Синтаксис ЭДИЛОВ С.Э. (копия) (копия). Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство
 Скачать 0.7 Mb.
|
ТИДАМЕ ХИЛА!ДИКТАНТ. Таханлера компьютерш пхеа тайпана хаамашца болх бан йиш йолуш ю: терахьийн хаамаш (терахьаш); текстан хаамаш (элпаш, дешнаш, предложенеш, тексташ); графически хаамаш (суьрташ, чертежаш); аьзнийн хаамаш (музыка, къамел, аьзнаш); видеохаамаш (видеофильмаш, мультфильмаш, кинофильмаш). И берриг хаамаш цхьана дашо шена чулоцу: мультимедиа. Нагахь санна компьютер оцу пхеа хаамийн тайпанашца болх бан йиш йолуш елахь, цунах мультимедийни компьютер олу. Компью- теран программа оцу пхеа хаамийн тайпанех пайда оьцуш елахь, цунах мультимедийни программа олу. Дукхахйолчу хIинцалерчу компьютерийн ловзарш мультимедийни шайх олуш дерш ду. Вай царах ловзучу хенахь вайна къамел а, музыка а хеза, мультфильмехь санна, мультипликаци а го. ТIедиллар. Цхьанатайпанара меженаш а, юкъара дешнаш а шайца долу предложенеш схьалаха. Дийца оцу предложенеш- кахь сацаран хьаьркаш хIитторах лаций. Упражнени № 3. ХIокху юкъарчу дешнашца цхьанатайпанара меженаш ялае. Яздархой, поэташ. 2) Турпалхой. 3) Композиторш. 4) Ху- дожникаш. 5) Хиш. 6) Олхазарш. 7) Дийнаташ. 8) Ораматаш. 9) Акхарой. 10) Дитташ. Упражнени № 4. ХIокху предложенешкахь тире хIотторан ба- хьана довзийта. Къоьзан-Iам – уггар а кIорга Iам бу вайн махкахь. Хьекъалчо ша бехке во, сонтачо – кхиберш. ЦIенкъахь, пенаш тIехь, маьнги тIехь –массанхьа маьлхан серло. Упражнени № 5. Предложенеш яржае, цхьанатайпанара меже- наш юкъарчу дешнашна тIехьа а хIиттош. Кеп:Бежнийн фермехь кхиадо тайп-тайпана хьайбанаш. – Бежнийн фермехь кхиадо тайп-тайпана хьайбанаш: хьелий, говраш, гомашаш. 1) Тахана расписанехь суна дукхаеза предметаш ю. 2) Мохк толлуш тхо кхечира Нохчийчоьнан яккхийчу гIаланашка. 3) Аса дагардира вайн мехкан даккхийра хиш. 4) Со волчу хьошалгIа баьх- кира сан тоьлла доттагIий. 5) Каникулаш йолуш дешархой хьаьв- сира керлачу фильмашка. 6) Бибилиотекехь дIаяьхьира ешархойн конференци дукхаезачу берийн книгех лаьцна. 7) Хинан лохачу берда йистехь туристаша охьабиллира шайн гира берриге мохь. Упражнени № 6. Цхьанатайпанара меженаш шайца йолу пред- ложенеш пунктуационни кепара къастае. Къасторан планЦхьалхе предложени ерзош хIиттош долу сацаран хьаьркаш. Цхьалхечу предложенера къасторан хьаьркаш: подлежащина а, сказуемина а юккъехь тире (елахь); цхьанатайпанарчу меженашна юккъера запятой (елахь); юкъара дош цхьанатайпанарчу меженашна хьалха лаьттачу хенахь хIоттош болу шитIадам (белахь); юкъара дош цхьанатай- панарчу меженашна тIехьа лаьтташ делахь, царна хьалха хIоттош йолу тире (елахь); юкъара дош цхьанатайпанарчу меженашна хьалха лаьтташ делахь, цхьанатайпанарчу меженашна хьалха буьллу шитIадам а, царна тIехьа юьллу тире а предложени чек- хъялаза елахь. |