управление. кыргязкнига. Тилим менин
 Скачать 1.09 Mb.
|
|
Жети өмүрү жерге кирүү - Готов (-а) рад (-а,-ы) сквозь землю провалиться. Абдан катуу уят болуу, аябай уялуу, сынуу. (Испытывать чувство глубокого стыда, смущения). Башы жерге кирүү. Катуу уят болуу, сынуу. (Испытывать глубокий стыд). Башын жерге салуу. Уялуу, тике карай албай ийменүү, батына албай коюу. (Стыдиться, смущаться, избегать смотреть в глаза). Бети күйүү. Бирөөнүн алдында өзүн айыптуудай се- зип, катуу уялуу, өйдө карай албоо. (Чувствовать себя виноватым перед кем-либо, испытывать чувство сильного стыда, избегая смотреть в глаза). Жер кароо. Уят болуп, шагы сынып, бир нерсеге кы- жалат болгондой ачык айтпоо, ичине сактап тим болуу. (Сдерживать свои чувства, не оцтойсуз абалда калуу. (Осрамиться, переживать, быть в неприятном положении). Шагы сынуу. Катуу уят болуу. (Испытывать чувство глубокого стыда). Туурасын чын жүрөктөн айтуу - Быть искренним, откровенным. Ачык айтып, ак сүйлөө. Поговорить. (Говорить по душам). Чынын туурасын айтуу, болгонун болгондой айтуу. Бетке айтуу. Тартынбай болгон чындыкты өз көзүнө айтуу, тайсалдабай түз айтуу. (Решительно, откровенно сказать правду в лицо). Көзүнө айтуу. Бетине айтуу, өзүнүн көзүнө айтуу. (Сказать все в лицо, прямо). Кабагым-кашым дебөө. Кейибөө, эч нерсеге кайгыр- боо, кенебөө, эч убайым тартпай, жаркылдап жүрө берүү. (Проявлять безразличие, беспечность, не огорчаться, сохранять спокойствие). Ичинен тынуу. Кайгы-капасын, таарынчысын же ыраа- зы болгонун, көңүлү тынганын ж. б. билдирбей, ачык айт- поо, ичине сактап тим болуу. (Сдерживать свои чувства, не показывать ни огорчения, ни печали, ни удовлетворения, всё таить в себе). Жүрөк токтотуу. Кайрат кылуу, боюн, акылын жый- ноо коркконун же чочулаганын басып, өзүн өзү кармоо. (Проявлять выдержку, подавляя чувство страха, испуга и успокоиться). Жүрөгү солк этпөө. Топтоо, эч сезбөө, коркуп да кой- боо, камырабоо. (Не обращать внимание, не чувствовать, не бояться, не беспокоиться) Солк этпөө. Кебелбөө, кабагым-кашым дебөө. (Не обращать внимание, проявляя стойкость). Кадыр-баркка ээ болуу, белгилүү болуу - стать известным, знаменитым. Токтоо, сабырдуу болуу - Быть сдержанным, спокойным Бел алдырбоо, сыр алдырбоо, шек бербөө. (Проявлять спокойствие, самообладание). Кабагым кышым дебөө - И (даже (Бровью) Глазом |Ухом) не ведёт (не повёл). Кейибөө, эч нерсеге кайгырбоо, кенебөө, эч убайым тартпай, жаркылдап жүрө берүү. (Проявлять безразличие, беспечность, не огорчаться, сохранять спокойствие). Ичинен тынуу - Владеть собой (собою. Кайгы-капа- сын, таарынчысын же ыраазы болгонун, көңүлү тынга- нын ж. б. билдирбей, показывать ни огорчения, ни печали, ни удовлетворения, всё таить в себе). Жүрөк токтотуу. Сыр алдырбоо, шек бербөө (проявлять спокой ствие, самообладение). Кайрат кылуу. Сабыр кылуу, кейий бербей токтоолук, чыдамкайлык көрсөтүү. (Быть терпеливым, сдержанным, относиться спокойно, терпеливо). Солк этпөө. Кебелбөө, кабагым-кашым дебөө. (Не обращать внимания, появляя стойкость). Кадыр-баркка ээ болуу, белгилүү болуу - Стать известным знаменитым. Канат жаюу - Высоко летать (залетать). Кандайдыр бир иш, саамалык элге кеңири таралуу, белгилүү болуу. Атагы жер жаруу, атагы таш жаруу. Элге кеңири таа- нылуу, атагы чыгуу, даңктуу болуу. (Стать известрым, знаменитым, приобрести громкую славу). Дацкы таш жаруу. Чоң атак-даңкка ээ болуу, кадыр- баркы көтөрүлүү, аябай белгилүү болуу. (Приобрести известность, становиться известным). Оозго кирүү. Өзүнүн жакшы сапаты, адамгерчилиги, ишинин ийгилиги, жакшы жактары менен элге тааны- луу, белгилүү болуп эл оозунда айтыла баштоо. (Стыть благополучным, достигнуть успехов в работе, приобретать известность, быть на устах народа). Калп айтуу - Врать. Оозу менен орок оруу. Колунан эч нерсе келбесе да, курулай опурула берүү. (Болтать попусту, бахвалиться). Беш өрдөгүн учуруу. Калп айтуу, жалган айтуу. (Врать обманывать). Оозу-мурду кыйшайбоо. Айтууга болбой турган, ыгы келбеген нерсени уялбай, ийменбей айтып салуу, каратып туруп калп айта берүү. (Не стесняясь болтать непристойности, нагло врать). Эки сүйлөө. Ар кимге башка сүйлөө, убадасына тура албоо, калп айтуу. (Врать, каждый раз, приводя разные доводы, не выполнять обещанного). Капа болуу, өкүнүү - печалиться, огорчаться. Көңүл чөгүү - Упасть (Пасть духом). Басынуу, жүдөө, тымызын кайгыруу. (Приходить в унынье, огорчаться, отчаиваться Өңү бузулуу - Лица нет (нету). Бир нерсеге катуу капа болгон, кыжырланган, ачууланган же кыйналган кебете- де өзгөрүлө түшүү. (У кого-либо от сильного потрясения, волнения резко изменилось выражение лица). Башын жерге салуу. Капа болгон, шылкыйган, көңүлү чөккөн, сабыры суз абалда болуу. Жесирин жерге салуу. Абдан капа болуу, түнөрүү. (Сильно печалиться, огорчаться). Күйбөгөн жери күл болуу. Абдан ызалануу, кыжыры кайноо, жаны кашайып, капа болуу, теригүү. (Испытывать очень сильное чувство огорчения, обиды, злобы, досадовать). Шаабайы суу. Шагы сынуу, көңүл калуу, деми кайтып, тартына түшүү. (Расстроиться, огрчиться, упасть духом). Ындыны өчүү. Көңүл чөгүү, көңүлсүз болуу, үмүт үзү- лүү. (Печалиться, потерять веру, паст духом). Кетип калуу, качуу, көрүнбөй калуу - Уйти, убежать, пропасть. Таман жалтыратуу - Только пятки сверкают. Кетип калуу, качып кетүү, куйругун түйүү. (Уйти, убежать). Ат соорусун салуу. Артын карай качуу, чегинүү. (Убегать, отступать). Дыр берүү. Бир нерседен качуу, зымыроо, качып кетүү. (Стремительно убегать). Көздөн далдаа болуу. Көрүнбөө, карааны көрүнбөй калуу. (Не показываться на глаза, пропасть из виду). Куйругун карматпоо. Таптырбоо, оңойчулук менен колго тийбөө. (Исчезнуть, не попадаться на глаза). Көздөгөн максатына жетүү, аракеттенүү - действовать целеустремленно, настойчиво. Изден тайбоо. Белгиленген жолдон, багыттан чыкпоо, ошол багытты, жолду бекем кармоо, кыйшаюусуз алып баруу. (Не сворачивать с намеченного пути, действовать целеустремленно). Артынан сая түшүү. Бир нерсеге өтө кунт коюп, катуу киришүү, көздөгөн ишинин артына чыгууга аракеттенүү. (Настойчиво целеустремленно добиваться намеченной цели). Башын жерден албоо. Бир нерсеге абдан берилип, жан- дили менен киришүү, үзгүлтүксүз аракет кылуу. (Целенаправленно, настойчиво действовать напрвляя все свои желания, возможности). Жанын сабоо. Кандайдыр бир максат үчүн жан тала- ша аракет кылуу, катуу киришүү, кара жанын карч уруу. (Приложить все усилие, старание, настойчивость для достижения намеченной цели). Далбас уруу. Катуу аракет кылуу, жан талашып ара- кеттенүү, илгери умтулуу. (Действовать решительно, настойчиво). Көңүл бөлүү - обращать внимание. Дит коюу. Чындап көңүл коюу, бир нерсеге абдан бе- рилүү, чын көңүл бөлүү. (Проявлять особое внимание). Сээр салуу. Көңүл буруу, көңүл бөлүү. (Обращать, проявлять внимание). Көңүл калуу - разочароваться. Көңүл калуу. Жаман көрүп, иренжиген сезим пайда болуу, көңүлү кайт болуп, абдан нааразы болуу. Бою суу. Иренжүү, көңүл калуу. (Испытывать огорчение, разочароваться). Желкемдин чуңкуру көрсүн. Жаман көргөн, көңүлү калган адамды же кандайдыр бир окуяны, ишти, катаал шартты ж.б. такыр көрбөйүн, экинчи көргүлүк кылба- сын деген мааниде колдонулат. (Выражение усиленного, решительного отказа еще раз увидеть, услышать о ком- либо или о каких-то событиях, об обстоятельствах и т. п., сильно разочароваться). Жүрөгү муздоо. Көңүлү калуу, жаман көрүү, жек көрө баштоо, ичи жылыбоо. (Разочароваться, испытывать неприязнь, ненавидеть). Илеби кайтуу. Ийи жануу, көңүлү калуу, шагы сынуу. (Разочароваться, испытывать неприязнь, ненавидеть). Назары сынуу. Көңүл калуу, шагы сынуу. (Разочароваться, испытывать непрязнь, пасть духом). Топурагын түйүп берүү. Абдан көңүл калды болуу, такыр жүз көрүшпөй турган абалга жетүү, бири-биринен кечүү, кол үзүшүү. (Испытывая чувство глубокой обиды, разочарования, расстаться навсегда). Көңүлү түшүү, суктануу - Восхищаться, заинтересоваться. Көзү кызаруу - Глаза разгорелись (у кого на что). Бир нерсеге кызыгуу, көңүлү түшүү, суктануу, самоо, эңсөө. Көзү өтүү - Глядеть (Смотреть во все глаза на кого, на что (разг). Кадала кароо, жалдырай тиктөө, сугун артуу. Көзү тойбоо. Сулуулугуна, көркөмдүүлүгүнө суктануу, кызыга берүү, карай бергиси келүү. (Восхищаться красотой, изяществом, проявлять повышенной интерес). Көз артуу. Бир нерсеге абдан кызыгуу, суктануу, жет- сем деп эңсөө. (Восхищаться, заинтересоваться, желать). Көзү кычышуу. Бир нерсеге абдан кызыгуу, суктануу, же жетсем деп дегдеп, ыкыс коюп туруу. (Интересоваться, восхищаться, желать приобрести). Көңүлүн калтыруу - Разочаровать кого-либо. Демин суутуу. Көңүлүн калтыруу, назарын сындыруу. (Разочаровать, обидеть, расстроить ). Жүрөгүнө муз бүркүү. Катуу көңүлүн калтыруу, ичин муздатуу. (Разочаровать, охладить). Көкөйүн кесүү. Көңүлгө, жүрөккө тийүү, көңүлүн калтыруу, жанга батуу, каары өтүү. (Разочаровать, огорчить, обидеть). Көңүл калтыруу. Капа кылуу, иренжитүү. (Обидеть, огорчить). Көөп кетүү, бой көтөрүү - Зазнаваться, заноситься. Мурдун көтөрүү - Задирать (Поднимать) Задрать (Поднять нос). Кекирейүү, менменсинүү, көпкөлөң тартып, чи- ренген абалда болуу. (Зазнаваться, важничать, похваляться). Жер баспай калуу. Эч нерсени көзүнө илбей, дөөгүрсү- гөн абалда болуу, мурдун көтөрүп көөп кетүү, текеберле- нүү. (Зазнаваться, важничать-ничего не замечая вокруг). Көзүн май басуу. Көбүү, көөп кетүү, эч нерсени тоот- пой калуу, дөөгүрсүп, теңсинбөөчүлүк пайда болуу. (Зазнаваться, чваниться, не признавая ничего, ко всему появлять пренебрежение). Көктү кароо. Көтөрүлүү, менменсинип көөп кетүү, ке- кирейүү. (Важничать, зазнаваться, заноситься). Кубануу, сүйүнүү, шаттануу - Радоваться, испытывать счастье, веселиться. Калпагын көккө ыргытуу. Абдан катуу сүйүнүү, кубануу. Төбөсү көккө жетүү. Көңүлү абдан көтөрүлүү, аябай кубануу, жетине албоо, аябай ыраазы болуу. (Испытывать большую радость, наслаждение, счастье). Кубанычы койнуна батпоо. Аябай сүйүнүү, абдан ку- банып, көңүлү шат болуу, маңдайы жарылуу. (Быть (чувствовать) себя почувствовать) себя на верху блаженства. Сайран куруу. Таң-тамаша кылуу, шаттанып, шапар тебүү. (Веселиться, развлекаться). Шапар тебүү. Көңүл ачуу, оюн күлкү, тамаша куруп ыракаттануу, ойноп күлүү. (Передаваться веселье, наслаждаться, радоваться). Жерге-сууга батпоо. Абдан сүйүнүү, толкундоо, эргүү, көңүлү көтөрүңкү, жайдары абалда болуу. (Очень сильно радоваться, восхищаться, быть в хорошем, радостном настроении). Жетине албай калуу. Кубануу, сүйүнүү, абдан ыраазы болуу. (Радоваться, быть очень довольным). Мацдайы жарылуу. Кубануу, сүйүнүү, жайдары абалда, шаттыкта болуу. (Веселиться, радоваться, предаваться веселью). Көп болуу - Быть много. Жүнүн жейт -Абдан көп, сан жеткис болуу. (Быть очень много, без числа). Кумурскадай кайноо. Быкылдап, аябай көп болуу, быжылдоо, быкпырдай кайноо. (Быть во множестве, кишеть (здесь сравнение с муравьями). Селдей каптоо. Өтө көп болуп жайылуу, жабылып ба- сып кирүү. (Наступать всем месте, скопом, распротранить- ся во все стороны). Коркуу, үрөйү учуу - испытывать страх, бояться, ужасаться. Жүрөгү түшүү - Сердце падает (отрываеться) обры- ваеться (упало) оторвалось) оборвалось. Абдан катуу коркуу, аябай эси чыгып калуу. Төбө чачы тик туруу. (Волосы становятся встают) поднимаются (встали) поднялись дыбом. Абдан коркуу, эси чыгып кетүү, үрөйү учуу, жүрөк титирерлик сезимде бо- луу. Куйругун кыпчуу - Поджимать (прижимать) поджать, прижать хвост. Коркуп, тим болуп калуу, тартынуу, жалтацдап батына албай калуу. Көзү чанагынан чыгуу - Глаза на лоб полезут) полезли у кого. Абдан корккондо, тац калганда, ачуусу алчая түшүү, келгенде көзү ачылып чакчая тиктөө. Бүткөн бою дүр дей түшүү. Капысынан бир нерсени көргөндө же жагымсыз кабарды укканда катуу чочуп кетүү, денеси жыйрыла түшүү. Өзүн коёрго жер таппоо. (Потерять себя). Бир нерсе- ден катуу коркуп, жан аргасын издөө, айласы кетүү. Жүрөгү титирөө. (Поджилки трясутся). Кандайдыр бир кооптуу, айбаттуу нерсеге даай албай жүрөксүү, аябай коркуп, сарсанаа болуу. Өпкөсү оозуна келүү. Катуу корккон абалда апкаарый түшүү. Жакасын кармануу. Үрөй учуу, аябай коркуу, тобо кылуу. (Испытывать ужас, сильный страх терять самооб- ладение). Күтүү, үмүттөнүү, ишенүү - ожидать, надеяться. Көзү тешилүү. Көпкө чейин карай берүү, көпкө зары- га берүү. Ак эткенден так этүү. Кандайдыр бир нерсенин болу- шун, аткарылышын, же бирөөнү көрүүнү, ага жетүүнү, аябай эцсөө, самоо. (Ожидать исполнения желаний или надеяться увидеть кого-либо). Көлөкөгө тон бычуу. Кимдир бирөө же бир нерсе жө- нүндө ушундай болот, болмокчу деп божомолдоп, сырты- нан ой жорута берүү, болбой турган нерсени жасоо, куру- лай кыялдануу. Бел байлоо. Кимдир бирөөгө таянуу, ишенүү, аны эш тутуу. (Верить кому-либо. Надеяться на чью-либо поддержку). Караан тутуу. Бирөөгө ишенүү, ага таянып, бел байлоо. (Верить кому- либо, надеяться). Эки көзү төрт болуу. Кандайдыр бир нерсени жан-дили менен тилөө, самоо, эңсөө, же бирөөнү зарыга күтүү, ак эткенден так этүү. (Томиться, тосковать, ожидая что-либо, кого-либо). Макул болбоо, баш тартуу, тануу - Отказаться, несоглашаться. Жүзүн үйрүү. Көргүсү келбөө, жактырбоо, ачуусу келүү, кыжырдануу. (Раздражаться, злиться, не желая видеть кого-либо). Жаа бою качуу. Өзүнө жакын жолотпоо, жологусу, уккусу, көргүсү келбей качып туруу, алыс болууга аракет кылуу, баш тартуу. (Отказаться видеть, слышать, избегать). Асман айга түйүлүү. Такыр макул болбоо, эпке келбөө, айтылган кепти, сунушту туура көрбөй четке кагуу, уккусу дагы келбөө. (Не соглашаться ни в какую, быть несговорчивым, отказаться наотрез). Азармандан безерман болуу. Бир нерсеге макул болбоо, тануу, актануу маанисинде безеленүү, жанын сабоо, өзүнө жакын жуутпоо. (Не соглашаться, отрицать, оправдываться изо всех сил). Бел бүкпөө. Баш ийбөө, моюн сунбоо, жеңдирбөө. (Не подчиняться, не покоряться). Каш кайтаруу. Каршылык кылуу, тең тайлашуу, кыр көрсөтүү. (Противостоять, оказывать сопротивление). Колуна өлүп берүү. Өлбөгөн жерде калуу, катуу каршылык көрсөтүү. (Противостоять, не соглашаться). Моюн бербөө. Баш ийбөө, макул болбоо, жеңдирбөө, мойнуна албоо. (Не подчиняться, не соглашаться, не покоряться). Өкүнүү, арман кылуу - Сожалеть, досадовать Бармагын тиштөө - Кусать (себе) локти. Өтүп кеткен ишке өкүнүү, арман кылуу, өкүттө калуу. (Сожалеть о прошедшем, досадовать об упущенном). Таш тиштөө. Тилеги ордунан чыкпай калуу, тилегин таш кабуу. (Сожалеть о том, что надежды не оправдались). Эрдин кесе тиштөө. Өкүнүү, өкүттө калуу. (Раскаиваться, сожалеть о случившемся). Дат деп отуруп калуу. Тилеги, максаты ордунан чыкпай, ойлогонуна жете албай калуу, өкүнүчтө болуп өзүн кармануу. (Не достигнув намеченной, желанной цели, сожалеть об упущенном, утерянном). Оозун кармануу. Кандайдыр бир иштин болуп кети- шине өкүнүү (Сожалеть, досадовать о случившемся, о сказанном). Санын чабуу. Бир нерсеге катуу өкүнүп калуу, кейүү, өкүнүчүн билдирүү. (Очень сожалеть о случившемся, переживать, досадовать). Өтүнүү, сурануу - Просить, умолять. Бутуна жыгылуу - Валяться в ногах. Жалынып-жал- барып кечирим суроо, өтүнүү. (Умолять о прощении. Выражение высокой степени унижения при просьбе). Алдына түшүү. Айыбын, күнөөсүн мойнуна алып, бир нерсе тартуулап же берип, кечирим суроо. (Признавая свою вину, просить прощения, предлагая взятку). Жан соогалоо. Кандайдыр бир коркунучтан, өлүмдөн ж. б. кутулууга жан талаша жан далбас кылуу. (Умолять о пощаде, чтобы избежать смертельную опасность). Кол куушуруу. Кечирим сурап алдына түшүү, өтүнүч кылуу. (Умолять о прощении). Кулдук уруу. Макулдугун сурап алдына өтүү, өтүнүү. (Обращаться с просьбой дать разрешение, согласие). Чөгөлөй салбыроо. Абдан сурануу, аябай суранып, өтүнүү. (Настойчиво посить, умолять). Тажрыйбалуу, жетик болуу - Быть опытным, зрелым. |