Ответы. Биология ылымыны салалары Тірі табиаттаы згерістер жиынтыын зерттейді Биология
 Скачать 0.51 Mb.
|
|
Анатомияға кіріспе Жалпы адам ағзасын зерттейтін ғылым саласы: Анатомия Анатомияның негізін салушы: А.Везалий Ағзаның ішкі қуыстарында орналасқан мүшелер:Ішкі мүшелер Шығу тегі құрылысы және атқаратын қызметі ұқсас мүшелер: Мүшелер жүйесі Ағза біртұтастығын қамтамасыз етеді: Мүше мен мүшелер жүйелерінің үйлесімді жұмысы Ағза қызметінің реттелу жолдары: Жүйке гуморальдық Мүшелер жүйелерінің жұмысы реттеледі: Жүйке арқылы, гуморальді Ұлпалар Адам денесінің жасушаларының пішіні: Әр түрлі Адам организмндегі жасушалардың пішіні:Жалпақ, дөңгелек, ұрыш Жануарлар ағзасындағы ұлпалар саны: 4 Жасушалары бір-біріне тығыс жанасқан,жасушаарлық заттары өте аз ұлпа: Эпителий Өзінен төмен жатқан жасушаларды, бактериялардың енуінен, кебуден қорғайтын:Эпителий Терінің беткі қабатын және ішкі мүшелердің сілемейлі қабығын қаптайтын ұлпа:Эпителий Эпителий ұлпасының қызметтері:Қорғаныш, зат алмасу, организмның ішкі ортасының тұрақтылығын сақтайды (гомеостаз) Эпителий ұлпасының ерекшеліктері:Терінің беткі қабатында жанасып тығыз орналасқан Дененің сыртқы жамылғысын түзіп, ішкі мүшелер қуыстарын астарлайтын ұлпа: Эпителий Ұлпалары өзара 6 топқа бөлінетін ұлпа:Эпителий Адам ағзасындағы эпителий ұлпасының түрлері:Жалпақ, текшелі, кірпікшелі, безді, сезгіш, бағана тәрізді Кірпікшелі эпителий астарлаған мүше: Мұрын қуысы (кеңсірік) Бездерді құрайтын эпителий ұлпалары:Әр түрлі заттарды бөліп шығарады Тырнақ және шаш жататын ұлпа: Эпителий Сұйық, қатты және талшықты болып келетін ұлпа: Дәнекер Дәнекер ұлпасының қызметтері: Тірек қызметін атқару, сіңірімен терінің негізін түзу, ұлпаларға беріктік қызмет беру Дәнекер ұлпасының қызметі:Беріктік, тірек, тасымалдау, қоректік, қорғаныш Дәнекер ұлпасының түрлері:Сүйек, шеміршек, қан, лимфа, сіңір, майлар Теріні бұлшықеттермен байланыстыратын ұлпа: Борпылдақ талшықты дәнекер Сүйек және шеміршек ұлпаларының қызметі: Тіректік, механикалық Адамның тірек-қимыл жүйесін құрайтын: Шеміршекті ұлпа Ұлпалардың сұйық түрі кездеседі: Дәнекерде Дәнекер ұлпасының сұйық түрі: Қан Оттек пен қоректік заттармен қамтамасыз ететін ұлпа: Қан Дәнекер ұлпасына жататын сарғыш түсті мөлдір сұйықтық:Лимфа Ағзаның гуморальдық реттелуіне қатысатын ұлпа: Дәнекер Бұлшықет шоғырының сыртын түзетін ұлпа: Дәнекер Құрылысы мен шығу тегі әр түрлі, бірақ ортақ белгілермен біріктірілген ұлпалар тобы: Бұлшықет Жиырылып,босаңсуы арқылы әр түрлі мүшелерді қимыл-қозғалысқа келтіретін ұлпа: Бұлшықет ұлпасы Бұлшықет ұлпасының құрылымдық және қызметтік бірлігі: Миофибриллалар Миофибрилл құрамына енетін нәруыздар: Миозин, актин Бұлшықет ұлпасының қасиеті: Созылғыштық пен жиырылғыш Бұлшықет жасушаларының пішіні: Ұзынша Бұлшықет ұлпаларының топталуы: 3 Бұлшықет ұлапасының түрлері: Көлденең жолақты, бірыңғай салалы, жүрек Ішкі мүшелердің қозғалысын жүзеге асыратын ұлпа: Бірыңғай салалы бұлшықет Мүшелердің жұмысын басқарып реттейді: Жүйке ұлпасы Барлық жүйке жүйесін түзеді: Жүйке ұлпасы Жүйке ұлпасына тән қасиет:Қозғыштық, қозу өткізгіштік Жүйке жасушасы:Нейрон, нейроглия Жүйке ұлпаларының қосымша жасушалары: Нейроглиялар Серіктес жасушалар бұлар: Нейронды қоршаған жасушалар Жүйке ұлпасының негізгі массасы: Нейроглия Жадыдан ақпаратты өңдеуге, сақтауға қатысады: Нейрондар Нейронның денесінде болады: Цитоплазма мен ядро Нейронның бөліктері:Аксон, дендрит, денеден (1 ядросы бар жуандау бөлік) Нейронның құрылысына жататын: Жасуша денесі мен өсінділер Нейрон өсіндісінің саны: 2 Жүйке ұлпасы жасушаларының өсінділері:Дендрит, аксон Жүйке жасушасының ұзын өсіндісі:Аксон Жүйке жасушасының қысқа өсіндісі: Дендрит Әрбір нейрондағы аксон саны: 1 Аксонның сырты қапталған: Май текті ақ қабықшамен Аксонның құрылысы: Ақ, май текті, ұзын Орталық жүйке жүйесінде шоғырланып ақ зат түзеді: Аксон Шоғырланып ми мен жұлынның ақ затын түзеді: Аксондар Ми мен жұлынның сұр заты түзеді: Нейрондар шоғырын Мидың сұр затын құрайтындар: Нейрон денесі мен оның қысқа өсінділері Нейронның бойымен қозудың дұрыс бағытын тап:Дендрит-дене-аксон Нейронның денесіне қозудың келуі:Дендрит арқылы Нейрон денесінен қозуды әр түрлі мүшелерге өткізеді: Аксон Аксонның көрші дендритпен тоғысуы, қозудың өтетін жері:Синапс (тоғысу) Тірі ағзалардың сыртқы ортаның физикалық және xимиялық өзгерістеріне әрекеті:Қозу Тірі жүйенің тітіркендіргіш әрекетті қабылдап,оған қозу арқылы жауап қайтару:Қозғыштық Эндокриндік жүйе Гормондар көмегімен ағзадағы барлық үдерістерді реттейтін жүйе: Энодокриндік Қанға гормон бөлетін бездер жүйесі: Ішкі секреция бездері Ішкі секреция бездерінің ерекшеліктері: Сұйықтығы қанға өтеді, гормондар бөледі, өзектері болмайды Ішкі секреция бездерінен бөлінетін биологиялық белсенді зат: Гормон Гормондар табиғаты жағынан: Нәруыз Гормондар белгісі мен қасиеттеріне жатпайтын: Дене қуысына заттардың бөлінуі Гормондардың молекуласына тән емес белгі: Процестерге тез әсер етеді Адам ағзасындағы гормонның қызметі: Зат алмасу, өсу мен дамуды реттейді, физиологиялық процестерді күшейтеді не бәсеңдетеді, гуморальдық реттелу Ішкі секреция бездеріне жатады: Гипофиз, эпифиз, тимус, қалқанша, қалқаншамаңы, бүйрекүсті бездер Ішкі секреция бездерінің орталық басқару қызметі орналасқан:Аралық мида Аралық мидағы ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық:Гипоталамус Безді және жүйке ұлпаларынан құралған без: Гипофиз Адам несіз өмір сүре алмайды: Гипофиз алынып тасталса Гипофиз безі орналасады:Аралық мидың астына жіңішке өсінді арқылы бекінеді Гипофиз бөлетін гормондар: Соматропин, окцитоцин, вазопрессин Гормондары ағзаның өсуіне, дамуына әсер ететін без: Гипофиз Қанда темірдің тұрақтылығын сақтайтын без: Гипофиз Жыныс бездерінің жұмысын қалпына келтіретін:Гипофиздің алдыңғы бөлігі Гипофиз гормонының қызметі: Өсу гормонын бөледі, сүттің бөлінуін реттейді Жазғы уақытта тері түсін өзгертіп, пигменті жасушалардың мөлшері мен санын ұлғайтатын гормон орналасқан: Гипофиздің ортаңғы бөлігінде Гипофиздің артқы бөлігінің гормоны:Зат алмасуды өзгертеді, артерия қысымын жоғарлатады, жиырылуын арттырады Гипофиздің артқы бөлігінің гормоны: Окцитоцин, вазопрессин Гипофиздің артқы бөлігінен бөлінетін гормонның қызметі:Жатырдың бұлшықетін босаңсытады, зәрдің бөлінуін азайтады Бүйректің қызметін реттеуге қатысатын гормон: Вазопрессин Ересек адамда гипофиздің қызметі күшейсе:Денесінің кейбір бөліктерінің сәйкестігі бұзылады Өсу гормоны бұзылғанда болатын аурулар: Ергежейлік, алыптылық Өсу гормонының артық мөлшерінен туындайтын ауру: Алыптық(акромегалия) Акромегалия ауруының белгісіне жатпайтын: Шөлдегіш келеді Гипофиз гормондары аз бөлінгеннен туындайтын ауру: Ергежейлік Жас адамның сүйегінің өсуін реттейтін: Гипофиз (қосалқы без) Ортанғы ми мен аралық мидың ортасында орналасқан домалақша пішінді без: Эпифиз Эпифиз безінің қызметі: Мелатонин гормонын бөледі, тәуліктік ырғақтылық, ішкі секреция бездеріне, қандағы калий мөлшеріне әсер етеді Көмекейдің алдыңғы жағында пішіні таға тәрізді, 2 бөліктен тұратын ең ірі без:Қалқанша Қалқанша безінен бөлінетін гормон: Тироксин Адамның қалқанша безі гормонының құрамына кіретін элементі:Йод Қалқанша безінің қызметі бұзылғанда пайда болатын аурулар:Миксидема, кретинизм, іспебұғақ (зоб), Базедов Қалқанша безден бөлінетін гормондар жетіспегенде болатын аурулар: Микседема Тироксин гормонының жетіспеушілігінен үлкен адамдарда дамиды:Микседема Орталық жүйке жүйесінің қозуын нашарлататын ауру: Микседема Миксидеманың ауруының белгісі: Дене температурасы төмендейді, шашы түсіп,сирейді, жүрек қызметі бұзылады, әлсіздік, сөйлеу,ойлау нашарлайды, тері астына су жиналады,тері құрғап, дене ісінеді, зат алмасу 30-40%ға төмендейді, нәруыз алмасу бұзылады Ішетін су мен тағамның құрамында йод жетіспесе болатын ауру: Эндомиялық зоб Алқым ісуі ауруында жетіспейтін химиялық элемент: І (йод) Жас балаларда қалқанша безінің гормоны жетіспегенде пайда болатын ауру:Кретинизм Зат алмасудың баяулауына,ақыл есінен кем болуына әкелетін балалар ауруы:Кретинизм Қалқанша безі гормоны көп бөлінуінен туындайтын ауру:Базедов Базедов ауруының екінші атауы: Бадырақ көз Көздері бадырайып, шарасынан шығатын ауру: Базедов Тез ашуланғыш,көп терлегіш ауру:Базедов Қалқанша безден гормон көп бөлінсе:Зат алмасу күшейеді, жүйке жүйесі қозады, арықтау, қан қысымы жоғарылайды Жүрек соғуының күшею себебі: Қалқанша без қызметінің мөлшерден тыс артуынан Салмағы ер адамда 30 жасқа дейін, әйелдерде 45-50 жасқа дейін өсетін без: Қалқаншамаңы Қалқанша маңы безінен бөлінетін гормон:Паратгормон Қан құрамындағы кальций менфосфордың деңгейін реттейтін гормон:Паратгормон Ағзада паратгормон жетіспесе:Фосфордың мөлшері артады, кальций азаяды Қалқанша безінің қызметі:Фосфор мен кальцийдің мөлшерін реттейді, олардың ішекке сіңуіне әсер етеді Кеуде қуысында кеңірдектің жоғарғы ұшында орналасатын без: Айырша (тимус) Балалық шақта ірі (30г), жыныстық жетілуден кейін кішірейетін (20г) гормон: Тимус Айырша безінен бөлінетін гормон:Тимозин Ағзаның иммундық қасиетін реттейтін гормон: Тимозин Қанда лимфоциттердің қалыпты болуына әсер етеді: Тимозин гормоны Тимозин гормоны жетіспегенде:Ағзаның иммундық қасиеті төмендейді Көкбауырдың мөлшері кішірейіп,қандағы лимфоцит жасушалары азайып қарсы дене түзілмейді:Тимозин гормоны жетіспегенде Сол жақ бүйрекүсті безінің пішіні:Жарты ай тәрізді Бүйрекүсті безінің гормоны:Адреналин, картизон Бүйрекүсті безі гормоны:Кортикоидтар, адреналин, норадреналин Бүйрекүсті бездерінен түзілетін негізгі гормон: Адреналин Жүйке жүйесінің бақылауымен бөлінетін гормон:Адреналин «Көңіл күй» гормоны:Адреналин Жүректің жұмысын реттейтін гормон:Адреналин Ұлпаның оттекті қабылдауын күшейтетін гормон: Адреналин Адреналин қанда шектен тыс көбейгенде, ағзада болатын өзгеріс: Жүрек жұмысы күшейіп, дене қызуы көтеріледі, қан қысымын жоғарлайды Бүйрекүсті бездерінің қыртысты қабатының зақымдалуынан болатын ауру:Аддисон Бүйрекүсті безі қызметі бұзылуынан туындайтын ауру: Аддисон Адиссон ауруының екінші аты: Қола ауруы Бүйрекүсті безінің қыртысты қабаты жарақаттанса, не гормондар аз бөлінгенде болатын ауытқулар: Дене температурасы төмендейді, қанда натрий мен хлордың мөлшері төмендеп, калий артады, қанда қанттың, ұлпаларда гликогеннің мөлшері азаяды Тыныс алуды жиілететін гормондар:Адреналин,тероксин Аралас бездер:Ұйқы безі, жыныс бездері Құрсақ қуысының сол жағындаасқазанның астында орналасқанбез:Ұйқыбез Ішкі және сыртқы секреция бездерінің қызметін қатар атқарады: Ұйқы безі Ішкі секреция безі ретінде инсулин, сыртқы секреция безі ретінде ас қорыту сөлін бөлетін без: Ұйқы безі Сөлі ұлтабар ұшында сілтілі орта жасап, органикалық заттардың қорытылуына қолайлы жағдай туғызатын без: Ұйқыбез Ұйқы безінен бөлінетін ас қорыту сөлі: Панкреатин Ұйқы безінің өзегі ашылады: Ұлтабарға Қанда глюкозаның үнемі болуын реттейтін без: Ұйқы безі Ұйқы безінен бөлінетін гормон: Инсулин Ұйқы безінен инсулин бөлінеді: Қанға бөлінеді Қандағы глюкоза тұрақтылығын сақтайды: Инсулин Көмірсулардың алмасуына қатысатын гормон: Инсулин Ұйқы безінің жұмысы бұзылғанда пайда болатын ауру:Қант диабеті Инсулин гормоны аз бөлінгенде болатын ауытқулар: Сусамыр ауруы Инсулин гормоны жетіспегенде: Қант ауруына шалдығу, қанда глюкоза көбейеді Қант (сусамыр) ауруының алғашқы белгілері Тамақты жиі қабылдау, тез арықтау, жүйке жүйесінің қозуы Инсулин гормоны жасанды жолмен бөлініп алынды: 1921 ж. Қанда гликогеннің глюкозаға айналуына әсер ететін гормон:Глюкагон Қанда глюкоза жетіспесе ұйқы безінен бөлінетін гормон: Глюкоген Жыныс гормондарының түзілетін жері:Жыныс бездерінде Жыныс гормоны жетіспесе: Тек аяқ-қол ұзарады, сүйек өсуі баяулап, дене өспейді Ер адамдардан бөлінетін жыныстық гормон: Андрогендер Ер адамның жыныс безнен бөлінетін негізгі гормон:Тестостерон Әйелдардің жалпы жыныс гормондарының аты Экстроген Сыртқы секреция бездері: Өздерінің өндірген секретін өзек арқылы дене қуысына, сыртқа шығарады Сыртқы секрециялық без:Сүт, тер, жас бездері, сілекей, құлық Мүшелер жүйелерінің жұмысы реттеледі: Жүйке арқылы және гуморальды Гуморальдық реттелу байланысты: Жүйкелік реттелуге Гуморальдық реттелудің жүйке жүйесі арқылы реттелуден айырмашылығы: Гормондар арқылы жүзеге асады Ағзада мүшелер қызметінің гормондар арқылы реттелуі аталады:Гуморальдық реттелу Ішкі секреция бездерінің ауруларын емдейтін дәрігер: Эндокринолог Жүйке жүйесі Адамның психикалық іс-әрекеті мен мінез-құлығымен байланысты жүйе: Жүйке жүйесі Мүшелер жүйесінің жұмысын үйлесімді реттеп отыратын: Жүйке жүйесі Ағзаның сыртқы ортамен байланысы: Жүйке жүйесі арқылы,сезім мүшелері арқылы Ағза мен сыртқы орта байланысын, қорғану әрекеттерін жүзеге асырады: Жүйке жүйесі Ағзаның тіршілік ортасының жағдайына бейімделуі байланысты:Жүйке жүйесіне Құрылымы мен қызметіне қарай нейрондар бөлінеді: Сезгіш, байланыстырғыш, қозғалтқыш Қозу орталық жүйке жүйесіне өтеді: Сезгіш нейрондар арқылы Бұлшықеттер сезгіш нейрондар арқылы қозуды өткізеді: Терідегі, бұлшықеттердегі, сіңірлердегі рецепторлардан орталық жүйке жүйесіне Қозуды сезгіш нейрондардан қозғалтқыш нейрондарға өткізеді: Байланыстырғыш Қозуды бұлшықеттер мен бездерге жеткізеді: Қозғалтқыш нейрон Жүйке жүйесі арқылы ағзаның сыртқы,ішкі тітіркендіргіштерге жауап қайтаруы:Рефлекс Ыстық затқа жанасу ауру сезімін туғызады да, адам қолын тартып алады, бұл рефлекс: Бүгу Жүйке импульсі өтетін жер: Рефлекстік доға Рефлекстік доға неше бөлімнен тұрады: 5 Рефлекстік доғаның бөлімдері: Жүйке ұштары, сезімтал нейрон, жүйке орталығы, қозғалтқыш нейрон, жауап қайтару мүшелері Рефлекстік доға басталады: Рецепторлардан Жүйке ұштары: Рецепторлар Терінің үстіңгі қабатында, тітіркендіргіштерді сыртқы ортадан қабылдайтын жүйке ұштары: Сыртқы рецепторлар Ауырсынуды сезетін сезім рецепторлары: Ноцицептор Ең қарапайым рефлекс: Медиатр Синапс арқылы сигналдардың берілуі ... көмегімен іске асырылады: Медиатордың Рефлекстік доғаның бір бөлімі зақымданса, рефлекс: Жойылады Қызметіне байланысты жүйке жүйесінің бөлімдері: Сомалық, вегетативті Жүйке жүйесінің қаңқа бұлшықеттерінің жұмысын реттейтін бөлімі: Сомалық Соматикалық жүйке жүйесінің рөлі: Қозғалысты басқару Соматикалық жүйке жүйесінің нейрон денесі: Жұлын түйіндерінде Жүйке жүйесінің ішкі мүшелерінің жұмысын реттейтін бөлімі: Вегетативті (автономды) Вегететавтик жүйке жүйесімен бірге ішкі мүшелердің қызметін басқаратын мүшелер: Ішкі секреция бездері Вегетативті жүйке жүйесі бөлінеді: 2 бөлікке Жүйкенің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері: Вегетативті жүйке Автономды жүйке жүйесі бөлінеді: Симпатикалық және парасимпатикалық Қызметіне қарай жүйке жүйесінің бөлінуі: Симпатикалық, парасимпатикалық Симпатикалық бағанадағы жүйке түйіндері: 20-25 Жүректің жұмысын жылдамдатып күшейтетін:Симпатикалық бөлім Симпатикалық жүйелердің әсерін арттыратын гормон: Адреналин, тироксин Симпатикалық жүйе: Қарашықты ұлғайтады, жылу беруді көтереді, асқорыту баяулайды Парасимпатикалық бөліктің орталығы:Ортаңғы,сопақша ми, жұлынның сегізкөз сегменті Жүрек жұмысын бәсеңдететін жүйке жүйе бөлімі: Парасимпатикалық Парасимпатикалық жүйкелердің атқаратын қызметі:Асқорыту сөлінің бөлінуін арттырады Жүйке жүйесі орналасуына қарай бөлінеді:Орталық, шеткі Жүйке жүйесінің шеткі бөліміне жататын:Жүйкелер мен жүйке түйіндерінен Жүйке жасушаларының ми жәнежұлыннан тысқары жерде шоғырлануы: Түйіндер Орталық жүйке жүйесінің бөлімдері:Ми, жұлын Омыртқа жотасының өзегінде орналасқан мүше:Жұлын Жұлынның ұзындығы мен салмағы:42-45см, 35-39гр Жұлынның дәл ортасында болады: Өзек Омыртқа жотасының әр бөлігінен таралатын жұлын жүйкелерінің саны: 31 жұп Жұлындағы екі терең жүлгенің орналасқан жері: Алдыңғы және артқы бойда Жұлыннан тарайтын жүйкелері:Сезгіш, қозғалтқыш Жұлынның артқы түбірінен... түзіледі: Сезгіш жүйке Жұлынның қызметі:Өткізгіштік, рефлекстік Жұлынның түрлі бөлімінде орналасқан белгілі бір мүше жұмысын реттейтін жүйке жасушаларының жиынтығы: Жүйке орталығы Көз қарашығының орталығы: Жұлынның арқа бөлігінде Тізе рефлексі орталығы:Жұлынның бел бөлімінде Зәр бөлудің орталығы жұлында орналасқан: Сегізкөз бөлігінде Жұлынның рефлекторлық қызметі: Қозғалысты басқару Жұлын мен мидың сыртындағы қабықша:3 түрлі - қатты,торлы,жұмсақ Жұлын мен ми арасындағы байланыс үзіледі:Омыртқа жотасы сынғанда Қимыл нейрондарының аксондары: Алдыңғы түбір Қимыл нейрондары арқылы импульстар ... өтеді: Жұлыннан бұлшықеттерге Орталық жүйке жүйесіне өтетін қозу: Жұлынның артқы түбірі арқылы Жұлынның қозғаушы нейрондарына қозукеледі:Үлкен ми сыңарларының қыртысынан Жұлынның рефлекстік қызметі:Бұлшықеттердің сыңарларының қыртысынан келеді Бір-бірімен ретті байланысқан рефлекстік реакциялардың тізбегі: Акселерация Мидың құрылысы Қозу мен тежелудің жүретін жері: Мида Мидың орташа салмағы: 1300-1400 гр Мидың сұр заттарының тұтас орналасуын: Ядро деп атайды Ми қыртысында мынадай жасушалар болмайды: Ақ зат Ми бөлімдері өзара байланысады: Өткізгіш жолдар арқылы Ми қарыншалары дегеніміз: Ми сұйықтығымен толтырылған қуыстар Ми бөліктерін байланыстыратын қарынша саны: 4 Орталық жүйке жүйесінің ең жоғарғы бөлімі: Ми қыртысы Ми бағанасына кіретін бөлігі: Сопақша ми, ми көпірі, мишық, ортаңғы ми Бас ми бағанының құрамына кірмейтін: Үлкен ми сыңарлары Адам миының бөлімдері: Ми діңі, мишық, үлкен ми сыңарлары Ми діңіне жататындар:Сопақша, ми көпірі, ортаңғы, аралық ми Ми ұрықтың даму ерекшеліктеріне байланысты: 5 бөлінеді Жұлынның жоғарғы шеті жалғасады:Сопақша ми Құрылысы мен қызметі жұлынға ұқсас ми бөлігі: Сопақша ми Сопақша мидың ұзындығы: 2,5-3 см Сопақша мидағы рефлекстер:Тыныс алу, асқорыту, қорғаныш, жүрек-қантамырлар жұмысын реттеу Қорғану рефлексіне жатады: Түшкіру, жөтелу,құсу,жыпылықтау,жас бөлу Асқорыту рефлекстері – сору, жұту, бездерінің қызметін реттейтін ми бөлімі: Сопақша Адам ағзасында тыныс алу орталығы орналасқан:Сопақша мида Тыныс алу мен жүректің тоқтауы мүмкін:Сопақша ми зақымданса Артқы миға жататындар: Мишық, ми көпірі Ми көпірі байланыстыратын ми бөлімдері:Сопақша ми, ортаңғы ми Ми көпірінің жүйке жасушалары қабылдайды: Беттің терісінен,тілден келетін хабарларды Сілекей, жас бездері, шайнау, ымдау, бұлшықеттерінің жұмысын реттейді: Ми көпірі Мишық орналасады:Сопақша ми мен ми көпірдің артқы жағында Мишық рефлексі:Дене тепе-теңдігі, бұлшықеттердің үйлесімді жиырылуы Мишық жарақаттанса:Адамның аяқ-қолы тез шаршайды, тепе-теңдік бұзылады Егер мишық жарақаттанса: Қоғалыс, тепе-теңдік, сөз бұзылады Ортаңғы ми қызметі Бағдарлау рефлекстері, бұлшықет тонусы, қарашық, басты бұру Артқы ми мен аралық мидың арасында орналасқан: Ортаңғы ми Жарық пен дыбыс тітіркендіргіштерін тез бағдарлауды реттейді:Ортаңғы ми Мидың теріде пигмент түзілуін реттейтін бөлімі: Ортаңғы ми Ұйқы және сергектікті реттейтін орталық: Ортаңғы мидың гипоталамус бөлігі Ортаңғы мидың гипоталамус бөлігінің алдыңғы ядролары: Ұйқы орталығы Ортаңғы мидың алдыңғы жағында жатады: Аралық ми Көру,дәм сезу, есту рецепторларды қабылдайтын: Аралық ми Ағзаның ішкі ортасы,дене температурасы,тынысалу,қан қысымының тұрақты болуы:Аралық миға байланысты Қозу үлкен ми сыңарларының қыртысына өтеді: Аралық ми арқылы Ми бағанасынан тарайтын жүйкелер саны: 12 жұп жүйке Ми қыртысының қалыңдығы: 2-3мм Үлкен ми сыңарлары құралған: Сұр және ақ заттан Үлкен ми сыңарларының сыртындағы сұр заттың қыртысындағы нейрондар: 14 миллиард Үлкен ми сыңарларының беті: Сайлы, қатпарлы, жүлгелі Жоғарғы дәрежелі жүйке қызметін реттейтін жүйке жүйеснің бөлімі: Үлкен ми сыңары Жоғарғы жүйке жүйесіне жатады:Ойлау, сөйлеу, есте сақтау қабілеттері Мінез-құлық тәлім тәрбие, сөйлеу, есте сақтау, ойлау әрекеттері тікелей байланысты: Үлкен ми сыңарына Үлкен ми сыңарларының қызметі: Бейнелеу, шығармашылық, абстрактілі ойлау Үлкен ми сыңарларының шүйде бөлігінде орналасатын аймақ: Көру Үлкен ми сыңарларының есту аймағы орналасатын бөлік: Самай Үлкен ми сыңарларының сезу-қимыл аймағы орналасады: Маңдай, төбе бөлігінде Дәм сезу, иіс сезу үлкен ми сыңарларының мына бөлігінде орналасқан: Маңдай бөлімінде Үлкен ми сыңарларының қимыл-қозғалысын реттейтін орталығы: Төбе бөлімінде Мидың торлы қабығы мен жұлын қабығының қабынуынан болатын ауру: Минингит (делбе) Жүйке ауруларын емдейтін дәрігер:Невропатолог Мидың жұмысын зерттеу әдісі: Электроэнцефолография Жүйке жүйесін шаршаудан қорғау: Дене еңбегі мен ой еңбегін кезетестіру Мидың қантамырдары тарылса: Бас айналады Мидың қозуын күшейтеді: Никотин Ішімдіктің әсерінен жүйке жасушалары: Әлсірейді, әрі тез тозады Ми сыңарларының жүйке жүйесіндегі зат алмасуды қамтамасыз ететін: Ми сауытының толы екі қуыс ұсақ қантамырлары Мидағы тыныс алу орталығын қоздыратын қандағы зат: Көмірқышқыл газы |