ринолалия. Ринолалия Сессия Жауаптары. Оп 6B01901 Дефектология
 Скачать 310.21 Kb.
|
|
Ринолалияның мәнін және оның формаларын ашыңыз Ринолалия - сөйлеу аппаратының құрылымы мен жұмысындағы ақаулардан туындаған артикуляция мен дауыстың қалыптасуының бұзылуы. Ринолалия дыбыс айтылуының өрескел бұрмалануымен, дауыссыз және дауысты дыбыстардың мұрындық болуымен, фонематикалық процестер мен жазбаша сөйлеудің екінші реттік бұзылуымен, сөйлеудің лексикалық және грамматикалық жағының дамымауымен сипатталады. Ринолалия үш түрде көрінеді - ашық, жабық және аралас, этиологиясы бойынша ол органикалық және функционалды болуы мүмкін. • Ашық ринолалия мұрын мен ауыз қуысы арасында тұрақты ашық байланыстың болуымен сипатталады, бұл сөйлеу кезінде мұрын және ауыз арқылы бір мезгілде ауа ағынының еркін өтуін және фонация кезінде мұрын резонансының пайда болуын тудырады. • Жабық ринолалия мұрын арқылы ауа ағынының шығуына кедергі болатын кедергінің болуымен байланысты. Анатомиялық кедергінің орналасу деңгейіне байланысты (мұрын қуысы немесе мұрын-жұтқыншақ) сәйкесінше жабық алдыңғы және жабық артқы ринолалия бөлінеді. • Мұрынның бітелуімен және палатофарингеальды сақинаның жеткіліксіздігімен аралас ринолалия туралы айтады. Бұл жағдайда мұрындық дыбыстардың жетіспеушілігі және мұрындық дауыс ырғағы байқалады. Определите строение и функции мягкого и твёрдого нёба. Твердое небо образовано небными отростками верхнечелюстных костей и горизонтальными пластинками небных костей. Оно занимает передние 2/3 неба. По срединной линии твердого неба проходит небный шов, от которого отходит несколько поперечных складок, имеющих максимальную выраженность у детей. Мягкое небо составляет 1/3 неба и располагается позади твердого. Мягкое небо образовано небным апоневрозом и мышцами. Само мягкое нёбо представляет мышечное образование. Передняя треть его практически неподвижна, средняя наиболее активно участвует в речи, а задняя — в напряжении и проглатывании. При подъеме мягкое нёбо удлиняется. При этом наблюдается истончение его передней трети и утолщение задней. Мягкое нёбо анатомически и функционально связано с глоткой, нёбно-глоточный механизм участвует в дыхании, глотании и речи. При дыхании мягкое нёбо опущено и частично прикрывает отверстие между глоткой и полостью рта. При глотании мягкое нёбо натягивается, поднимается и приближается к задней стенке глотки, которая соответственно движется навстречу и вступает в контакт с нёбом. Одновременно сокращаются и другие мышцы: языка, боковых стенок глотки, ее верхнего сжимателя. Жұмсақ және қатты таңдайдың құрылысы мен қызметін анықтаңыз. Қатты таңдай жоғарғы жақ сүйектерінің таңдай өсінділері мен таңдай сүйектерінің көлденең пластинкаларынан түзіледі. Ол таңдайдың алдыңғы 2/3 бөлігін алып жатыр. Қатты таңдайдың ортаңғы сызығы бойымен таңдай тігісі өтеді, одан бірнеше көлденең қатпарлар созылады, бұл балаларда айқын көрінеді. Жұмсақ таңдай таңдайдың 1/3 бөлігін құрайды және қатты таңдайдың артында орналасқан. Жұмсақ таңдайды таңдай апоневроздары мен бұлшықеттер құрайды. Жұмсақ таңдайдың өзі бұлшықет түзіліс болып табылады. Оның алдыңғы үштен бір бөлігі іс жүзінде қозғалмайды, ортаңғы бөлігі сөйлеуге белсенді түрде қатысады, ал артқы бөлігі - кернеу мен жұтынуға қатысады. Ол көтерілген сайын жұмсақ таңдай ұзарады. Бұл кезде оның алдыңғы үштен бір бөлігінің жіңішкеруі және артқы бөлігінің қалыңдауы байқалады. Жұмсақ таңдай жұтқыншақпен анатомиялық және қызметтік байланысқан, палатофарингеальды механизм тыныс алу, жұту және сөйлеуге қатысады. Тыныс алу кезінде жұмсақ таңдай төмен түсіп, жұтқыншақ пен ауыз қуысы арасындағы тесікті жартылай жабады. Жұтынған кезде жұмсақ таңдай созылып, көтеріліп, жұтқыншақтың артқы қабырғасына жақындайды, ол сәйкесінше қарай жылжиды және таңдайға жанасады. Бұл кезде басқа бұлшықеттер жиырылады: тіл, жұтқыншақтың бүйір қабырғалары, оның жоғарғы тарылтушысы. Объясните исследования устной речи дошкольников с ринолалией. В устной речи отмечаются обедненность и аномальные условия протекания долингвистического развития детей с ринолалией. В связи с нарушением речедвигательной периферации ребенок лишается интенсивного лепета, артикуляционной "игры", тем самым обедняется этап подготовительной настройки речевого аппарата. Наиболее типичные лепетные звуки "п", "б", "т", "д" артикулируются ребенком беззвучно или очень тихо в связи с утечкой воздуха через носовые ходы и тем самым не получают слухового подкрепления у детей. Страдает не только артикуляция звуков, но и развитие простых элементов речи. Отмечается позднее начало речи, значительный временной интервал между появлением первых слогов, слов и фраз уже в ранний период, являющийся сензитивным для формирования не только звукового, но и смыслового ее содержания, т. е. начинается искаженный путь развития речи в целом. В наибольшей степени дефект проявляется в нарушении фонетической ее стороны. Наиболее существенными проявлениями дефектности фомирования оформления устной речи являются нарушения всех оральных звуков речи за счет подключения носового ре и изменения аэродинамических условий фонации. Звуки становятся назальными, т. е. изменяется характерный тон согласных. Фарингализация, т. е. дополнительная артикуляция за счет напряжения стенок глотки, возникает как компенсаторное средство. Ринолалиямен ауыратын мектеп жасына дейінгі балалардың ауызша сөйлеуін зерттеуді түсіндіріңіз. Ауызша сөйлеуде ринолалиямен ауыратын балалардың тілге дейінгі дамуының нашарлауы және қалыптан тыс жағдайлары байқалады. Моторлы сөйлеу периферациясының бұзылуына байланысты бала қарқынды былдырлаудан, артикуляциялық «ойыннан» айырылады, сөйтіп сөйлеу аппаратының дайындық бейімделу кезеңі нашарлайды. Ең типтік «p», «b», «t», «d» дыбыстарын бала мұрын жолдары арқылы ауаның ағып кетуіне байланысты үнсіз немесе өте тыныш айтады, сондықтан балаларда есту қабілетін күшейтпейді. Дыбыстардың артикуляциясы ғана емес, сонымен қатар сөйлеудің қарапайым элементтерінің дамуы да зардап шегеді. Сөйлеудің кеш басталуы, алғашқы буындардың, сөздердің және сөз тіркестерінің ерте кезеңде пайда болуы арасындағы айтарлықтай уақыт аралығы бар, бұл дыбыстың ғана емес, сонымен қатар оның мағыналық мазмұнының қалыптасуына сезімтал, яғни бұрмаланған. жалпы сөйлеудің даму жолы басталады. Көбінесе кемшілік оның фонетикалық жағының бұзылуынан көрінеді. Ауызша сөйлеу дизайнының ақаулы қалыптасуының маңызды көріністері - мұрын Д-ның қосылуы және дыбыстың аэродинамикалық жағдайларының өзгеруіне байланысты барлық ауызша сөйлеу дыбыстарының бұзылуы. Дыбыстар мұрындық болады, яғни дауыссыз дыбыстарға тән реңк өзгереді. Компенсаторлық құрал ретінде фарингализация, яғни жұтқыншақтың қабырғаларының кернеуіне байланысты қосымша артикуляция пайда болады. Продемонстрируйте логопедическое обследование детей с ринолалией. I. Осмотр артикуляционного аппарата. Логопедическое обследование при ринолалии начинается с осмотра артикуляционного аппарата. Из документов, бесед, осмотра классифицируется вид расщелины. Выявляется возраст и вид операции, подробно описывается состояние органов артикуляции. При расщелине верхней губы отмечается ее подвижность, выраженность рубцовых изменений, состояние уздечки. Описывается небо до операции: вид расщелины, размер дефекта, подвижность сегментов мягкого неба. Небо после операции описывается следующим образом: форма свода, рубцы, степень их выраженности, длина и подвижность небной занавески. Обследование языка Обследуется состояние корня и кончика языка, отмечается сдвиг в ротовой полости, излишняя напряженность, вялость, ограничение подвижности. Ребенок выполняет упражнения: иголочка, змейка, лопаточка, лошадка, Обследование зубного ряда Состояние прикуса, зубных рядов. Фиксируют наличие ортодонтического аппарата, цель наложения, плотность фиксации, мешает или не мешает фонации. В конце осмотра проверяется направленность верхней губы. Упражнения: фокус, плюнь, задувание легкого предмета в цель. II. Определение состояния физиологического и речевого дыхания. Речевое дыхание проверяется в произношении фразы. Обращается внимание на просодические компоненты (интонационные). В дошкольном возрасте норма — 6-7 слов. III. Выявление особенностей звукопроизношения. Дошкольникам предъявляется наглядность, школьникам можно предложить тексты. Отмечается характер нарушений звукопроизношения: дополнительное беззвучное произношение, т. е. артикуляция без фонации, сопутствующие шумы. Обязательно отмечается разборчивость или неразборчивость, смазанность, носовые резонансы. IV. Определение уровней общего речевого развития. Обследуется состояние лексики, проверяется уровень пассивного и активного словаря. Обследуется грамматический строй речи. Проверяется состояние связной речи на примере диалога и монолога. V. Определение уровня интеллектуального развития. Оно обследуется педагогом, психологом по общепринятым методикам. Логопед берет данные у психолога. VI. Состояние связной речи. У школьников проверяется письмо и чтение. Письмо – списывание, под диктовку, и самостоятельное высказывание. При чтении проверяется способ чтения плюс понимание прочитанного. VII. Изучение эмоционально-волевой сферы ребенка. Обследуется после нескольких наблюдений и бесед с ребенком, родителями, педагогами. Отмечается как вступает ребенок в конфликт с детьми, со знакомыми и не знакомыми людьми, что испытывает, какие средства общения использует. Обязательно выясняется знает ли ребенок о своих дефектах, стесняется ли его. Ринолалиясы бар балаларды логопедиялық тексеруді көрсетіңіз. I. Артикуляциялық аппаратты тексеру. Ринолалияға логопедиялық тексеру артикуляциялық аппаратты тексеруден басталады. Құжаттардан, әңгімелерден, тексеруден жырық түрі жіктеледі. Операцияның жасы мен түрі анықталады, артикуляция мүшелерінің жағдайы егжей-тегжейлі сипатталады. Жоғарғы еріннің жырығымен оның қозғалғыштығы, цикатриялық өзгерістердің ауырлығы, френулумның жағдайы байқалады. Операция алдындағы аспан суреттеледі: • жырық түрі, • ақау мөлшері, • жұмсақ таңдай сегменттерінің қозғалғыштығы. Операциядан кейінгі аспан келесідей сипатталады: қойманың пішіні, тыртықтар, олардың ауырлығы, палатиндік перденің ұзындығы мен қозғалғыштығы. Тіл емтиханы Тілдің түбірі мен ұшының жағдайы тексеріледі, ауыз қуысында ығысу, шамадан тыс кернеу, енжарлық, қозғалғыштығы шектеулі. Бала жаттығуларды орындайды: • ине, • жылан, • шпатель, • жылқы, Тіс қатарын тексеру Шағу жағдайы, тіс қатары. Ортодонтиялық аппараттың болуы, қолдану мақсаты, бекітудің тығыздығы, оның фонацияға кедергі келтіретіні немесе кедергі келтірмейтіні жазылады. Тексеру соңында жоғарғы еріннің бағыты тексеріледі. Жаттығулар: • назар аудару, • түкіру, • нысанаға жеңіл затты үрлеу. II. Физиологиялық және сөйлеу тынысының күйін анықтау. Сөйлеу тынысы сөз тіркесінің айтылуында тексеріледі. Просодикалық компоненттерге (интонация) назар аударылады. Мектепке дейінгі жаста норма 6-7 сөзді құрайды. III. Дыбыстардың айтылу ерекшеліктерін анықтау. Мектеп жасына дейінгі балаларға визуализация ұсынылады, мектеп оқушыларына мәтіндер ұсынылуы мүмкін. Дыбыстардың айтылуындағы бұзылулардың сипаты атап өтіледі: қосымша дыбыссыз айтылу, яғни фонациясыз артикуляция, ілеспе дыбыстар. Түсініктілікті немесе оқылмауын, бұлыңғырлықты, мұрын резонансын атап өтуді ұмытпаңыз. IV. Жалпы сөйлеудің даму деңгейлерін анықтау. Сөздік қорының жағдайы тексеріліп, пассивті және белсенді сөздік қорының деңгейі тексеріледі. Сөйлеудің грамматикалық құрылымы қарастырылады. Диалог пен монолог мысалында келісілген сөйлеу күйі тексеріледі. V. Интеллектуалдық даму деңгейін анықтау. Оны жалпы қабылданған әдістер бойынша мұғалім, психолог тексереді. Логопед психологтың мәліметтерін алады. VI. Байланыстырып сөйлеудің күйі. Оқушылар жазу және оқу үшін сынақтан өтеді. Жазу – көшіріп жазу, диктант жазу және өз бетінше баяндау. Оқу кезінде оқу тәсілі плюс түсініп оқу тексеріледі. VII. Баланың эмоционалды-еріктік саласын зерттеу. Баламен, ата-анамен, мұғалімдермен бірнеше рет бақылау және әңгімелесуден кейін тексерілді. Баланың балалармен, таныс және бейтаныс адамдармен қалай қақтығысқа түсетіні, нені бастан кешіретіні, қандай қарым-қатынас құралдарын пайдаланатыны атап өтіледі. Баланың өз кемшіліктері туралы білетін-білмейтінін, ұялшақтығын білуді ұмытпаңыз. Покажите коррекционно-логопедическую работу при ринолалии. В коррекционной работе мы использовали практические, наглядные и словесные приемы. Практические приемы: — упражнения — многократное повторение ребенком практических и умственных заданных действий. Например систематическое выполнение артикуляционных упражнений помогает сформировать артикуляторную базу речи; — различные игры. Для выработки определенных умений и навыков мы использовали целесообразные игры. Например, для развития физиологического дыхания проводились такие игры, как «Ныряльщики», «Пильщики», «Лыжники» и др., для дифференциации звуков — «На дачу», «Доскажи словечко», «Поздравление кукол» и др.; — моделирование. Например, при постановке звуков используется прием моделирования звуков при помощи кистей рук Наглядные приемы: использование разнообразных визуальных и тактильных средств: зеркала, профилей артикуляции, легких предметов из бумаги и т.д. В последние годы широко применяются технические средства обучения — магнитофон, видеомагнитофон, компьютерные игры и т.д. Словесные приемы: проводятся беседы, повторения, разъяснения, убеждения и т.д. Словесные приемы обучения способствуют развитию подражательной способности детей, слухового восприятия и внимания. Коррекционная работа по устранению открытой ринолалии включает несколько взаимосвязанных направлений. Развитие орального праксиса: (логопедический массаж, артикуляционная гимнастика, формирование ритмической организации речи). Развитие фонематического восприятия: (развитие неречевого слуха, развитие речевого слуха, развитие звукового анализа и синтеза). Развитие речевого дыхания: (постановка диафрагмально-рёберного типа дыхания, дифференциация ротового и носового выдохов, формирование речевого дыхания). Коррекция произношения: (постановка звуков, автоматизация, дифференциация, введение поставленных звуков в речь). Ринолалиямен коррекциялық логопедиялық жұмысты көрсетіңіз. Түзету жұмыстарында практикалық, көрнекі және сөздік әдістерді қолданылады. Практикалық трюктар: - жаттығулар - баланың практикалық және ақыл-ой көрсетілген әрекеттерді қайталап қайталауы. Мысалы, артикуляциялық жаттығуларды жүйелі орындау сөйлеудің артикуляциялық негізін қалыптастыруға көмектеседі; — әртүрлі ойындар. Белгілі бір дағдылар мен дағдыларды дамыту үшін біз мақсатқа сай ойындарды қолдандық. Мысалы, физиологиялық тыныс алуды дамыту үшін «Сүңгуірлер», «Арашылар», «Шаңғышылар» және т.б. дыбыстарды ажырату үшін «Саяжайға», «Сөз айт», «Құттықтаймыз» ойындары өткізілді. қуыршақтарға арналған» және т.б.; - модельдеу. Мысалы, дыбыстарды сахналау кезінде дыбыстарды қолдың көмегімен модельдеу әдісі қолданылады Бейнелеу әдістері: Әртүрлі көрнекі және тактильді құралдарды қолдану: айналар, артикуляциялық профильдер, жеңіл қағаздан жасалған заттар және т.б. Соңғы жылдары оқытудың техникалық құралдары – магнитофон, видеомагнитофон, компьютерлік ойындар және т.б. Сөздік әдістер: әңгімелесу, қайталау, нақтылау, сендіру, т.б. Ауызша оқыту әдістері балалардың еліктеу қабілетін, есту қабылдауын және зейінін дамытуға ықпал етеді. Ашық ринолалияны жою бойынша түзету жұмыстары өзара байланысты бірнеше аймақтарды қамтиды. • Ауызша сөйлеу практикасын дамыту: (логопедиялық массаж, артикуляциялық гимнастика, сөйлеудің ырғақты ұйымдастырылуын қалыптастыру). • Фонематикалық қабылдауды дамыту: (сөйлемейтін естуді дамыту, сөйлеуді естуді дамыту, дыбыстық талдау мен синтезді дамыту). • Сөйлеу тынысын дамыту: (тыныс алудың диафрагматикалық-қабырғалық түрін орнату, ауызша және мұрындық дем шығаруды ажырату, сөйлеу тынысын қалыптастыру). • Айтылымды түзету: (дыбыстарды сахналау, автоматтандыру, дифференциациялау, жеткізілген дыбыстарды сөйлеуге енгізу). Опишите формирование произвольного внимания и фонематического восприятия. Внимание характеризуется рядом особенностей: неустойчивостью и рассеянностью (нестабильностью или иссякаемостью), более низким уровнем произвольного внимания, сложностями в планировании своих действий. Дети с трудом сосредотачивают внимание на анализе условий, поиске различных способов и средств в решении задач, выполнение носит репродуктивный характер. Обнаруживаются различия в проявлении произвольного внимания в зависимости от модальности раздражителя (зрительный или слуховой): детям с ринолалией гораздо труднее сконцентрироваться на выполнении задания в условиях словесной инструкции, чем в условиях зрительной. |