Синтаксис ЭДИЛОВ С.Э. (копия) (копия). Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство
 Скачать 0.7 Mb.
|
Цхьанатайпанара а, цхьанатайпанара боцу а къастамашХуттургаш йоцуш цхьаьнакхетта къастамаш хила тарло цхьанатайпанара а, цхьанатайпанара боцуш а. ХIума цхьана агIор билгалъечу къастамех цхьанатайпанара къастамаш олу. Масала, Нохчийн, гIалгIайн, бацойн меттанаш нахски меттанийн то- банна юкъа догIу предложенехь къастамаш нохчийн, гIалгIайн, бацойн цхьанатайпанара бу: цара меттанаш цхьана агIор билгалдо билггалчу къомаца уьш дозаделла хилар. Цхьанатайпанара къастамаш дагардаран эшарехь ала а, цар- на юккъе хуттург хIотто йиш а ю, цундела уьш вовшех запятой йилларца къастабо. Масала: Массо меттехь дитташна юккъехь лепара кIайн, цIен, можан зезагаш. Къастамаш цхьанатайпана- ра бу, царна юккъе хуттург хIотто тарло: кIайн а, цIен а, можан а. Цхьанатайпанара къастамаш цхьатерра боьзна хуьлу дозуш долучу дашах: Лекха, товш, куьце йоI ю Седа. Цхьанатайпанара хила тарло къастамаш, оццу дашах бозуш а, кхечу къастамийн цхьаьнакхетарна духьалхIоттош а болу: Хьал- ха хIара урамаш гаттий, боьха дара, ткъа хIинца – шуьйра, цIена. Цхьанатайпанарчу къастамийн декхар кхочушдеш лела тарло билгалдош а, цунна тIаьхьа богIу причастин карчам а: Цуьнан Iаьржа, тIехь цхьа а тайпа куй боцу корта, юкъ-юкъа гучубуьйлура хи тIехь. Дуьххьарлера дашо зIаьнар лаьмнийн баххьаш тIехула дIашершира. Билгалбина къастамаш цхьанатайпанара бац, хIунда аьлча цара цхьа хIума тайп-тайпана билгалйо, царна юккъе хуттург хIотто а ца мега. Предложенера къастам дуьххьарлера бозабелла бу дерриге а дашо зIаьнар дешнийн цхьаьнакхетарца. Цхьанатайпанара боцу къастамаш дукха хьолахь кхоллало мухаллин а, юкъаметтигаллин билгалдешнийн цхьаьнакхетарех: Цуьнан дагалецамаш генарчу казахийн гIамаршла кхаччалц дIабахара. Ламанан сихачу хил дехьа а девлла, юха а шерачу новкъа девлира тхо. Упражнени № 1. Сизалгийн метта къастамаш хIиттабе, къов- ларш юккъехь хьахийна билгало гойтуш болу. ДIаязъе уьш. Муьлха къастамаш бу царах цхьанатайпанара? Муха хиира шуна иза? ТIай тIехула хахкаелла дIаяхара ---- машен (барам). Суна совгIатана елира---- суьрташ тIехь долу книга (барам). Хийистехь а, керта юххехь а кхуьш дара --- даккхий дитташ (хан). Берийн туьканахь юхкуш яра тайп-тайпана---- ловзоргаш (коь- чал). 5) ХIара--- кисана юьллу фонарик туристана лело аьтто болуш ю. 6) Кхин кхоъ а доккха ---- цIа доьгIна гIалахь Соьлжин берда йистехь. 7) Кегийрхойн цхьаьнакхетарехь лийкхира нохчийн--- эшарш (къоман тайпа). Упражнени № 2. Яржае предложенеш шина кепара: |