желілілерге тән белгілер: Дене қуысы бар, үш қабатты, екі жақты симметриялы жоғарғы сатыдағы жануарлар Желілілердің ортақ белгісі:Желінің болуы Барлық желілерде болатын мүше: Ішкі қаңқа Желінің қызметі: Ішкі қаңқа, тірек Төменгі сатыдағы жануарларда ішкі қаңқа қызметін атқаратын құрылым: Желі Хордалылардың тынысалу жүйесі мүшелерінің реті:Танау тесігі-көмекей-кеңірдек-өкпе Хордалылардың тынысалу жүйесінің негізгі мүшесі: Өкпе Желілілердің тип тармақтары: Бассүйексіздер, қабықтылар, омыртқалылар Омыртқасы жоқ желілі жануар: Қандауырша Төменгі сатыдағы желілі жануар: Қандауырша Құйрық жүзбеқанатының пішіні медицина құралы-қандауырға ұқсас, бассүйексіздер тип тармағының өкілі:Қандауырша Желісі, жүйке түтігі және желбезектері өмір бойы сақталатын жануарлар: Қандауырша Алғашқы рет қандауыршада пайда болған мүше: Желі Қандауыршада қаңқаның қызметін атқарады:Желісі Қандауыршаның дене тұрқы: 5-8 см Қандауыршада жоқ мүше: Бассүйек Қандауыршаның терісі: Жұқа Қандауыршаның тері қабаттары: Эпидермис-нағыз тері-сірқабық Қандауыршаның терісінің сыртқы қабаты:Эпидермис Қандауыршаның өзіне тән ерекшелік: Терісінің сыртында жұқа сірқабықтың болуы Қандауыршаның онтогенезінде энтодермадан түзілетіні: Өкпе, желбезек Қандауырша жұтқыншағының қызметі: Асқорыту, тыныс алу Қандауыршаның қанайналым жүйесі: Тұйық Қандауыршаның қаны: Түссіз Қандауыршада болмайды: Жүрек Қандауыршада жүректің қызметін атқарады: Құрсақ қолқа қантамырлары Қандауыршаның зәршығару түтікшелері орналасады: Жұтқыншақтың маңында Қандауыршаның орталық жүйке жүйесінің қызметін атқарады:Жүйке түтігі Қандауыршаның жүйке түтігінің орналасуы:Желінің үстіңгі жағында Қандауыршаның жыныс бездері орналасады: Жұтқыншақ маңында Қандауыршаның жыныстық жетілуі:2-3 жыл Қандауыршаның көбеюі мен дамуын зерттеген эмбриолог ғалым:А.О.Ковалевский Теңіз түбіндегі құм арасынан сүзіп алып, тағам ретінде пайданылады: Қандауыршаларды Қабықтылар тип тармағының өкілі: Асцидия Желісі дернәсіл кезінде ғана болатын,қалың тығыз қапталған жануар: Асцидия Қосжынысты жануар: Асцидия Шоғырлы асцидиялардың көбею жолы: Жыныссыз, бүршіктеніп Асцидияның бүйірінде орналасқан қажетсіз заттарды шығаратын мүшесі:Клоакалық сифон Асцидияның жүрегі: Қысқа түтікше тәрізді Шалажелілілер типіне жататын жануарлар тобы: Ішектыныстылар класы Ішектыныстылардың дене құрылысы: Еттұмсықты бас, жаға, тұлға Баланоглосты желілі жануарлар қатарына қосқан орыс зоологы: А.О.Ковалевский Ішектыныстылардың дернәсілі - торнарияны ашқан ғалым: И.Мюллер Торнария баланоглосстың дернәсілі екенін дәлелдеген ғалым: И.И.Мечников Дөңгелек ауыздылардың өкілі: Миксина, минога Омыртқалы жақсүйексіздер: Миксина, минога Қазақстанның Қызыл кітабына тіркелген жақсүйексіз омыртқалы жануар: Каспий миногасы Омыртқалы жануарларға ортақ тән белгі: Ішкі қаңқа Омыртқалылардың сезім мүшелері: Дәм, иіс сезу, көру, есту, сипап сезу Омыртқалы жануарлардың зәр шығару мүшесі: Бүйрек Құрлықтағы омыртқалылардың тыныс алу мүшесі: Өкпе Іштей ұрықтанатын қағанақты омыртқалы жануарлар: Жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер Салқынқанды жануар: Балықтар, қосмекенділер, дөңгелекауыздылар Жылықанды жануарлар: Құстар, сүтқоректілер Балықтар класы Балықтың мекен ортасы: Су Балықтарға тән белгі:Омыртқалы жануар Балықтың түрлерінің саны: 20 мыңдай Балықтың денесінің бөлімдері: Бас, тұлға, құйрық Балықтың қозғалу мүшесі: Жүзбеқанаттары Балықтың денесін қалыпты ұстауын қамтамасыз ететін жүзбеқанат:Арқа, аналь Балықтың денесін берік ұстауға көмектесетін жүзбеқанат: Құйрықасты Балықтың құйрық жүзбеқанаттары: Бағыт береді Балықтың бас сүйектері: Ми сауыты, жақтары, желбезек доғасы, желбезек қақпақшасы Балықтың тынысалу мүшесі: Желбезек Балықтың қаны оттегімен қанығып, артерия қанына айналады: Желбезекте Балықтың желбезегіндегі сүзгіш аппараттың түзетіні: Желбезек талшықтары Балықтың желбезегіндегі газ алмасу қызметін атқарады: Желбезек қақпақшасы Балық желбезегі доғаларының саны: 3-4 жұп Балықтың қанайналым жүйесі: Тұйық, 1 шеңбер, жүрегі 2 қуысты Балықтың жүрегінің құрылысы: 1 жүрекше, 1 қарынша Балықтың жүрегі орналасады: Дененің құрсақ жағында Балықтың дене температурасы байланысты: Қоршаған ортаның температурасына Балықтың қанын қорытылған астың қалдығынан тазартатын мүше: Бүйрек Балықтың зәр шығару мүшелері: Бүйрек, қуық, несепағар Балықтың зәр шығару мүшесі: Бүйрек Балықтың тік ішегінің кеңейген бөлігі: Клоака Балықтың жүйке жүйесі: Екі бөлімді Балықтың ми бөліктері: Алдыңғы, ортаңғы, аралық, сопақша, мишық Балықтың қимыл-қозғалысын және тепе-теңдігін реттейді: Мишық Балықтың омыртқа жотасының өзегінде орналасады: Жұлын Балықтың есту мүшесі орналасқан: Бассүйектің ішінде, сырттай байқалмайды Балықтың ауыз айналасындағы мұртшасы:Сипап сезу мүшесі Балықтың арнайы сезім мүшесі:Бүйір сызығы Балықтың бүйір сызығы:Су ағысының күшін, бағытын, тербелісін, кедергілерді сезеді Балықтың жасын ажыратады: Қабыршақ сызықтарына қарап Балықтың көбеюінің атауы: Уылдырықтама Балықтардың көбею кезіндегі күрделі инстинкті мінез-қылығы: Уылдырықтау Балықтан бөлінетін қою ақ сұйықтық:Шоғал - аталық бездің ұрығы Балықтың даму сатысы: Уылдырық-ұрық-дернәсіл-шабақ-ересек балық Балықтың дернәсілі:Шабақ Балықтың уылдырықтан шығып, өздігінен жемін тауып жеуі:Туа пайда болған Сүйекті және шеміршекті балықтарға тән ортақ белгілер: Денесі бас, тұлға, құйрық бөлімдерінен тұрады, желбезегі арқылы тыныс алады, миы 5 бөліктен тұрады Шеміршекті балықтар класы Шеміршекті балықтардың ерекшелігі: Қаңқасы шеміршекті Шеміршекті балықтардың сыртқы тері қабаты: Эпидермис - көп қабатты эпителий Шеміршекті балықтардың терісі қапталған: Плакоидты қабыршақ Шеміршекті балықтардың желбезек саңылауының саны: 5-7 жұп Шеміршекті балықтарда басқаларға қарағанда жоқ мүше: Торсылдақ Шеміршекті балықтардың көбеюі: Дара жынысты, іштей ұрықтанады Шеміршекті балықтардың класс тармақтары: Тақтажелбезектілер, тұтасбастылар Тақтажелбезектілерге жатады: Акулалар мен скаттар Басқа балықтармен салыстырғанда акула мен скатта жоқ мүше: Желбезек қақпағы Шеміршекті балық: Аратұмсық, балғабас,жұпбалықтар (скат), тұтасбастылар Акуланың нағыз тері қабаты түзіледі: Дәнекер ұлпасынан Акуланың тік ішегінін кеңейген бөлігі: Клоака Акуланың үнемі қозғалыста болу себебі:Торсылдағы жоқ Акуланың миынан денесіне таралады:10 жұп жүйкелер Акула көзінің қасаң қабығы: Жазық, көзбұршағы шар пішінді Акуланың өте жақсы дамыған сезім мүшесі:Иіс сезу Акула қанның иісін сезетін арақашықтық: 0,5 км Акуланың дене қуысында орналасқан таспа тәрізді созылыңқы мүше:Жұп бүйрек Адам үшін ең қауіпті акула: Сұр акула Акулалардың кеңінен таралған түрі: Жолақ акула Скаттардың желбезек саңылаулары орналасқан: Құрсақ жағында Скаттардың ең ірі түрі: Манта Теңіз түбінде жәндіктермен қоректенетін, кәсіптік маңызы жоқ балықтар: Тұтасбастылар Тұтасбастылардың дене пішіні ұқсас: Ұзынша ұршыққа Ең ірі теңіз балығы: Китпошымды акула Теңіз етқоректі балықтарының ең үлкені: Ақ акула, каркарадон Сүйекті балықтар класы Ең жас балықтар тобы: Сүйекті Сүйекті балықтар:Жалпақ ірі қабыршақты, торсылдағы болады, қаңқасы сүйекті Сүйекті балықтар түрлерінің саны: 20000 Сүйекті балықтардың тепе-теңдігін сақтайтын мүше: Торсылдақ Сүйекті балықтардың тірілей шабақтайтын түрі: Шортан Сүйекті балықтардың асқорыту жүйесінде жоқ мүше: Клоака Сүйекті балықтың желбезек доғасының саны: 3-4 жұп Ең алғаш сүйекті балықтарда пайда болды:Қуық Торсылдақ ... пайда болады: Ішектен Торсылдақтың қызметі: Дене салмағын өзгертеді, судың түрлі қабаттарына өтуіне жағдай жасайды, жүзгіштігін реттеу Торсылдақтың қызметі:Тыныс алуға қатысады, дыбыс шығарады, дыбыс толқының күшейтетін резонатор Торсылдағы болатын балықтар:Сазан, алабұға Қосжынысты балық: Теңіз алабұғасы Өрістегіш балықтарға жататын:Бекіре, албырт, шортан Сүйекті балықтардың класс тармақтары: Сәулеқанатты, қалаққанатты Қалаққанатты балықтарға жатады: Қостынысты, саусаққанатты Бекіренің жеке түрлерін ажырату белгілері:Шытыралардың санына қарап Бекіретәріздестер отрядына жатады: Бекіре, қортпа, шоқыр, пілмай Дәмді еті, қара уылдырығы қымбат бағаланатын балық:Бекіре Майшабақтектестер отряды: Сардинка, қылқа, түлкібалық Албыртектестердің басқа балықтардан айырмашылығы: Құйрық бөліміне жақын орналасқан майлы жүзбеқанаттар Албырттектестер:Кета, нерка, құнысбалық, таймен, сылан, ақбалық, бахтах, жеңсік Тіршілігінде бір-ақ рет уылдырықтайтын балық: Кета «Патша балығы» деп аталатын:Бахтах Алабұғаның жүрегінің қаны: Венозды Алабұғаның көктамыр қаны ағатын қантамыры: Құрсақ қолқасы Бауырынан алынатын майы мешел ауруына ем ретінде пайданылады: Сетінектер Арқа жағы қарақошқыл, ал құрсақ жағы ақшыл балықтар: Көзауықтар (камбала) отряды Тұлғасы жалпақ, екі көзі денесінің арқа жағында орналасқан: Камбала Арал теңізінде жерсіндірілген көзауықтар отрядының өкілі: Тілбейне, қалқан Тұқы балықтардың желбезек доғаларында орналасады: Жұтқыншақ тістері Тұқытәрізділер отрядының өкілдері:Аққайран, мөңке, қаракөз, табан, ақмарқа, қаяз, тұқы, ақ амур, дөңмаңдай Қостынысты балықтар тыныс алады: Желбезек, өкпе Дене пішіні ұршық тәрізді, жұп жүзбеқанаттары нашар дамыған балық: Қостынысты Саусаққанатты балықтардың өкілі: Латимерия Аузында өткір тістері бар жыртқыш балық:Латимерия Теңіз өнеркәсібінің негізі болып табылады: Теңіз алабұғасы, жойын, шортан Тұщы су балықтарына жатады: Алабұға, мөңке, бахтах, шортан Тұщы су қоймаларындағы өнеркәсіп негізі: Сазан, жайын, табан балық Тұщы су қоймасындағы балық шабақтарының негізгі қорегі: Дафния, циклоптар Қазақстанның эндемиктер балықтары: Балқаш алабұғасы, іле шармайы Қосмекенділер класы Өкпесі нашар дамыған жануарлар: Қосмекенділер Құрлықта тіршілік етуге бейімделген алғашқы омыртқалылар:Қосмекенділер Қосмекенді деп аталу себебі: Суда және құрлықта мекендейді Қосмекенділердің негізгі ерекшелігі: Суда да, құрлықта да мекендейді Қосмекенділерге тән:Жүрегі 3 қуысты, мишығы нашар дамыған,тері тыныс алуға қатысады Қосмекенділердің қаңқасы: Бассүйек, омыртқа жотасы, иық белдеуі, жамбас белдеуі Бақаның мойын мен сегізкөз омыртқасы саны: Біреуден Қосмекенділердің алдыңғы аяқ бөлімдері: Қар, білек,алақан Қосмекенділердің артқы аяқ бөлімдері: Сан, сирақ, табан Қосмекенділердің терісі:Жұқа, тегіс, безді, тыныс алуға қатысады Қосмекенділерде ең алғаш пайда болды: Ортаңғы құлақ қуысы, кіші қанайналым шеңбері, сілекей бездері Қосмекенділердің құрлыққа шығуына байланысты: Өкпе пайда болды Қосмекенділердің басым көпшілігінің тыныс алу мүшесі: Өкпе Қосмекенділердің өкпесінің пішіні: Сопақша Қосмекенділердің тыныс алу мүшесі: Өкпе, тері Қосмекенділердің қосымша газалмасу жүреді: Теріде Қосмекенділердің жүрегі: 3 қуысты Қосмекенділердің жүрегі: 1 қарынша, 2 құлақша Қосмекенділердің қанайналым шеңбері: 2 Ауа райы салқын солтүстік аймақтарда қосмекенділердің сирек таралу себебі: Қоршаған ортаның температурасына тәуелді болуы Қосмекенділердің зәр шығару мүшесі: Бүйрек Қосмекенділердің жүрегінің қарынша бөлімінде ... қан болады: Аралас Клоака деген не: Артқы ішектің кеңейген жері Клоакасы бар жануар: Бақа Қосмекенділердің миының ерекшелігі: Алдыңғы ми сыңарлары айқын бөлінген, мишық нашар дамыған Қосмекенділердің жақсы дамыған мидың бөлігі:Ортаңғы ми Қосмекенділердің баяу қозғалуы: Мишықтың нашар дамуынан Қосмекенділердің жақсы дамыған сезім мүшесі:Иіс сезу Қосмекенділерде жақсы дамыған сезім мүшелері: Көру, есту Қосмекенділердің есту мүшесі тұрады: Ортаңғы және ішкі құлақ Жер тарихындағы алғаш құрлықта ұрығы дамыған омыртқалылар класы: Қосмекенді Қосмекенділерге тән:Сырттай ұрықтану Түрленіп дамитын омыртқалылар:Қосмекенділер Қосмекенділердің дернәсілі: Итшабақ (шөмішбалық) Қосмекенділердің дернәсілі тыныс алады: Желбезекпен Қосмекенділер пайда болды:Ежелгі саусаққанатты балықтардан Аяқсыз қосмекенділер тіршілік етеді: Жер астында ін қазып Аяқсыз қосмекенді: Сақиналы құртпошым, құртжылан Аяқсыз қосмекенділерде болмайды:Көз, дабыл жарғағы, аяқ Құйрықтылар отрядына жататын: Тритон, саламандра, Жетісулық бақатіс Жетісулық бақатістің құрылысы: Тұрқы 20-25см, оның жартысы құйрық, құйрығының үстінде жал тәрізді тері қатпары бар, басы жалпақ, тұмсығы доғал, алдыңғы аяғында 4, артқысында 5 саусақ Құйрықты қосмекенділердің шығу тегі: Ежелгі саусаққанатты балықтардан Құйрықсыз қосмекенділер: Бақа, құрбақа, колбақа, тоған бақасы Құрбақаның қаңқасы: Сүйекті Құрбақа терісінің құрылысының ерекшелігі: Терісі бұдырлы кілегейлі безбен қапталған Құрбақаның қабақтарының қызметі: Көзді ылғал мен ластанудан сақтайды Құрбақаның қанайналым жүйесі: Тұйық, 2 шеңберлі, 3 қуысты Қазақстанда мекендейтін құрбақалар тұқымдасы:Жасыл, кәдімгі, даната құрбақалары Ең алғаш шөп бақаны сипаттап жазған ғалым: К.Линней Бақаның денесі:Бас, тұлға, төрт аяқ Бақаның табаны ... саусақтары: 5 Бақа қаңқасында болмайды: Қабырғалары Бақаның есту мүшесі: Құлақ (ішкі және ортаңғы бөлім) Бақаның дернәсілі дамиды:Сулы ортада Бақалардың насекомдарды аулау кезіндегі қатысатын ең негізгі мүше:Көздері Балқаш көлінің маңында, Шу өзенінің аймағында мекендейді:Қызылаяқ бақа Қызыл кітапқа енген қосмекенді: Бақатіс, даната құрбақасы, қызылаяқ бақа |