Материалы международной научнопрактической конференции современная фармация
 Скачать 4.31 Mb.
|
|
Сапаева Л.У. Ташкентского фармацевтического института, Ташкент, Республика Узбекистан Конференция материалдары, 2021 176 Аминокислоты, обладая широким спектром фармакологического действия, придают другим веществам легкоусвояемую и безвредную форму, одновременно потенцируя их эффект. Однако до сих пор лекарственные растения не рассматриваются в качестве источника легкоусвояемой формы аминокислот в комплексе с другими фармакологически активными веществами с целью их использования при лечении ряда патологий [1-3]. В связи с этим нами проведены исследования по изучению аминокислотного состава растительного сбора “Фитофруфол”. Цель изучить аминокислотный состав растительного сбора “Фитофруфол”. Методы Выделение свободных аминокислот Осаждение белков и пептидов водного экстракта проводили в центрифужных стаканах. Для этого к 1 мл. исследуемого образца добавляли 1 мл. (точный объём) 20% трихлоруксусной кислоты (ТХУК). Через 10 минут осадок отделяли центрифугированием при 8000 об/мин. в течение 15 минут. Отобрав 0,1 мл. над осадочной жидкости, лиофильно высушивали. Анализ ВЭЖХ ФТК-производных аминокислот Синтез ФТК (фенилтиокарбомаил) производных свободных аминокислот проводили по методу Steven A., Cohen Daviel. Идентификацию ФТК-аминокислот проводят на хроматографе Agilent Technologies 1200 на колонке 75x4.6 mm Discovery HS C18. Раствор А М НС + 0,05% ТЭА рН 6,4, В. Скорость потока 1,2 мл/мин, поглощение 269 нм. Градиент % мин 1- 6%/0-2,5 мин 6-30%/2,51– 40 мин 30-60%/40, 1- 5 мин 60-60%/45,1–50 мин 60- 0%/50,1-55 мин. [4,5]. Результаты. Результаты определения представлены в таблице. Таблица - Аминокислотный состав растительного сбора “фитофруфол”. № Название аминокислоты Концентрация , мг/г 1 Аспарагиновая к-та (Asp) 0,150999 2 Глутаминовая к-та (Glu) 0,283989 3 Серин (Ser) 0,264835 4 Глицин (Gly) 0,144257 5 Аспарагин (Asp) 0,142967 6 Глутамин (Gln) 0,240261 7 Цистеин (Cys) 0,340517 8 Треонин (Thr) 0,161737 9 Аргинин (Arg) 0,128553 10 Аланин (Ala) 0,200779 11 Пролин (Pro) 0,322117 12 Тирозин (Tyr) 0,330767 13 Валин (Val) 0,181438 14 Метионин (Met) 0,729607 15 Изолейцин (IIe) 0,094166 16 Лейцин (Leu) 0,029318 17 Гистидин * (His) 0,132999 18 Триптофан (Trp) 0,106449 19 Фенилаланин (Phe) 0,037453 20 Лизин гидрохлорид (LyS HCl) 0,022769 Всего 4,045978 Примечание : * незаменимые аминокислоты. Заключение Как видно из приведенных данных, аминокислотный состав растительного сбора “Фитофруфол” представлен 20 аминокислотами, из которых восемь, отмеченных звёздочкой, являются незаменимыми. Среди обнаруженных аминокислот в количественном отношении преобладают метионин (0,729607 мг/г), цистеин (0,340517 мг/г), тирозин (0,330767 мг/г), пролин (0,322117 мг/г), глутаминовая кислота (0,283989 мг/г). Конференция материалдары, 2021 177 Список литературы 1. Дроздова, Т. И. Лупилина Аминокислотный состав травы икотника серого // Вестник ВГУ. - 2015. - № 1. – С. 125-128. 2. Кьосев ПА. Полный справочник лекарственных растений. - Москва ЭКС- МО-Пресс, 2001. - 990 с. 3. Лавренов В.К., Лавренова Г.В. Современная энциклопедия лекарственных растений. - Москва ОЛМА Медиа Групп, 2009. – 272 с. 4. Выделение и изучение аминокислотного состава белков из сои для получения конъюгатов для ИФА/Эшбоев Ф.Б. и др Universum: Химия и биология : электрон. научн. журн. – 2019. - № 11. 5. Юсупов Б.А., Муллажонова М.Т. Изучение аминокислотного состава плодов Дерезы обыкновенного (Годжи) - Lycium barbarum (L) Специальный выпуск научно-практического журнала “Фармация”.//Сборник материалов X Всероссийской научной конференции студентов и аспирантов с международным участием Молодая фармация - потенциал будущего. - Санкт-Петербург, 2020. – С. 157-159. ҒТАМБ 76.31.35 Ж 615.076:615.322 RHODIOLA SEMENOVII BORISS ШИКІЗАТЫНДАҒЫ БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ЗАТТАРДЫ АНЫҚТАУ Нурханова Г.Ж., Турсубекова Б.И., Ордабаева С.К. Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Шымкент, Қазақстан Rhodiola Semenovii Boriss (Семенов семізоты) – жасаңшөптер тұқымдасына жататын, тау бұлақтарының жағалауында өсетін көпжылдық шөптесін өсімдік, ол Шығыс Еуропа мен Азия елдерінің халы медицинасында кеңінен қолданысқа ие. Берілген өсімдіктің кең спектрлі фармакологиялық әсері оның құрамындағы фенолды гликозидтер, флавоноидтар, илік заттар, микроэлементтер, органикалық қышқылдар, эфир майлары, липидтер, терпеноидтар, көмірсулар және т.б. биологиялық белсенді қосылыстардың болуына байланысты [1-3]. Біздің зерттеулерімізде Rhodiola Semenovii Boriss құрамында фенолды гликозидтер, флавоноидтар, микро- және макроэлементтер, экстрактивті заттар бар екендігі анықталып, дә рілік өсімдік шикізаты биологиялық белсенді заттар бойынша стандартталды [4-6]. Семенов семізотының негізгі биологиялық белсенді заттарының бірі қармаушы және антиоксидантты, антигипоксиялық, фунгицидтік, антивирустық және т.б. қасиеттерге ие илік заттар болып табылады. Зерттеу мақсаты – Rhodiola Semenovii Boriss тамыр сабақтары мен тамырларындағы биологиялық белсенді заттар - илік заттарды анықтау. Материалдар және әдістер. Зерттеу объектісі ретінде Қазақстанның оңтүстік аймағында жаппай гүлдену мен жемістену кезеңінде дайындалып, ауалы-құрғақ жолмен кептіріліп, майдаланған Rhodiola Semenovii Boriss тамыр сабақтары мен тамырлары қолданылған еріткіштер және реактивтер «т.ү.т.» санатына жатады. Нәтижелер және талқылаулар. Шикізат құрамындағы илік заттарды идентификациялауүшін сапалық реакциялар жүргізілді. Алынған нәтижелер бойынша шикізат құрамында гидролизденетін илік заттар кездесетіні анықталынды. Сапалық талдауды жүргізу үшін жасалынған реакциялар: темір аммоний ашудасы ерітіндісімен, қорғасын ацетатымен сірке қышқылы қатысында, натрий нитритінің кристалдарымен хлорсутек қышқылы ерітіндісі қатысында илік заттардың өзі екендігін анықтауға қолданылды. Илік заттардың сандық мөлшерін анықтау. Шикізат құрамындағы илік заттардың сандық мөлшерін анықтау Р МФ жалпы қабылданған әдістемесіне сәйкес перманганатометриялық әдіс бойынша жүргізілді [7]. Тотықтырғыш-тотықсыздандырғыш Конференция материалдары, 2021 178 индикаторы ретінде 0,25 % индигосульфоқышқылы ерітіндісі қолданылды. Көк түстен сары түске ауысуы рН 11,6-14,0 интервалында жүреді. Зерттелінген шикізаттағы илік заттардың абсолютті құрғақ шикізатқа қайта есептегендегі қосынды мөлшері 10,01-18,23 % аралығында, минималды мөлшері 10,01±0,483% кем емес. Қорытынды. Қорыта айтқанда, шикізат құрамындағы илік заттардың өзі екендігі химиялық реакциялармен дәлелденіп, сандық мөлшерін анықтау перманганатометриялық ә діспен жүргізілді, олардың мөлшері 10 дан кем еместігі анықталынды. Зерттеулер нәтижесі УАНҚ жобасына енгізілді. Әдеб иеттер 1. Самылина И.А., Сорокина А.А. Атлас лекарственных растений и сырья. Уч. пос. по фармакогнозии. - Москва Авторская Академия, 2008. – С. 226-227. 2. Муравьев ДА. Золотой корень, корень родиолы//Фармакогнозия. – М Медицина, 1981. - С. 541-545. 3. Лекарства из растений/Кукенов М.К., Грудзинская Л.М., Беклемишев Н.Д. и др. - Алматы: Мектеп, 2002. – С. 130-132. 4. Нурханова Г.Ж., Турсубекова Б.И., Ордабаева С.К. Определение числовых показателей корней и корневищ Rhodiola Semenovii Вестник ЮКГФА. – 2015. - № 2 (71). – С. 105-108. 5. Нурханова Г.Ж. Rhodiola Semenovii Boriss тамыр сабақтары мен тамырларын фитохимиялық зерттеу және стандарттау. – Шымкент: ОҚМФА, 2016 – 109 б. 6. Нурханова Г.Ж., Ордабаева С.К., Турсубекова Б.И. Оңтүстік Қазақстанда өсетін Rhodiola Semenovii Boriss тамыр сабақтары мен тамырларындағы илік заттарды анықтау//Вестник ЮКМА. – 2019. - №3 (87) - Б. 20-23. 7. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Фармакопеясы/Т.1. – Алматы: «Жибек жолы», 2008. – 592 б. ҒТАМБ 76.31.35 Ж 543,544.5:546.14 8-БРОМ-3-МЕТИЛКСАНТИННІҢ ЗЕРТТЕУЛЕРІНЕ АРНАЛҒАН ХРОМАТОГРАФИЯЛЫҚ ӘДІСТЕМЕСІ Бидайбек Р.Н., Ордабаева С.К., Асильбекова АД, Сопбекова АО. Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Шымкент, Қазақстан Жаңа биологиялық белсенді қосылыстарды медицина тәжірибесіне енгізу үшін физика-химиялық қасиеттерін зерттеп, сапалық көрсеткіштерін стандарттап, уақытша аналитиакалық нормативтік құжат (УАНҚ) жобасын жасау қажет. Аналитикалық нормативтік құжаттарда дәрілік заттардың сапасын бақылауға көбіне физика-химиялық ә дістерді ұсынады. Себебі, бұл әдістертің спецификалығы, сезімталдығы, дәлдігі, дұрыстығы, қайталанғыштығы жоғары болып табылады [1-3]. 8-Бром-3-метилксантиннің хроматографиялық қасиеттерін зерттеу, осы субстанцияның сапасын бақылау үшін айтарлықтай сенімді сұйықтық хроматография ә дісін қолдануға мүмкіндік берді. Зерттеудің мақсаты. 8-Бром-3-метилксантин субстанциясының сапасын бақылауға арналған қайталанғыштығы және сезімталдығы жоғары сұйықтық хроматография ә дістемесін жасау. Зерттеудің әдістері мен материалдары. Жұмыста 8-бром-3-метилксантиннің стандартты үлгісі және зертханалық үлгілері (8-Br-3-MEX, CAS нөмірі 93703-24-3, РФ, сонымен қатар 3-метилксантин (Е CAS нөмірі 1076-22-8, РФ) субстанциялары; милливольтметр рН-150МА потенциометрі (НПО Измерительная техника, Ресей Федерациясы), сандық мөлшерін анықтау үшін «Sykam» (Германия) фирмасының сұйықтық хроматографы, «х.т.» және «т.д.т.» категориялы еріткіштер мен реактивтер қолданылды. Конференция материалдары, 2021 179 Хроматографиялық зерттеудің шарттары: S 7131 дегазаторы, S 2100 сорғысы насос, S 5200 автосамплері, Reprospher C18-DE бағанасы (250×4,6 мм, 5 мкм, S 4011 термостаты бағана температурасы 25ºC, S 3210 УК-детекторы: 280 нм толқын ұзындығында. Жылжымалы фазаны құрамына ионсыздандырылған су, метанол, мзды сірке қышқылы кіреді. Зерттеу тәжірибесі 65:35 қатынастағы ионсыздандырылған су жнем зды сірке қышқылы (0,1% көлемде), сонымен қатар метанол жнем зды сірке қышқылынан (0,1% көлемде) тұратын градиентті элюирлеу арқылы жүргізілді. Жылжымалы фазаны жылдамдығы 1мл/мин, енгізілетін сынаманың көлемі – 5 мкл. Статистикалық өңдеулер Statistica-Version 10 («StatSoft» компаниясы, АҚШ) бағдарламасы бойынша жасалынды. Зерттеудің нәтижелері және оларды талқылау. Зерттелетін бром- метилксантин субстанциясын хроматографиялық зерттеуде кері фазалы бағана қолданылды. Бағанадағы бөліну шарттарын таңдау жылжымалы фазаны оңтайлы құрамын және элюирлеу жылдамдығын анықтауды қамтиды. Жүйенің оңтайлы құрамын таңдау барысында градиентті элюирлеу үшін концентрациясы 65:35 қатынасынан тұратын ионсыздандырылған су жнем зды сірке қышқылы (0,1%), сонымен қатар метанол жнем зды сірке қышқылы (0,1%) еріткіштері таңдап алынды. Осы жылжымалы фазада зерттелетін заттың хроматографиялық шыңының симметриялық пішінін алуға қол жеткізілді. Ә дістеменің сызықтығы аналитикалық әдістемені қолдану аймағында бағаланды. Көрсетілген үлгідегі 50-350 нг/мл концентрациясы аралығына сай келетін бром- метилксантин ерітінділерін жоғарыда көрсетілген жағдайда хроматографирлейді. Зерттелетін субстанцияның сызықты регрессиялық графигінің корреляция коэффициенті r 0,9997 рады. Алынған нәтижелер бойынша сызықтық байланыстың сақталғаны байқалды. Әдістеменің дұрыстығы (дәлділігі) 8-Br-3-MEX субстанциясы модельді ерітіндісінің 200 нг/мл аналитикалық концентрациясын көпретті анықтауының нәтижелері бойынша 8- бром-3-метилксантиннің стандартты үлгісі қатысында жүргізілді. Модельді ерітінділерден субстанцияның орташа бөлініп шығу дәрежесі 97,90%-ды рады. Әдістеменің қайталанғыштығын анықтау үшін 9 сыналатын ерітінді дайындалды. Зерттеу барысында субстанция ерітінділерінің салыстырмалы қателігі ±0,44 % рады, сандық анықтауға жасалған ЖЭСХ әдістемесін валидациялау, оның сапасын сенімді бағалауға мүмкіндік берді. Қорытынды. Жаңа пурин туындысы 8-бром-3-метилксантин сапасын бақылауға арналған ЖЭСХ әдістемесі жасалды. рамы метанол-судан (35:65) тұратын жылжымалы фазасы әдістің селективтілігін қамтамасыз етті, 8-Br-3-MEX субстанциясының хроматографиялық шыңның ұсталу уақыты t 1 6,42±0,02 аралығында болды. Орташа нәтиженің салыстырмалы қателігі ± 0,44%, бұл әдістің қайталанғыштығы жоғары екенін дә лелдейді. Әдеб иеттер 1. Жаңа биологиялық белсенді пурин туындысының өзі екендігін анықтаудың спектрофотометриялық әдістемесін жасау/Бидайбек Р.Н., Ордабаева С.К., Халиуллин Ф.А.,Шарипов И.М.//Оңтүстік Қазақстан медицина академиясының хабаршысы. – 2018. - Т. VІІ , № 4 (84). –– Б. 136-137. 2. Жаңа биологиялық белсенді пурин туындысының сандық мөлшерін анықтаудың спектрофотометриялық әдістемесін жасау/Бидайбек Р.Н., Ордабаева С.К., Халиуллин ФА. т.б.//Научный и информационно-анлитический журнал Фармация Казахстана. - 2019. - № 1 (210). –– С. 17-20. 3. 8-Бром-3-метилксантин субстанциясын талдаудағы жұқа қабатты хроматография әдіст емесі/Ордабаева С.К., Бидайбек Р.Н., Шарипов ИМ, Жантуриев Б.М.// Международный профессиональный журнал Медицина. - 2019. - № 2 (200). – С. 24-28. Конференция материалдары, 2021 180 ҒТАМБ 76.31.35 Ж 543. 42.062:544.361.5 2,4,5-ҮШБРОМ-ИМИДАЗОЛДЫҢ ВАЛИДИР ЛЕНГЕН САНДЫҚ АНЫҚТАУ ӘДІСТЕМЕСІН ЖАСАУ Тлеуқабыл Д.Г., Ордабаева С.К., Асильбекова АД, Рахимов Е.А. Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Шымкент, Қазақстан Депрессия қазіргі уақытта психиатриялық және жалпы медициналық тәжірибеде негізгі мәселелердің бірі болып саналады. Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша депрессиядан 300 миллионнан астам адам зардап шегуде. Депрессиялық спектрдің бұзылуын емдеудің е көп таралған әдістерінің бірі антидепрессанттарды қолдану [1-3]. Жаңа антидепрессиялық қасиеті бар, 2,4,5-үшбром-имидазол туындысын Башқұрт мемлекеттік медицина университетінде (БММУ, Уфа, РФ) ФА. Халиуллиннің жетекшілік етуімен синтездеп алынған [4]. Қазіргі таңда синтезделген субстанцияның сапа көрсеткіштері зерттелініп, стандарттау кезеңін өтіп жатыр [5,6]. Зерттеудің мақсаты. 2,4,5-Үшбром-имидазол субстанциясының сандық мөлшерін анықтауға арналған қайталанғыштығы жоғары және қолжетімді спектрофотометрия ә дістемесін жасау. Зерттеудің әдістері мен материалдары. Жұмыста 2,4,5-үшбром-имидазол субстанциясы (БММУ, РФ, милливольтметр рН-150МА потенциометрі (НПО Измерительная техника, РФ, сандық мөлшерін анықтау үшін СФ-2000 спектрофотометрі, кюветалар, х (ОКБ Спектр, РФ) «х.т.» және «т.ү.т.» категориялы еріткіштер, қолданылды. Идентификация және сандық анықтау үшін нм толқын ұзындығы диапазонында зерттелінетін субстанцияның УК-спектрі өлшенді. Статистикалық өңдеулер STATISTICA- Version 10 («Stat-Soft» компаниясы, АҚШ) бағдарламасы бойынша жасалынды. Зерттеудің нәтижелері және оларды талқылау. 2,4,5-Үшбром-имидазолдың УК- жұтылу спектрі еріткіштегі ортаның рН мәніне байланысты. Зерттелетін субстанция УК- аймағында, нм толқын ұзындығында максималды жұтылу көрсеткішін қышқыл ортада (рН 2,14) көрсетті. Осыған байланысты сандық талдау үшін оңтайлы болып М хлорсутек қышқылы ерітіндісі таңдап алынды. Заманауи нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкес әзірленген әдістемеге валидация жүргізілді. Сызықтық тәуелділік r корреляция коэффициентімен және y=bx+a регрессия теңдеуімен сипатталады. 2,4,5-үшбром-имидазол үшін сызықты регрессионды графиктің х жағдайында корреляция коэффициенті r 0,9995 рады. Әдістеменің аналитикалық аймағы ретінде 0,008-0,04мг/мл концентрация аралығы қолданылды. Әдісте менің дұрыстығы субстанцияның зертханалық үлгілерінің талдау нәтижелері бойынша анықталады. Бөлініп шығу (регенерация) дәрежесінің орташа пайызы 99,86% рады. Зерттеу нәтижелері салыстырмалы қателік ±0,2138% екенін көрсетіп, әдістеменің Конференция материалдары, 2021 181 жоғары дәлдігін көрсетті. Орташа нәтиженің салыстармалы қателігі ±0,3812% рады, сондықтан жасалған әдістеменің қайталанғыштығы жоғары деңгейде екендігін дәлелдеді. Қорытынды. Жаңа биологиялық белсенді имидазол туындысының валидирленген сандық анықтау әдістемесі жасалды. Зерттеу нәтижесінде анықталған аналитикалық аймақта ерітіндідегі 2,4,5-үшбром- имидазолдың жұмысшы концентрациясы дұрыс дәлдігі мен қайталанғыштығы субстанцияның сапасын бағалауға сенімді болып табылды. Жасалған әдістеме зерттеліп отырған субстанцияның УАНҚ жобасына енгізуге ұсынылды. Әдеб иеттер 1. Михайлов Б.В. Депрессии как междисциплинарная проблема современной дисциплины // Арх. Психiатрii. - 2004. - Т. 10, № 1. - С. 182-187. 2. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы [Электронды ресурс / Ақпараттық бюллетень 22 наурыз ж. – Қолжетімділігі: еркін https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/depression,/ .(Шолу жасалған кн 17.10.2019). 3. Кукес В. Клиническая фармакология. - е. - М ГЭОТАР-Медиа, 2006. - 3500 экз. - ISBN 5-9704-0287-7. 4. Шарипов ИМ. Синтез и биологическая активность тиетансодержащих производных 4,5- дибромимидазола: Дис. … к-та фарм. наук 14.04.02 / Шарипов Ирик Мунирович. - Уфа, 2014. - 163 с. 5. Метод тонкослойной хроматографии в анализе субстанции 2,4,5-трибром-имидазола. /Тлеукабыл Д.Г., Ордабаева С.К., Асилбекова АД. и др. //Матер. межд. науч. конф, Современные состояние фармацевтической отрасли проблемы и перспективы. – Ташкент, 2020. – С. 150-151. 6. Идентификация нового производного имидазола спектральными методами анализа. /Тлеукабыл Д.Г., Ордабаева С.К., Шарипов ИМ. и др. :Матер. VI межд. науч. конф. мол. учи студ., инициированной Фондом Первого Президента Казахстана – Елбасы и ЮКМА Перспективы развития биологии, медицины и фармации. - 10-11 декабря 2020 г Вестник ЮКМА. – 2020. – Т. 5, № 4 (91). – С. МРНТИ 76.71.75 УДК 543.545.2 ОПРЕДЕЛЕНИЕ КАТИОНОВ ЩЕЛОЧНЫХ И ЩЕЛОЧНОЗЕМЕЛЬНЫХ МЕТАЛЛОВ В ЛЕКАРСТВЕННЫХ ПРЕПАРАТАХ МЕТОДОМ КАПИЛЛЯРНОГО ЭЛЕКТРОФОРЕЗА |