ринолалия. Ринолалия Сессия Жауаптары. Оп 6B01901 Дефектология
 Скачать 310.21 Kb.
|
|
15.Ринолалиямен ауыратын балалардың дыбыстық айтылуын түзету үшін негіз ретінде А. Г. Ипполитова жүйесін көрсетіңіз. * А. Г. Ипполитованың кең танымал әдісі тыныс алу мен дауысты бір уақытта қолдануға негізделген. * А. Г. Ипполитова сабақтарды операцияға дейінгі кезеңнен бастауды, тыныс алу және артикуляциялық жаттығулардың үйлесімін қолдануды, дыбыстардың белгілі бір реттілігін сақтауды, сонымен бірге "тірек" дыбыстарды қолдануды ұсынды. * Бұл әдістің негізгісі-тыныс алу және сөйлеу жаттығуларының жиынтығы, артикуляциялық өзара байланысты дыбыстарды жаттықтыру тізбегі. * Дыбыстарды өңдеудегі кезеңділік тілдің артикуляциялық базасының дайындық дәрежесімен анықталады. Егер толыққанды бір топтық дыбыстар болса, онда бұл келесілермен жұмыс істеудің еркін негізі болып саналады. * А. Г. Ипполитова әдісінің ерекшелігі - бастапқыда баланың назары тек артикулемаға бағытталған. Сабақтың мазмұны сөйлеу тыныс алуын қалыптастыруды, тыныс алу мен дем шығаруды саралауды, дауысты артикулдармен (дауысты қоспай) және фрикативті дауыссыз дауыссыз дыбыстарды іске асыру кезінде ұзақ ауыздан дем шығаруды тәрбиелеуді, сонорлық фонемаларды қалыптастыру кезінде қысқа және ұзақ ауыздан және мұрыннан дем шығаруды саралауды, аффрикатты, жұмсақ дыбыстарды қоюды қамтиды. * А. Г. Ипполитова жүйесін қолдану фонематикалық дамуында ауытқулары жоқ балалармен жұмыс кезінде жоғары тиімділікке ие. Ринолалия кезінде дыбыс айтылуының жалпы бұзылуы байқалады. Осыған байланысты логопедиялық жұмыста барлық сөйлеу дыбыстарының дұрыс айтылуын қалыптастыру қажет.Егер ринолалиядағы сөйлеу ақауы тек жырықтың болуымен ғана емес, сонымен қатар ауыз қуысындағы тілдің дұрыс орналаспауымен және бүкіл артикуляциялық аппараттың бұлшықеттерінің өзара әрекеттесуінің бұзылуымен байланысты болса, онда соңғы екі ақаудың орнын толтыру (ауыз қуысындағы тілдің дұрыс орналаспауы және артикуляциялық аппараттың бұлшықеттерінің өзара әрекеттесуінің бұзылуы) операцияға дейін мүмкін болады деп болжауға болады және сөйлеуді жақсартудың алғышарттары. Ринолаликте дұрыс сөйлеуді қалыптастыру (айтылу бойынша жұмыс) ауыз қуысының дем шығаруын тәрбиелеуден тұрады, сонымен бірге сөйлеу дыбыстарының толық артикулын жасайды. Логопедиялық әсер ету процесі екі кезеңге бөлінеді: 1.Операцияға дейінгі. 2.Операциядан кейінгі. А. Г. Ипполитованың логопедиялық жүйесі бірнеше негізгі бөлімдерден тұрады: 1. Тыныс алу мен дем шығаруды саралау кезінде сөйлеу тынысының қалыптасуы. 2. Артикулмен дауысты дыбыстарды (дауысты қоспай) және фрикативті дауыссыз дауыссыз дыбыстарды іске асыру кезінде ұзақ ауыздан дем шығаруды қалыптастыру. 3. Сонорлық дыбыстар мен аффрикаттардың пайда болуындағы қысқа және ұзақ мұрыннан дем шығарудың дифференциациясы. 4. Жұмсақ дыбыстардың пайда болуы. 16.Определите влияние врожденных расщелин губы и неба на развитие ребенка.У детей с врожденной расще- линой губы и неба, по свидетельст- ву ряда ученых [10; 16; 45], с пер- вых месяцев жизни замедляется процесс формирования речи, иска- жается работа слуходвигательного анализатора, несвоевременно появ- ляется лепет, снижается речевая активность, ограничивается сло- варный запас и понимание обра- щенной речи на фоне недостаточ- ного эмоционального общения со взрослыми и задержки развития предметных и игровых действий. Л. И. Вансовская [6] отмечает, что кричат, плачут, гулят дети с врожденной расщелиной неба нор- мальным детским голосом. Изме- нение тембра их голоса — откры- тый носовой резонанс — появляет- ся впервые при лепете, когда ребе- нок начинает артикулировать свои первые согласные фонемы. При врожденных расщелинах губы и неба развивается тяжелое речевое расстройство — ринолалия. При которой страдают все стороны речи: дыхание, голос, наблюдаются изменения в мышцах глотки, ротовой полости и лица, развивается патологическая артикуляция, нарушается фонематический слух, искажается слуховое восприятие. 16.Ерін мен таңдайдың туа біткен жырықтарының баланың дамуына әсерін анықтаңыз. Бірқатар ғалымдардың пікірі бойынша туа біткен ерін және таңдай жырығы бар балаларда [10; 16; 45], өмірдің алғашқы айларынан бастап сөйлеудің қалыптасу процесі баяулайды, есту-қозғалыс анализаторының жұмысы бұзылады, былдырлау уақытсыз пайда болады, сөйлеу белсенділігі төмендейді, сөздік қор мен айтылған сөйлеуді түсіну фонында шектеледі. ересектермен эмоционалды қарым-қатынастың жеткіліксіздігі және заттық және ойын әрекеттерінің дамуының кешігуі. Л.И.Вансовская [6] туа біткен таңдай жырығы бар балалар кәдімгі бала дауысымен айғайлайды, жылайды, жүреді деп атап көрсетеді. Олардың дауысының тембрінің өзгеруі — ашық мұрын резонансы — бала өзінің алғашқы дауыссыз фонемаларын артикуляциялай бастағанда, былдырлау кезінде бірінші рет пайда болады. Ерін мен таңдайдың туа біткен жырықтарымен сөйлеудің ауыр бұзылуы дамиды - ринолалия. Онда сөйлеудің барлық аспектілері зардап шегеді: тыныс алу, дауыс, жұтқыншақ, ауыз қуысы және бет бұлшықеттерінің өзгеруі байқалады, патологиялық артикуляция дамиды, фонематикалық есту бұзылады, есту қабылдауы бұзылады. 17.Уточните виды сопутствующих патологий, сопровождающие врожденные расщелины верхней губы и нёба. Комбинированные поражения лица, неба и верхней губы возникают у зародыша со 2 по 7 неделю внутриутробного развития. В это время закладываются зачатки будущего лицевого черепа, лобные, верхнечелюстные, нижнечелюстные бугры. Если тератогенный фактор влияет на раннем сроке беременности, возможны массивные расщелины костей, мягких тканей, вплоть до несовместимых с жизнью состояний. После 7 недели основы челюстно-лицевой зоны сформированы, поэтому влияние экзогенных факторов провоцирует не такие тяжелые поражения. На этом этапе у эмбриона появляются изолированные расщелины неба. Опасный срок продолжается до 10-11 недели внутриутробного развития — к этому времени лицевой череп ребенка уже сформирован, поэтому тератогенные факторы, влияющие в более поздние стадии гестации, не вызывают костных аномалий. 17.Жоғарғы ерін мен таңдайдың туа біткен жырықтарымен бірге жүретін патологиялардың түрлерін нақтылаңыз. Беттің, таңдайдың және үстіңгі еріннің біріктірілген зақымдануы эмбрионның жатырішілік дамуының 2-7 аптасында кездеседі. Бұл кезде болашақ бас сүйегінің, маңдай, жоғарғы жақ, төменгі жақсүйек туберкулезінің рудименттері салынады. Егер тератогендік фактор ерте жүктілікке әсер етсе, өмірге сәйкес келмейтін жағдайларға дейін сүйектер мен жұмсақ тіндердің массалық жарықтары болуы мүмкін. 7 аптадан кейін жақ-бет аймағының іргетасы қалыптасады, сондықтан экзогендік факторлардың әсері азырақ ауыр зақымдануларды тудырады. Бұл кезеңде эмбрионда оқшауланған таңдай жарығы пайда болады. Қауіпті кезең ұрықтың дамуының 10-11 аптасына дейін созылады - осы уақытқа дейін нәрестенің бет сүйегі қалыптасып қойған, сондықтан жүктіліктің кейінгі кезеңдеріне әсер ететін тератогендік факторлар сүйек тінінің бұзылуын тудырмайды. 18.Опишите особенности ЦНС у детей с челюстно-лицевой патологией. Особенности поведения детей с данной патологией часто обусловлены неправильным воспитанием в семье. Из-за специфики физического и психического развития такого ребенка родители, обеспокоенные состоянием его здоровья, уделяют ему больше внимания, чем другим детям. Таким образом, такие дети растут в условиях гиперопеки, что вызывает у них эгоистичность. У таких детей исследователи также отмечают и особенности игровой деятельности. В игре обычно преобладает сюжет лечения. Ребенок делает уколы куклам, лечит своих товарищей, часто просто наблюдает за игровым действием сверстников. В большей степени у таких детей нарушена эмоционально-волевая сфера. Несомненно, гнусавость, малопонятность речи создает затруднения для нормального общения ребенка с коллективом. У таких детей часто возникают различные отклонения в поведении: замкнутость, застенчивость, раздражительность, что приводит к отсутствию веры в успех, нежеланию вступать в активный контакт со взрослыми и сверстниками. Ощущение своих недостатков вызывают у ребенка тяжелые душевные переживания, различные эмоциональные сдвиги, появление чувства неполноценности, что, естественно отражается на психике. 18.Жақ-бет патологиясы бар балалардағы ОЖЖ ерекшеліктерін сипаттаңыз. Бұл патологиясы бар балалардың мінез-құлқы көбінесе отбасындағы дұрыс емес тәрбиеге байланысты. Мұндай баланың физикалық және психикалық даму ерекшеліктеріне байланысты оның денсаулығына алаңдайтын ата-аналар басқа балаларға қарағанда оған көбірек көңіл бөледі. Осылайша, мұндай балалар шектен тыс қорғану жағдайында өседі, бұл оларды өзімшіл етеді. Мұндай балаларда зерттеушілер ойын әрекетінің ерекшеліктерін де атап өтеді. Ойын әдетте емделу тарихы басым болады. Бала қуыршақтарға укол салады, жолдастарын емдейді, көбінесе құрдастарының ойын әрекетін бақылайды. Көбінесе бұл балаларда эмоционалды-еріктік сфера бұзылған. Сөйлеудің мұрындылығы, түсініксіздігі баланың ұжыммен қалыпты қарым-қатынасына қиындық туғызатыны сөзсіз. Мұндай балалардың мінез-құлқында жиі әртүрлі ауытқулар болады: оқшаулану, ұялшақтық, ашуланшақтық, бұл сәттілікке сенімсіздікке, ересектермен және құрдастарымен белсенді қарым-қатынасқа түсуді қаламауға әкеледі. Олардың кемшіліктерін сезіну балада ауыр эмоционалдық тәжірибелерден, әртүрлі эмоционалдық ауысулардан, психикаға табиғи түрде әсер ететін төмендік сезімінің пайда болуынан туындайды. 19.Обоснуйте ринолалию как речевое нарушение. Ринолалия – это расстройство, при котором человек искажает звуки при их произношении. Оно возникает вследствие анатомических дефектов органов носоглотки и проявляется в виде нарушенной артикуляции и звукопроизношения разной степени выраженности. Ринолалию в просторечье также называют «гнусавость», так как человек с таким нарушением разговаривает в нос. Зачастую патология сопровождается лексическими и грамматическими нарушениями речи, расстройствами психологического характера и сложностями социализации. Согласно статистике, симптоматика ринолалии проявляется в основном у детей, тогда как у взрослых данное заболевание обнаруживают достаточно редко.Ринолалия - искажение звукопроизношения и тембра голоса вследствие нарушения нёбно-глоточного смыкания. Ринолалия встречается с частотой 1 случай на 760 человек. Некоторые авторы рассматривают ринолалию как форму механической дислалии, однако общепринятым в современной логопедии является выделение ринолалии в самостоятельное нарушение речи. Для обозначения ринолалии в литературе иногда используются термины «гнусавость» или «ринофония», однако оба этих понятия недостаточно полно отражают суть речевого нарушения, поскольку указывают лишь на специфическое нарушение голоса (назализацию), в то время как при ринолалии страдает артикуляционная и акустическая сторона речи. Многообразие и сложность расстройств, лежащих в основе ринолалии, обусловливают необходимость участия в ее преодолении специалистов в области хирургической стоматологии, ортодонтии, отоларингологии, логопедии, психологии. 19.Негіздеңіз ринолалия сөйлеу бұзылысы ретінде. Ринолалия-бұл адам дыбыстарды айтқан кезде оларды бұрмалайтын бұзылыс. Бұл мұрын-жұтқыншақ мүшелерінің анатомиялық ақауларына байланысты пайда болады және әртүрлі дәрежедегі артикуляция мен дыбыстық айтылымның бұзылуы түрінде көрінеді. Ринолалияны ауызекі тілде "мұрын" деп те атайды, өйткені мұндай бұзылысы бар адам сөйлеседі мұрын. Көбінесе патология лексикалық және грамматикалық сөйлеу бұзылыстарымен, психологиялық сипаттағы бұзылулармен және әлеуметтену қиындықтарымен бірге жүреді. Статистикаға сәйкес, ринолалия белгілері негізінен балаларда көрінеді, ал ересектерде бұл ауру сирек кездеседі.Ринолалия-палатофарингеальды жабылудың бұзылуына байланысты дыбыстың айтылуы мен дауыс тембрінің бұрмалануы. Ринолалия 760 адамға шаққанда 1 жағдай жиілігімен кездеседі. Кейбір авторлар ринолалияны механикалық дислалияның бір түрі ретінде қарастырады, бірақ қазіргі логопедияда ринолалияны сөйлеудің тәуелсіз бұзылуына бөлу жиі кездеседі. Әдебиетте ринолалияға сілтеме жасау үшін кейде "мұрын" немесе "ринофония" терминдері қолданылады, бірақ бұл екі ұғым да сөйлеу бұзылысының мәнін толық көрсетпейді, өйткені олар тек дауыстың белгілі бір бұзылуын (мұрыннан тазарту) көрсетеді, ал ринолалияда сөйлеудің артикуляциялық және акустикалық жағы зардап шегеді. Ринолалияның негізінде жатқан бұзылулардың әртүрлілігі мен күрделілігі оны жеңуге хирургиялық стоматология, ортодонтия, отоларингология, логопедия, психология саласындағы мамандардың қатысуын қажет етеді. 20.Укажите причины возникновения, локализацию, механизмы нарушения. Причины: врожденные встречаются чаще, чем приобретенные. Природа до конца не изучена, но точно установлено, что в организме матери во время беременности на 8 неделе отмечается недостаток белка протеина – и эта недостаточность приводит к ринолалии. Неблагоприятные факторы: -эндогенные (наследственность). -экзогенные (внешнее воздействие – механизм до конца не изучен). -патология развития матки у матери, -различные опухоли, фибромы, сужение тазобедренного отдела, -неудачные аборты, -физические травмы матери в первую половину беременности, -серьезные инфекционные заболевания в начале беременности, -радиоактивное облучение, -химическое воздействие: наркология, наркомания, алкоголизм, чрезмерное поедание таблеток. Механизм нарушения при ринолалии: Первопричина кроется в нарушении анатомической целостности артикуляционного аппарата – это приводит к тому, что у ребенка наблюдается нарушение фонетики – страдает тембр голоса, нарушается звукопроизношение –как следствие нарушение фонематического слуха - это приводит к нарушению фонематического восприятия – дефекты фонематического слуха и восприятия могут привести к нарушениям лексико-грамматического строя речи. Таким образом, при ринолалии мы можем иметь ОНР (I, II, III уровня). Выделяют 2 формы: открытая и закрытая. Закрытая - функциональная (подражание, снижение слуха, ринит, орз) и органическая (искривление носовых перегородок, отсутствие носовых ходов: полипы, аденоиды). Открытая - речь с назальным оттенком, обусловлена анатомическими дефектами в строении твердого неба и мягкого нёба. Деформация твердого неба – расщелины: -разной формы – вытянутые, овальные, круглые -разного размера - маленькие, большие -месторасположение - левосторонние, правосторонние, центральные, двусторонние, полные и частичные -сквозные и скрытые (субмукозные). Деформации мягкого нёба - полное отсутствие, укороченное, расщепление (из 2 сегментов). Мягкое нёбо необходимо для регуляции речевого резонатора (нёбно-глоточный затвор) – это первичные дефекты. Сопутствующие или вторичные дефекты: губы (расщелины полные, частичные, односторонние, двусторонние, субмукозные и сквозные); расщелины лицевых отделов: носа - уплощение ноздрей или отсутствие, неравномерные ходы, искривление носовых перегородок. Аномалии челюсти: прогнатия, прогения, открытый передний или боковой прикус. Влияние анатомических дефектов на развитие ребенка: почти все являются искусственниками. Молоко попадает в носовые ходы - гнилостные процессы, страдает ЖКТ, гастриты, дисбактериозы. Плохое питание - не развивается ЦНС, ребенок соматически ослаблен, часто болеет. Из-за расщелин – часто ангины, отиты, снижение слуха. Лечение у ортодонта, стоматолога. Т.к. частые операции, наркозы, болезни – снижение познавательной деятельности вторичного характера. 20.Бұзушылықтың пайда болу себептерін, локализациясын, механизмдерін көрсетіңіз. Себептері: туа біткен заттар жүре пайда болғаннан гөрі жиі кездеседі. Табиғат толық түсінілмеген, бірақ 8 – ші аптада жүктілік кезінде ананың денесінде ақуыз жетіспейтіні және бұл жетіспеушілік ринолалияға әкелетіні нақты анықталған. Қолайсыз факторлар: - эндогендік (тұқым қуалаушылық). - экзогендік (сыртқы әсер-механизм толық түсінілмеген). - анадағы жатырдың даму патологиясы, - әр түрлі ісіктер, фибромалар, жамбас тарылуы, - аборт сәтсіз аяқталды, - жүктіліктің бірінші жартысындағы ананың физикалық жарақаттары, - жүктіліктің басында ауыр жұқпалы аурулар, - Радиоактивті сәулелену, - химиялық әсер: наркология, нашақорлық, алкоголизм, таблеткаларды шамадан тыс жеу. Ринолалиядағы бұзылу механизмі: Негізгі себеп артикуляциялық аппараттың анатомиялық тұтастығының бұзылуында жатыр – бұл баланың фонетикасының бұзылуына әкеледі –дауыс тембрі зардап шегеді, дыбыстың айтылуы бұзылады - нәтижесінде фонемалық есту қабілетінің бұзылуы – бұл фонемалық қабылдаудың бұзылуына әкеледі-фонемалық есту мен қабылдаудың ақаулары сөйлеудің лексикалық-грамматикалық құрылымының бұзылуына әкелуі мүмкін. Осылайша, ринолалияда бізде ОНR (I, II, III деңгей) болуы мүмкін. 2 формасы бар: ашық және жабық. Жабық-функционалды (еліктеу, есту қабілетінің төмендеуі, ринит, ЖРВИ) және органикалық (мұрын септумдарының қисаюы, мұрын жолдарының болмауы: полиптер, аденоидтар). Ашық-қатты таңдай мен жұмсақ таңдайдың құрылымындағы анатомиялық ақауларға байланысты мұрын реңктері бар сөйлеу. Қатты таңдайдың деформациясы-жырықтар: - әр түрлі пішіндер-ұзартылған, сопақ, дөңгелек - әр түрлі мөлшерде-кішкентай, үлкен -орналасқан жері-сол жақ, оң жақ, орталық, екі жақты, толық және ішінара - Өтпелі және жасырын (субмукозды). Жұмсақ таңдайдың деформациясы - толық болмауы, қысқаруы, бөлінуі (2 сегменттен). Жұмсақ таңдай сөйлеу резонаторын реттеу үшін қажет (палатофарингеальды қақпа)-бұл негізгі ақаулар. Ілеспе немесе қайталама ақаулар: еріндер (толық, жартылай, бір жақты, екі жақты, субмукозды және өтпелі жырықтар); бет бөліктерінің жырықтары: мұрын - мұрынның тегістелуі немесе болмауы, біркелкі емес жолдар, мұрын септумдарының қисаюы. Жақтың ауытқулары: прогнатия, прогения, ашық алдыңғы немесе бүйірлік тістеу. Анатомиялық ақаулардың баланың дамуына әсері: барлығы дерлік жасанды. Сүт мұрын жолдарына түседі - шірік процестер, асқазан-ішек жолдары, гастрит, дисбиоз. Нашар тамақтану-ОЖЖ дамымайды, бала соматикалық әлсірейді, жиі ауырады. Жырықтарға байланысты-көбінесе тамақ ауруы, отит, есту қабілетінің төмендеуі. Ортодонтпен, тіс дәрігерімен емдеу. Себебі жиі операциялар, анестезиялар, аурулар-қайталама сипаттағы танымдық белсенділіктің төмендеуі. |