канспект лекцый. Змест

• Название: Змест
• Анкор: канспект лекцый.doc
• Дата: 26.03.2018
• Размер: 0.78 Mb.
• Имя файла: канспект лекцый.doc
• Тип: Документы; #17218
• страница: 9 из 32

Асаблівасці ўтварэння тэрмінаў:

1. 
   Тэрміны ствараюцца як найменні паняццяў, звязаных з вузкай галіной і прызначаных служыць сродкам зносін прафесіяналаў.
   
2. 
   Тэрміны ўтвараюцца заўсёды свядома.
   
3. 
   Кожны тэрмін, які ствараецца, можна пракантраляваць, адзначыць, паколькі тэрмін фіксуецца ў працах, слоўніках. Пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь працуе Тэрміналагічная камісія, мэтай якой – стварэнне, стабілізацыя тэрміналогіі ўвогуле і пэўных тэрмінасістэм у прыватнасці.
   

Тэма 3 ФУНКЦЫЯНАЛЬНЫЯ СТЫЛІ МАЎЛЕННЯ

Стыль – гэта разнавіднасць маўлення, якая адрозніваецца сістэмай моўных сродкаў пры абслугоўванні пэўнай сферы чалавечай дзейнасці.

Гутарковы (размоўны) стыль

Сістэма моўных сродкаў размоўнага стылю прызначана для абслугоўвання сферы побытавых зносін і выступае звычайна ў вуснай форме.

Гутарковы (размоўны) стыль функцыянуе ў вуснай форме, таму многія асаблівасці гэтага стылю тлумачацца менавіта спецыфікай жывога, вуснага маўлення. У размоўным стылі нормы свядома не ўстанаўліваюцца і не рэгламентуюцца, аднак у працэсе маўлення яны аўтаматычна ўзнаўляюцца ў выглядзе ўжо гатовых канструкцый, фразеалагічных адзінак, рознага роду штампаў, інакш кажучы, стандартызаваных моўных сродкаў, якія адпавядаюць пэўным маўленчым сітуацыям.

Асаблівасці:

• 
  шырока прадстаўлены агульнаўжывальныя словы і выразы, пазалітаратурныя моўныя адзінкі: дыялектызмы, жарганізмы, прафесіяналізмы, прастамоўная лексіка;
  
• 
  значная частка слоў і фразеалагізмаў маюць яскрава выражаную эмацыянальна-экспрэсіўную афарбоўку;
  
• 
  часта выкарыстоўваюцца словы з канкрэтным значэннем і абмежавана – з абстрактным, амаль не сустракаюцца тэрміны;
  
• 
  ужыванне часціц, выклічнікаў, дзеяслоўных формаў, якія выражаюць імгненнасць дзеяння;
  
• 
  дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі сустракаюцца даволі рэдка;
  
• 
  пашырана ўжыванне простых, няпоўных сказаў;
  
• 
  не характэрны складаныя сказы са шматступеннай залежнасцю і адасобленымі зваротамі;
  
• 
  шырока ўжываюцца пытальныя і клічныя сказы.
  

Гутарковы (размоўны) стыль адрозніваецца ад астатніх функцыянальных стыляў мовы ўмовамі функцыянавання, пераважна вуснай формай праяўлення, сістэмай сродкаў. Разам з тым ён знаходзіцца ва ўзаемадзеянні з іншымі стылямі. Значную ролю адыгрывае размоўны стыль у развіцці літаратурнай мовы. Пранікненне пэўных элементаў размоўнага стылю ў кніжныя – адзін з асноўных працэсаў развіцця мовы літаратурнай.

Афіцыйна-справавы стыль

Афіцыйна-справавы стыль рэалізуецца пераважна ў пісьмовай форме. Мова афіцыйных дакументаў – статутаў, законаў, урадавых пастаноў, указаў, паведамленняў урадавых органаў, загадаў, рэзалюцый, міжнародных пагадненняў, дагавораў, юрыдычных дакументаў – гэта мова афіцыйна-справавога стылю.

Афіцыйна-справавы стыль грунтуецца перш за ўсё на лагічнай, інтэлектуальнай аснове. Выкарыстоўваецца ў строга афіцыйных, надзвычай важных сферах чалавечых зносін, таму тут свая, асаблівая спецыфіка:

• 
  паслядоўнасць, дакладнасць выкладання фактаў;
  
• 
  аб'ектыўнасць ацэнак;
  
• 
  шырокае выкарыстанне абстрактнай, тэрміналагічнай і спецыяльнай лексікі;
  
• 
  словы ўжываюцца толькі ў прамым значэнні;
  
• 
  назвы людзей даюцца часцей за ўсё па іх спецыяльнасці або пасадзе;
  
• 
  адсутнасць экспрэсіўных моўных сродкаў;
  
• 
  пераважаюць безасабовыя канструкцыі, амаль адсутнічаюць формы першай і другой асобы займеннікаў і дзеясловаў;
  
• 
  шырока выкарыстоўваюцца складаныя сказы, канструкцыі са складанымі злучнікамі;
  
• 
  шырока выкарыстоўваюцца канцылярызмы (канцылярскія штампы).
  

Афіцыйна-справавы стыль абслугоўвае сферу афіцыйных зносін. Замкнутая сістэма моўных сродкаў, што ўваходзяць у афіцыйна-справавы стыль, выконвае дзве асноўныя функцыі – інфармацыі і ўздзеяння.

У складзе афіцыйна-справавога стылю многія даследчыкі вылучаюць пэўныя падстылі:

1. 
   уласна заканадаўчы (закон, указ, грамадзянскія і крымінальныя акты, статуты);
   
2. 
   дыпламатычны (нота, мемарандум, камюніке, пагадненне, канвенцыя);
   
3. 
   адміністрацыйна-канцылярскі (акт, распараджэнне, загад, справавыя паперы: заява, характарыстыка, аўтабіяграфія, даверанасць, распіска).
   

Адметнай рысай юрыдычна-справавых дакументаў з'яўляецца высокая ступень стандартызацыі. Аднатыпнасць і паўтаральнасць афіцыйна-справавых папер вымагае і стандартнага іх афармлення (прыняцце законаў, указаў, пастаноў (неабходна звярнуць увагу на дысцыпліну; дазволіць выкарыстаць дні адпачынку; перадаць на часовае карыстанне; прыцягнуць да крымінальнай адказнасці).
Такім чынам, як бачым, дакладнасць справавога маўлення накіравана на тое, каб змест фармулёўкі прачытваўся строга адназначна. Недапушчальна тут двухсэнсоўнасць, пэўная «размытасць» выкладання, недакладнасць. Усё павінна быць строга, трапна, сцісла, па-дзелавому.