ринолалия. Ринолалия Сессия Жауаптары. Оп 6B01901 Дефектология
 Скачать 310.21 Kb.
|
|
Состояние фонематических процессов Нарушения фонематического слуха проявляются в разной степени. В легких случаях нарушения фонематического слуха прослеживаются в заменах и смешениях артикулярно близких звуков (например, смешения звуков [ш] и [с], [с] и [т], [х] и [к]) или звуков, близких по одному смыслоразличительному признаку (по способу образования, месту образования, месту резонирования). В случаях более грубого нарушения фонематического слуха дети не различают звуки по нескольким смыслоразличительным признакам и звуки, контрастные по артикуляторным признакам ([с] и [х], [т] и [к], [п] и [к]). Ерікті зейін мен фонематикалық қабылдаудың қалыптасуын сипаттаңыз Зейін бірқатар белгілермен сипатталады: тұрақсыздық және зейіннің ауытқыуы (тұрақсыздық немесе сарқылу), ерікті зейіннің төменгі деңгейі, өз іс-әрекетін жоспарлаудағы қиындықтар. Балалар жағдайларды талдауға әрең назар аударады, мәселелерді шешуде әртүрлі жолдар мен әдістерді іздеу, жүзеге асыру репродуктивті сипатта болады. Тітіркендіргіштің модальділігіне (көру немесе есту) байланысты ерікті зейіннің көрінуінде айырмашылықтар бар: ринолалиямен ауыратын балаларға визуалды нұсқау жағдайына қарағанда, ауызша нұсқау жағдайында тапсырманы орындауға зейін қою әлдеқайда қиын. Фонематикалық процестердің жағдайы Фонемалық есту қабілетінің бұзылуы әртүрлі дәрежеде көрінеді. Жеңіл жағдайларда фонематикалық есту қабілетінің бұзылуы артикулярлық жақын дыбыстарды (мысалы, [W] және [C], [C] және [T], [X] және [K] дыбыстарының араласуы) немесе бір мағыналық айырмашылық белгісіне (білім беру тәсілі, білім беру орны, орналасқан жері бойынша) жақын дыбыстарды ауыстыру және араластыру арқылы байқалады резонанс). Фонемалық есту қабілетінің неғұрлым өрескел бұзылуы жағдайында балалар дыбыстарды бірнеше мағыналық-ажыратқыш белгілері бойынша және артикуляторлық белгілері бойынша қарама-қарсы дыбыстарды ажыратпайды ([с] және [х], [т] және [к], [п] және [к]). Составьте комплекс игр и упражнений на увеличение объёма слухоречевой памяти и дифференциации звуков в самостоятельной речи. Упражнения на развитие фонематического слуха «Кто здесь?» — ребенка просят закрыть глаза и на слух узнать музыкальные инструменты, звучащие игрушки, голоса людей. Важно: все эти звуки он должен хорошо знать ранее. «Повторяшки» — педагог предлагает ребенка повторить за ним набор одинаковых слогов с ударением на первом гласном (мА-ма-ма), затем на втором (ма-мА-ма) и на третьем. «Найди ошибку» — дети очень любят «поправлять» взрослых, так что эта игра обычно пользуется популярностью. Педагог читает текст, а ребенок должен «уличить» автора в ошибке. Например: У нашего Мишки на лбу большая фишка (шишка). (игра «Поймай звук»). А теперь давай поиграем в игру. Хлопни в ладоши один раз, если услышишь звук [в], и два раза – если услышишь звук [ф]. Звуки: [ф], [р], [с], [в], [н], [ч], [к], [ф], [ч], [в], [к], [в], [д], [н], [ф], [к], [ч]. Слоги: па – ка – ва – са – но – фо – ну – ву – ты – фы – во – фу. Слова: футболка, утка, вагон, факел, сова, кофта, валенки, книга. Дифференциация в-ф в слогах .Я читаю слоги и звуковые сочетания, а ты поднимаешь соответствующую букву. (Ва, фы, вла, фе, фле, вра, вло, фра, вры, флю, фре). Игра «Наоборот» - Меняем букву в на ф и наоборот. - Ва- (фа) - Вы- (фы) - Ви- (фи) - Фы- (вы) - Фу- (ву) - Ве- (фе) Занятия не включают все упражнения одновременно. Логопед подбирает нужные в зависимости от конкретной ситуации и готовности ребенка. При обследовании фонематического восприятия целесообразно использовать задания, исключающие артикулирование, чтобы трудности проговаривания не влияли на качество дифференциации. Так, логопед произносит нужный звук в ряду других звуков, как резко отличающихся, так и близких по акустическим и артикуляционным признакам. Услышав заданный звук, ребенок поднимает руку. Например, можно предложить ребенку выделить звук у из звукового ряда о, а, у, о, у, ы, о или слогша из слогового ряда са, ша, ца, ча, ша, ща. Хорошо выявляет недостатки фонематического восприятия задание на подбор предметных картинок, названия которых начинаются с заданного звука («Подбери картинки на звук ри звук л; на звук си звук ш,на звук си звук з» и др.) Комплекты картинок логопед подбирает заранее, а затем перемешивает произвольно. Есту есте сақтау көлемін арттыруға және өз бетінше сөйлеудегі дыбыстарды ажыратуға арналған ойындар мен жаттығулар кешенін жасаңыз. Фонематикалық есту жаттығулары «Кім мұнда?» - балаға көзін жұмып, музыкалық аспаптарды, дыбыс шығаратын ойыншықтарды, адамдардың дауысын естуді сұрайды. Маңызды: ол осы дыбыстардың барлығын бұрын жақсы білуі керек. «Қайталаушылар» - мұғалім баланы өзінен кейін бірінші дауысты дыбысқа (ма-ма-ма), содан кейін екіншісіне (ма-ма-ма) және үшіншіге екпіні бар бірдей буындар жинағын қайталауға шақырады. «Қатені тап» - балалар ересектерді «түзетуді» жақсы көреді, сондықтан бұл ойын әдетте танымал. Мұғалім мәтінді оқиды, ал бала қатесі үшін авторды «айыптауы» керек. Мысалы: Біздің аюдың маңдайында үлкен чип (дөңес) бар. ("дыбысты ұстау"ойыны). Енді ойын ойнайық. Егер Сіз [в] дыбысын естісеңіз, бір рет қолыңызды шапалақтаңыз, ал екі рет – Егер сіз [ф] дыбысын естисеңіз. Дыбыстар: [ф], [р], [с], [в], [н], [с], [к], [ф], [с], [в], [к], [В], [в], [д], [н], [ф], [к], [с]. Буындар: па – ка – ва – са – но – фо – ну – Ву – Ву – Фу. Сөздер: футболка, үйрек, вагон, алау, үкі, жемпір, етік, кітап. Буындардағы в-ф дифференциациясы .Мен буындар мен дыбыстық комбинацияларды оқимын, ал сіз тиісті әріпті көтересіз. (Ва, фа, вла, фе, фле, вра, вло, фра, вра, флю, фре). "Керісінше"Ойыны - Біз В әрпін ф-ға және керісінше өзгертеміз. - Ва - (фа) - Вы - (фы) - Ви - (фи) - Фы - (вы) - Фу - (ву) - Ве - (фе) Сабақтар барлық жаттығуларды бір уақытта қамтымайды. Логопед нақты жағдайға және баланың дайындығына байланысты дұрыс таңдайды. Фонематикалық қабылдауды зерттеген кезде айтылу қиындықтары дифференциация сапасына әсер етпеуі үшін артикуляцияны болдырмайтын тапсырмаларды қолданған жөн. Сонымен, логопед қалаған дыбысты акустикалық және артикуляциялық ерекшеліктері бойынша күрт әр түрлі және ұқсас бірқатар басқа дыбыстарда айтады. Берілген дыбысты естіген бала қолын көтереді. Мысалы, балаға о, а, у, о, у, с, о дыбыс диапазонынан у дыбысын немесе са, ша, ца, ча, ша, ща буындық қатарынан буынды таңдауды ұсынуға болады. Аты берілген дыбыстан басталатын тақырыптық суреттерді таңдау тапсырмасы («Ри дыбысы л дыбысы үшін суреттерді алыңыз; си дыбысы үшін ш дыбысы, си дыбысы үшін з» т.б.) фонематикалық қабылдаудың кемшіліктерін жақсы ашады. Логопед алдын ала суреттер жинағын таңдайды, содан кейін кездейсоқ араластырады. Дайте психолого-педагогическую характеристику ребенка с первым уровнем недоразвития речи. Общее недоразвитие речи 1 уровня — тяжелая форма речевого дефекта, характерно для “безречевых” детей с нормальным уровнем интеллекта и здоровым слухом. У такого ребенка наблюдаются нарушения всех компонентов языковой системы, при этом несоблюдение языковых норм очень грубое. Дети с ОНР 1 уровня нарушают правила фонетики, грамматики, лексики, фонематики. У них несвязная речь, похожая на лепет, или она почти отсутствует. Данное заболевание может быть обнаружено и диагностировано с 3-4 лет. ОНР 1 уровня у ребенка характеризуется еще несколькими признаками: Слова используются в корневой форме, флексии отсутствуют. Нет разницы между единственным и множественным числом. Предлоги не используются. Ребенок не различает род у существительных, глаголов прошедшего времени. Слоговая структура не воспринимается. В домашнем обиходе используется ограниченный набор слов, заученные фразы, которые повторяются многократно. Сложные слова сокращаются до 1-2 слогов. Некоторые дети используют лепетные предложения для выражения мыслей, слова при этом искажены, стыкуются без предлогов, флексий. Например, биби туту (машина уехала), гай мяч (играю в мяч). При составлении рассказа, описания события или картины дошкольники сокращают предложения до одного слова, в лучшем случае двух. ” Папа туту. Биби. Дал”. Это означает: папа уехал на машине, а я ждал его. Пассивный словарь гораздо богаче активного. Исследователи дефекта утверждают, что дети с ОНР все понимают, а выразить не могут. Понимание речи вне ситуации затруднено. При обращении или просьбе к ребенку требуется изображение события или предмета на картинке. Таким образом, дошкольники с 1-м уровнем ОНР могут характеризоваться, с точки зрения психологии, так: Повышенная тревожность. Заниженная самооценка. Остро воспринимают неудачу, хотя стремятся достичь успеха в любом деле. Выразить гнев, радость, обиду им легче мимикой и жестами, чем длинными высказываниями. Страдает интерактивная функция при построении общения. Сосредоточенность взрослых на недостатке речи у малыша усиливает страхи ребенка, поэтому в присутствии незнакомых людей, требовательных педагогов и родителей они напряжены, не могут полноценно уловить содержание учебного материла. Эмоциональные переживания устойчивы, интенсивны. Бірінші деңгейдегі сөйлеу тілі дамымаған балаға психологиялық-педагогикалық сипаттама беріңіз. Сөйлеудің 1-деңгейінің жалпы дамымауы – интеллектінің қалыпты деңгейі мен есту қабілеті сау «сөйлемейтін» балаларға тән сөйлеу кемістігінің ауыр түрі. Мұндай балада тіл жүйесінің барлық құрамдас бөліктері бұзылады, ал тілдік нормаларды сақтамау өте өрескел. OHP 1-деңгейі бар балалар фонетика, грамматика, лексика, фонематика ережелерін бұзады. Оларда былдырлауға ұқсас түсініксіз сөйлеу бар немесе ол мүлдем жоқ. Бұл ауруды 3-4 жастан бастап анықтауға және анықтауға болады. Баладағы OHP 1 деңгейі тағы бірнеше белгілермен сипатталады: • Сөздер түбір күйінде жұмсалады, кірме сөздер болмайды. • Жекеше мен көпшенің айырмашылығы жоқ. • Көсемшелер қолданылмайды. • Бала зат есімнің, өткен шақ етістіктердің жынысын ажыратпайды. • Словак құрылымы қабылданбайды. • Күнделікті өмірде шектеулі сөздер жиынтығы, көп қайталанатын жаттанды сөз тіркестері қолданылады. • Біріккен сөздер 1-2 буынға дейін қысқарады. • Кейбір балалар ойды білдіру үшін шуылдаған сөйлемдерді қолданады, ал сөздер бұрмаланып, көсемшесіз, шылаусыз жалғанған. Мысалы, бибі туту (көлік кетіп қалды), гей доп (мен доп ойнаймын). • Әңгімені, оқиғаны немесе суретті сипаттау кезінде мектеп жасына дейінгі балалар сөйлемдерді бір сөзге, ең жақсысы екі сөзге дейін қысқартады. «Папа туту. Бибі. Дал». Бұл дегеніміз: әкем көлікпен кетіп қалды, мен оны күттім. • Пассивті сөздік қор белсендіге қарағанда әлдеқайда бай. Ақаулықты зерттеушілер ONR бар балалар бәрін түсінеді, бірақ айта алмайды деп мәлімдейді. • Жағдайдан тыс сөйлеуді түсіну қиын. Балаға жүгіну немесе сұрау кезінде оқиғаның немесе суреттегі нысанның суреті қажет. Осылайша, 1-деңгейі бар мектеп жасына дейінгі балаларды психология тұрғысынан келесідей сипаттауға болады: • Мазасыздықтың жоғарылауы. •Өзін-өзі төмендете бағалауы. • Кез келген бизнесте жетістікке жетуге ұмтылса да, сәтсіздікті тез қабылдайды. • Оларға ашуды, қуанышты, ренішті ұзақ сөздерден гөрі мимикамен, ыммен білдіру оңайырақ. • Интерактивті функция байланыс орнату кезінде зардап шегеді. • Баланың сөйлеу қабілетінің жоқтығына үлкендердің шоғырлануы баланың қорқынышын арттырады, сондықтан бейтаныс, талапшыл ұстаздар мен ата-аналардың қатысуымен олар шиеленіседі, оқу материалының мазмұнын толық меңгере алмайды. • Эмоциялық тәжірибелер тұрақты, қарқынды. Опишите анатомо – физиологические особенности нёбно-глоточного аппарата в норме и патологии. Строение и функции в норме. Небо в норме - это образование, которое разобщает полости рта, носа и глотки. Оно состоит из твердого и мягкого неба. Мягкое небо - задний отдел перегородки между полостями носа и рта, это мышечное образование, которое анатомически и функционально связано с глоткой. Вместе они образуют небно-глоточный механизм, участвующий в дыхании, глотании и речи. Для нормальной фонации и произношения звуков необходима координированная работа артикуляционного аппарата, одним из активных органов которого и является мягкое небо, представляющее собой слизистое мышечное образование. В зависимости от его участия в артикуляции все звуки русского языка подразделяются на ротовые и носовые. Для разобщения носоглотки и ротовой полости в норме требуются согласованные действия всего мышечного аппарата. Врожденные расщелины неба нарушают это взаимодействие. Строение и функции при врожденных расщелинах неба (нарушение механизма небно-глоточного смыкания). При врожденных расщелинах верхней губы и неба изменяется механизм образования звуков, что обусловлено особенностями строения и функции небно-глоточного аппарата. Нарушается анатомическая целостность мягкого неба, которое представляет собой отдельные сегменты. При фонации они приближаются к боковым стенкам глотки и как бы сливаются с ними. Вследствие этого изоляция носовой и ротовой полостей оказывается недоступной, воздушная струя при произнесении ротовых звуков пропадает в носовую полость и звуки приобретают открытый носовой оттенок - гиперназализацию. Таким образом, ринолалия является речевым нарушением, при котором патология обусловлена нарушением верхней части периферического конца речедвигательного анализатора. Қалыпты және патологиялық жағдайдағы палатофарингеальды аппараттың анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін сипаттаңыз. Құрылымы мен функциялары қалыпты. Таңдай әдетте ауыз, мұрын және жұтқыншақты ажырататын масса болып табылады. Ол қатты және жұмсақ таңдайдан тұрады. Жұмсақ таңдай-мұрын мен ауыз қуысы арасындағы артқы септум бөлімі, бұл жұтқыншақпен анатомиялық және функционалды байланысқан бұлшықет массасы. Олар бірге тыныс алуға, жұтуға және сөйлеуге қатысатын палатофарингеальды механизмді құрайды. Қалыпты фонация мен дыбыстардың айтылуы үшін артикуляциялық аппараттың үйлестірілген жұмысы қажет, оның белсенді мүшелерінің бірі-жұмсақ таңдай, бұл шырышты бұлшықет түзілуі. Оның артикуляцияға қатысуына байланысты орыс тілінің барлық дыбыстары ауыз және мұрын болып бөлінеді. Мұрын-жұтқыншақ пен ауыз қуысын ажырату үшін әдетте бүкіл бұлшықет аппаратының үйлесімді әрекеттері қажет. Таңдайдың туа біткен жырықтары бұл өзара әрекеттесуді бұзады. Таңдайдың туа біткен жырықтарындағы құрылымы мен қызметі (палатофарингеальды жабылу механизмінің бұзылуы). Жоғарғы ерін мен таңдайдың туа біткен жырықтарында дыбыстардың пайда болу механизмі өзгереді, бұл палатофарингеальды аппараттың құрылымы мен функциясының ерекшеліктеріне байланысты. Жеке сегменттер болып табылатын жұмсақ таңдайдың анатомиялық тұтастығы бұзылады. Фонация кезінде олар жұтқыншақтың бүйір қабырғаларына жақындайды және олармен біріктіріледі. Нәтижесінде мұрын мен ауыз қуысының оқшаулануы қол жетімді емес, ауыз қуысының дыбыстарын айтқан кезде ауа ағыны мұрын қуысына түсіп, дыбыстар ашық мұрын реңкіне ие болады - гиперназализация. Осылайша, ринолалия-бұл сөйлеу бұзылысы, онда патология сөйлеу қозғалтқышының анализаторының перифериялық ұшының жоғарғы бөлігінің бұзылуына байланысты. Составьте комплекс игр и упражнений на формирование лексико-грамматических компонентов речи. ОСЕНЬ 1. «Что бывает осенью?» Цель: закрепить понятие об осенних явлениях, активизация словаря по теме. Оборудование: сюжетные картинки с изображением различных времен года. Ход. На столе вперемешку лежат картинки с изображением различных сезонных явлений (идет снег, цветущий луг, осенний лес, скворец у скворечника и т. д.). Ребенок выбирает картинки, на которых изображены только осенние явления и сам или с помощью взрослого называет их. Пример. Солнышко прячется за тучи. Идет дождь. Листья на деревьях желтые и красные. Птицы улетают на юг. Животные готовят запасы на зиму. Люди надевают пальто и плащи и т. д. 2. «Один - много» Цель: научить образовывать существительные множественного числа. Оборудование: мяч. Ход. Взрослый называет существительное в единственном числе и бросает ребенку мяч. Ребенок называет существительное во множественном числе и возвращает мяч: дождь - дожди капля - капли лист - листья гриб - грибы зонт - зонты плащ — плащи птица - птицы 3.«Осенние листья» (лото) Цель: расширить словарь по теме «Осень. Деревья», научить правильно употреблять существительные в родительном падеже. Оборудование: осенние листья березы, дуба, клена и липы, наклеенные на одну большую карточку, и на отдельные карточки. Ход. Игра проводится после знакомства с осенними листьями на прогулке. Перед ребенком лежит большая карточка. Рядом сложены в стопку маленькие. Он берет одну маленькую карточку и определяет, лист какого дерева у него оказался: «Это лист клена» и т. п. Затем ищет такой же лист на большой карточке и накладывает на него маленькую. Неговорящего ребенка просят найти и показать лист клена, березы и т. д. Сөйлеудің лексикалық және грамматикалық компоненттерін қалыптастыруға арналған ойындар мен жаттығулар кешенін құрастырыңыз. КҮЗ 1. «Күзде не болады?» Мақсаты: Күз құбылыстары туралы түсініктерін бекіту, тақырып бойынша сөздік қорларын белсендіру. Құрал-жабдықтар: әртүрлі жыл мезгілдерін бейнелейтін сюжетті суреттер. Жылжыту. Үстел үстінде әртүрлі маусымдық құбылыстарды бейнелейтін суреттер араласқан (қар жауады, гүлденген шалғын, күзгі орман, құс үйінің жанындағы жұлдызқұрт, т.б.). Бала тек күз құбылыстарын бейнелейтін суреттерді таңдап, өзі немесе ересек адамның көмегімен атайды. Мысал. Күн бұлттардың артына тығылады. Жаңбыр жауып жатыр. Ағаштардағы жапырақтар сары және қызыл. Құстар оңтүстікке ұшады. Жануарлар қыс мезгіліне қора дайындайды. Адамдар пальто мен пальто, т.б. 2. «Бір – көп» Мақсаты: зат есімнің көпше түрін жасауды үйрету. Құрал-жабдықтар: доп. Жылжыту. Ересек адам зат есімді жекеше түрде атайды да, балаға доп лақтырады. Бала көпше зат есімді атайды және допты қайтарады: жаңбыр - жаңбыр жауады - жапырақ түсіреді - саңырауқұлақ жапырақтары - саңырауқұлақтар қолшатыр - қолшатырлар жаңбыр пальто - пальто құс - құстар 3. «Күзгі жапырақтар» (лото) Мақсаты: «Күз. Ағаштар», зат есімдерді тектік жағдайда дұрыс қолдануды үйрету. Құрал-жабдықтар: бір үлкен карточкаға жапсырылған қайың, емен, үйеңкі және линденнің күзгі жапырақтары және бөлек карточкалар. Жылжыту. Ойын серуендегі күзгі жапырақтармен танысқаннан кейін ойналады. Баланың алдында үлкен карта бар. Кішкентайлары жақын жерде жиналады. Бір кішкентай картаны алып, қандай ағаш жапырағы бар екенін анықтайды: «Бұл үйеңкі жапырағы», т.б. Сосын үлкен картадан сол жапырақты іздеп, оған кішкентай жапырақ қояды. Сөйлемейтін балаға үйеңкі, қайың т.б жапырақты тауып көрсету тапсырылады. |