апа. ТХТ. Хотамов, Давлатхоча, Сайфулло. Маъруф. нусхаи охирон 28.01.. Намоз отамов, Давлатхоа ДовудЇ, Сайфулло МулЛоонов, маъруф исоматов
 Скачать 3.71 Mb.
|
|
Калимањои мухтасар навишташуда: БухЧК – а (ё худ Бухчека) – Комиссияи фавќулоддаи Бухорої ГПУ – Маъмурияти сиёсии давлатї. Инпрос – Донишкадаи маорифи халќї ИЉШС (СССР) – Иттињоди Љумњурињои Шўравии сотсиалистї ИДМ (СНГ) – Иттињоди Давлатњои Мустаќил КДЊФ (ГКЧП) – Кумитаи давлатии њолатњои фавќулодда КИМ – Кумитаи Иљроияи Марказї. КМ – Кумитаи Марказї. НБО – Нерўгоњи барќию обї Реввоенсовет – Шўрои њарбии инќилобї. РСДРП – њизби сотсиал – демократии коргарии Русия. СММ – Созмони Миллали Муттањид. Совинтерпроп – Шўрои ташвиќотии Байналмиллал дар Шарќ. СЊШ – Созмони Њамкории Шанхай. Турккомиссия – Комиссияи Туркистонии КИМ–и Умумирусиягї, ШКХ Федератсияи Русия ва КМ ЊК (б) Русия. Туркфронт – фронти Туркистонї. Турк ЧК–а – Комиссияи фавќулоддаи Туркистонї. ЊК – њизби коммунистї. ЊК (б) – њизби коммунистї (болшевикї). ЉБВ – Љанги Бузурги Ватанї. ЉМШС – Љумњурии Мухтори Шўравии сотсиалистї. ЉТ – Љумњурии Тољикистон. ЉФШСР (РСФСР) – Љумњурии Федеративии Шўравии сотсиалистии Русия (Федератсияи Русия). ЉХШ – Љумњурии Халќии Шўравї. ЉХШБ – Љумњурии Халќии Шўравии Бухоро. ЉШС – Љумњурии Шўравии сотсиалистї. ШКХ – Шўрои Комиссарони Халќї ШНХ – Шўрои Нозирони Халќї. Санањои муњимтарини таърихи халќи тољик. 2 миллиону 600 њазор сол п.м – пайдоиши аввалин одам. 800 – 12 њазор сол п.м. – палеолит. 800 – 200 њазор сол п.м. – палеолити аввал. 200 – 35 њазор сол п.м. – палеолити миёна. 50 – 40 њазор сол п.м. – зиндагии одами неандерталї. 35 – 12 њазор сол п.м. – палеолити охир. 10 – 6 њазор сол п.м. – мезолит. 8 њазор сол п.м. – ќадимтарин тасвирњои ѓорї. 6 – 3 њазор сол п.м. – неолит 6 – 3 њазор сол п.м. – маданияти Њисор 6 њазор сол п.м. – пайдоиши зироаткорї 5 – 4 њазор сол п.м. – пайдоиши чорводорї VII – VI њазор сол п.м. – кашфи мис V – IV њазор сол п.м. - кашфи биринљгудозї V њазор сол п.м. – маданияти Анау 3400 – 2000 п.м. – давраи ободии Саразм IV – III њазор сол п.м. – пайдоиши синфњо XII – X п.м. – маданияти Вахш XV – X п.м. – маданияти Марѓинону Бохтар X – IX п.м. – оѓози асри оњан дар Осиёи Миёна X – IX п.м. – замони таълиф шудани Авеста XII – XI п.м. – ба Осиёи Миёна омадани ориёињои сањронишини андроновї XXVII – XXVI п.м. – давлати Элам XVI п.м. – давлати Митан VIII п.м. – давлати Мана IX – VI п.м. – подшоњии Бохтар VI – IV п.м. – подшоњии Суѓд IX – VIII п.м. – Хоразми Бузург 715 – 550 п.м. – давлати Мод 625 – 585 п.м. – њукмронии шоњи Мод Хувахшатра (Киаксар) 612 п.м. – пойтахти Ошур (Ассирия). Ниневияро ишѓол кардани Мод 570 п.м. – њуљуми Мод ба Каппадокия 585 – 550 п.м. – њукмронии Астиаг 550 – 331 п.м. – империяи Њахоманишиён 550 – 530 п.м. – њукмронии Куруши Кабир 547 п.м. – Лидияро ишѓол кардани Куруш 538 п.м. – Бобулро ишѓол кардани Куруш 538 – 530 п.м. – Бохтар ва Суѓдро ишѓол кардани Куруш 530 п.м. – љанги Куруш ва Томирис. Њалокати Куруш 530 – 522 п.м. – њукмронии Камбуљия (Камбиз) 526 п.м. – Миср ва Њабашистонро забт кардани Камбуљия 522 – 486 п.м. – њукмронии Дорои I 490 п.м. – њуљуми Дорои I ба Юнон 480 п.м. – њуљуми Хшоёршоњ (Ксеркс) ба Юнон 359 – 336 п.м – њукмронии шоњи Маќдуния Филиппи II 336 – 323 п.м. – њукмронии Искандари Маќдунї 334 п.м. – њуљуми Искандар ба Осиё 334 п.м. – муњорибаи Граник 333 п.м. – муњорибаи Иса 331 п.м. – муњорибаи Гавгамел 329 п.м. – њуљуми Искандар ба Осиёи Миёна 329 – 328 п.м. – муборизаи Спитамен бар зидди истилогарони Юнону маќдунї 327 п.м. – шўриши Оксиарт ва Сисимитр 327 п.м. – шўриши Катан ва Австан 327 п.м. – њуљуми Искандар ба Њинд 325 п.м. – бозгашти лашкари фотењи Искандар ба ватан 312 – 256 п.м – давлати Селевкиён 312 – 280 п.м. – њукмронии Селевки I 280 – 260 п.м. – њукмронии Антиохи I 256 – 224 м. – давлати Порт 237, 140, 131 п.м. – њуљумњои Селевкиён ба Порт 65, 53, 38,36 п.м. – задухўрдњои Порт бо Рум 256 – 141/128 п.м. – давлати Юнонї-Бохтарї 208 п.м. – њуљуми Антиохи III ба Бохтар 141/128 п.м. – а.IV/Vм. – давлати Кушониён 224 – 651 – шоњаншоњии Сосониён 224 – 241 – њукмронии Ардашери Бобакон. 232 – љанги якуми Сосониён бо Рум ва ѓалабаи Ардашери Бобакон. 237 – љанги дуюми Сосониён бо Рум. 238 – 240 – љанги сеюми Сосониён бо Рум ва шањри Хатраро дар Байнаннањрайн ишѓол кардани Шопури I. 242 – љанги Шопури I бо ќайсари Рум, –Гордиан ва кушта шудани Гордиан. 251 – 256 – шикасти румињо дар љанги назди ќалъаи Барболис дар Сурия ва 37 шањрро дар Сурия ва Кападокия ишѓол кардани Шопури I. Асрњои III – Мустањкам шудани мавќеи дини зардуштї дар давлати Сосониён 346 – 347 – Ба сарњади шимолиу шарќи Эрон аз Осиёи Миёна тањдид кардани хиёниён ва ба ин минтаќа бо лашкар омадани Шопури II. 359 – Иштироки љанговарони хиёнї бо сарварии Грумбат дар њаёати лашкари Шопури II дар љанги назди ш. Амидаи Сурия бар зидди Рум. 368 – 375 – Ду љанги Шопури II бо Кушониён ё кирдориён, ки пойтахташон дар Балх буд. 383 – Бори аввал номбар шудани Тахористон дар як сарчашмањои Чинї. 427 – 428 – Ѓалабаи Бањроми Гур бар њайтолиён ва боxгузори Сосониён шудани њокимони Чаѓониёну, Хутталон ва Балху Бухоро. 438 – 457 – њуљуми Яздгирди II ба сарзамини хиёниён ва як rисми онро ишuол кардани e. 450 – Бори аввал номбар шудани «Сарзамини Њайтолиён» дар таърихномаи армании Егишэ Вардапе. 453 – 454 – њуљуми дуюми Яздигурди II бар зидди хиёниён ё њайтаиён ва шикаст хeрдани e. 456 – Омадани аввалин сафорати Њайтолиён ба Чин. 459 – Подшоњи сосониён шудани Пирeз бо ёрии тахористониён - њайтолиён. 459 – 484 – Се љанги Фируз бо њайтолиён ва дар њар сеяш шикаст хeрда, дар охиронаш кушту шудани ў. 467 – 470 – Суѓдро ишѓол кардани Њайтолиён 479 – Турфонро ишѓол кардани Њайтолиён. 490 – 497 – Урумчиро ишѓол кардани Њайтолиён. 450 – 500 – Гандхара ва баъзе ноњияњои дигари Шимоли Њиндустонро ишѓол кардани Њайтолиён. Охири асри V – Хутану Кошѓарро ишѓол кардани Њайтолиён. Аввали асри VI – Васеъ шудани ќаламрави давлати Њайтолиён то шимоли Осиёи Миёна, Турфону Хутан ва шимоли Њинд. 519 – Ба Вахон омадани сайёи чиной Сон Юн. 488 – 531 – Њукмронии шоњаншоњ Ќубади Сосонї 488 – 529 – Њаракати динї-сиёсї ва иљтимоии Маздак, ки яке аз ѓояњои асосиаш таќсими баробари моликият дар байни камбаѓалону сарватмандон буд. 428 – 429 – Аз љониби шоњ Ќубод, ки дар аввал ба маздакиён гаравида буд, кушта шудани Маздак ва тарафдорони ў. 531 – 579 – Њукмронии Хусрави Анўшервон ва нашъўнамои давлати Сосониён; мустањкам шудани иќтидори давлат ва њокимияти марказї дар натиљаи ислоњоти њарбї, андозѓундорї ва маъмурии ў. 550-560 – Задухўрди аввалини Њайтолиён бо лашкари Њоќони Турк дар шимоли Осиёи Миёна. 563 – 567 – Шикаст хўрдани Њайтолиён дар љанг бо лашкари Њоќони Турк дар наздикии Бухоро ва ќисми зиёди Осиёи Миёнаро аз даст додани онњо. 563 – Тохористонро забт кардани Хусрави I ва барњам хўрдани давлати Њайтолиён. 568 – Баста шудани шартномаи њарбию-сиёсї ва тиљоратии байни Њоќони турк ва Византия бар зидди Эрон. 570 – 580 – Аз нав истиќлолият ба даст овардани Њайтолиёни Тохористон. 588 – Ѓалабаи Бањроми Чўбин дар љанги назди Њирот ва кушта шудани Њоќони Турк. 588 – Тохтутози Бањроми Чўбин бар зидди туркон дар соњили рости Амударё ва ѓалабањои ў. 590 – Зикри номи Бадахшон –Бодачан дар як солномаи чиної. Асри VI – Пайдоиши пилапарварї ва шоњибофї дар Осиёи Миёна. 616 – 617 – Њуљуми дуюми Сосониён бар зидди туркони соњили рости Амударё ва ѓалабаи онњо. 629 – Сафари сайёњи хитої Сюан-цзян ба Осиёи Миёна. 618 – 630 – Ба ном ба итоати Њоќони Турк даромадани Тохористон. 630 – Барњам хўрдани Њоќонати Ѓарбии туркон ва истиќлолияти воќеї ба даст даровардани Суѓду Тахористон. 563 – 630 – Бори аввал дар баъзе ноњияњои сарњадии Осиёи Миёна, аз љумла Тахористон сокин шудани гурўњњои алоњидаи туркон. 639 – 645 – Тавсифи Тахористону, Тирмиз, Чаѓониёну, Шумон, Ќубодиёну, Вахш, Хуттал ва Кумед аз љониби сайёњи чинои Сюан-сзан. VII – Аввали аср – Њукмронии сулолаи шоњони Суѓд, ки насабашон ба Кушониён мерасад. VII-VIII – Нашъўнамои давлати Суѓди Самарќанд дар давраи њукмронии шоњони мањаллї – Шишпир, Вархуман, Тукаспандак, Ѓурак, Деваштич ва Тургар. VII – VIII – Нашъўнамои Панљакент ва сикка задани шоњони он – Амогйан, Бодйан ва Нана. VII – VIII – Нашъўнамои хат, забон ва њуљљатгузории суѓдї, ки бозёфти архиви Деваштич аз ќалъаи кўњи Муѓ шоњиди он мебошад. VI – VIII – Нашъўнамои Уструшама ва сикка баровардани шоњони он – Раханљ, Чирдмиш ва Сатачари. VII – Пайдоиши дини ислом ва хилофати араб. 570 – 632 – Солњои зиндагии њазрати пайѓамбар Муњаммад. 609 – 610 – Оѓози мардумро ба дини ислом даъват кардани Муњаммад. 622 – Њиљрати Муњаммад аз Макка ба Мадина. Оѓози солшумории мусулмонї – њиљрї. Ба дини ислом гаравидани сокинони Мадина. 632 – 634 – Хилофати Абу Бакр. 634 – 644 – Хилофати Умар. 636 – Ѓалабаи арабњо бар лашкари сосониён дар назди Кадисия. 642 – Ѓалабаи ќатъии арабњо бар лашкари муттањиди сосониён дар наздикии Нањованд. 644 – 656 – Хилофати Усмон. 651 – Марвро ишѓол кардани арабњо ва барњам хўрдани давлати Сосониён. 654 – Тохтутози аввалини арабњо ба Мовароуннањр. 656 – 661 – Хилофати Алї. 667 – Њуљуми аввалини арабњо ба Чаѓониён. 673 – 674 – Њуљуми арабњо ба Ромитан ва Бухоро. 676 – Тохтутози арабњо ба Бухоро ва Самарќанд. 680 – 683 – Тохтутози арабњо ба Мовароуннањр ва дар Хуљанд шикаст хўрдани онњо. 705 – Оѓози забти мунтазами Мовароуннањр аз љониби арабњо. 705 – Балх ва Чаѓониёнро ишѓол кардани Ќутайба б.Муслим. 706 – Њуљуми арабњо ба Пайканд. 709 – Бухороро забт кардани арабњо. 710 – Шумон, Насаф ва Кешро ишѓол кардани арабњо. 712 – Самарќандро ишѓол кардани арабњо. 713 – Чоч, Фарѓона ва Уструшанро забт кардани Ќутайба б.Муслим. 713 – Ба охир расидани забти минтаќањои асосии Осиёи Миёна аз љониби арабњо. 720 – 722 – Шўриши суѓдњо бо сарварии Ѓурак ва баъд Деваштич бар зидди арабњо. 725 – Њуљуми Асад б.Абдулло ба Хуталон ва шикаст хўрдани ў. 737 – Хуталонро ишѓол кардани арабњо. 736 – 737 – Шўриши ањолии Тохаристон ва Суѓд бар зидди фармони халиф Њишом дар бораи ситонидани љизя аз навмусулмоншудагон. 718 – 750 – муборизаи Аббосиён ва љонибдорони онњо барои сарнагун кардани хилофати Умавиён. 735 – 740 – оѓози фаъолияти Абу Муслими Хуросонї дар њаракати Аббосиён. 747 – Роњбари њаракати зидди Умавиён таъин шудани Абу Муслим ва ба Хуросон омадани ў. 747 – Ба шўриши зидди Умавиён бо роњбарии Абу Мусли пайвастани шумораи зиёди хуросониён ва мовароуннањриён. 16 январи 748 – Шањри Маврро ишѓол кардани Абу Муслим ва сипоњиёни ў. 750 – Ѓалабаи хуросониён ва мовароуннањриён бо сарварии Абу Муслим ва сарнагун шудани Умавиён ва ба тахти хилофат нишастани сулолаи Аббосиён. 750 – Шўриши зидди Аббосии Шарик б.Шайхро дар Бухоро пахш кардани Абу Муслим. 751 – Лашкари хитоињоро шикаст дода, аз сарњади Осиёи Миёна дур кардани лашкари Абу Муслим, ки аз хуросониён ва мовароуннањриён, яъне тољикон-эрониён иборат буд. 754 – 775 – Хилофати ал – Мансури Аббосї. 755 – Абу Муслимро хоинона куштани халифаи Аббосї ал-Мансур. 755 – Шўриши љонибдорони Абу Муслим бо сардории Симбоди Муѓ. 755 – Шўриши љонибдори Абу Муслим Устоди Сис дар Њирот. 776 – Шўриши Муќаннаъ. 783 – Ќалъаи Санамро дар наздикии Кеш ишѓол кардани арабњо ва њалок шудани Муќаннаъ. 775 – 785 – Њукмронии халифаи Аббосї ал-Мањдї. 786 – 809 – Њукмронии халифаи Аббосї Њорун Аррашид. 750 – Давраи ба дини ислом гузаштани аксари сокинони Хуросону Мовароуннањр. 750 – 803 – Афзудани нафузи эрониён-тољикон дар идорањои марказии хилофати араб ва фаъолияти сиёсии хонадони Бармакиёни Балхї. 750 – 754 – Вазифаи вазири халифаи Аббосї Саффоњро иљро кардани Холиди Бармакї. 765 – 769 – Волии Табаристон таъин шудани Холиди Бармакї. 754 – 775 – Волии Мавсил таъин шудани Холиди Бармакї. 754 – 775 – Волии Озорбойљон таъин шудани Яњё б.Холиди Бармакї. 784 – 809 – Вазири халифа Њорун ар-Рашид таъин шудани Яњё б.Холиди Бармакї. 792 – 796 – Волии Эрони ѓарбї таъин шудани Фазл б.Холиди Бармакї. 785 – 809 – Волии якчанд вилояти хилофат таъин шудани Љаъфар б.Яњёи Бармакї. 803 – Намояндагони хонаводаи Бармакиён Љаъфар б.Яњё, Яњё ва се писараш – Фазл, Муњаммад ва Мусоро хоинона ба ќатл расондани халиф Њорун ар-Рашид. 813 – Ѓалабаи халиф Маъмун бар бародараш Амин бо дасгирии лашкари хуросониён бо сарварии Тоњир б.Њусайн. 813 – 821 – Сарлашкари хилофат таъин шудаи Тоњир б.Њусайн. 821 – 873 – Њукмронии сулолаи тољикии Тоњириён дар Хуросону Мавароуннањр. 821 – 822 – Волии Хуросону мовароуннањр таъин шудани Тоњир б.Њусайн. 822 – 828 – Њукмронии Талха б.Тоњир ва истиќлолияти воќеъи ба даст овардани Хуросону Мовароуннањр. 861 – Пойтахти Сиистон ш.Заранљро ишѓол кардани Ёќуб б.Саффорї. 867 – Њирот ва Бушангро ишѓол кардани сипосњиёни Ёќуб б.Лайси Саффорї. 869 – Кирмон ва форсро ишѓол кардани Ёќуб б.Лайси Саффорї. 871 – Аз љаноби халиф њокими Балх ва Тохаристон таъин шудани Ёќуб б.Лайси Саффорї. 873 – Пойтахти Тоњириён ш. Нишопурро ишѓол кардани Ёќуб б.Лайси Саффорї ва барњам хўрдани давлати Тоњириён. 873 – 900 – Њукумронии сулолаи тољикии Саффориён дар Хуросон ва Эрон 874 – Аз љаноби халиф ал-Муътамид њокими Хуросон, Табаристон, Љурљон, Рай ва Форс таъин шудани Ёќуб б.Лайси Саффорї. 876 – Ихтилофи Ёrуб б.Лайси Саффорї бо халиф ал-Муътамид ва лашкаркашии бемуваффаќиятонаи ў ба Баѓдод. 819 – 999 – Солњои мављудияти давлати Сомониён. 715 – 738 – Њукумронии Асад б.Абуллоњ ал-Кушайрї-њомї ва пуштибони Сомонхудот. 725 – 738 – Њокими Балх будани Сомонхудот. Чоряки аввали асри IХ – дар Марв дар дарбори волии Хуросон ва халифи оянда ал-Маъмун хизмат кардани Асад б.Сомонхудот ва писарони ў. 806 – 810 – Шўриши Рафеъ б.Лайс ва дар пахш кардани он фаъолона иштирок кардани писарони Асад б.Сомонхудот. 813 – 833 – Хилофати ал-Маъмун. 819 – 820 – Дар панљ вилоят њоким таъин шудани писарони Асад б.Сомонхудот. 819 – 824 – Њукмронии Нуњ б.Асад дар Самарќанд (сардори сулола). 819 – 864 – Њукмронии Ањмад б.Асад Фарѓона ва аз соли 842 њамчунин дар Самарќанд чун сардори сулола. 864 – 892 – Њукмронии Наср б.Ањмад. 874 – Бародараш Исмоил б.Ањмадро њокими Бухоро таъин кардани Наср б.Ањмад. 875 – Фармони халиф Муътамид дар бораи расман њокими тамоми Мовароуннањр таъин шудани Наср б.Ањмад. 888 – Муноќишаи байни бародарон ва ѓалабаи Исмоил дар задухўрд бо сипоњиёни Наср. 892 – 907 – Њукмронии Исмоили Сомонї. 893 – Тироз ва туркони Њафтрудро саркуб кардани Исмоили Сомонї. 900 – Амр б.Лайсро шикаст дода Хуросонро ба њайати давлати Сомониён њамроњ кардани Исмоил. 914 – 943 – Нашъунамои давлати Сомониён дар солњои њукмронии Наср б.Ањмад. 943 – Фош шудани суиќасди руњониён (карматиён) ва сарлашкарони турк бар зидди Наср II б.Ањмад ва аз љониби писари ў Нуњ кушта шудани сардори суиќасдчиён. 943 – 954 – Њукмронии Нуњ б.Наср. 947 – бо ёрии Абу Али Чаѓонї њокимиятро муваќќатан ба даст гирифтани амаки Нуњ Иброњим б.Ањмад. 947 – 952 – Афзудани њаракатњои марказгурезї ва шўриши Абу Али Чаѓонї. 954 – 961 – Њукмронии Абулмалик б.Нуњ ва афзудани нуфузи сипоњиён ва сарлашкарони турк дар дарбори давлати Сомониён. 961 – 976 – Њукмронии Мансур б.Нуњ ва афзудани кашмакашињои дарборї ва њаракатњои марказгурезї. 976 – 997 – Њукмронии Нуњ II б.Мансур ва ављ гирифтани кашмакашињо, исёнњо ва хеле суст шудани њокимияти марказї. 992 – Њуљуми якўми Ќарохониёни турк-њокимони Њафтруду Кашѓар ба Бухоро ва муваќќатан онро ишѓол кардани онњо. Соли 992 – Бозгашти Нуњ II б.Мансур ба Бухоро ва бо ёрии њокими Ѓазна Сабук тегин саркуб кардани њокимони исёнгари вилоятї. 999 – Бухороро ишѓол кардани Ќарохониён ва амалан барњам хурдани давлати Сомониён. 1000 – 1005 – муборизаи шуљоатмандонаи Исмоили II ал-Мунтасир барои барќарор кардани њокимияти Сомониён. 962 – таъсиси аморати мустаќили Ѓазна тавуассути Алптегин 960 – исломро ќабул кардани Ќарохониён 977 – амири Ѓазна таъин гаштани Сабуктегин 999 – 1030 – салтанати Мањмуди ѓазнавї 1002 – забти Систон аз тарафи Мањмуд. 1008 – муњорибаи байни Ѓазнавиён ва Ќарохониён дар Балх 1011 – лашкаркашии Мањмуд ба Ѓур 1012 – фавти Илекхони ќарахонї ва ба тахт нишастани Туѓонхон 1017 – забти хоразм аз тарфи Мањмуд 1025 – дидори Мањмуд ва хони ќарахонї дар Самарќанд. 1002 – 1026 – лашкаркашињои Мањмуд ба самти Њиндустон. 1011 – ќањтсолї дар Хуросон 1029 – лашкаркашии Мањмуд ба Рай 1030 – 1040 салтанати Масъуди ѓазнавї 1034 – истиќлолияти Хоразм аз Ѓазна 1035 – оѓози њаракати салљуќиён дар Хуросон. 1040 – муњорибаи Дандонаќон 1040 – 1063 – салтанати Туѓрали салљуќї 1063 – 1072 – салтанати Алпарслон 1072 – 1092 – салтанати Маликшоњ 1065 – 1092 – вазорати Низомулмулки тусї 1055 – забти Баѓдод аз љониби салљуќињо 909 – 1171 – хилофати Фотимиён 1090 – таъсиси давлати исмоилиёни Аламут тавассути Њасани Саббоњ 1092 – ќатли Низомулмулк аз љониби фидоиёни исмоилї 1118 – 1157 – салтанати Санљари салљуќї 1137 – муњорибаи назди Хўљанд миёни ќарахитоињо ва ќарохонињо 1141 – мўњорибаи Ќатвон 1172 – 1200 салтанати Текеш 1200 – 1220 сатанати Муњаммади њоразмшоњ 1206 – 1207 – шўриши Малик Санљар 1217 – лашкаркашии Муњаммад Хоразмшоњ ба Баѓдод 1219 – «фољеъаи Утрор» 1220 – забти Самарќанду Бухоро аз тарафи муѓулњо 1221 – забти шањрњои Хуросон аз тарафи муѓулњо 1220 – муборизаи ќањрамононаи Темурмалик ба муќобили муѓулњо 1238 – шўриши Мањмуди Торобї 1271 – ислоњоти Масъудбек 1245 – 1381 – давлатдории Куртњо 1336 – 1381 – давлатдории сарбадорони Хуросон 1336 – 1393 – давлатдории Музаффарињо 1365 – љунбиши сарбадорони Самарќанд 1365 – «љанги рўи лой» 1370 – 1405 њукумати Темури Ланг. 1372 – забти Хоразм аз тарафи Темури Ланг 1372 – забти Хоразм аз тарафи Темури Ланг 1395 – љанги Темури Ланг бо Тўњтамиш ва суќути Ўрдаи тиллої 1398 – забти Њиндустон аз тарафи Темури Ланг 1402 – Аз љониби Темури Ланг шикаст хўрдани Боязид 1405 – 1447 – салтанати Шоњрух 1405 – 1447 – салтанати Улуѓбек 1501 – забти Самарќанду Бухоро аз тарафи Муњаммад Шайбонихон 1502 – 1512 – муборизањои Бобур барои бозгардонидани њукумат 1510 – муњориба дар Марв ва кушта шудани Шайбонихон 1507 – забти Њирот аз тарафи узбакњои шайбонї 1598 – 1753 – салтанати Аштахониён 1740 – лашкаркашии Нодиршоњи Афшор 1753 – 1920 – салатнати хонадони манѓит 1785 – 1800 – аморати Шоњмурод 1821 – 1825 – шўриши хитой-ќипчоќњо 1823 – ислоњоти њарбии амир Насрулло 1826 – 1897 – солњои зиндагии Ањмад махдуми Дониш. 1839 – 1840 – њуљуми нобарори ќўшунњои рус ба муќобили хонигарии Хева. 1847– њаракати ќўшунњои рус аз самти Оренбургї ба соњили бањри Арал. 1850 – 1854 – њаракати ќўшунњои рус аз самти Сибир (аз Семипалатинск) ба водии Залий. 1864 – 21сентябр – забти ќалъаи Чимкент аз тарафи ќўшунњои рус (самти Оренбургї). Дар Чимкент ќўшунњои самтњои Оренбургї ва Сибирии рус бо њам муттањид гардиданд. 1865 – 15 – 17 июн – њуљуми сеюми ќўшунњои рус ба Тошканд ва забти он. 1866 – 19 – 24 май – муњосираи Хуљанд аз тарафи ќўшунњои рус ва забти он. 1866 – 2 октябр забти Истаравшан (Ўротеппа) аз тарафи ќўшунњои рус. 1866 – 1867 – њуљўми аввали амири Бухоро Музаффархон ба водии Њисор. 1867 – таъсиси генерал-губернатории Туркистон. 1868 – аввалин матбаа дар Тошкент. 1868 – шартномаи байни генерал-губернатори Туркистон К.П. Кауфман ва хони Ќўќанд Худоёрхон. Мутеи Русия гардидани хонигарии Ќўќанд. 1868 – 1 май – муњорибаи баландии Чўпон Ота. 1868 – 2 май – забти шањри Самарќанд аз тарафи ќўшунњои рус. 1868 – 11 май – имзои шартномаи тиљоратї дар байни Русия ва Бухоро. 1868 – 2 июн – муњорибаи назди Зирабулоќ. Охирин љанги байни ќўшунњои Русияи подшоњї ва аморати Бухоро. 1868 – 23 июн – имзои шартнома дар байни Русия ва Бухоро. Подшоњи рус Александри II онро тасдиќ накард. 1869 – аз тарафи њукумати подшоњии Русия тартиб додани наќшаи ба вилояти Њафтруд кўчонидани дењќонони рус. 1870 – 1878 – мављудияти «давлати « Њафтшањр (Љктишањр), ки Муњаммад Яќуббеки тољик (солњои зиндагиаш 1820 – 1877) дар Урумчию Ќашѓар. 1870 – 1878 – Мављудияти «давлати» Њафтшањр (Љетишањр), ки Муњаммад Яъќуббеки тољик (солњои зиндагиаш 1820 – 1877) дар Урумчии Ќошѓар. 1870 – кушодани китобхонаи оммавї дар Тошкент. 1870 – 28 апрел – оѓози нашри рўзномаи “Туркистанские ведомости”. 1870 – 25 апрел – июн – эъзомияи Искандаркўл бо сарварии генерал Абрамов. Болооби Зарафшон тобеи Русия гардид. 1870 – њуљуми дуюми амири Бухоро Музаффархон ба водии Њисор ва забти он. 1873 – май – 12 июн – љанги байни Русия ва хонигарии Хева. Мутеи Русия гардидани хонигарии Хева. 1873 – 28 сентябр – имзои шартнома дар байни Русия ва Бухоро, ки бо номи “Шартномаи дўстї” маълум аст. 1873 – 1876 – шўриш дар хонигарии Ќўќанд. 1874 – аз тарафи сармоядорони Москва ба миён гузоштани масъалаи сохтмони роњи оњани Осиёи Миёна. 1875 – 10 май – дар шањри Тошкент кушодани бонкї Давлатии Русия, ки он аввалин ташкилоти бонкї дар њудуди Осиёи Миёна ба њисоб меравад. 1876 – 19 феврал – барњам додани хонигарии Ќўќанд ва ба љои он таъсис намудани вилояти Фарѓона. 1876 – 1877 – тобеи аморати Бухоро гардидани Ќаротегин. 1878 – 1954 – солњои зиндагии Садриддин Айнї. 1878 – бањор – њуљуми дуюми Худойназар ба Дарвоз ва тобеи аморати Бухоро намудани он. 1880 – 3 август – аз димоѓаи Михайловск (ё худ Узун -Ада) оѓоз гардидани сохтмони роњи оњан дар Осиёи Миёна. 1881 – 20 сентябр – дар роњи оњани байни Михайловск ва Ќизиларват њаракати поезд оѓоз гардид. 1882 – сеюмин кўшиши кишти пахтаи навъи америкої дар Осиёи Миёна. Он бори аввал дар ноњияњои гуногуни кишвари Туркистон натиљаи дилхоњ дод. 1884 – 1 январ – љамъомади Марв. Тобеи Русия гардидани ќабилањои туркман. 1884 – 19 декабр – кушода шудани нахустин мактаби русии мањаллї дар Тошкент. 1885 – шўриши коргарони кони ангишти Заврон-Киштути волости Панљакент. 1885 – 1911 – њукумронии амир Абдулањадхон. 1885 – март – аз тарафи ќўшунњои рус ишѓол гардидани Пандин (Панљдењ). Ба вуќўъ омадани хавфї љангї дар байни Русия ва Англия. 1885 – 10 сентябр – имзои шартнома дар байни Русия ва Англия оиди сарњади нуфуз дар љануб. 1886 – январ – дар Бухоро кушодани Агентии сиёсии иператории Русия. 1886 – тасдиќи “Низомнома оиди идоракунии кишвари Туркистон”. 1887 – округи Зарафшон ба вилояти Самарќанд табдил ёфт. 1887 – дар минтаќаи Пандин (Панљдењ) ва Кушка хати марзии нуфузи байни Русия ва Англия муайян карда шуд. 1888 – шўриш бо сарварии Восеъ. 1892 – “исёни вабо” дар шањри Тошкент. 1893 – Аз тарафи њукумати амирии Бухоро ва хонии Хева ќатъ гардидани барориши тангањои нуќрагин. 1894 – аз байн бардоштани хати гумрукии байни Русияю Бухоро. 1894 – 1895 – дар нуќтањои сарњадии байни аморати Бухоро ва Афѓонистон: Ќаршї, Чўшќагузар, Пата – Њисор ва Айваљ кушодани ташкилотњои гумрукии Русия. 1895 – сентябр – имзои шартнома дар байни Русия ва Англия оиди сарњади нуфуз дар Помир (Бадахшон). 1895 – 1899 – роњи оњани байни Самарќанд – Хавост – Хуљанд –Андиљон ва Хавост – Тошкент сохта шуд. 1898 – шўриш дар Андиљон, ки бо номњои шўриши “эшони Дукчї”, “шўриши Мадалї-эшон” ва ѓайра низ машњур аст. 1900 – 1906 – роњи оњани Тошкент – Оренбург сохта шуд. Дар натиља роњи оњани Осиёимиёнагї бо роњи оњани Умумирусиягї пайваст гардид. 1901 – бунёди нахустин мактаби усули нав – љадидии форсии тољикї дар Самарќанд аз тарафи А. Шакурї. 1904 – 7 июн – нашри ќонун оиди ташкилотњои хурди ќарздињї дар Русия. Он ба кишвари Туркистон низ дахл дошт. 1905 – 1907 – иќилоби якуми буржуазию демократї дар Русия. 1905 – 10 июн – њукумати подшоњии Русия барои иштирок намудан дар сохтмони роњи оњан ба сармояи хусусї низ иљозат дод. 1907 – бунёди аввалин ташкилоти хурди ќарздињї (рафоќати ќарздињї) дар кишвари Туркистон. 1908 – октябр – аз тарафи М.А. Мунзим ва С.Айнї дар шањри Бухорои Кўњна кушодани мактаби усули нав – љадидии форси тољикї, ки бо номи “мактаби Мунзим” машњур буд. 1909 – 25 сентябр – аз тарафи њукумати амирии Бухоро бастани “мактаби Мунзим”. 1909 – 1977 – солњои зиндагии Бобољон Ѓафуров 1910 – 22 – 26 январ – фољеаи-хунрезии байни суннимазњабон ва шиамазњабон дар шањри Бухорои Кўњна. 1910 – 1 декабр – аз тарафи љадидони Бухоро ташкил намудани љамъияти “Тарбияи атфол”. Аз љињати ташкилї ташаккул ёфтани њаракати љадидии Бухоро. 1911 – 1920 / 21 – њукмронии амир Олимхон. 1912 – 11 март – аз тарафи љадидони Бухоро нашр намудани аввалин рўзномаи форсии тољикї “Бухорои Шариф”. Бинобар ин 11 март – рўзи матбуоти тољик ба њисоб меравад. 1912 – 11 май – ташкил намудани Рафоќати тиљоратию саноатии Вадяевњо. 1912 – 13 декабр – ташкил намудани Рафоќати тиљоратию саноатии Потеляхов. 1913 – ташкил ёфтани Љамъияти сањњомии роњи оњани Бухоро. 1914 – 1916 – сохтани роњи оњани байни Бухорои Нав (Когон) – Ќаршї – Калиф – Термиз, бо шохаи Ќаршї – Ѓузор – Китоб. 1914 – 19 июл (1 август) – 1918 – 11 ноябр – оѓози љанги якуми љањон. 1916 – 25 июн – нашри фармони подшоњи Русия – Николайи II оиди ба корњои аќибгоњи фронт даъват намудани сокинони мањаллии кишвари Туркистон ва Ќазоќистон. 1916 – 4 июл – шўриш дар Хуљанд. 1916 – 17 июл – аз тарафи њукумати подшоњии Русия дар њолати њарбї эълон намудани кишвари Туркистон. 1917 – 27 феврал – ѓалабаи инќилоби буржуазию демократї дар Русия ва сарнагун гардидани тартиботи подшоњии рус. 1917 – 2 март – дар Русия бо сарварии княз Г.Е. Лвов ташкил намудани Њукумати Муваќќатї. Ба вуљуд омадани дуњокимиятї дар Русия. 1917 – март – июл – дар њудуди кишвари Туркистон бунёд гардидани Шўроњо ва Иттифоќњо. 1917 – 9 март – бунёди Шўрои исломия дар шањри Тошкент. 1917 – 31 март – дар кишвари Туркистон тартиботи генерал – губернаторї барњам дода шуд. 1917 – 7 апрел – Кумитаи Туркистонии Њукумати Муваќќатї ташкил ёфт. 1917 – 17 март – “Агенти сиёсии императории Русия дар Бухоро” ба “Резидентсияи Русия дар Бухоро” табдил дода шуд. 1917 – 7 апрел – аз тарафи њукумати амирии Бухоро эълон гардидани лоињаи ислоњот. 1917 – 8 апрел – намоиши шукронаи љавонбухороиён дар Бухоро ва пароканда намудани он. 1917 – апрел – ташкил намудани Кумитаи Умумипомирии Њукумати Муваќќатї. 1917 – 8 май – аз ихтиёри идоракунии амири Бухоро ба Њукумати Муваќќатии Русия гузаштани ќисми ѓарбии Бадахшон. 1917 – июн – људої дар Шўрои исломия ва бунёди Шўрои уламо. 1917 – 25 октябр (7 ноябр) – ѓалабаи инќилоби Октябр дар Русия. Барњам додани Њукумати Муваќќатї ва барпо намудани Њокимияти Шўравї. 1917 – 28 октябр – 1 ноябр – шўриш дар шањри Тошкент, ки ба ѓалаба анљом ёфт. 1917 – 11 ноябр – дар шањри Хуљанд њокимият ба ихтиёри Шўроњо, ки дар он аксариятро намояндагони њизбњои эсеру меншевикон ташкил медоданд, гузашт. 1917 – ноябр – дар мањаллањои руснишин ва сарњадии аморати Бухоро њокимият ба ихтиёри Шўроњо гузашт. 1917 ноябр – 1918 апрел – барпо намудани Њокимияти Шўравї дар тамоми ноњияњои имрўзаи Тољикистони Шимолї. 1917 – 27 ноябр (10 декабр) – анљумани IV таъљилии мусулмонони кишвари Туркистон, ки дар шањри Ќўќанд барпо гардид, мухторияти кишвари Туркистонро эълон кард ва њокимияти муваќќатии мухториятхоњонро ташкил дод. Он дар таърих бо номи “Мухторияти Ќўќанд” маълум аст. 1917 – 27 декабр – аз тарафи Њокимияти Шўравї миллї кунонидани банкњо. 1918 – 6 январ – Давлати Шўравї Маљлиси Муассисони Умумирусиягиро пароканда кард. 1918 – 4 феврал – аввалин баромади зиддишўравї дар дењаи Ќистакўзи уезди Хуљанд. 1918 – 12 феврал – ќарори њукумати кишварии Туркистон оиди баровардани пули худ. Аз моњи апрели њамон сол барориши он бо номи “бони Туркистонї” оѓоз гардид. 1918 – 14 феврал – дар Русияи Шўравї ба солшумории григориянї гузаштанд, ки аз солшумории пештараи Русия 13 рўз фарќ мекунад. 1918 – 22 феврал – “Мухторияти Ќўќанд” аз тарафи аскарони сурх барњам дода шуд. 1918 – 2 – 5 март – љанги байни аморати Бухоро ва Давлати Шўравї (Туркистони Шўравї), ки бо номи “таљовузи Колесов” маълум аст. 1918 – 5 март – дар кишвари Туркистон миллї кунонидани заводњои пахтатозакунї, собунпазї ва ѓайра. 1918 – 25 март – имзои сулњ дар Ќизилтеппа дар байни аморати Бухоро ва Давлати Шўравї (Туркистони Шўравї). 1918 – 30 апрел – эълони ташкилёбии Љумњурии Мухтори Шўравии сотсиалистии Туркистон. 1918 – 14 июл – дар ЉМШС Туркистон дар ќатори забони русї, забонњои ўзбекї ва ќирѓизї забонњои давлатї эълон гардид. 1918 – 1920 – ављи њаракати зиддишўравї дар кишвари Туркистон. 1918 – 15 октябр – ќабули аввалин Конститутсияи (ќонуни асосии) ЉМШС Туркистон. 1918 – ноябр – сарвари отряди Помир палковник Фенин бо њамроњонаш ба Њиндустон гурехт. 1919 – ислоњоти пулии Њокимияти Шўравї. 1919 – феврал – ба Хоруѓ омадани комиссияи њарбию сиёсї ва отряди ихтиёрї бо сарварии коммунист А.А.Холмаков. 1919 – бањор – барпо намудани Њокимияти Шўравї дар Кўњистони Бадахшони. 1919 – 10 апрел – 1921 – декабр – нашри маљаллаи форсии тољикї “Шўълаи инќилоб” дар Самарќанд. 1919 – 11август – ташкил намудани фронти Туркистон. 1920 – 2 июл – аз тарафи њукумати амирї ба сўи Москва фиристодани њайати сафорати фавќулодда. Дар Бухорои нав (Когон) ба вуљуд омадани “иѓвои дуюми июлї”. 1920 – 7 июл – амир Олимхон ба фатвое имзо гузошт, ки дар асоси он њамаи мусулмонон ба “љанги муќаддаси” муќобили Давлати Шўравї даъват карда мешуд. 1920 – 12 август – аз тарафи сарвари фронти Туркистон М.В. Фрунзе имзо гардидани дастури раќами 3504 бо номи “Дастур ба ќўшунњои фронт оиди инќилоби Бухоро”. 1920 – 25август – аз тарафи сарвари фронти Туркистон М.В.Фрунзе имзо гардидани дастури раќами 3667 ба номи “Дастур ба аскарони фронт оиди расонидани кўмак ба мењнаткашони шўришбардоштаи Бухоро”. 1920 – 29 август – аз тарафи аскарони сурх забт намудани Чорљўйи Кўњна, Ќарокўл, Ќаршї, Китоб, Шањрисабз, Кармина ва Хатирчї. Муњосираи шањри Бухорои Кўњна. 1920 – 2 сентябр – аз тарафи аскарони сурх забт намудани Бухорои Кўњна, Вобкент, Пирмаст, Ѓиждувон ва Ќизилтеппа. 1920 – аввали сентябр – нахустин манифести Кумитаи Инќилобии Умумибухорої баромад, ки мувофиќи он Бухоро Љумњурии Халќии Шўравї эълон карда шуд. 1920 – аввали сентябр – дар ЉХШБ андози замин бекор карда шуд. 1920 – 4 сентябр – эълони њолати фавќулодда дар шањри Бухорои Кўњна. 1920 – 8 октябр – анљумани якуми муассисони Умумибухороии намояндагони халќ оиди ташкилёбии ЉХШ Бухоро эъломия ќабул кард. 1920 – 3 ноябр – шартномаи (муоњидаи) муваќќатии њарбию сиёсии байни Федератсияи Русия ва ЉХШБухоро имзо гардид. 1920 – 17 декабр – аз шањри Ќаршї ба амалиёти љангї баромадани Отряди эъзомии њарбии Њисор. 1920 – 24 декабр – шўриши зиддишўравї дар Шеробод, Шањрисабз, Китоб, Яккабоѓ ва Чироќчї. 1920 – охири декабр – 1921 – аввали январ – шўриши Усмон дар Ѓарм. 1921 – январ – ташкили Эъзомияи фавќулоддаи сиёссии ЉХШБухоро оиди Бухорои Шарќї. 1921 – феврал – аз тарафи аскарони Отряди эъзомии њарбии Њисор забт намудани Дењнав (15 феврал), Сариосиё (16 феврал), Регар (19 феврал), Њисор ва Ќаратоѓ (20 феврал) ва Душанбе (21феврал). 1921 – 22 феврал – ба Душанбе омада расидани штаби Отряди эъзомии њарбии Њисор ва Эъзомияи фавќулоддаи сиёссии ЉХШ Бухоро оиди Бухорои Шарќї. 1921– феврал-март – аз тарафи ќисмњои аскарони Отряди эъзомии њарбии Њисор забт намудани: Кофарнињон (23 феврал), Файзобод (24 феврал), Ќўрѓонтеппа (24 феврал), Ќубодиён (6 март), Сарої Камар (3 март), Кўлоб (15 март), Оби Гарм (16 март), Балљувон (20 март), Ѓарм (23 март) ва Ќалъаи Хумб (охири моњи март). 1921 – 4март – аз гузаргоњи Даркади назди Чубек ба хоки Афѓонистон гурехтани амир Олимхон. 1921 – 4 март – шартномаи иттифоќї дар байни Федератсияи Русия ва ЉХШ Бухоро ва шартнома оиди собиќ мањаллањои руснишини аморат. 1921 – 11март – дар ЉХШ Бухоро забони туркї забони давлатї эълон гардид. 1921 – бањор – “иттифоќи камбаѓалон” ва “кумитаи камбаѓалон” ба “иттифоќи љуфтгарон” (Ќўшчї) муттањид карда шуд. 1921– 1923 – ављи оѓози њаракати зиддишўравї Бухорои Шарќї. 1921– август – сиёсати мусодираи озуќавї дар тамоми њудуди кишвари Туркистон бекор карда шуд ва ба љои он андози озуќавї љорї гардид. 1921– сентябр – бунёди Сегонаи њарбию сиёсї оид ба Помир. 1921 –23сентябр – анљумани дуюми Умумибухороии намояндагони халќ аввалин Конститутсияи (ќонуни асосии) ЉХШ Бухороро ќабул кард. 1921 – 9 декабр – сўиќасди У. Пўлодхољаев дар Душанбе ва барбод рафтани он. 1922 – 1 январ – дар Бухорои Шарќї Иброњимбек ба муќобили Њокимияти Шўравї љанг эълон кард. 1922 – 2 январ – Комиссияи фавќулоддаи диктаторї (Диккомиссия) ташкил ёфт. 1922 – 14 феврал – аз Душанбе ќисмњои аскарони сурх бароварда шуд. Душанбе ба ихтиёри Иброњимбек гузашт. 1922 – 19 май – Анварпошо ба номи Њокимияти Шўравии Русия тањдиднома фиристод. 1922 – 15 июн – аскарони сурх ба муќобили Анварпошо њуљуми васеъро оѓоз намуданд. 1922 – 14 июл – Душанбе аз сари нав ба ихтиёри ќисмњои аскарони сурх гузашт. 1922 – 4 август – дар муњорибаи Обдара (дар Балљувон) Анварпошо њалок гардид. 1922 – тирамоњ – оѓози њуљуми иѓвогари дигари турк - Салимпошо ба ЉХШ Бухоро (сараввал аз Афѓонистон ба воситаи дарьёи Панљ ба Ќалъаи Хумб гузашт). 1922 – 30 декабр – ташкилёбии ИЉШС (СССР). 1923 – март – муттањид намудани фаъолияти иќтисодї ва хољагии љумњурињои Туркистон , Бухоро ва Хоразм. 1923 – 2 май – ќатъ гардидани барориши пулњои бухорої. 1923 – 15 июл – Салимпошо ба Афѓонистон гурехт. 1923 – тобистон – Фузайл Махсум ба Афѓонистон гурехт. 1923 – октябр – Кодекси замини ЉХШ Бухоро (Ќоидаи асосї оиди истифодаи замин дар ЉХШ Бухоро) ќабул гардид. 1924 – 31 январ – бори аввал дар маљлиси Бюрои ташкилии КМ ЊК(б) Русия масъалаи љумњурињои нави Осиёи Миёна муњокима гардид. 1924 – 25 феврал – муњокимаи масъалаи таќсимоти њудуди миллї дар пленуми васеи КМ ЊК Бухоро. 1924 – 23 – 24 март – муњокимаи масъалаи таќсимоти њудуди миллї дар пленуми КМ ЊК Туркистон. 1924 – 7 июл – фаолияти Диккомиссия дар Бухорои Шарќї ќатъ гардид. 1924 – 16 август – ташкил намудани комиссияи тољикї,бо сарварии А.Њољибоев, ки ба њайати аъзоёни комиссияи сарњадї дохил мешуданд. 1924 – 21 август – дар маљлиси 5 – уми комиссияи таќсимоти њудуди миллї масъала “Дар бораи вилояти мухтори Тољикистон ва њудуди он” шунида шуд. 1924 – 25 август – оѓози нашри рўзномаи форсии тољикї – “Овози тољик” дар Самарќанд . Њоло ин рўзномаи ягонаи љумњуриявии тољикии Ўзбекистон буда, бо њамин ном нашр мешавад. 1924 – 15 – 16 сентябр – иљлосияи фавќулоддаи КИМ Туркистон ба мардуми кишвар њуќуќ дод, ки аз њайати Љумњурии Туркистон баромада, љумњурї ва ё вилоятњои миллии худро ташкил дињанд. 1924 – 20 сентябр – анљумани Умумибухороии Шўроњо низ ба мардуми љумњурии Бухоро њўќуќ дод, ки аз њайати љумњурї баромада, љумњурї ва ё вилоятњои миллии худро ташкил дињанд. 1924 – 14 октябр – иљлосияи II КИМ Умумирусиягї ташкилёбии ЉМШС Тољикистон, ЉШС Туркманистон ва ЉШС Ўзбекистонро маъќул шуморид. Аз ин рў 14 октябр – рўзи бунёди љумњурињои номбурда ба њисоб меравад. 1924 – 27 октябр – иљлосияи II КИМ ИЉШС(СССР) низ ташкилёбии ЉМШС Тољикистон, ЉШС Туркманистон ва ЉШС Ўзбекистонро маъќул шуморид. 1924 – 26 ноябр – ташкили кумитаи инќилобии ЉМШС Тољикистон бо сарварии Нусратулло Махсум Лутфуллоев. 1924 – 6 декабр – Њизби коммунистии Тољикистон бо номи бюрои ташкилии ЊК(б) Ўзбекистон дар ЉМШС Тољикистон таъсис ёфт. 1924 – 6 декабр – Њизби коммунистии Тољикистон бо номи бюрои ташкилии ЊК(б) Ўзбекистон дар ЉМШС Тољикистон таъсис ёфт. 1925 – 2 январ – вилояти Кўњистони Бадахшонро ба вилояти Мухтори Кўњистони Бадахшон табдил дода, онро ба њайати ЉМШС Тољикистон дохил намуданд. 1925 – 3 феврал – њукумати ЉМШС Тољикистон дар њайати пурра ба Душанбе омад. 1925 – 4 феврал – дар Душанбе дар гирдињамоии серодам деклоратсияи ташкилёбии Љумњурии Мухтори Шўравии сотсиалистии Тољикистон хонда шуд. 1925 – бањор – зарбаи аввалини аскарони сурх ба муќобили дастањои Иброњимбек. 1925 – 7 октябр – Нашриёти давлатии Тољикистон бунёд гардид. 1925 – ба ЉМШС Тољикистон аввалин трактор оварда шуд. 1926 – бањор – тобистон – зарбаи дуюми аскарони сурх ба муќобили дастањои Иброњимбек. 21 июн Иброњимбек ба Афѓонистон гурехт. 1926 – оѓози роњњои њавоии байни Душанбе – Тирмиз ва Душанбе – Бухоро. 1926 – 1 – 12 декабр – Анљумани 1 муассисони Шўроњои ЉМШС Тољикистон. Дар рўзи аввал ин анљуман эъломияро дар бораи ташкилёбии ЉМШС Тољикистон ќабул кард. 1926 – дар њудуди ЉМШС Тољикистон ба вуљуд омадани аввалин корхонањои саноатї. 1927 – феврал – таъсиси округи Хуљанд. 1928 – 1930 – гузаштан ба алифбои лотинї. 1928 – октябр – оѓоз шунавонидани радио дар ЉМШС Тољикистон 1929 – бори аввал, дар водии Вахш (дар ноњияи Сарой Камар – Панљи њозира) ба кишти пахтаи мањиннах шурўъ карданд. 1929 – 13 апрел – 3 май – охирин њуљуми Фузайл Махсум. 3 май ў боз ба Афѓонистон гурехт. 1929 – 1 сентябр – роњи оњани Тирмиз – Душанбе, ки ба сохтмонаш 24 июни соли 1926 шурўъ карда буданд, ба итмом расид. Дар ин рўз аввалин поезди санљишї, бо роњсозон ва 10 – сентябр аввалин поезди мусофирбар ба Душанбе омад. 1929 – сентябр – ба њайати ЉМШС Тољикистон њамроњ намудани округи Хуљанд. 1929 – 16 октябр – дар анљумани III фавќулоддаи Шўроњо Эъломия дар бораи таъсиси Љумњурии Шўравии сотсиалистии Тољикистон ќабул гардид. 1929 – 7 ноябр – оѓози фаъолияти театри давлатии драмаи тољик (имрўза Театри давлатии академии драмаи тољик ба номи А.Лоњутї). 1929 – апрел – ќабули Констутсияи ЉМШС Тољикистон. 1929 – 1961 – шањри Душанбе шањри Сталинобод номида мешуд. 1930 – бањор – дар Тољикистон аввалин 4 адад истгоњњои мошину тракторї (МТС) ба вуљуд омаданд. 1930 – таъсиси кинои тољик. 1930 – 10 апрел – дар Душанбе овози радио бори аввад садо дод. 1930 – 1933 – 13 сентябр – сохтмони Канали магистрали Вахш. Соли 1938 сохтмони канал пурра ба охир расид. 1931 – 30 март – 23 июн – њуљуми охирини Иброњимбек ба Тољикистон. 1931 – 1 сентябр – дар шањри Сталинобод аввалин Донишкадаи омўзгорї (њоло Донишгоњи давлатии омўзгорї ба номи С.Айнї) кушода шуд. 1931 – оѓози кишти анљабир (геран) дар Тољикистон. Минбаъд дар Тољикистон геранпарварї инкишоф ёфт. 1931 – феврал – ќабули Конститутсияи ЉШС Тољикистон. 1932 – дар Хуљанд Донишкадаи омўзгорї (њоло Донишгоњи давлатии шањри Хуљанд ба номи Б.Ѓафуров) кушода шуд. 1932 – таъсиси «Тољикфилм». 1932 – 17 март – базаи Тољикистонии Академияи Илмњои Тољикистон таъсис ёфт. 1932 – тобистон – таъсиси эъзомияи комплексии Тољикистону Помир. 1933 – 1 январ – дар шањри Сталинобод Китобхонаи давлатии Тољикистон ба номи А.Фирдавсї кушода шуд. 1934 – дар ш.Сталинобод Комбинати полиграфї ба кор даромад. 1934 – 1 май – дар фабрикаи абрешими Хуљанд аввалин бор матои абрешимї – атлас (500 метр) истењсол карда шуд. 1934 – моњи май – анљумани 1-уми Иттифоќи нависандагони Тољикистон барпо гардид. 1934 – Донишкадаи кишоварзии Тољикистон (њоло Донишгоњи аграрии Тољикистон ба номи Шириншоњ Шотемур) дар асоси Пажуњишгоњи илмї-тадќиќотии сабзавоту мева, ки њанўз соли 1931 бунёд гардида буб, таъсис ёфт. 1936 – 5 декабр – Ќабули Конститутсияи ИЉШС (СССР). 1936 – 1991 – шањри Хуљанд шањри Ленинобод номида мешуд. 1936 – дар назди Комиссариати маорифи Тољикистон Комиссияи олии аттестатсионї доир ба додани дараља ва унвони илмї таъсис ёфт. 1936 – таъсиси дар љумњурї аввалин аспирантура дар назди Донишкадаи омўзгории Сталинобод. 1937 – 1 март – Ќабули Конститутсияи (Ќонуни асосии) ЉШС Тољикистон. 1937 – дар шањри Париж, дар намоишгоњи умумиљањонї, мураббои (консерва) зардолугии комбинати консервабарории Ленинобод (Хуљанд) дипломи дараљаи аввалро соњиб шуд. 1937 – 7 ноябр – дар шањри Сталинобод Театри давлатии драмаи русии ба номи В.В.Маяковский таъсис ёфт. 1937 – декабр – сохтмони НБО Варзоб ба итмом расид. 1938 – 7 март – Ќарори Њукумати Шўравї дар бораи ба хизмати њарбї даъват намудани шањрвандони љумњурињои миллї. 1938 – 29 – 30 сентябр – «Сўиќасди Мюнхен». 1938 – 1942 – сохтмони Канали калони Њисор. 1939 – дар шањри Сталинобод Донишкадаи тиббии Тољикистон (њоло Донишгоњи давлатии тиббии Тољикистон ба номи Абўалї ибни Сино) таъсис ёфт. 1939 – 1 август – 1940 – 6 март – сохтмони њар се навбати Канали калони Фарѓона. 1939 – Ислоњоти маъмурї дар ЉШС Тољикистон. Дар натиљаи он аз таќсимоти округї ба шакли вилоятї гузаштанд. 1939 – август – шартномаи байни Давлати Шўравї ва Олмони фашистї. 1939 – 1 сентябр – 1945 – 2 сентябр – љанги дуюми љањон. 1939 – 1 сентябр – дар Иттињоди Шўравї Ќонун «Дар бораи хизмати умумии њарбї» ќабул гардид. 1939 – 30 ноябр – 1940 – 12 март – љанги байни Давлати Шўравї ва Финляндия. 1940 – 21 май – Ќонун дар бораи аз њуруфи лотиниасос ба крилиасос гузаронидани њуруфи тољикї ќабул гардид. 1940 – Театри давлатии опера ва балети тољик дар заминаи Театри мусиќии тољик (1935) таъсис ёфт ва ба он соли 1954 номи С.Айнї дода шуд. 1940 – сентябр – 1941 – 23 март – сохтмони навбати аввали Канали калони Њисор. 1941 – Базаи Тољикистонии АИ ИЉШС ба Шўъбаи он табдил дода шуд. 1941 – апрел – дањњаи фарњанги тољик дар шањри Москва. 1941 – 22 июн – 1945 – 9 май – Љанги Бузурги Ватанї. 1941 – 2 июн – њуљуми Олмони фашистї ва итифоќчиёни он ба Иттињоди Шўравї. Барои халќњои шўравї Љанги Бузурги Ватанї Сар шуд. 1941 – 30 июн – 1945 – 4 сентябр – фаъолияти Кумитаи Давлатии Мудофия дар Иттињоди Шўравї. 1941 – 3 июл – мурољиати И.В.Сталин, њамчун сарвари Кумитаи Давлатии Мудофия ба халќи шўравї. 1941 – 16 август – Ќарори Њукумати Шўравї дар бораи аз хати фронти љангї ба Поволже, Урал, Сибири Ѓарбї, Ќазоќистон ва Осиёи Миёна кўчонидани корхонањои саноатї. 1941 – 17 сентябр – дар Иттињоди Шўравї ба таълими умумии њарбї («всеобуч») гузаштан. 1941 – 1 декабр – дар Тољикистон ба таълими њатмии њарбї гузаштанд. 1942 – 17 феврал – ба итмом расидани сохтмони театри опера ва балети ба номи С.Айнї. 1942 – 14 март – навбати авали комбинати бофандагии ш.Сталинобод (Душанбе) ба кор даромад. Дар љумњурї ба коркарди пахта ибтидо гузошта шуд. 1942 – дар ш.Сталинобод заводи сементбарорї ба истифода дода шуд. 1943 – Тољикистон бори аввал худро бо ѓалаи худї таъмин намуда, боз 65 њазор пуд ба фронти љангї фиристод. 1944 – 6 июн – аз Нормандияи Франсия, аз тарафи Англия ва ИМАП кушодани фронти дуюм. 1945 – 2 – май – шањри Берлин таслим шуд. 1945 – 8 май – намояндагони Олмони фашистї њуљљати бечунучаро таслим шуданро имзо карданд. Ба њамин Љанги Бузурги Ватанї ба итмом расид. Ба ин муносибат 9-уми май Рўзи Ѓалаба эълон гардид. 1945 – 8 май – Иттињоди Шўравї ба муќобили Япония љанг эълон кард. 1945 – 6 август – дар шањри Херосима ва 9 август дар шањри Нагасаки Япония аз тарафи ИМА ду бомбаи атомї партофта шуд. Аввалин бор бомбаи атомї ба муќобили инсоният истифода гардид. 1945 – 2 сентябр – Япония низ ба њуљљати бечунучаро таслимшавї имзо гузошт. Бо њамин љанги дуюми љањон ба итмом расид. 1945 – 24 октябр – бунёди Созмони Миллали Муттањид (аз рўзи ба ќувват даромадани оинномааш). 1946 – июн – 1956 – Бобољон Ѓафуров сарвари њизби коммунистии Тољикистон. 1946 – 1948 – дар Љумњурии Тољикистон, чун дар тамоми Иттифоќ фаъолияти шўроњо аз нав барќарор карда шуд. 1946 – 15 ноябр – бори аввал Гимни ЉШС Тољикистон (шеъри Абулќосим Лоњутї, оњанги Сулаймон Юдаков) садо дод. 1946 – 1950 – наќшаи 5-солаи чањорум, ё худ 5-солаи азнавбарќароркунии бадиљангї. 1947 – дар Тољикистон низоми карточка бекор карда шуд. 1947 – дар Иттињоди Шўравї ислоњоти пулї гузаронида шуд. 1948 – октябр – Иттифоќи касабаи Тољикистон ташкил ёфт. 1948 – дар Сталинобод Донишгоњи давлатии Тољикистон (њоло Донишгоњи Милли Тољикистон) таъсис ёфт. 1951 – 14 апрел – Академияи илмњои ЉШС Тољикистон таъсис ёфт. Аввалин президенти он С.Айнї интихоб шуд. 1955 – оѓози њаракати тролейбусњо дар шањри Сталинобод. 1956 – 1961 – Турсунбой Ўлчљабоев сарвари њизби коммунистии Тољикистон. 1961 – 1982 – Љаббор Расулов сарвари њизби коммунистии Тољикистон. 1966 – аз тарафи Иттифоќ ќабул гардидани наќша – Комплекси минтаќавї – истењсолии Тољикистони Љанубї. 1966 – 26 март – аввалин маротиба маљрои дарёи Вахш (љойи њозира НБО –и Норак) баста шуд. 1968 – маркази гармию барќдињии (ТЭЦ) Душанбе ба кор даромад. 1970 – НБО-и Хоруѓ ба кор даромад. 1971 – маркази гармию барќдињии (ТЭЦ) Ёвон ба кор даромад. 1972 – 14 ноябр (агрегати аввал) – 1979 – 20 сентябр (агрегати охирин – 9-уми) НБО –и Норак ба истифода дода шуд. 1975 – 1982 – сохтмони роњи оњани Тирмиз – Ќўрѓонтеппа – Ёвон. 1975 – март – аввалин корпуси электролизии заводи арзии тољик (ТАЛКО) ба кор шурўъ кард. 1976 – 27 октябр – ба тарзи расмї ба сохтмони НБО-и Роѓун шурўъ кардаанд. 1982 – 1985 – Рањмон Набиев – сарвари њизби коммунистии Тољикистон 1985 – 21 январ (агрегати аввал) – 1986 – июн (агрегати охирин – 4-уми) НБО Бойѓозї ба истифода дода шуд. 1985 – 1991 – Ќањњор Мањкамов – сарвари њизби коммунистии Тољикистон. 1987 – тобистон – дар натиљаи сиёсати бозсозии горбачёвї, љорї гардидани сиёсати худтаъмимнкунї ва худмаблаѓгузаронии корхонањо. 1987 – 6 декабр – бори дуюм маљрои дарёи Вахш (дар љое, ки сарбанди 335 метраи НБО-и Роѓун сохта мешавад), баста шуд. 1989 – май – дар ш.Душанбе мањфили сиёсии «Рў ба рў» таъсис ёфт. 1989 – 22 июл – Иљлосияи Шўрои Олии ЉШС Тољикистон Ќонуни забони тољикї (форсї)-ро ќабул карда, ба забони тољикї маќоми давлатї дод. 1989 – 15 сентябр – дар ш.Душанбе созмони сиёсии «Растохез» барпо гардид. 1990 – 12 – 14 феврал – воќеањои хунин дар ш.Душанбе. 1990 – 26 май – дар рўзномаи «Правда» Консепсияи њукумати Иттињоди Шўравї оиди гузариши иќтисодиёти мамлакат ба муносибатњои бозорї нашр гардид. Ин оѓози гузариш ба иќтисодиёти бозорї буд. 1990 – 10 август – дар ш.Душанбе њизби демократии Тољикистон таъсис ёфт. 1990 – 24 август – ќабули Эломияи истиќлолияти ЉШС Тољикистон дар њайати ИЉШС (СССР) 1990 – 6 октябр – фаъолияти њизби нањзати исломи Тољикистон ќонунї гардонида шуд. 1990 – 22 ноябр – дар љаласаи Шўрои Олии ЉШС Тољикистон Ќањњор Мањкамов Президенти љумњурї интихоб гардид. 1990 – 12 декабр – Шўрои Олии ЉШС ТОљикистон «Дар бораи иттињодияњои љамъиятї» ќарор ќабул кард, Ки мувофиќи он дар њудуди љумњурї ба фаъолияти њизбу созмонњои гуногун иљозат дода мешуд. 1991 – 21 феврал – дар Љумњурии Тољикистон Ќонун «Дар бораи ѓайридавлатї ва хусусигардонии моликияти давлатї» ќабул гардид. 1991 – 17 март – аввалин райпурсии умумихалќї дар Иттињоди Шўравї оиди баќои Иттифоќ. Дар он зиёда аз 70% ба тарафдории Иттифоќ овоз доданд. 1991 – 28 июн – таъсиси Бонки Милли Тољикистон. 1991 – 17 – 21 август – фаъолияти кумитаи давлатии њолатњои фавќуллода (КДЊФ – ГКЧП). Дар асл ин кўшиши табадуллоти давлатї буд. 1991 – 29 август – дар иљлосияи Шўрои Олии ЉШС Тољикистон Президенти Љумњур Ќањњор Мањкамовро, барои дастгирии КДЊФ – ГКЧП, маљбур намуданд, ки ба истеъфо равад. Иљрои вазифаи Президентї ба ўњдаи Ќадриддин Аслонов, ки раиси муваќќатии Шўрои Олї буд, гузошта шуд. 1991 – 31 август – ЉШС Тољикистон минбаъд Љумњурии Тољикистон ном гирифт. 1991 – 1 сентябр – аввалин литсей ва гимназия дар ш.Душанбе. 1991 – 9 сентябр – иљлосияи ѓайринавбатии Шўрои Олии љумњурї Изњорот дар бораи истиќлолияти давлатии Љумњурии Тољикистонро ќабул кард. 1991 – 23 сентябр – дар иљлосияиѓайринавбатии Шўрои Олии Тољикистон Ќ.Аслонов аз вазифаи раиси Шўрои Олї озод ва ба ин вазифа Рањмон Набиев интихоб шуд. Рањмон Набиев дар як ваќт иљрокунандаи вазифаи Президенти љумњурї буд. 1991 24 ноябр – дар љумњурї интихоби Президент гузаронида шуд. Аз байни 9 нафар довталабон Рањмон Набиев ѓолиб омада, Президент интихоб шуд. 1991 – 8 декабр – љамъомад дар бешазори беловежскии Беларусия, бо иштироки Б.Н.Елтсин (Федератсияи Русия), Л.Кравчук (Украина) ва С.Шушкевич (Беларусия). Онњо шартномаи 30 декабри соли 1922-ро оиди таъсиси ИЉШС – СССР бекор эълон намуда, шартномаи навро аз хусуси ташкили Иттињоди Давлатњои Мустаќид (ИДМ – СНГ) имзо карданд. 1992 – 2 март – Љумњурии Тољикистон аъзои комилњуќуќи Созмони Миллали Муттањид (СММ) гардид. 1992 – 5 март – дар Љумњурии Тољикстон Ќонун «Дар бораи ислоњи замин» ќабул гардид. 1992 – 26 март – оѓози гирдињамоии зиддињукуматї дар майдони «Шањидон» – и ш.Душанбе. 1992 – 24 апрел – оѓози гирдињамоии тарафдорони њукумат дар майдони «Озодї» – и ш.Душанбе. 1992 – 5 май – 1997 – 27 июн – љанги шањрвандї дар Тољикистон 1992 – 5 май – дар гардиши гардиши Олї Совет, шоњроњи Душанбе – Ёвон хуни одамї рехт ва љанги шањрвандї Сар шуд. 1992 – 10 май – ташкили «њукумати муросои миллї»-и Тољикистон, бо сарварии Акбаршо Искандаров. 1992 – 24 август – додситони генералии љумњур Нурулло Њувайдуллоев кушта шуд. 1992 – 31 август – тарафи мухолифин Ќасри Президентро ишѓол намуданд. 1992 – 7 сентябр – дар фурудгоњи ш.Душанбе тарафи мухолифин Президент Рањмон Набиевро маљбур намуданд, ки ба истеъфо барояд. Минбаъд А.Искандаров, ки раиси Шўрои Олї буд, вазифаи Президенти љумњуриро низ иљро мекард. 1992 – 9 сентябр – ба муносибати яксолагии истиќлолияти давлатии Љумњури Тољикистон, дар ш.Душанбе форуми аввалини тољикони љањон барпо гардид. 1992 – 24 – 25 октябр – њуљуми Сафаралї Кенљаев ба ш.Душанбе. 1992 – 4 ноябр – 13 декабр – бо сабаби таркиш дар роњи оњан, муњосираи (блокадаи) иќтисодии шањри Душанбе (39 рўз давом кард). 1992 – 16 ноябр – 2 декабр – Иљлосияи XVI (Хуљандии) Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон. 1992 – 19 ноябр – Эмомали Рањмон раиси Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон интихоб гардид. 1992 – 24 ноябр – дар Иљлосияи XVI Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон Парчами Милли Тољикистон ќабул гардид. 1992 – 10 декабр – ихтиёриёни ноњияњои Њисору Турсунзода, якљоя бо ќуввањои Ёќуб Салимов дохили Душанбешањр гардиданд. 1992 – Компанияи давлатии авиатсионии «Тољикистон» ташкил ёфт. 1993 – 1999 – роњи оњани Ќўрѓонтеппа – Сангтўда – Данѓара – Фархор – Восеъ – Кўлоб сохта шуд. 1993 – 23 феврал – аз њисоби ќисмњои бењтарини љабњањои халќї Артиши миллии Љумњурии Тољикистон таъсис ёфт. 1993 – шаби аз 7 ба 8 май – сели зиёд сарбанди 40 метраи НБО Роѓунро аз байн бурд. 1993 – август – музокироти байни намояндагони њукумати љумњурї ва мухолифи тољик мавќеи тарафњоро дар музокиротњои минбаъда аниќ намуд. 1993 – 6 – 7 – август – дар ш.Москва сарварони Русия, Ќазоќистон, Ќирѓизистон, Ўзбекистон ва Тољикистон барои муњифизати сарњади Тољикистону Афѓонистон шартномаро оиди таъсиси ќуввањои сулхоњ имзо намуданд. 1993 – 27 декабр – Ќонун «Дар бораи маориф» ќабул гардид. То охири соли 2010 ба он борњо таѓйироту иловањо ворид карда шуд. Аз љумла, солњои 2004, 2010 он бо тањрири нав ќабул гардид. 1993 – 28 декабр – дар Иљлосияи Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон Нишони давлатии Љумњурии Тољикистон ќабул карда шуд. 1994 – март – Президенти Ќазоќистон Нурсултон Назарбоев бо ташаббуси дар доираи ИДМ (СНГ) ташкил додани «Иттифоќи Осиёю Европа» баромад кард. Соли 1996 Иттифоќи гумрукї дар њайати Русия, Ќазоќистон, Беларусия ва Ќирѓизистон ба вуљуд омад ва сентябри соли 2000 он ба «Иттињоди иќтисодии Осиёю Аврупо (ЕврАзЭС») табдил ёфт. Ба он Тољикистон низ дохил шуд. 1994 – апрел – 1997 – июн – 9 даври музокирот байни намояндагони њукумати љумњурї ва мухолифини тољик доир ба сулњ ва ризоияти миллї. 1994 – 17 август – роњи оњани Тољикистон таъсис ёфт. 1994 – 7 сентябр – дар Иљлосияи Шўрои Олии Љумњурии Тољикистон Матни суруди Милли Љумњурии Тољикистон ќабул гардид. 1994 – 6 ноябр – Конститутсия (Сарќонуни) Љумњурии Тољикистон бо роњи райпурсии умумихалќї ќабул карда шуд. Минбаъд, 26 августи соли 1999 ва 22 июни соли 2003, боз ба тариќи райпурсии умумихалќї, ба он таѓйироту иловањо ворид карда шуд. 1994 – 6 ноябр Эмомали Рањмон Президенти Љумњурии Тољикистон интихоб гардид. 1994 – 10 декабр – њизби халќї – демократии Тољикистон таъсис ёфт. 1995 – 10 май – оѓози барориши аввалин пули миллии тољикї («рубли тољикї») дар асоси «рубли русї». 1995 – август – литсей – интернати Президентї барои кўдакони болаёќат дар ш.Душанбе таъсис ёфт. 1995 – 4 ноябр – аввалин Кодекси гумруки љумњурї ќабул гардид. 1995 – то охири ин сол тарафи мухолифин «Њаракати нањзади исломи Тољикистон» номида мешуд. Минбаъд он «Иттињоди мухолифини тољик» ном гирифт. 1996 – 9 март – Ќариб 30 ташкилотњои љамъиятию сиёсї «Ањдномаи ризоияти љомеаи Тољикистон» – ро имзо намуданд. 1996 – 13 март – Кодекси замини Љумњурии Тољикистон тасдиќ гардид. 1996 – 15 июн – њизби сотсиалистии Тољикистон таъсис ёфт. 1996 – 5 декабр – Ќонун «Дар бораи Бонки Милли Тољикистон» ќабул гардид. 1996 – 11 декабр – дар Хостдењи шимоли Афѓонистон бори аввал Президенти љумњурї Эмомали Рањмон ва сарвари «Иттињоди мухолифини тољик» Саид Абдуллои Нурї бо њам вохўрданд. 1996 – 2008 – солњое, ки дар Љумњурии Тољикистон шартномаи фючерсї амал мекард. 1996 – «Панљгонаи Шанхай» таъсис ёфт. Он ваќт ба он Федератсияи Русия, Ќазоќистон, Ќирѓизистон, Тољикистон ва ЉЊ Хитой шомил буданд. 1997 – 27 июл – дар шањри Москва аз тарафи Президент Эмомали Рањмон ва сарвари мухолифини тољик Саид Абдулом Нурї «Созишномаи умумиї дар хусуси барќарор кардани сулњ ва ризоияти миллї дар Тољикистон» имзо гардид. Бо њамин љанги шањрвандї дар Тољикистон ба охир расид. 1997 – 4 июн – 2000 – 1 апрел – фаъолияти Комиссияи оштии миллї дар Љумњурии Тољикистон. 1997 – 18 июл – «Њаракати вањдати миллї ва эњёи Тољикистон» таъсис ёфт. 1997 – 8 сентябр – бо фармони Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон ба Садриддин Айнї ва Бобољон Ѓафуров унвони олї «Ќањрамони Тољикистон» дода шуд. 1998 – 18 март – њизби сотсиал – демократии Тољикистон таъсис ёфт. 1998 – 23 май – Ќонун «Дар бораи бонкњо ва фаъолияти бонкї» ќабул гардид. 1998 – 4 – 7 ноябр – њуљуми полковники балвогар Мањмуд Худойбердиев ба вилояти Суѓд. 1998 – 12 ноябр – ќабули аввалин Кодекси андози љумњурї. 1998 – 13 ноябр – Ќонуни нави Љумњурии Тољикистон «Дар бораи њизбњои сиёсї» ќабул гардид. 1999 – сентябр – љашни ботантанаи 1100 – солагии давлати Сомониён. 1999 – 6 ноябр – дар љумњурї интихоботи Президент гузаронида шуд. Эмомалї Рањмон ѓолиб омад. 1999 – 11 декабр – бо Ќарори Маљлиси Олии Љумњури Тољикистон Президенти љумњурї Эмомалї Рањмон бо унвони олї «Ќањрамони Тољикистон» мукофонида шуд. 2000 – 27 феврал – интихобот ба Маљлиси Намояндагон, 23 март интихобот ба Маљлиси Миллии Маљлиси Олии љумњурї барпо гардид ва дар натиља Парламенти касбї таъсис ёфт. 2000 – 18 май – дар ш.Душанбе истифодаи шабакаи интернет оѓоз гардид. 2000 – 30 октябр – оѓози фаъолияти пули миллии «сомонї». 2001, 2003, 2007, 2010 – вохўрии Президент Эмомали Рањмон бо соњибкорони мамлакат. 2001 – 7 май – бо фармони Президенти љумњурї Эмомалї Рањмон ба Мирзо Турсунзода унвони олї «Ќањрамони Тољикистон» дода шуд. 2001 – 9 сентябр – сўиќасд ба љони шермарди Афѓонистон Ањмадшоњи Масъуд (1953 – 2001). 2001 – сентябр – 2700 – солагии китоби муќаддаси «Авесто» љашн гирифта шуд. 2001 – 11 сентябр – њуљуми терористон ба нуќтањои муњими ИМА. 2002 – 3 май «Консепсияи миллии маълумоти Љумњурии Тољикистон» ќабал карда шуд. 2002 – 10 май – Ќонун «Дар бораи хољагињои дењќонї (фермерї)» ќабул гардид. 2002 – 10 май – Ќонун «Дар бораи авфи шањрвандони Љумњурии Тољикистон бинобар ќонунигардонии маблаѓњояшон» баромад. 2002 - 12 май - Рўзи «Шашмаќом» эълон гардид. Минбаъд њар сол ин рўз љашн гирифта мешавад. 2002 – 18 май – сокинони шањри Душанбе аввалин бор бо шабакаи интернет пайваст гардиданд. 2003 – дар љумњурї сиёсати додани ќарзи хурд пеш гирифта шуд. 2003 – Ќонун «Дар бораи тањсилоти олии касбї ва тањсили баъд аз хатми мактаби олї» ќабул гардид. 2004 – 15 июл – Ќонун «Дар бораи љавонон ва сиёсати давлатии љавонон» ќабул гардид. 2004 – 3 декабр – дар љумњурї Кодекси нави андоз ќабул гардид. 2004 – 3 декабр – дар љумњурї Кодекси нави гумрук ќабул гардид. 2005 – 27 феврал – интихобот ба Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии љумњурї барпо гардид. 2005 – сентябр – студияи оинаи нилгун «Сафина» (ТВС) таъсис ёфт. 2005 – 20 октябр – њизби ислоњоти иќтисодии Тољикистон таъсис ёфт. 2005 – 15 ноябр – њизби аграрии Тољикистон таъсис ёфт. 2006 – «Соли тамаддуни ориёї» эълон гардид. 2006 – 3 март – «Консепсияи миллии тарбия дар Љумњурии Тољикистон» ќабул гардид. 2006 – 23 март – маросими кушодашавии наќби «Истиќлол» («Анзоб») барпо гардид. 2006 – 27 июн – бо фармони Президенти љумњурї Нусратулло Махсум (Лутфуллоев) ва Шириншоњ Шоњтемур бо унвони олї «Ќањрамони Тољикистон» сарфароз гардиданд. 2006 – 11 июл – сохтан ва таъмири шоњроњи автомобилгарди Душанбе – Айнї – Шањристон – Истаравшан – Хуљанд – Бўстон – Чанак (сарњади Ўзбекистон) бо наќби «Шањристон» сар шуд. 2006 – сентябр – махсус борои наврасон студияи оинаи нилгун «Бањористон» таъсис ёфт. 2006 – 14 декабр – Ќонуни нав «Дар бораи Бонки Миллии Тољикистон» тасдиќ гардид. 2007 – дар китобхонаи ба номи А.Лоњутии ш.Душанбе аввалин дар љумњурї китобхонаи электронї кушода шуд. 2007 – аз тарафи ЮНЕСКО «Соли Љалолиддини Румї» эълон гардид. 2007 – Корхонаи воњиди давлатии «Тољикагролизинг» таъсис ёфт. 2007 – 16 май – Ќонун «Дар бораи авфи шањрвандон ва шахсони њуќуќии Љумњурии Тољикистон бинобар ќонунигардонии молу мулк» ќабул гардид. 2007 – 8 июн – Ќонун «Дар бораи танзими анъана ва љашну маросимњо дар Љумњурии Тољикистон» ќабул гардид. 2007 5 – 6 октябр – мулоќоти (саммити) сарони кишварњои аъзои ИДМ – СНГ, Иттињоди иќтисодии ЕврАзЭС ва Созмони ањдномаи имнияти дастаљамъи дар ш.Душанбе. 2008 – бахшида ба 1150 – солагии зодрўзи Абўабдуллоњи Рўдакї ин сол «Соли Рўдакї» эълон гардид. 2008 – 20 январ – агрегати якум ва июли соли 2009 агрегати охирин – чањоруми НБО Сангтўда – 1 ба кор даромад. 2008 – 15 апрел – Љамъияти сањомии кушодаи «Нерўгоњи барќии обии Роѓун» таъсис ёфт. 2008 – 25 июл – бо укази Президент Эмомалї Рањмон ба тафтиши њама гуна корхонањои хурду миёна, ба мўњлати ду сол маратория эълон карда шуд. 2008 – 25 август – дар ш.Душанбе Кохи Миллат (ба сохтмонаш соли 2002 шурўъ карда буданд), «Боѓи устод Рўдакї» ва дар он њайкали А.Рўдакї кушода шуд. 2008 – 6 сентябр – дар ш.Душанбе Симпозиуми байналмиллалии илмї ба муносибати 1150 – солагии Абўабдуллоњи Рўдакї баргузор гардид. 2008 – 5 октябр – студияи љањоруми љумњуриявии «Љањоннамо» таъсис ёфт. 2008 – 21 октябр – Парламенти Љумњурии Тољикистон Протоколи Киоторо (11 декабри соли 1997 оиди тоза нигоњ доштани иќлим) тасдиќ кард. 2009 дар ин сол дар љумњурї ба истифодаи лампањои каммасраф гузаштанд. 2009 – 19 март – ба сохтмони роњи оњани Душанбе – Вањдат – Ќўрѓонтепа шурўъ карданд. 2009 – 21 март – дар шањри Душанбе аввалин мењмонхонаи 5 ситорадор («Њаятт») сохта шуд. 2009 – 30 май – мувофиќи Укази Президенти љумњурї њар гуна ќарзи дењќонон, ки то 1 январи соли 2008 љамъ шудаанд (548 млн. доллари амрикої) аз онњо бардошта шуд. 2009 – 1 июл – дар Љумњурии Тољикистон «Равзанаи ягона» љорї гардид. 2009 – 3 сентябр – сохтмони наќби «Шар – Шар» («Озодї») ба итмом расид. 2009 – 5 октябр – дар ш.Душанбе Симпозиуми байналмиллалии «Мероси Абўњанифа ва ањамияти он дар муколамаи тамаддунњо» баргузор гардид. Соли 2009 – соли бузургдошти Имоми Аъзам (Абўњанифа) эълон гардид. 2009 – 5 октябр – Ќонуни нави забони давлатии Љумњурии Тољикистон ќабул карда шуд ва минбаъд ин рўз њамчун Рўзи забон ќайд карда мешавад. 2009 – 29 ноябр – сохтмони хати баландшиддати барќии «Љануб – Шимол», ки 16 сентябри соли 2006 сар шуда буд, ба итмом расид. Дар натиља шабакаи ягонаи энергетики љумњурї бунёд гардид. 2010 – соли маориф ва фарњанги техникї эълон гардид. 2010 – 2 январ – заминларзаи сахт дар ноњияи Ванљ. 2010 – 5 январ – мурољиатномаи Президент Эмомали Рањмон ба мардуми Тољикистон (ба муносибати аз 6 январи соли 2010 ба фурўш баровардани сањмияњои НБО Роѓун). 2010 – 6 январ – дар Љумњурии Тољикистон ба фурўши сањмияњои НБО Роѓун шурўъ карданд. 2010 – январ – «Стратегияи паст кардани сатњи камбизоатї дар Љумњурии Тољикистон барои солњои 2010 – 2012» ќабул гардид. 2010 – 25 феврал – Ќонун «Дар бораи авфи шањрвандон ва шахсони њуќуќии Љумњурии Тољикистон бинобар ќонунигардонии баъзе маблаѓњои онњо» ќабул гардид. 2010 – 28 феврал – интихобот ба Маљлиси намояндагони Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон барпо гардид. 2010 – 15 март – ба сохтмони наќби «Чормаѓзак» шурўъ карданд. 2010 – 21 – 24 март – компанияи «Индиго Тољикистон» ва «Сомонком» ба компанияи «Тсеll» муттањид шуданд. 2010 – 25 март – интихобот ба Маљлиси Миллии Маљлиси Олии Љумњурии Тољикистон барпо гардид. 2010 – апрел – май – борони сел ва љолаи зиёд ба бисёр хољагињои љумњурї, махсусан шањри Кўлоб (7 май), ноњияњои Восеъ, Њамадонї, Данѓара, Рўдакї, Љомї, Истаравшан ва ѓайра боиси хисороти зиёде шуд. 2010 – 28 апрел – Маљлиси намояндагон Ќонунро «Дар бораи маориф» бо тањриру иловањои нав ќабул намуд. 2010 – 3 май – «Консепсияи гузариш ба низоми нави тањсилоти миёнаи умумї дар Љумњурии Тољикистон» тасдиќ гардид. 2010 – 18 – 21 май – дар ш.Душанбе Иљлосияи 37-уми Созмони конфронси исломї барпо гардид, ки дар он намояндагони 57 давлатњои аъзои он иштирок намуданд. 2010 – 21 – 30 сентябр – дар љумњурї барўйхатгирии ањолї ва фонди манзил гузаронида шуд. 2010 – 5 ноябр – љамъбасти фестивал – озмуни љумњуриявї «Чакомаи гесу». Дар давоми сол фестивал – озмун бо маќсади ташвиќи сару либосаи миллї, мўйи дароз барои духтарон, чорабинињои зиёд гузаронида шуд. 2010 – 23 – 24 ноябр – дар Донишгоњи аграрии Тољикистон озмуни љумњуриявии омўзгорони эљодкор ва донишљўёни ихтироъкор, дар мавзўи «Наќши фарњанги техникї дар ташаккули тафаккур», барпо гардид. 2010 – 25 ноябр – дар ш.Душанбе њамоиши сарони њукуматњои (сарвазирони) кишварњои аъзои Созмони Њамкории Шанхай (СЊШ). 2010 – 28 ноябр – дар љои сохтмони сарбанди Сангтўда – 2 маљрои дарёи Вахш баста шуд. Ин 4 – умин бастани маљрои дарёи Вахш буд. 2010 – 14 декабр – Лоињаи Ќонун «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд» ба муњокимаи умумихалќї пешнињод гардид. 2010 – 20 декабр – Мулоќоти Президенти Љумњурии Тољикистон Эмомалї Рањмон бо намояндагони сершумори варзишгарони кишвар дар Кохи Вањдати пойтахт. |