Лит - ра 10 кл.. Г1алг1ай багахбувцам. Дарза къонгаш, Сий
 Скачать 1.69 Mb.
|
|
Тема: Хамхоев А.безама лирика . Лоарх1ам: Хамхоев А.поэзен тематика белгалъяр;безама хетаяь стихаш,ашараш тахкар;де-хой сийрдача ц1енача безама хам бе 1омабар . Гойтара г1ирс: поэта сурт,поэтически сборникаш,илли"Лорса Лида" . Безам беций боккха тешам, Безам адамий ло1ам ба Цунца деций наьха вошал Безам б1аьстан зизаш да. Хамхоев А."Безам". Урока никъ : I. Урока кийчо яр. II. Ц1аг1ара болх тахкар : Хамхоев Ахьмада биографи. ювцийт дешархошка. III. Кердача темацара болх : 1).Дешархочун хоам:"Хамхоев Элмарзий Ахьмада поэзен тематика" - 1936 шера денз иллеш дахарахи музыкальни балхахи ший вахара хьисап лоарх1аш хьавера Хам-хоев Э.А.Цу шера денз радио,театре,искусства кхыча учрежденешка болх бу цо.Цу хана денз дайза а дайзар,деза а делар наха цун дег т1ара доаг1а иллеш.Радиога ладувг1араша Ахьмада иллеш юха а алар дехаш каьхаташ кхухьийтар радиокомитете.Наха дезаденначарех дар "Лорса Лида","Партиза-ний илли","Юрт йоагаш латт","Кагийча наьха илли","Вай деций,вай к1антий деций" яха иллеш. Хамхоев А.ший творчески болх болабаьб поэт,халкъа назманча,иапровизатор хинна.Фуннаг1а т1аот-тарах воха ца вохаш д1абихьар цо ший вахара никъ.Х1аьта цун поэзен тематика вай белгалъе этта-ча,иш шерра я:цун я Даьхенна хетаяь стихаш,вай мехкара 1алама хозне ювцаш йола стихаш,къахье-гам хестабеш 1ола стихаш,Сийлахь-боккхача Даймехка т1ема хетаяь стихаш,кхалса-га,наьна сурт- сибат дулаш йола стихаш. Ахьмада лирика юкъе эггара йоккхаг1а йола моттиг д1алоац безамах язъяьча стихаша.З1амигача сагаи йо1аи юкъе бола безам-лоаман шовда санна хье1а хилийта г1ерташ ва поэт.Нонаг1а цо лелаеш я з1амигача саго езача йо1ага ший безам хойташ йола мотив. Цо хестаю шийна езача йи1ий хозал, цун оамалаш,из кердача заман саг хилар.Поэта дика в1ашт1ехьадоал вайнаьха халкъа мехкарий ил-лешкара пайда эца:цун стихашта юкъе вайна нийслу халкъа метта кечалаш.Г1алг1ай лит-ре эггара хьалха безама лирика йолаяьр из ва.Безамца дувзаденна дола г1озален,ираза,цатоамий сурташ дувц цо."Сона сагота хет" яхача стихотворене т1а укх тайпара йоах: Хозача феца йоаг1а сайре, Со ва г1ийла уйла еш, Ираз дараш ба сакъердаш, Бетта лиро дог хьесташ. Саготденна дог дийлхача, Аз хьох г1ийла илли оал, Набарах ши б1арг матар бахча, Хьа сибат сона духьал хул. Х1ьата "Езача йо1ага" яхача илле т1а цо йоах : Сатийна йоаг1ача бийсанна, 1ам чура гуш дола Бетта 1индарг1а санна, Со вахача,венача, Миччахьа а сона Хьа сибат духьал да. Маьлхара лир хинна. Хьехархо: Са безам ба "Йо1ацара безам"яха цун стих. 1оеша.Йо1 езаеннача з1амигача сага уйлаш я укх т1а ювцараш.Ц1ена а хьаьнала а я уж.З1амигача сага безам мел ч1оаг1а юа хьахьокх поэта. Шин-кхаь дешаца кхол поэта йи1ий сибат:к1а-жараш дошоча хьаьсах я цун,уж михо ловзаю.Вайнаьха 1аьдалах йо1 хи т1а яхача метте з1амига саг цунга догдоахаш хилар говза юкъедоаладаьд поэта укх стихотворене т1а : " Малхо санна 1уйре хозъеш.... " 1оеш стих. О. 146- 147 . Дешархо : " Лорса Лида" е " Йола сога" яха илли яздар а из ше даалар а бар Хамхоев А. поэзеца хьалха баьккха г1а.( стих. шаьра 1оеш дагахьа ) - Мала я из Лорса Лида,селла поэта хоза ювца? Из Пхьилекъонгий-Юртара Горчханова Луди я. 1алаь-мате хоза сибат долаш,хьаькъал долаш йо1 хиннай.Из халха йоалача хана,сов из хоза йолаш шокъ енача кагийча наха герз кхувсар,цхьачар цун когашта к1ала а т1ехьа,цхьабакъда,Луде из в1алла тер-кал а дацар.Дукха бар цунца безам болаш, из йига г1ерташ,бакъда Луде дего къоабалвир Ачалкхера Ведзижев Мажит.Из дар 1930 шера.Ткъаь тачанкашца баьхкабар замеш,кхаь бетта лаьттар йоах лов-зар.Бакъда,Луде ираз лоаца хилар,мар дукха ха ялалехьа лаьцар,ца1 мара воаца во1 велар,Луди ше Казахстане кхелхар. Хьехархо. - Новкъостий,х1анз шун аьттув хургба цу иллега ладувг1а. Кхы малаг1а цу темах йола стих. ешаргьяр оаш вайна? Дешархо: - Са еша безам ба Хамхоев А.эггара хьалхарчарех йола"Маликат"яха стих. Цо из язъяьй 1934 ш. цу стихотворенех а хоза илли хиннад. ( 1оеш стих. ) Дешархо. Са еша безам ба"Дунен чу хоза хьо ца1 я сона"яха стих. (1оеш ). Дешархо.Аз белгалйоаккхаргьяр "Езача йо1ага"яха стих. ( 1оеш ) Дешархо."Езар"яхаш я цу тематиках сона езаенна стих. ( 1оеш ) Дешархо.Сога хаьттача,Хамхоев А. безама хетаяьча стихашта юкъе цу темах эггара хозаг1ъяр "Безам"яхаш я ( 1оеш ) Дешархо."Цкъа мукъаг1а гучаяла"яхаш я са еша безам бола стих. ( 1оеш ) IV Урока корта бар. - Бераш,вай тахан шуца дикка болх бир поэта кхолламе йоккхаг1а йола моттиг д1алоа-цаш йола беза-ма лирика тохкаш.Белгалдаьккхар,поэта къаьнача формах пайда а эцаш,кердача чулоацамах хоза яздора,аьнна.Дега ц1еналга хьежача,1оешаш волчоа г1озал яхьаш я уж стихаш.Поэта йо1 езаш волча з1амигача сага уйлаш къаьгга гойт дукхаг1йолча стихашка,уж ц1ена а хьаьнала а я.Иштта хила еза,аьнна хеталу безача наха юкъера уйла. V. Ц1аг1а: 1.Даьхенна хетаяь цхьа стих. дагахьа 1омае. 2.Хоам кийчбе укх темах:"Даьхенна хетадаь муг1араш". Урок № 51. Тема: Хамхоев Э.А. Даьхенна хетадаь муг1араш. Лоарх1ам: поэта Даймохк хестабеш дола муг1араш тахкар,цар идейни чулоацам гучабаккхар; де-хой Даьхенцара безам кхебар . Гойтара г1ирс : Хамхоев Э. А. сурт , цун поэтически сборникаш . Мехкашта юкъе з1амга ба хьо, Хало,оатто дукха лайна, Тахан сона эргабаьнна, Лоамашта юкъе улла мохк. "Г1алг1ай мохк". Урока никъ : I. Урока кийчо яр. II. Хьехархочун дош: - Бераш,тахан вай д1ахо тохкаргба г1орваьннача г1алг1ай поэта,иллиалархочун,композитора Хам-хоев Ахьмада кхоллам.Даймехка хетаяь цун стихаш яшха а цар идейни чулоацам тахка а хьожаргда вай.Поэта кхоллама юкъе эггара лоарх1амег1а йола тема из я.Сога хаьттача,цу темах язъяь стихаш духхьал цхьа Г1алг1айче е Нохч-Г1алг1айче(иштта яр вай республика Хамхоев А. хана ) хестаярца йистейоалаш яц:цо хестаю Кавказ,Росси:( ладувг1ал оаш"Кавказ" яхача цун иллега ). " Росси " яха стихотворени 1оешийт хьалххе а кийчо яьча дешархочунга. - Бераш,1оешал вай урока эпиграф.Малаг1а Г1алг1айче духьалъотт уж муг1араш 1одийшача? Дешархо: Уж дешаш 1одийшача таханара Г1алг1айче духьлъотт:дукха х1ама лайна,ший паччахьалкхе хьалъеш 1оалла. Уж дешаш хьаийцад Хамхоев А."Г1алг1ай мохк"яхача стихотворене т1ара. Хьажал,мишта хестабу поэта ший мохк,мишта бувц ший цунцара безам,сийрдача кхоаненга бода наькъа,майра къонгаш,эздий мехкарий - цхьаккха а оаг1о йисаяц цо ца хьоахаеш,ца хоастаеш.Ла-дувг1ал оаш.( 1оеш ). Д1ахо хьан дувцаргда,малаг1а произведенеш хетаяьй поэта Даймехка,миштад цо дулла сурт ? III. Дешархо . - Хамхоев А. дукха стихаш хетаяьй ший хьамсарча Даьхенна,б1арчча цикл.Кхоачам ба,аьнна хеталу цар ц1ераш 1ойийшача а :"Даьхе","Аз оаккхийву","Росси","Кавказ","Эса","Г1алг1ай мохк","Хам-хе","Сона Даьхе еза","Ма хоза я вай укх юрта","1арам-хи","Хьамсара лоамаш","Оалкам","Наьна лоамаш","Лоаме","Ваьча моттиге","Мочкъий-Юрта",кхыяраш а.Цу стихашка поэта ший говзача кулгаца дицлургдоаца сурт дулл Даьхенна. 15 шу даьлча б1аргий са дайнадале а,цу хана цун дега чу ц1аккха а дицлургдоацаш чудижар ше ваьча мехкарча кхоллама сурт:сердалах лепаш къега лоаман дов-къаш;баьццарча хьуний гувнаш,1одолалучара чехка а чопаш беш а,шаьрача сатийна-сабаре а дола Г1алми,лоамашкара къилбаседагахьа д1ахьежача яда хьаьналча лаьттай шера аренаш.Дага а йоаг1ар,дукха а езар поэта Кавказера к1оаргеи сийнеи йола сигале.1алаьмате хозеи къаьгаи басараш корадоаг1а Ахьмада шийна бера хана денз дика байза бола кхоллам бувца. Хамхоев А. поэт а,граж-данин а ше хиларга хьежжа,ший лоарх1ар халкъа уйлаш,цун эшамаш,хетараш,дагардараш.Цо Даьхе хестаер хьадоаг1а ше 1оваь а бера хана наьха а моттиг ювцарца.Поэта хозаш да Г1алме уза-маш,гуш да хьаьна лаьтта,ц1адоаг1а бежа 1улаш,г1ажамаш лувзаш лела боккхий нах. Уж 1алама а вахара а сурташ дийца ца 1еш,поэта дагаух юрташ бахьан нах латаш хинналга.Тайп-тайпарча сурташца поэта бувцаш ба ший юртахошца бола безам а. - Из дика гу поэта " Мочкъий-Юрт ", " Ваьча моттиге ", " Даьхе "яхача стихашка. IV. Хьехархо . - Новкъостий,ший Даьхенна хетаяьча стихашка колхозникий турпала къахьегам хестабу поэта,хестаду къамий доттаг1ал,лакха патриотизм,машари къахьегами бахьан лоаттабу къовсами. Из дика гу"Со-на Даьхе еза" яхача стихотворене т1а.(1оеш дешархочо ) - Кхы хьан ешаргья вайна цу темах йола стихотрворени?... V. Са еша безам ба"Аз воаккхийву"яха стихотворени.Цу т1а поэта къаьгга гойт Даьхен беркат:цун аренаш,жа 1улаш,хьасташ,лоамаш.Цул совг1а,из воаккхийвеш ва ший мохк денгара ди массаза доал тоалуш,хозлуш хиларах. ( 1оеш стих. ) Дешархо: "Даьхенцара уйла"яхаш я аз 1омаяь а тахка астих. Цу т1а поэта гучадоаккх визза Даьхен во1 мишта хила веза,мишта вахар Даьхенца дувзаденна ваха веза х1ара саг - из я стихотворене керт-тера уйла.Х1аьта из кхоачамболаш хьахьокха поэта лелабу тайп-тайпара г1ирс:эпитеташ,дустараш. Эпитеташ:йиза гуйре,беркате-ра рузкъа,бакъ теш,г1оза илли. Дустараш: "Лоам чура доаг1а шовда санна","Йизача гуйренах санна","лийг ше санна","наьна дог ший бераца санна","вахар дахьаш йоаг1а б1аьсти санна". Хьехархо: Хьажал,мел говза лелаю уж поэта ший стихотворене т1а. (д1ахо дешархошка ешийта мегаргья "Лоаме","Лаьтта","Наьна лоамаш","1арамхи",кхыяраш. VI. Хьехархо. - Бераш,"Ваьча юрта" яхаш я вай хрестомате т1а кепатеха цу темах йола стихотворени.Из 1о а йий-ша,цун поэтически белгалонаш а идейни чулоацам а белгалъяха хьожаргда вай.Хьаделла масс-сане а шоай хрестоматеш.( Хьалххе а кийчо яьча дешархочо 1оеш ) Хьехархо: - Сенах воаккхийву ше поэта? - Мишта ювц поэта ше ваьха моттиг? - Малаг1а дустараш леладу поэта? Малаг1а г1улакх кхоачашду цар? - Хьалаха стихотворене т1ара эпитеташ. - Керттера уйла малаг1а я укх стихотворене ? VII Урока корта бар. VIII Ц1аг1а : 1.Дешархочун хоам. 2. Цу темах йола стихаш шаьра,къоастаеш еша. Урок № 52. Тема: Даьхен Сийлахь-Боккхача т1ема хетаяь стихаш. Лоарх1ам: т1ема хетаяьча стихай лоарх1ам,т1ема къизал гойтар,поэта т1емацара эг1азал гу- чаяккхар,Даьхе еза 1омабар дешархой. Гойтара г1ирс: поэта сурт,тайп-тайпара поэтически сборникаш,магнитофон, » Машара илли ». Халча,воча,бирсача т1емах Сага беркат даьннадац, Т1ема арешка мехкадаь ц1ий Метта этта моттиг яц. "Вайна машар беза". Урока никъ: I. Урока кийчо яр. II. Хамхоев Ахьмада дешаш т1а даьккхача "Машара иллега"ладувг1ийт. III. Хьехархочо урока тема хакхайкаю,цу темах къамаьл ду. - Даьхен Сийлахь-Боккха т1ом.Из тема ца хьоахаеш цхьаккха йоазонхо а поэт а вац вай мехка.Цар 1алаьмате доккха новкъостал ду вайна т1ема бакъдар хайтара.Цу турпалерча шераша литературана хьалхашка хала а бехктокхаме а декхараш оттадир.Цун керттера декхар дар фашисташта духьала дерригача халкъо ше бакъдолаш беча т1е-ма чулоацам бовзийтар,майрача к1антий сийдола г1ула-кхаш хьахьокхар. Даьхен Сийлахь-боккха т1ом болабеннача хьалхарча деношка денз,цхьаннена т1ехьа шоллаг1вар водаш,т1ем т1а болх г1алг1ай йоазонхой..Царех дукхаг1чарех политработникаш,журналисташ,кор-респонденташ хилар.Литературни болх юкъаг1а ца буташ,къоалам бе а белла,цу шерашка моастаг1-чунца лира къовсам лоаттабу Мутали-ев Хь-Б,Осмиев Хь.,Яндиев Дж.,Хамхоев А.,кхычар. Хамхоев Элмарзий Ахьмада кхолламе из тема дег1а мишта енай вайна дувцаргда шун новкъосто... IV. Дешархочун хоам. - Дикка лоарх1аме болх бир Хамхоев А. Сийлахь-боккха Даймехка т1ом лаьттача шерашка.Цу хана цо яздир республика къахьегамхой фашизмаца къовсам лоаттабара оарцаг1боахаш,цу замах ч1оаг1а эшаш,дог ураоттадеш хинна гражданскии патриотическии иллеш.Цу шерашка язъяь я Хамхоев А."Фа-шизм йохоргья вай","Форда т1ара пограничникаш","Октябрь","Салтечох йола баллада", "Ираз дола мохк","Парти-зански илли","Фронтовика илли","Ханпашах дола илли",урок д1айола-луш вай ладийг1а "Вайна машар беза"яха а кхыдола а иллеши стихаши. Уж еррига произведенеш тахан а т1ехьа дуккхача наха йовзаши лоарх1аши я.1алаьмате дег чу дув-шаш,тахан вай мехка а кхыча мехкашта а т1алатта кхерам юхатотташ санна да цун"Г1атта,адам ма-шара !"яха илли. (Иллега ладувг1ийт) Цу илле чулоацамо гойт вайна т1емо дикадар ца дахьилга,дагадохийт т1ема шераш,т1ахьех дунен т1ара деррига адам т1ема духьала дала.Из илли тахан а т1ехьа ший лоарх1ам бовнза да,бакъахьа дар цу илле дешашка ладувг1аре т1ема кийчо еш мелволчо.! 1941-г1а шу"яхаш я поэта т1ема хетта-яьча произведенеех дикаг1ъяр.Халкъий майрал,цхьоаг1о ювц поэта,х1аравар кийча ва къиза моастаг1 вохаве,Даьхен васкет кхоачашде.Са 1оеша безам ба из стихотворени. ( 1оеш стих. ) Хьехархо: - Кхы хьан 1омаяьй цу темах йола стихоторени?Х1ама т1атоха безам болаш саг вий ? Дешархо: - Сийлахь-боккха Даймехка т1ом лаьттача шерашка дуккхача наха дезаденна вай Даьхе моастаг1чох лораяра халкъ оарцаг1доаккхаш дола иллеш кхеллад поэт. Уж хьакхолларах а довзийтарах а Хамхоев А. Нохч-Г1алг1ай республика Лакхехьарча Совета Пре-зидиумо Сийлен грамота елар.Х1аьта 1943 ш. йоазонхой Союза членал-ла д1а а ийцар. Т1ема къи-зал гойташ,машар кхайкабеш,къонахий денал гойташ дукха стихаш я поэта,х1аьта,сога хаьттача,"Хан-пашах дола илли" эггара дикаг1йола произведени хет сона цун. Сийлахьча турпалах дош оалача хана вайна декаш хоз хьалха вайнаьха хинна долча "Хестора иллешка" санна декаш хинна муг1араш. Дешархо: -Назманча репертуарацара белгалъе езаш я"Елха нана йоацашча цу моастаг1ий ара " яха произ-ведени.Из къаьнача халкъа турпала иллецара - поэмацара дакъа да.Цу т1а ювц арен т1а цхьаь вале а,т1емахо волча,мецача берзах нана хулача,1аьржача хьарг1ах йиша хулача,бирсача т1ема юкъе латтилга,са дайнача сецача сийнача оалха-зара мо мара ца хетача турпалхочун кеп. Ладувг1ачун уйла т1айодаш,раьза веш из вахар хьаштдола илли оалар Ахьмада.Турпала-оптимис-тически да из илли чулоацамах хинна ца 1еш,Сийлахь-йоккхача ашарга диллача а.Цо йоах,вахар лоа-ца да,из турпала г1улакхашта д1адала деза. Хьехархо: Вай тахан дуккха а ладийг1ар Хамхоев А. Даьхен Сийлахь-Боккха т1ом лаьттача шерашка язъяьча стихашка,иллешка.Гучадаьккхар уж ч1оаг1а лоарх1аме хилар Даьхен кхайканза т1авена моастаг1 юхатохара халкъ т1ахьехаш,гучаяьккхар поэта цу т1емаца йола эг1азал боарам боацаш йоккха хилар а. Х1анз дагабохаргба вайна г1алг1ай багахбувцам.Мишта бувц кицашка т1емаца чам болаш бола нах?Доладел вайна т1емах,цун зуламах дола кицаш. (дешархоша кицаш кхувл,уж доашх . ) V. Ц1аг1а : Нанна,кхалнаха хетаяь стихаш еша тайп-тайпарча поэтий. VI. Урока корта бар . Урок № 49. Тема: Хамхоев А.кхалнаха,нанна хетадаь стихаш. Лоарх1ам: поэта кхалнаха,нанна хетадаь муг1араш довзийтар,наьнацара безам кхебар; "Нана" - цу деша чулоацам бух боацаш к1оарга хилар гучадаккхар . Гойтара г1ирс: поэта сурт,тайп-тайпара поэтически сборникаш. Дег т1ара баркал ях аз шоана, Боккха мах беш,мут1ахьа волаш, Хьинаре,кадай кулгаш дола, Тха хьамсара йижарий. Вахар тайна,ираз кхийна, Даькъе этта,мехка доал деш, Наха нийсса бокъо йола, Тха хьамсара новкъостий. "баркал ях аз шоана,кхалнах". Урока никъ: I. Кийчо юа. II. Ц1аг1ара болх тахкар : 1) Кхалнаха,нанна хетаяь(шоашта езаенна ) стихаш еш дешархоша. III. Нанна хетадаьча цхьан иллега ладувг1. IV. Хьехархочун дош. - Хамхоев А.поэзен юкъе дикка лоарх1аме моттиг д1алоац кхалнаха,нанна хетаяьча стихаша,хьалха вай бийцача поэташа Яндиев Дж.,Осмиев Хь.,Муталиев Хь-Б. санна хоза,дег т1ара доаг1а дешаш ко-радоаг1а Ахьмада ший нана ювцача хана,г1алг1ай кхалнах бувцаш.Кхалсага сурт-сибат поэта дег1а-доаладу "Наьнага"яхача стиотворене т1а.Ший нана ювцача куцаг1а поэта язду моллаг1йола наьнах - цунна атта дац саг кхеве,х1аьта а уж халонаш лов цо.Ший стихотворене т1а массавар т1ахьех цо:ноа-ной хам бе,цар йоакхо е,цар сий кхы а лакхаг1а лоаттаде. Ладувг1алаш укх стихотворенега. ( 1оеш стих. " Бийсанна наб йоацаш...." ) - Г1алг1ай поэзецара нонаг1арча лоарх1амера произведени да Хамхоева "Ага илли". Из белгалдоакх нанна бер дезар къаьгга хьахьокхаро,рифма къоастам болаш,чура оазе хиларо : Сайре я вайна тайна йоаг1аш, Хоза мел дар шийца дахьаш. Деррига бераш 1о ма дийшад - Хьо тхьовсалахь,з1амига бер. - Хамхоев А.г1алг1ай мотт дика ховр,цунна массаза а шийна эшаш дола дош корадоаг1а.Оаз т1ехь-т1ехьаг1а ч1оаг1лу цун стихашка,х1аьта дулаш дола сурт къаьдаг1еи сийрдаг1еи хул. - Г1алг1ай кхалнахах йоахка дика оамалаш,цар эздий г1улакхаш,уж ма1ача наха нийсса хилар белгал а деш,цар сий деш,язъяь дукха стихаш я поэта.Царех я вай хрестомате юкъейоалаяь "Баркал ях аз шоана,кхалнах". ( цхьан дешархочо 1оеш из стих. ) V. Стихотворени ешар,чулоацам тахкар : 1) Малаг1а я,аьнна хет шоана,стихотворене керттера уйла?(вай заман кхалнаьха ди-каг1йола оама-лаш,г1улакхаш гойтар) 2) Малаг1а поэтически г1ирс лелабу поэта г1алг1ай кхалнаьха оамалаш,г1улакхаш дувцаш?(Эпите-таш:хьинаре,кадай кулгаш,дика оамал,беркат долаш,ираз кхоллаш,вахар тоадеш дахаш да,сийлен т1ехье,никъ г1оза ба). Дустар : б1аьсте тоха зиза санна.Хоза рифма йолаш кхелла стихотворени я. 3) Малаг1ча дешашца йист хул из царга? (Хьамсара йижарий,хьамсара новкъостий ). 4) Фу белгалду цу тайпарча т1адерзаро?(Цун уж 1алаьмате боча хилар а,ма1ача наха нийсса - ший хьамсара новкъостий - цо царех лоарх1аш хилар а ). 5) Малаг1аш я вай кхалнахах йоахка дика оамалаш,г1улакхаш?Малаг1ча дешашца хьахьокх уж поэта? (Шоай дакъа д1а а лаьца,мехка доал деш ба,йоах,анаюхе са белгало яьлча, шоай къахьегам д1абола-бу,йоах,дика оамалаш йолаш,беркате болаш,ираз кхоллаш,вахар тоадеш,мехка сийлен т1ехье кхе-еш,хьаькъал долаш ба,йоах ) . 6) Мишта кхетаду оаш " сехка сийлен т1ехье кхееш " яхача дешай ма1ан? 7) Шоана бовзий цу тайпара кхалнах?Хьан ц1и яккха ловргдар шоана? Хьехархо: - Бераш,д1ахо вай ешаргья ви1ий ший наьнацара безам гучабоаккхаш йола стихот-ворени. Укх т1а хозача дешашца белгалъяьхай поэта дуне лехаш лелача з1амигача сага уйлаш.Вай шуца хьожаргда уж а наьнацара безам гойташ дола а дешаш белгал- даха. ( 1оеш ) - Мишта бувц во1о ший наьнацара безам? Малаг1ча дешашца хьагойт из поэта? - Маца нанна духьала вала лерх1аш ва из? - Малаг1ча дешашца гучайоах поэта з1амигача сага уйлаш? - Малаг1а дустараш леладу поэта?Малаг1а г1улакх кхоачашду цар? ( "Оалхазар мо пана ваьнна", "Б1ена леста ч1агарг санна" ). - Малаг1а эпитет кораяьй Ахьмада наьна дог белгалдеш?("д1айха дог") VI. Хьехархочо де-хой наьнацара безам кхебеш,кхалнаьха сийде а,уж ларх1а а дешархой 1омабеш д1ахо а болх д1абахьа мегаргба. - Бераш,вайна массанена ховш да кхалнах бусалба дино а беза лаьрх1а болга.Шоана хой в1алла а наьнацарча безамах лаьца дино дувцаш х1ама. - Новкъостий,вай даьшкара хьабоаг1аш болча багахбувцамо а 1омаду вай нана ларх1а кхалсага сий-де Геттара къаьгга гу из г1алг1ай кицашка.Шоана дагадоаг1ий цу тайпара кицаш?... VII Урока корта бар: - Мишта бувц Хамхоев А. вай заман кхалнах? - Мишта хила беза дезала ноаношцара безам,аьнна хет шоана Хамхоев А. стихаш йийшача? - Малаг1а ба цар керттера идейни чулоацам ? VIII Ц1аг1а : 1."Баркал ях аз шоана,кхалнах"-дагахьа 1омае. 2. Къахьегамах йола стихаш тахка,езаеннар шаьра еша 1омале. Урок № 54. |