Методичка Язык 4 кл.. Элканланы С. М., Айбазланы З. С. Къарачай тилни дерслери 4 класс Устазгъа методика болушлукъ Биринчи чыкъгъаны КъарачайЧеркес республиканы Окъуу эмда илму
 Скачать 0.64 Mb.
|
| 13 | § 15. Тюз эмда иелик атла. Джангы керекни (материалны) билиу дерс | Мизамгъа салыучу: окъуу борчну къысха ангылатыргъа, хайырландырыргъа, эслеринде тутаргъа; Билиу: билим муратны болушлукъсуз кесгин белгилерге юретирге, тинтерге, ишни барыууна бла хыйсабына багъа берирге; Бирлешиб ишлеу: ишни этерге болушлукъ тилей билирге, тилерге, соруула сорургъа; биргесине ишлеген адам ангыларча айтыула къурарагъа; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; оюмну бютеу тюз акъыл бла кёргюзедиле; кёзге кёргюзюуню хайырландырадыла; этген ишлерине деменгили эс бёледиле; джазма ишлерини кеслери тинтедиле. | Устаз иелик атланы ышанларын таблицада кёргюзюб ангылатады. Тюз атладан иелик атла къураргъа теджейди. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла. | Билиу: тилни кесеклерини бютеу граммтика, лексика, морфология ышанларын; Эте билмеклик: тилни кесеклерин белгилерге; Усталыкъ: тилни кесеклерин аджашдырмай белгилеу | | | § 15 62 – чи иш, 29 – чу бетде |
| 14 | § 16. Атны болушлары. § 17 Тюз атны джалгъаныуу. Джангы керекни (материалны) билиу дерс | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Устаз болушла бла танышдырады, хар болушну сорууларын белгилейди. Къангада атны болушлада тюрленнгенин кёргюзеди, къаллай со-руулагъа джууаб этгенлерин аууздан айтыргъа. | Таблицагъа кёре, сабийле энчи иш этедиле. Хар сабийни окъууда джетишимли гине кёре энчи иш этерге | Билиу: атны болушларын, джалгъауларын; Эте билмеклик: атны болушун белгилерге, джалгъауларын тюз джазаргъа; Усталыкъ: сабийлени тил байлыкъларын ёсдюрюрге, терс къуралгъан айтымладан текст къурау, атны кёблюк саныны къуралыуун эсге салыу. | | | § 16, § 17 69 – чу иш 32 – чи бетде; 74 – чю иш 34 – чю бетде |
| 15 | § 18. Болуш джалгъуланы тюз джазылыулары. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: окъуу борчну къысха ангылатыргъа, хайырландырыргъа, эслеринде тутаргъа; Билиу: билим муратны болушлукъсуз кесгин белгилерге юретирге, тинтерге, ишни барыууна бла хыйсабына багъа берирге; Бирлешиб ишлеу: ишни этерге болушлукъ тилей билирге, тилерге, соруула сорургъа; биргесине ишлеген адам ангыларча айтыула къураргъа; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; оюмну бютеу тюз акъыл бла кёргюзедиле; кёзге кёргюзюуню хайырландырадыла; этген ишлерине деменгили эс бёледиле; джазма ишлерини кеслери тинтедиле. | Къангада джалгъаула къайсы болушха келишгенин белгилерге. Таблица бла тенглешдирирге. | Хар сабийни окъууда джетишимлигине кёре энчи иш этерге | Билиу: тюз атланы болушлада тюрлениулерин, аланы джалгъауларын; Эте билмеклик: сингармонизмни хайырландырыб, болуш джалгъауланы тюз джаза билиу; атны болушун тюз белгилерге; Усталыкъ: болушланы джалгъауларын тюз джаза билирге, атны энчи ышанлары бла текстден табаргъа. | | | § 18 78 – чи иш 36–чы бетде |
| 16 | § 19. Иелик эмда тамамлаучу болушла. § 20. Къайтарыу. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: окъуу борчну къысха ангылатыргъа, хайырландырыргъа, эслеринде тутаргъа; Билиу: ангылаб, кёллерине келгенча кеслерини айтыуларын къураргъа; Бирлешиб ишлеу: ишни этерге болушлукъ тилей билирге, тилерге, соруула сорургъа; биргесине ишлеген адам ангыларча айтыула къурарагъа; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле; кеслерини ишлерин тинтедиле. | Иелик бла тамамлаучу болушланы бирчалыгъы бла башхалыгъын ачыкъларгъа. Бир-бирини ишин тинтиу. Аууздан айтыула. | Окъуу китабдан ишле джазыу, беш минутлукъ тест иелик бла тамалаучу болушну юсюнден. Хар сабийни окъууда джетишимлигине кёре энчи иш этерге. | Билиу: иелик бла тамамлаучу болушлада тюз джазыуну, аланы башхалыкъларын; атны юсюнден окъулгъан джорукъланы; Эте билмеклик: атланы болушларын тюз белгилерге; атны морфология ышанларын белгилей билирге; Усталыкъ: атланы иелик бла тамамлаучу болушларын тюз белгилерге; болушланы формаларын тюз къураб, тилде тюз хайырландыра билирге. | | | § 19, § 20. 86 – чы иш 40–чы бетде |
| 17 | Сынау иш Сынау иш. | Мизамгъа салыучу: бегитилген джорукъланы хайырландырыу; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъууда джетишимликлерини сылтауун ангылауну кёргюзюрге: хар тюрлю оюмну тенглешдиредиле; ёчешиуде бир - бирлерине джумушакълыкъ кёргюзедиле; джангы дерсден хапар таймаздан керек болгъанын эсгередиле; | Сынау ишни тексты бла окъуб танышдырыу. | Сынау ишни джазыу. | Окъугъан джорукъланы джазмада хайырландырыргъа; этилген ишге багъа бериу. | | | §§ 13 – 20 Къайтарыб окъургъа |
| Сыфат (3) | ||||||||
| 18 | § 21. Сыфатны магъанасын къайтарыу. Дерсни къайтарыу бла билимни бир мизамгъа джыйыу. | Мизамгъа салыучу: ишни мадары бла хыйсабын джорукъ бла тенглешдириб, башхалыгъы бла бирчалыгъын тенглешди-риб айырыргъа; Билиу: ишни барыуун бла хыйсабын тинтерге эмда багъа берирге; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: бири бири бла ышангылы келишиу кёргюзедиле, тырмашыб окъуу хыйсабларын иги этиу муратда оноу алыргъа къызыгъыныу; джазма ишлерини кеслери тинтедиле; кеслери тындыргъан иш бла хазыр ишни тенглешдиредиле; къыйын ишни тындыргъан кёзюуде бек тырмашыу бла тёзюм кёргюзедиле. | Сыфатланы хайырландырыб, айтымла къурашдырыу, атла бла сыфатланы байланыулары. Болушлада атла бла байланыб келген сыфатланы ал формалары тюрленмегин билдирирге. Сыфатланы айтымда, текстде магъаналары. | Окъуу китабдан ишле джазаргъа | Билиу: сыфатны морфология ышанларын, текстде орнун; Эте билмеклик: башха сёзлени ичинде морфология ышанлары бла сыфатны белгилерге; Усталыкъ: тил байлыкъларын ёсдюрюрге, ат бла сыфатны лексика магъаналарыны башхалыгъын ачыкъларгъа. | | | § 21 93 – чю иш 43–чю бетде |
| 19 | § 22. Тюз сыфатла. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: билим муратны болушлукъсуз кесгин белгилерге юретирге, тинтерге, ишни барыууна бла хыйсабына багъа берирге; Бирлешиб ишлеу: кесини ишин тюз, юзмей тындырырча тилни къызыгъыб хайырландырыргъа; Энчили: окъугъан джорукъланы хайырландыра билирге, этген халатларын эсгертселе тыйыншлысыча ангыларгъа; ишде кеслерини тириликлерине багъа бередиле; билген билимлерин ишни тындырыргъа хайырландырадыла; джазма ишлерини кеслери тинтедиле. | Сыфатланы хайырландырыб, айтымла къурашдырыу, атла бла сыфатланы байланыулары. Болушлада атла бла байланыб келген сыфатланы ал формалары тюрленмегин билдирирге. Сыфатланы айтымда, текстде магъаналары. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла. | Билиу: ат бла сыфатны келишиулерин, тюз джазылыуларын; Эте билмеклик: сыфатха тюз соруу салыргъа, сыфатны айтымда къуллугъун белгилерге; Усталыкъ: тил байлыкъларын ёсдюрюрге, ат бла сыфатны лексика магъаналарыны башхалыгъын ачыкъларгъа. | | | § 22 95 – чи иш 44–чю бетде |
| 20 | § 23. Къайтарыу. Сыфат. Дерсни къайтарыу бла билимни бир мизамгъа джыйыу. | Мизамгъа салыучу: окъуу борчну къысха ангылатыргъа, эслеринде тутаргъа; Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре устаз бла иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; берилген джорукъланы хаыйырландырыргъа; Билиу: амалсыз хапарны табаргъа; Бирлешиб ишлеу: хапарны тинтиу, кесини акъылын джакъларгъа; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; оюмну бютеу тюз акъыл бла кёргюзедиле; кёзге кёргюзюуню хайырландырадыла; этген ишлерине деменгили эс бёледиле; джазма ишлерини кеслери тинтедиле. | Окъуу китаб, таблицала бла ишлеу. Бир - бирини ишин тинтиу. Аууздан айтыула. | Окъуу китабдан ишле джазыу, беш минутлукъ тест | Билиу: сыфатны тюз джазылыуун, ат бла келишиуюн; Эте билмеклик: ат бла сыфатны джазма тилде да, аууздан да тюз хайырландыра билирге; Усталыкъ: текстде морфология ышанлары бла сыфатланы табаргъа, сыфатланы болушлугъу бла айтымла къураргъа. | | | § 23 «Ана тил» китабдан тюз сыфатлары болгъан 7 айтым джазаргъа |
| Санау (3 + 1 + 1) | ||||||||
| 21 | § 24 Санауну магъанасы. § 25. Санчы бла тизгинчи санаула. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: окъуу борчну къысха ангылатыргъа, эслеринде тутаргъа; Билиу: белги амалланы хайырландырыргъа; Бирлешиб ишлеу: кеслерини акъылларына тутхуч табаргъа, аны да нёгерлери бла келишдирирге; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле, ишни болушлукъсуз тындырадыла; кеслери ишни тинтиуун этедиле; окъуугъа тырмашыу кёргюзедиле. | Таблицала бла ишлеу, текстде санауланы табаргъа юретиу. Санауну айтымда, текстде магъанасы. Санауну тилде къысха, дженгил хайырландырыуну сынаб къараргъа. Санауну хар бир тюрлюсюню энчи ышанларын ангылатыргъа. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла. Къангада джазылгъан санауланы къауумларын ачыкълаб джазаргъа. Санаула бла айтымла къурашдырыргъа, окъуу китабдан ишле джазаргъа. | Билиу: санау тилни магъаналы кесеги болгъанын; морфология ышанларын; санчы санауланы ышанларын, болушлада тюрлениу амалларын; Эте билмеклик: башха тилни кесеклеринден айырыу, тюз айтыу; санчы санауланы тизгинчи санауладан башхалыгъын билирге; Усталыкъ: санаула бла айтым къурау, тил байлыкъларын ёсдюрюрге, санауну лексика магъаналарыны башха лыгъын ачыкъларгъа. | | | § 24, § 25. 103–чю иш 47–чи бетде, 106– чы иш 49–чу бетде |
| 22 | Тил ёсдюрюу Сурат бла ишлеу. Тил ёсдюрюу дерс. | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Суратха къараб, суратлау текстни къурашдырыу. Суратлау текстны къуралыуу. | План салыб, текст къурашдырыу | Суратха къараб, аны юсюнден суратлау текст къураб джазаргъа. | | | 109–чу иш 50-чю бетде |
| 23 | § 26. Санауланы тюз джазыу. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; оюмну бютеу тюз акъыл бла кёргюзедиле; кёзге кёргюзюуню хайырландырадыла. | Санауну тилде къысха, дженгил хайырландырыуну сынаб къараргъа. Санауну хар бир тюрлюсюню энчи ышанларын ангылатыргъа. Санауланы тюз джазыудан джорукълагъа айтымлада сёлени табыу. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла. | Билиу: бош, къурау санауланы ышанларын, аланы тюз джазылыуларын; Эте билмеклик: бош бла къош санауланы башхалыгъын билиу, болушлада атла бла тюрлендириу; Усталыкъ: тил байлыкъларын ёсдюрюрге, санау бла тилни башха магъаналы кесеклени лексика магъаналарыны башхалыгъын ачыкъларгъа. | | | § 26 113–чю иш 49 – чу бетде |
| 24 | § 27 Къайтарыу. Санау. Дерсни къайтарыу бла билимни бир мизамгъа джыйыу. | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни этиуде бютеу лагъымны хайырландырыргъа, белгиамалланы хайырландырыргъа; Бирлешиб ишлеу: кеслерини акъылларына тутхуч табаргъа аны да нёгерлери бла келишдирирге; Энчили: билимлерин ёсдюргенлей турургъа керек болгъанын ангылайдыла; ишде тырмашыу бла тёзюмлюк кёргюзедиле; джазма ишни тинтиу кеслери баджарадыла; ишни тындыргъан кёзюуде бир - бирине хатер этедиле. | Санчы бла тизгинчи санула. Айтымда къуллукълары. Окъуу китаб, таблицала бла ишлеу. Бир - бирини ишин тинтиу. Аууздан айтыула. | Хар сабийни окъууда джетишимлигине кёре энчи иш этерге. | Билиу: санауланы тюз джазылыуларын, атла бла келишгенлерин; Эте билмеклик: атла бла тюз келишдире билирге; Усталыкъ: санаула бла айтымла къурау, айтымда аланы къуллукъларын белгилерге. | | | |