Материалы международной научнопрактической конференции современная фармация
 Скачать 4.31 Mb.
|
|
Цель разработать аргументированные методические подходы для оптимизации управления ассортиментом противогрибковых лекарственных препаратов для местного применения в работе фармацевтических организаций г. Алматы. Методы исследования и анализы, анкетирования, интервьюирования, экспертная оценка, маркетинговый анализ. Результаты. Нами изучен сегмент ПГЛП, представленных на современном фармацевтическом рынке Казахстана. Для исследования были выбраны ЛС из следующих групп по АТХ-классификации: D01A Противогрибковые препараты для местного применения, D01 Противогрибковые препараты для лечения заболеваний кожи. D01 Противогрибковые препараты для лечения заболеваний кожи зарегистрированных в государственном реестре Республики Казахстан за 2020 год- 152, D01A Противогрибковые препараты для местного применения за 2020 год- 50. Среди них капсулы, таблетки, для перорального применения - 55,08% ; суппозитории, таблетки и капсулы -10.14% для вагинального применения ; для инфузионных растворов - 4.83% ; для наружного применения (кремы, мази, гели, лаки, порошки, спреи, растворы, шампуни) - 29.95%. Противогрибковые мази, зарегистрированные в РК: 1. Торговое название- Клотримазол; Срок хранения 2 года Производитель Борщаговский ХФЗ НПЦ; Страна производитель Украина Дата регистрации 25.05.2018 ; Срок : 25.05.2023. 2. Торговое название- Розеофунгин -АС Срок хранения 3 года Производитель Промышленная микробиология Страна производитель Казахстан Дата регистрации 08.09.2017 ; Срок : 08.09.2022. 3. Торговое название- Бетадин; Срок хранения 3 года Производитель ЗАО Фармацевтический завод ЭГИС; Страна производитель Венгрия Дата регистрации 08.07.2015 ; Срок 08.07.2020. 4. Торговое название- Микосептин; Срок хранения 3 года Производитель Зентива к.с.; Страна производитель Чехия Дата регистрации 01.11.2016 ; Срок 01.11.2021. 5. Торговое название- Синафлан; Срок хранения 3 года Производитель АО "Нижфарм"; Страна производитель Россия Дата регистрации 10.10.2016 ; Срок 10.10.2021. Как мы видим, количество мазей составляет 2,1%. Зарегистрировано в государственном реестре Республики Казахстан г. 5 противогрибковых мазей, из них только 1 препарат «Розеофунгин-АС» является отечественным продуктом. Всего на рынке Казахстана представлены противогрибковые препараты 13 действующих веществ. 8 предприятий Казахстана производит ПГЛП 5 действующих веществ Итраконазол (капсулы «Микогал» производства Глобал Фарм СП ТОО, капсулы «Текназол®» производства Нобел Илач Санаи ве Тиджарет А. Ш, таблетки и раствор для перорального применения «Хитразол» производства Химфарм АО. Кетоконазол (таблетки «Кандазол» производства Глобал Фарм СП ТОО, таблетки «Кетазол» производства Химфарм АО. Тербинафин (таблетки и крем «Терфалин» производства Нобел Илач Санаи ве Тиджарет А. Ш. Флуконазол (капсулы и таблетки «Ерадиком» производства Куалити Фармацевтикал ПВ Лтд, капсулы «Микосан» производства Химфарм АО, капсулы «Флуконазол» производства Оболенское Фармацевтическое предприятие ЗАО, капсулы «Флуконазол- СВС» производства СВС-Фармация ТОО, капсулы «Флунол» производства Нобел Илач Конференция материалдары, 2021 222 Санаи ве Тиджарет А. Ш, капсулы «Флюконазол-Зерде» производства Ликонса С.А. Лабораториос). Клотримазол (таблетки вагинальные «Клотрим» производства Деново Импекс TOO, таблетки вагинальные «Клотримазол» производства Глобал Фарм СП ТОО). Заключение В настоящее время для лечения грибковых заболеваний доступны три класса противогрибковых препаратов азолы, полиены, и эхинокандины. Тем не менее, эти препараты являются статическими и токсичными, имеют узкий спектр активности, а также взаимодействуют с другими препаратами, такими как химиотерапевтические агенты и иммунодепрессанты. Ограниченное число доступных ПГЛП на рынке, их широкое использование стимулирует развитие лекарственной устойчивости, и, таким образом, актуальной является разработка новых классов противогрибковых препаратов. Рынок ПГЛП Казахстана является динамично развивающейся структурой. Его отличает качественное и количественное разнообразие, что является базой для повышения эффективности лечения больных микозами. Присутствуют позитивные тенденции по увеличению ассортимента ПГЛП производства Республики Казахстан. Структурный сдвиг на рынке в пользу отечественных препаратов позволяет надеяться, что противогрибковые средства станут более доступными. Поэтому основной задачей стоит разработка новых оригинальных противогрибковых препаратов отечественного производства. МРНТИ 76.31.29 К ВОПРОСУ ПРОФИЛАКТИКИ АКУШЕРСКИХ КРОВОТЕЧЕНИЙ ПРИ СИНДОМЕ ПЕРЕРАСТЯНУТОЙ МАТКИ Абдуллаева Л.С., Сафаров АТ. Самаркандский государственный медицинский институт, Самарканд, Узбекистан Введение Акушерские кровотечения в настоящее время остаются актуальной проблемой современнрй медицины , несмотря на наличие множества профилактических мероприятий. Кровотечения приведении родов и операции кесарево сечение являются ведущей причиной материнской заболеваемости и смертности. Это грозное осложнение часто наблюдается при синдроме перерастяжения матки, которое возникает при крупном плоде (масса плода более 3800 гр, многоплодии, многоводии, а также при затянувшихся родах. Учитывая данные обстоятельства практические врачи акушеры-гинекологи приведении родов либо оперирующие при синдроме перерастяжения матки прибегают к проведению профилактических мер путем введения утеротонических препаратов, таких как окситоцин, метилэргометрин, простогландин и т.д. Некоторым родильницам продолжают в последовом и послеродовом периодах. В последнее время с целью эффективного предупреждения кровотечения приведении родов и операции кесарево сечение стали применять утеротонический препарат Пабал (карбетоцин), который является агонистом окситоцина и обладает продолжительным действием. Пабал удачно связывается с рецепторами окситоцинагладко-мышечных клеток миометрия, стимулирует ритмические сокращения матки, увеличивает частоту сокращений, которые уже начались и повышает тонус мышц матки. Цель оценить эффективность профилактических мер путем введения утеротонического препарата Пабал при операции кесарево сечение. Конференция материалдары, 2021 223 Материал и методы исследования. Учитывая фармакологически еособенности данного препарата нами было применено введение Пабала при операции кесарево сечение и ведение родов через естественные родовые пути у 35 беременных с синдромом перерастяжения матки при многопладии и крупных плодах в 2020 году. Крупный плод имел место у 27 женщин , многоплодие – у 8 . Результаты Преждевременные роды при многоплодии были у 5 женщин в сроке 34-35 недель беременности. У женщин с крупным плодом 22 пациентки были повторнородящие, масса плода составила 4100-4800 гр. Беременные с многоплодием были госпитализированы в отделение патологии беременных согласно направлению женских консультаций. Операция кесарево сечение была проведена 5 беременным с многоплодием и 23 женщинам с крупным плодом с диагнозом тазо-головная диспропорция. Перепарат Пабал вводили однократно 1 мл. (100 мкг) вовремя операции после извлечения ребенка в последовом периоде. После введения препарата отделение и выведение последа происходило в течении 1,5-2 минуты самостоятельно без дефекта. Матка сокращалась хорошо. При родах через естественные родовые пути карбетоцин также вводился однократно после рождения ребенка в последовом периоде. Матка дала видимую ретракцию и послед был извлечен активным способом без окситоцина. Объем кровопотери как при кесаревом сечении составил в пределах 500-600 мл, при родах через естественные родовые пути около 250-300 мл. Послеоперационные и послеродовые периоды протекали гладко, традиционно. Повторного введения Пабала не проводилось. Сокращение матки проходило удовлетворительно, осложнений не отмечено. Заключение Таким образом, утеротонический препарат Пабал является приемлемым препаратом при синдроме перерастяжения матки. Эффективное пролонгированное сокрощение матки способствует профилактике кровотечения. МРНТИ 76.31.29 УДК 615.21/.26 615.038 ЕРКІН РАДИКАЛДАР ӘСЕРІН БЕЙТАРАПТАНДЫРАТЫН АНТИОКСИДАНТ-МЕТОКСИЛДІК СТИЛБЕН Таржанова Д.Ш., Аралбай Ә.Ә., Ділдашова М, Орынғалиев НА. Астана Медицина Университеті» КеАҚ, Нұр-Сұлтан, Қазақстан Кіріспе. Қатерлі ісік-бұл жасушалардың біреуінің өзгеруі нәтижесінде жасушалардың бақылаусыз өсуі мен таралуы. Қалыпты жасушаның ісікке айналуы көп сатылы процесс болып табылады, көбінесе қоршаған тіндерде ісіктердің көбеюімен және алыс органдарда метастаздардың пайда болуымен бірге жүреді. Онкологиялық аурулар Қазақстанда және бүкіл әлемде қоғамға үлкен сер ететін патологиялардың бірі болып табылады.Статистикалық мәліметтер бойынша жыл сайын ә лемде: 2 миллион адам обыр дертінен аза табады,рактың барлық формаларымен 10-20 миллион адам ауырады,шамамен жер шарының 1/3 тұрғындары, шамамен (ТМ)= 2 миллиард, обыр ауруымен аурырады,саонымен қатар обыр ауруымен ауырғандардың 75% - жастар жнее бекке жарамды жастағы адамдар (15-40 жас). Бұл з кезегінде мемлекет экономикасына кері сер етеді Сонымен қатар,әлемде қартаюды бәсеңдететін және адамның өмір сүру ұзақтығын арттыратын тиімді дәрілік препараттарды зерттеп табу 21-ші ғасырдың е актуалды мә лелерінің біріне айналды. 2021 жылға әлем бойынша күтілетін өмір сүру ұзақтығы Б Конференция материалдары, 2021 224 нұсқасы бойынша 67,2 жасты (ерлер үшін 65,0 және әйелдер үшін 69,5) және ОББ нұсқасы бойынша 66,57 жасты (ерлер үшін 64,52 және әйелдер үшін 68,76) құрайды.Осы көрсеткішті жоғарылату әлем ғалымдарының алдына қойған е айқын мақсаттарының бірі болып отыр. Зерттеу жұмысының мақсаты. Қазіргі таңда кеңге анат жайған обыр ауруын(рак)емдеу жолдарын жақсарту арқылы жыл сайын обыр ауруынан аза табатын адамдардың санын азайту жәнеде өсімдіктерде табиғи жолмен синтезделетін фитоалексинді химиялық жолдарды қолдана отырып алып,21-ғасырдың е өзекті мәселелерінің бірі-адам өмірін ұзарту мәселесіне альтернативті жол ұсыну.Антиоксидант болып табылатын метоксилдік стилбеннің көмегімен адам өмірін едәуір ұзарту. Зерттеу материалдары мен әдістері. Зерттеу объекті ретінде ресвератрол негізге алынып,химиялық анализдік технологиялар :Ядролық магниттік резонанс (ЯМР),Хроматография түрлері, Масс спектроскопия көрсеткіштері қолданылды. Нәтижелер және оларды талқылау. Стильбен ос байланысты екі бензол сақинасынан құралған байланыс болып табылады.Бұл байланыс түрі табиғи өнім түрі ретінде көп таралмаған,дегенімен стильбен рт рлі өсімдіктерден алынады жнет рлі заттар құрамында аздаған мөлшерде болады. Шарап пен өнімдердегі резвератролдың мөлшері Резвератролдың дереккөздері Резвератролдың мөлшері(мг/л) Қызыл шарап 2-ден 12,5-ке дейін А шарап тенге дейін Мускат жүзім шарабы 40-ге дейін Пино Нуар жүзім шарабы 13-ке дейін Қызыл жүзім 1,25-ке дейін Арахис жаңғағы (чашка) 0,25-ке дейін Жаңғақ майы (чашка) 0,15-ке дейін Табиғи стильбендік қосылыстардың бірі ресвератрол . Ресвератрол-кейбір өсімдіктердегі экстримді факторларға(төмен температура немесе белсенді ультракүлгінді ә серлерге) жауап ретінде синтезделетін фитоалексин болып табылады.Ресвератролдың химиялық формуласы - 3,5,4'-тригидрокси-транс-стильбен. Кейбір зерттеулер барысында ресвератролдың геропротекторлы, яғни антиоксидантты эффектері байқалған. Америкалық биолог Дэвид Синклер зерттеуі(David Sinclair, Harvard Medical School). Ресзвераторолды алмастырушы метоксилдік стилбенді химиялық жолмен алу этаптары: Конференция материалдары, 2021 225 H 3 CO 84 85 OCH 3 95,105,106-ны 99-дың орнына қою арқылы біз соңғы өнімнің изомерлерін аламыз. CH 2 OH 95 CH 2 OH 105 OCH 3 CH 2 OH 106 H 3 CO Алынған 84,85 қосындылардың алынуы қажет көрсеткіштері: Е) -3-метокси стилбен 84: δ H (300 MHz, CDCl 3 ): 3.89 (3H, s, C-3-OCH 3 ) , 6.86 (1H, ddd, J = 8.1, 2.7, 0.9 Hz H-4), 7.09 (1H, t, 2.1 Hz, H-2), 7.10 (1H, d, J = 16.5 Hz, H-β), 7.16 (1H, d, J = 1.2 Hz, H-6), 7.16 (1H, d, J = 16.5 Hz, H-α), 7.28 (1H, m, H-4'), 7.31 (1H, m, H-5), 7.39 (2H, dd, J = 7.2, 1.8 Hz, H-3'/5'), 7.56 (2H, dd, J = 1.8, 7.2 Hz, H-2'/6'). δ C (75.5 MHz, CDCl 3 ): 55.2 (3-OCH 3 ), 111.7 (C- 2), 113.3 (C-4), 119.2 (C-6), 126.5 (C-2'/6'), 127.7 (C-4'), 128.6 (C-α), 128.7 (C-3'/5'), 129.0 (C- β), 129.6 (C-5), 137.2 (C-1'), 138.8 (C-1), 159.9 (C-3); HR-EIMS: m/z 210.1047 [M] + (38.24 %), 165.0670 (100 %). (Z) -3-метокси стилбен 85: Конференция материалдары, 2021 226 δ H (300 MHz, CDCl 3 ): 3.68 (3H, s, C-3-OCH 3 ), 6.61 (1H, d, J = 12.6 Hz, H-β), 6.66 (1H, d, J = 12.6 Hz, H-α), 6.82 (3H, m, H-4/2/6), 7.17 (1H, m, H-4'), 7.23 (5H, m, H-3'/5'/2'/6'/5). δ C (75.5 MHz, CDCl 3 ): 55.0 (3-OCH 3 ), 113.3 (C-2), 113.7 (C-4), 121.5 (C-6), 127.1 (C-4'), 128.2 (C- 2'/6'), 128.9 (C-3'/5'), 129.2 (C-5), 130.1 (C-α), 130.5 (C- β), 137.2 (C-1'), 138.5 (C-1), 159.9 (C- 3); HR-EIMS: m/z 210.1047 [M] + (38.24 %), 165.0670 (100 %). Қорытынды Жоғарыды көрсетілген барлық зертханалық жұмыстарды орындай отырып,біз алынған метоксилдік стилбен дәрісін төмендегідей мақсаттарды қолдана аламыз: - концерогенездік және обыр ауруын емдеу үшін(ингибиторлық қасиетінің көмегімен); - адам өмірін ұзарту үшін(Болжамалы түрде 150-200 жас,антитоксиданттық қасиетінің көмегімен); - тұмау мен инфекциялы ауруларды емдеу үшін(ингибиторлық қасиетінің көмегімен); - адам ағзасында күнделікті өмірде жүріп жатқан метаболизм прицессін жеделдету үшін. Метоксилді стилбенді қолдана отырып біз жыл сайын ұлғайып,кеңейіп бара жатқан обыр ауруын бәсеңдету арқылы,мыңдаған адамдардың өмірлерін сақатап қала аламыз. ( Қатерлі ісік ауруларынан аурушандық деңгейі 100 мы адамға есептегенде 2015 жылдың 5 айында дан 2016 жылдың осы кезеңінде 58,8-ге дейін өсті ). ҒТАМБ 76.31.31 ӘОЖ 541.128; 541.13 ГОРМОНДЫ БЕЛСЕНДІЛІГІ БАРД РІЛІК ӨСІМДІКТЕРДІҢ ҚОЛДАНУ ҚАУІПСІЗДІГІ Атымтайқызы А, Ізтілеу НС, Утемисова З.Р. Астана медицина университеті» КеАҚ, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Кіріспе. Гормоналды белсенділігі бард рілік өсімдіктерді қолдану қауіпсіздігі мәселелері талқыланады. Гормоналды жүйенің жұмысының бұзылуына әкелетін кеңінен қолданылатын дәрілік өсімдіктер үшін көрсеткіштер, қарсы көрсеткіштер, жағымсыз реакциялар анықталды. Дәрілік өсімдіктердің минералокортикоидты, кортикостероидты, окситоцин тәрізді, антиандрогендік белсенділігіне байланысты жағымсыз реакциялар туралы деректер келтірілген. Фитоэстрогендердің сер ету механизмдері егжей-тегжейлі сипатталған. Жұмыстың мақсаты. Гормоналды белсендігілі бард рілік өсімдіктерді зерттеу, олардың жағымсыз реакцияларын анықтау. Зерттеу әдісінің материалдары. Зерттеу объектісі ретінде дәрілік өсімдіктер, дә рілік өсімдік шикізаттары және дәрілік өсімдік шикізаттарынан алынған биологиялық белсенді қосылыстар. Нәт ижелер мен талқылаулар. Қазіргі уақытта әртүрлі гормоналды жағымсыз реакцияларды (Ж) тудыратын 40-тан астам дәрілік өсімдіктер (Д) белгілі. Гормондық белсенділігі бар Д негізінде дәрілік заттар (ДЗ), сондай-ақ биологиялық белсенді қоспалар (ББҚ) өндіріледі. Кейбір өсімдіктер тамақ өнеркәсібінде кеңінен қолданылады. Гормондық белсенділігі белгіленген Д тізбесі 1-кестеде келтірілген. In vitro және in vivo зерттеулері барысында Pimpinella anisum, Trigonella foenum- graecum, Verbena officinalis сияқты өсімдіктердің гормоналды белсенділігі анықталды. Конференция материалдары, 2021 227 Женьшеньнің, африкалық пигеумнің, сырғымалы сереноаның, жала мия, соя, құлмақ, тікенді элеутерококктың гормондық белсенділігі жануарлар экспериментінде де, клиникалық зерттеулерде де белгіленген [1,2]. Кейбір Д етеккір циклінің әртүрлі бұзылыстарын тудырады, бұл олардың гормоналды белсенділігінің дәлелі. Менструальдық цикл - күрделі физиологиялық процесс, гипоталамус құрылымы ризилинг гормондарын, гипофизді шығарады; эстрогендер мен прогестерондар шығаратын ганадотропты гормондар мен аналық бездерді шығарады. Д қабылдаудан туындаған етеккір циклінің бұзылуы негізінен олардың эстрогендік белсенділігіне байланысты деп саналады. Бүгінгі таңда шамамен 20 Д етеккір өзгеретіні белгілі, олар 2-кестеде келтірілген. 1 -кесте - Гормоналды белсенділігі бард рілік өсімдіктер. Дәрілік өсімдік Дәрілік өсімдік шикізаты Гормоналды белсенділігі Pimpinella anisum жемісі Эстрогенді Asclepias tuberose тамыры Эстрогенді Verbena officinalis шөбі Окситоцин тәрізді Murica cerifera қабығы Минералокортикоидты Harpagophytum Procumbens түйнегі Окситоцин тәрізді Panax ginseng тамыры Кортикостероидты, Эстрогенді Trifolium pretense гүлі Эстрогенді Trigonella foenum-graecum тұқымы Окситоцин тәрізді Pygeum africanum қабығы Антиандрогенды Vitex agnus-castus жемісі Пролактин секрециясының бәсеңд еуі Sarothamnus scoparius гүлі Окситоцин тәрізді Serenoa repens жемісі Антиандрогенды Glycyrrhiza glabra тамыры Минералокортикоидты Glycine soja тұқымы Эстрогенді Ferula as-foetida тамыры Эстрогенді Humulus lupulus жеміс шоғыры Эстрогенді Cimicifugai racemosa Тамыры тамырсабақтарымен Эстрогенді Eleutherococcus senticosus Тамырсабақтары мен тамыры Минералокортикоидты, Эстрогенді 2-кесте - Менструальдық бұзылыстарды тудыратын дәрілік өсімдіктер. Дәрілік өсімдік Дәрілік өсімдік шикізаты Ballota nigra шөбі Gentiana lutea тамыры Angelica archangelica тамыры Commiphora sp.Jacq. смоласы Mentha piperita жапырақтары Calendula officinalis гүлі Capsella bursa-pastoris шөбі Petroselinum crispum жапырақтары, тұқымы,тамыры Tanacetum vulgare гүлі Leonurus cardiaca шөбі Agrimonia eupatoria шөбі Rosmarinus officinalis жапырақтары Chamomilla recutita гүлі Apium graveolens жемісі Thymus vulgaris шөбі Achillea millefolium гүлі Phytolacca americana тамыры Centella asiatica шөбі Salvia officinalis жапырақтары Конференция материалдары, 2021 228 3-кесте - Окситоцин белсенділігі бард рілік өсімдіктер. Дәрілік өсімдік Дәрілік өсімдік шикізаты Verbena officinalis шөбі Harpagophytum procumbens тамыры Trigonella foenum-graecum тұқымы Sarothamnus Гл шоғыры Гормоналды белсенділігі бар өсімдіктерден гормоналды бұзылулардан туындаған ауруларды емдеу үшін дәрі-дәрмектер өндірісінде тек пигеум, сереноа және цимицифуга қолданылады. Қалған ДӨ-дің гормоналды белсенділігі жағымсыз реакция ретінде қарастырылады. Сонымен, окситоцин тәрізді белсенділігі бар өсімдіктер түсік түсіретін ә серге ие; кортикостероидты белсенділігі бар Дан қысымын жоғарылатады және электролиттердің теңгерімсіздігін тудырады; эстрогендік белсенділігі жоғары өсімдіктер етеккір циклінің бұзылуына және тромбоэмболиялық асқынуларға әкелуі мүмкін. Бірқатар дәрілік өсімдіктер окситоцин тәрізді белсенділікке ие (3-кесте). Бұл өсімдіктердің белсенді қосылыстарының түсік түсіретін әсері жатырдың тегіс бұлшықетіне ынталандырушы сер етеді және миометрияның жиырылу белсенділігі мен тонусын жоғарылатады. Гормоналды белсенділігі бар Д арасында эстрогендік әсері бар өсімдіктер басым. Өсімдіктердің эстрогендік белсенділігі туралы алғашқы жарияланымдар ХХ ғасырдың 50- ші жылдарының басында пайда болды. 1951 жылы Австралиялық химиктер Bradbury және White қойлардағы бедеулік эпидемиясының себебін анықтады-беде құрамындағы изофлавон генистеин. Кейінірек генистеин және эстрогендік белсенділігі бар баса қосылыстар (фитоэстрогендер) жоңышқа, соя, құлмақ және баса өсімдіктерден бөлінді. Қазіргі уақытта дан астам фитоэстрогендер сипатталған; химиялық құрылымы бойынша олар стероидтар емес, бірақ химиялық қосылыстардың әртүрлі кластарына жатады (изофлавоноидтар, флавоноидтар, стилбендер, лигнандар). Барлық фитоэстрогендер α - және эстроген рецепторларымен байланысады, бірақ оларға байланысты айтарлықтай ерекшеленеді. Кейбір фитоэстрогендер жатырда, ст безінде, аналық безде және бүйректе орналасқан α-рецепторлармен, басқалары негізінен простатада, өкпеде, сүйек тінінде, мида, сондай - а жатыр мен аналық безде орналасқан β – рецепторлармен белсенді байланысады. Клиникада фитоэстрогендерді қолданудың жалпы көрсеткіштері менопауза белгілері мен контрацептивтік әсерді жеңілдету мүмкіндігі болып табылады. Фитоэстрогендер және синтетикалық эстрогендер ЖР туғызады: канцерогенді сер (ст безі, жатыр және жануарлардағы баса дам шелерді ісіктері), әйелдерде ст безі және жатыр ісіктерінің даму қаупін арттырады, қанның ю жүйесіне сер етеді [3, 4]. Қазіргі уақытта құлмақ ( Humulus lupulus ) жемістерінен оқшауланған 8- пренилнарингенин (8-ПН) е белсенді фитоэстроген болып саналады. Құлмақтың гормоналды белсенділігі өткен ғасырда белгілі болды. Содан кейін құлмақ жинайтын ә йелдерде етеккірдің бұзылуы туралы алғашқы хабарламалар пайда болды. Қазіргі уақытта 8-ПН эстрогендік белсенділігі Жануарлар тәжірибесінде де, клиникада да зерттелген. Егеуқұйрық жатырының эстрогендік рецепторларындағы in vitro зерттеулерінде 8 - ПН β-рецепторларға қарағанда α-рецепторлармен белсенді байланысатыны анықталды. 8-ПН белсенділігі бойынша генистеиннің эстрогендік белсенділігінен 100 есе артық. 8-ПН эстрогендік әсері эстрогендік рецепторлардың антагонисті арқылы толығымен бұғатталады. Эксперимент сонымен қатар 8-ПН антиандрогендік белсенділікке ие екендігі анықталды. Егеуқұйрықтардағы тәжірибелерде 8-ПН жануарлардың жыныстық мінез-құлқына кедергі келтіретіні атап өтілді [5,6]. Менопауза симптомдарын емдеуде 8-ПН қолдану тиімділігі 6 және 12 апта ішінде байқалған, 67 әйелде плацебо бақыланатын зерттеулерде дәлелденген. 8-ПН 100 және 250 мкг капсулаларда тағайындалды. 8-ПН белсенділігін бағалау Купперман индексі бойынша Конференция материалдары, 2021 229 жүргізілді, оған менопаузаның 10-нан астам белгілері (субдепрессия, қынап шырышты қабығының құрғауы, тахикардия және т.б.) кіреді. Белгілі болғандай, 8-ПН менопауза симптомдарын әлсіретеді, ал 8-ПН әсері препараттың дозасына байланысты емес. 250 мкг дозада 8-ПН әсері 100 мкг дозаға қарағанда тек 5-10% ерекшеленді [6]. Адама засына 8-ПН қабылдау тек Дж не құлмақ сығындысы бар диеталық қоспаларды қабылдау кезінде ғана емес, сонымен қатар сырамен бірге жүреді [5,7]. Мысалы, АҚШ-та күніне 1 адамға сыраны тұтыну 225 мл құрайды , бұл 3,3-тен 54 мкг 8- ПН (сыраның түріне байланысты) қабылдауды қамтамасыз етеді. АҚШ-тағы 1 литр сыраның орташа мөлшері шамамен 30 мкг құрайды : минималды мөлшері - 1 литрде 8 мкг, бірақ кейбір сорттарда 69, 100 және тіпті 240 мкг. Сыраны тұтыну ауқымын және оның кейбір сорттарында 8-ПН жоғары мөлшерін ескере отырып, фитоэстрогендердің адам денсаулығына сер ету қаупі туралы мамандардың пікірімен келісуге болады. Бұл қауіпті алғаш рет сыра мен соя өнімдеріндегі генистеиннің 8-ПН мазмұнын зерттеген жапон ғалымдары негіздеді. Олар фитоэстрогендердің жыныстық функциялардың төмендеуі, белсіздік дамуы, эстрогенге тәуелді ісіктердің су қаупінің жоғарылауы сияқты қауіпті әсерлерін атап өтті [1]. Сырадағы және баса да бірқатар өнімдердегі фитоэстрогендердің құрамына мониторинг жүргізу қажеттілігі туралы пікір айтылады [7- 10]. Бұл дәрілік заттардың, диеталық қоспалардың және сыраның, сондай - а соя негізіндегі өнімдердегі генистеиннің құрамына кіретін құлмақ сығындысындағы 8-ПН мөлшері бойынша шекті рұқсат етілген концентрацияны жасауға мүмкіндік береді. Осындай шекті рұқсат етілген концентрацияны бұрыннан мия тамыры негізінде жасалынған ДЗ және биологиялық белсенді қоспаларға, сондай-ақ бірқатар тағам өнімдерге тағайындалған. Мия тамырынан алынған препараттар қақырық түсіргіш ретінде және асқазан жарасын емдеу үшін қолданылады. Орташа дозасы глицирризин қышқылына қайта есептегенде 60-250 мг құрайды. Дәрігердің кеңесінсіз қабылдау курсы 4-6 аптадан аспауы керек. Ұсынылған дозалардың ұлғаюымен және за қабылдаумен жанама әсерлер байқалуы мүмкін: гиперальдостеронизм (ан қысымының жоғарылауы, электролиттердің теңгерімсіздігі), энцефалопатия, бұлшықет әлсіздігі, ретинопатия, жүрек қызметінің бұзылуы. Осы жағымсыз реакциялардың негізінде гидрокортизонды (кортизолды) белсенді емес кортизона айналдыратын 18-гидрокситероиддегидрогеназа ферментінің белсенділігін глицирризин қышқылының бәсеңдетуі жатыр [11]. Мия кондитерлік өнімдер мен сусындарды өндіру үшін тамақ өнеркәсібінде кеңінен қолданылады. АҚШ пен Еуропада өнімдер мен сусындардағы глицирризиннің құрамына шекті рұқсат етілген концентрация енгізілді. FDA және ДДСҰ мәліметтері бойынша глицирризин үшін шекті рұқсат етілген концентрациясы күніне 100 мг құрайды. Қазіргі уақытта АҚШ - та қолданылып жүрген нормативтер бойынша глицирризинді е көп тұтыну тәулігіне 3,6 мг/кг аспауы тиіс. Алайда, АҚШ - тағы кейбір мамандар мия тамырын тұтынуды талдау негізінде глицирризиннің е жоғары тәуліктік дозасын тәулігіне 0,229 мг/кг-ға дейін төмендету қажет деп санайды [12]. Қорытынды. Гормоналды белсенділіктің болуы дәрілік өсімдік препараттарын за уақыт қолдануға және олардың кейбіреулері үшін шекті рұқсат етілген концентрация нормаларына шектеулерді енгізуді талап етеді. 1 - кестеде (сереноа, пигеум және цимицифугадан баса) және 2 - кестеде көрсетілген дә рілік өсімдіктердің "гормондық" жағымсыз реакцияларының жиілігі мен айқындылығын төмендету үшін осы Д негізінде жасалынған дәрілік препараттардың қабылдау курсының ұзақтығын шектеу орынды болып табылады. Әдеб иеттер 1. Chadwick L.R., Pauli G.F., Farnsworth N.R. The pharmacology Humulus lupulus (hops) with an emphasis of properties. // Phytomedicine. - 2006. - V. 13. - P. 119–131. 2. Phytoestrogens: recent developments/Cos P., De Bruyne T., Apers S. et al. // Planta Med. - 2003. - V. 69. - P. 589–599. Конференция материалдары, 2021 230 3. Barnes J., Anderson L., Phillipson J. Herbal medicines, 2002. 2ed. 4. European Scientific Cooperative on Phytotherapy (ESCOP) monographs. 2003. 2ed. 5. Miligan S.R., Kalita J.C., Picock V. Oestrogenic activity of the hop phyto- estrogen 8-preniylnaringenin. // Reproduction. - 2002. - V. 123. - P. 235–242. 6. Antiandrogenic activity of the phytoestrogens naringenin,6-(1,1-dimethylallyl)naringenin and 8- preniylnaringenin./Zierau O., Morrissey C., Watson R.W., Schwab P. // Planta Med. - 2003. - V. 69. - P. 856–858. 7. Experimental evidence of the anaphrodisiac activity of Humulus lupulus in naïve male rats./Zanoli P., Zavatti M.,Rivasi M., Benelli A. // J. Ethnopharmacol. -2009. - V. 125. - P. 36–40. 8. PDR for Herbal Medicines/ 2004. 3 ed. 9. Analysis of estrogenic activ- ity of foodstuffs and cigarette smoke condensates using a yeast estrogen scrieening method./Takamura-Enya T., Ishihara J., Tahara S., Goto S. //Food Chemical Toxicology. - 2003. - V. 41. - P. 543–550. 10. Zanoli P., Zavatti M. Pharmacognosic and pharmacological profile of Humulus lupulus.// J. Ethnopharmacol. - 2008. - V. 116. - P. 383–396. 11. A first prospective, randomized, double-blind, placebo controlled stady on the use of standardized hop extract to alleviate menopausal discomforts./Heyerick A., Vervarcke S., Depypere H. et al.// Maturitas. - 2006. - V. 54. - P. 164–175. 12. Miligan S.R., Kalita J.C., Picock V. Oestrogenic activity of the hop phytoe- strogen in hops (Humulus lupulus) and beer. //J. Clin. Endorinol. Metabol. - 1999. - V. 83. - P. 2249–2252. |