Методичка Язык 4 кл.. Элканланы С. М., Айбазланы З. С. Къарачай тилни дерслери 4 класс Устазгъа методика болушлукъ Биринчи чыкъгъаны КъарачайЧеркес республиканы Окъуу эмда илму
 Скачать 0.64 Mb.
|
|
§ 41, § 42 179 – чу иш 79 – чу бетде; 182 – чи иш 81–чи бетде | ||||||||
| 37 | Сынау иш. Тинтиу дерс. | Мизамгъа салыучу: бегитилген джорукъланы хайырландырыу; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъууда джетишимликлерини сылтауун ангылауну кёргюзюрге: хар тюрлю оюмну тенглешдиредиле; ёчешиуде бир - бирлерине джумушакълыкъ кёргюзедиле; джангы дерсден хапар таймаздан керек болгъанын эсгередиле. | Этимлени тюз джазыугъа сынау ишни тексти бла танышдырыу. | Сынау иш. | Окъугъан джорукъланы джазмада хайырландырыргъа; этилген ишге багъа бериу. | | | §§ 33 – 42 Къайтарыб окъургъа |
| Сёзлеу (4) | ||||||||
| 438 | § 43. Сёзлеуню магъанасы. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; оюмну бютеу тюз акъыл бла кёргюзедиле; кёзге кёргюзюуню хайырландырадыла. | Устаз сёзлеуню юсюнден ушакъ этеди, сохталагъа къангада джазылгъан сёзлени тинте, таууш этиб окъуб джазаргъа теджейди. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, сёзлеулени айырыб айтадыла. | Билиу: сёзлеуню морфология, грамматика ышанларын; Эте билмеклик: айытымлада сёзлеулени морфология, грамматика ышанларына кёре ачыкъларгъа; Усталыкъ: айтымлада, текстде тюз хайырландыра билирге. | | | § 43 190 – чы иш 85–чи бетде |
| 39, 40 | § 44. Къачан? Къайда? Къалай? деген соруулагъа джууаб этгенсёзлеуле. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: ишни тындырыргъа эм магъаналы амалны сайларгъа; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Устаз къангада джазылгъан сёзлеге соруу салыргъа, ол сёзлени ышанларын ачыкъларгъа теджейди. Ол сёзле ишни ышанын ачыкълагъанын ангылатады. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, сёзлеулени айырыб айтадыла, соруула саладыла. | Билиу: сёзлеуюню ышаны бла амалын; Эте билмеклик: сыфат бла сёзлеюуню башхалыкъларын ачыкъларгъа; Усталыкъ: айтымлада, текстде сёзлеуюлени табаргъа, тилде аланы мадарларын ачыкъларгъа. | | | § 44 194 – чю иш 87 – чи бетде; 199 – чу иш 89 – чу бетде |
| 41 | § 45 Сёзлеуню тюз джазылыуу. § 46. Къайтарыу. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: тинтерге эмда багъа берирге ишни барыууна бла хыйсабына; кесини ишин тюз, юзмей тындырырча тилни къызыгъыб хайырландырыргъа; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; ишни кеслери башына этедиле; джазмада, окъууда, джангы хапар джыйыда ишни ауурлугъун хорларгъа хазырлыкъларын кёргюзедиле; | Сыфат бла сёзлеуню башхалыгъын таблицада кёргюзюб ангылатады. Сёзлеуню айтымлада, текстде магъанасы, тюз джазылыуу. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, сёзлеулени айырыб айтадыла, соруула саладыла. | Билиу: бош, къош сёзлеулени тюз джазылыуларын; сёзлеуню энчи ышанларын; Эте билмеклик: сыфат затны, сёзлеу этимни ышанын ачыкълагъанын билирге: Усталыкъ: айтымлада, текстде сёзлеуюню тюз джюрюте билирге; айтымда сёзлеуюню джумушун билирге; | | | § 45, § 46 202 – чи иш 90–чы бетде, 205 – чи иш 91–чи бетде |
| Байлам (2 + 1) | ||||||||
| 542 | § 47. Байламны магъанасы. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: окъуу борчну къысха ангылатыргъа, эслеринде тутаргъа; Билиу: магъаналы ышанлары бла къауум затны билирге, таныргъа; Бирлешиб ишлеу: хапарны тинтиу, кесини акъылын джакъларгъада тенлери бла келишдирирге; Энчили: окъуу – ангылау тырмашыуларын кёргюзедиле; окъуу излеу амалсыз этилиуню ангылайдыла, эсгередиле. | Устаз сёзлеуню юсюнден ушакъ этеди, тилни къуллукъчу кесеги болгъанын ангылатады. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла. | Билиу: тилни къуллукъчу кесеги болгъанын; Эте билмеклик: текстде, айтымлада тюз джаза билирге; Усталыкъ: текстде байламланы таба билирге. | | | § 4 209 – чу иш 93–чю бетде |
| 43 | § 48. Джалгъаучу байламла (бла, да, эмда). § 49. Къайтарыу. Къайтарыу дерс эмда билимни бир мизамгъа джыйыу. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: ишни тындырыргъа эм магъаналы амалны сайларгъа; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Айтымда байламны къуллугъу, тилни магъаналы бла къуллукъчу кесегини башхалыгъы. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла. | Билиу: байламланы ышанларын, айтымда къуллукъларын; Эте билмеклик: байламланы айтымда таба, халатсыз джаза билирге; Усталыкъ: байламла бла айтымла къураргъа, айтымда къуллукъларын тинтерге. | | | § 48, § 49 215 – чи иш 96 – чи бетде; 220–чы иш 97–чи бетде |
| 44 | Тил ёсдюрюу Сурат бла ишлеу. Тил ёсдюрюу дерс. | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни тындырыуда хар тюрлю амалны аджашдырмазгъа; Бирлешиб ишлеу: бир муратны белгилерге, аны къалай тындырыргъа керек болгъанын белгилерге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Суратха къараб, суратлау текстни къурашдырыу. Суратлау текстны къуралыуу. | Соруула салыб, план къурашдырыргъа, тестни джазаргъа | Суратха къараб, аны юсюнден суратлау текст къураб джазаргъа. | | | 216 – чы иш 96 – чы бетде. |
| Айтым (16 +1 +1) | ||||||||
| 45 | § 50. Айтымны юсюнден окъулгъанны къайтарыу. § 51. Айтымны членлери Къайтарыу дерс эмда билимни бир мизамгъа джыйыу | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни этиуде бютеу лагъымны хайырландырыргъа, белги амалланы хайырландырыргъа; Бирлешиб ишлеу: кеслерини акъылларына тутхуч табаргъа аны да нёгерлери бла келишдирирге; Энчили: билимлерин ёсдюргенлей турургъа керек болгъанын ангылайдыла; ишде тырмашыу бла тёзюмлюк кёргюзедиле; джазма ишни тинтиуун кеслери баджарадыла; ишни тындыргъан кёзюуде бир бирине хатер этедиле. | Устаз къангада берилген тестде айтымланы чегин белгилерге, керекли тыйгъыч салыргъа теджейди. Айтымны деб неге айтылгъанын сабийлени болушлугъу бла ачыкълайды. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, айтымны тамалын табадыла. | Билиу: синтаксисни, тыйгъыч белги салыуну джоругъун; Эте билмеклик: синтаксисде джюрюген айтыуланы айыра билирге: сёзтутуш, айтым, текст; тыйгъыч белгилени тюз сала билирге; Усталыкъ: айтымланы къурай билирге, айтымладан сёзтутушланы тюз айырыргъа. | | | § 50, § 51 222–чи иш 98–чи бетде |
| 546 | § 52. Айтымны баш членлери. § 53. Сансыз членле. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: ишни юзмей, не заманда этиллигин билирге, къалай бошаллыгъын алгъа билирге; Билиу: ишни этиуде бютеу лагъымны хайырландырыргъа, белги амалланы хайырландырыргъа; Бирлешиб ишлеу: кеслерини акъылларына тутхуч табаргъа аны да нёгерлери бла келишдирирге; Энчили: билимлерин ёсдюргенлей турургъа керек болгъанын ангылайдыла; ишде тырмашыу бла тёзюмлюк кёргюзедиле; джазма ишни тинтиуун кеслери баджарадыла; ишни тындыргъан кёзюуде бир бирине хатер этедиле. | Таблица бла ишлеу. Айтымны баш, сансыз членлерин белгилеу, аланы тенглешдириу | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, айтымны баш членлерин табадыла | Билиу: айтымны баш членлери, айтымны амалы, башчы, хапарчы деген айтыуланы билирге; Эте билмеклик: айтымда башчленлени, сансыз членлени айыра билирге; къаыйсы тилни кесегинден къуралгъанларын белгилерге; Усталыкъ: айтымгъа синтаксис айырыу джорукъну этерге; таб джарашдырылгъан текст къурай билирге. | | | § 52, § 53. 226 – чы иш 100–чю бетде, 231 – чи иш 102 – чи бетде |
| 47 | § 54. Толтуруучу. § 55. Ачыкълаучу. Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: тинтерге эмда багъа берирге ишни барыууна бла хыйсабына; кесини ишин тюз, юзмей тындырырча тилни къызыгъыб хайырландырыргъа; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: окъургъа талпыуларын, окъуу мадарларын кенгертедиле; ишни кеслери башына этедиле; джазмада, окъууда, джангы хапар джыйыуда ишни ауурлугъун хорларгъа хазырлыкъларын кёргюзедиле. | Таблица бла ишлеу. Айтымны сансыз членлерин белгилеу, аланы баш членле бла тенглешдириу | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, айтымлада толтуруучуну, ачыкълаучуну табадыла. | Билиу: сансыз членлени юсюнден джорукъну, толтуруучу, ачыкълаучуну айтымны членлери болгъанларын, сорууларын; Эте билмеклик: айтымда толтуруучуну, ачыкълаучуну белгилей билирге; Усталыкъ: къауум сёзден айтымла къурау. | | | § 54, § 55 234 – чю иш 104–чю бетде, 237 – чи иш 105 – чи бетде |
| 48 | § 56. Болумла. Джангы керекни (материалны) билиу дерс | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: ишни тындырыргъа эм магъаналы амалны сайларгъа; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Таблица бла ишлеу. Айтымны сансыз членлерин белгилеу, аланы баш членле бла тенглешдириу. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, айтымлада болумланы табадыла | Билиу: болумну айтымны сансыз членича, сорууларын; Эте билмеклик: айтымда болумну белгилей билирге; Усталыкъ: къауум сёзден айтымла къурау; айтымладан магъаналы текст къурай билирге. | | | § 56 240 – чы иш 106–чы бетде; |
| 49 50 | § 57. Айтымны биртукъум членлери Джангы керекни (материалны) билиу дерс. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; Билиу: ишни тындырыргъа эм магъаналы амалны сайларгъа; Бирлешиб ишлеу: бирлешген бла билим ишни тири кёргюзюрге; Энчили: окъургъа талпыб излейдиле, бирлешиб ишлейдиле; акъылларын да, билимлерин да таймаздан ёсдюрюрге керек болгъанын эсгередиле. | Таблица бла ишлеу. Айтымны биртукъум членлерин белгилеу, аланы айтымда тюз окъургъа. | Окъуу китабдан темагъа келишген ишлени джазадыла, айтымлада биртукъум членлени табадыла. | Билиу: биртукъум членлени джорукъларын, аланы энчи ышанларын; Эте билмеклик: айтымда биртукъум членлени белгилей билирге; ала бла айтымланы къураргъа; Усталыкъ: биртукъум членли айтымланы тилде тюз джюрюте, текстде хайырландыра билирге. | | | § 57 247–чи иш, 109–чу бетде, 249 чу иш 110 – чу бетде |
| 651 | § 58. Къайтарыу. Айтымны членлери. Къайтарыу дерс эмда билимни бир мизамгъа джыйыу. | Мизамгъа салыучу: салыннган борчха кёре устаз бла иш сайларгъа бла аны тындырыргъа болумлары; берилген джорукъланы хаыйырландырыргъа; Билиу: амалсыз хапарны табаргъа; Бирлешиб ишлеу: хапарны тинтиу,кесини акъылын джакъларгъа; Энчили: окъургъа талпыула-рын, окъуу мадарларын кенгер-тедиле; оюмну бютеу тюз акъыл бла кёргюзедиле; кёзге кёргюзюуню хайырландырадыла: этген ишлерине деменгили эс бёледиле; джазма ишлерини кеслери тинтедиле. | Китаб бла ишлеу, таблицала бла ишлеу. Бир - бирини ишин тинтиу. Аууздан айтыула. | Хар сабийни окъууда джетишимлигине кёре энчи иш этерге, окъуу китабдан иш джазаргъа. | Билиу: айтымны, айтымны чегин, айтымны ахырында керекли тыйгъыч белгисин, айтым синтаксис илмуну бёлеги болгъанын; Эте билмеклик: айтымны членлерин, биртукъум членлени аджашдырмай ачыкъларгъа. Усталыкъ: текстде айтымны чегин керекли тыйгъыч белгиле бла бла белгилерге; текстны кесгин окъургъа; болушлукъсуз айтым къураргъа. | | | |