ауру. соз ауру. ОУ ралы 1 Жіті бронхит Жіті бронхит (ЖБ)
 Скачать 226.54 Kb.
|
|
В12 - витамині тапшылы қаназдық В12 - витамині тапшылы қаназдық - В12 витаминінің тапшылығымен және қан жасаудың мегалобластық түрінің дамуымен сипатталады. В12 ТҚ –кең тараған, ілгеріде қаназдық-тың бұл түрін пернициозды (қатерлі) деп атаған. Эпидемиологиясы. В12 ТҚ – 60-70 жастағы егде адамдарда жиі дамиды. В12 витамині етті және сүтті өнімдерде көп болады. Этиологиясы. В12 ТҚ темір тапшылы қаназдыққа қарағанда сирек кездеседі; оның пайда болуы келесі этиологиялық факторлармен байланысты: Гастромукопротеин (ішкі фактор) секрециясының бұзылуы, ол туа біткен асқазан безінің семуінде (атрофиясында) асқазанның органикалық ауруларында (полипоз, қатерлі ісік) асқазанды оперативті жолмен алып тастаған жағдайда пайда болады. В12 витаминінің мөлшерден тыс шығындалуында (жалпақ кұрттың ішектегі инвазиясында, тоқ ішек флорасының белсенділігі артқанда). В (12) ДА-на ұқсас гиперхромды анемия фолий қышқылының тапшылығында байқалады, ол төмендегі себептермен байланысты: 1.Витаминнің артық шығындалуында (әйелдердің жүктілік кезеңінде). Балаларды ешкі сүтімен қоректендірген-жағдайларда. Сіңірілу процессінің бұзылуында (ішектің органикалык ауруларында, маскүнемдікте). Кейбір дәрі-дәрмектерді қолданғанда (тырыспаға, туберкулезге қарсы дәрі-дәрмектер, фенобарбитал, контрацептивтер және т.б.). Клиникалық көрінісі. В12 ТҚ клиникалық сипаттамасы келесі синдромдардан құралады: Айналымды-гипоксиялық. Гастроэнтерологиялық. Неврологиялық. Тәбеттің нашарлауы, етке жирену сезімі пайда болуы, тіл ұшының ауруы мен ашуы, асқазан тұсында тамақ ішкеннен соң пайда болатын ауыртпалық сезімі, іш өтуі мен қатуының кезектесуі, асқазан-ішек жолдарының зақымдануымен соның ішінде, асқазанның секреторлы қызметінің жетіспеушілігімен байланысты болады. Диагностикасы. Қаназдықтың себебін анықтау үшін асказан-ішек жолдарын рентгенологиялық және эндоскопиялық әдістермен тексеру (асқазан ісіктері, тоқ ішектің дивертикулезы, т.б. болуы мүмкін); гельминтологиялық зерттеу (жалпақ құрттың инвазиясы). Бауырдың қызметін тексеру, бауырдың биопсиясы (бауырдың созылмалы қабынуы, циррозы) жасалу қажет. В12 ТҚ -сын фолий қышқылы тапшылығының салдарынан пайда болатын қаназдықтан ажырату керек. Фолий қышқылының жетіспеушілігінде қанда макроцитарлы гиперхромды қаназдық байқалады, ал сүйек кемігінде мегалобластар анықталуы мүмкін. Қан құрамында түс көрсеткіш жоғары болады. Емі. В12 ТҚ -тың құрамды емін оның этиологиясын, қаназдықтың дәрежесін, неврологиялық өзгерістерді ескере отырып жүргізу керек: Құрт инвазиясымен байланысты В12 ТҚ –та міндетті түрде дегельминтизация өткізіледі, схема бойынша фенасал немесе еркек қырыққұлағының (папоротник) сығындысын қолданады. Ішектің, органикалық ауруларында және іш өтуде фермент препараттарын (панзинорм, фестал, панкреатин) қолданады. 3.Ішек флорасын қалпына келтіру ферменттік препараттармен қатар шіру немесе ашу диспепсия синдромдарын жоюға мүмкіндік туғызатын диета тағайындау аркылы жүргізіледі. 4.Витаминдері, белок мөлшері жеткілікті деңгейде балансталынған тағам, міндетті түрде алкогольды ішімдікке тиым салу. 5. В12 витаминнің жетіспеушілігін жою үшін парентералды жолмен В12 витаминін егеді. Цианкобаламинді (В12 витамині) күніне 200-500 мкг. мөлшерінде егу арқылы тағайындайды (1-ші апта бойы), содан кейін күнара гематологиялық ремиссияға жеткенше. Гематологиялық ремиссияның белгілері: қанда ретикулоцитоз (емді жүргізген кезде 5-ші, 6-ші күнде пайда болады), сүйек кемігінде қан түзілуінің мегалобластық түрі нормобластық түріне өзгереді. Қаназдықтың ауыр дәрежесінде, қанайналымы өзгерістері пайда болғанда қан құю қажет (эритроцитарлы масса 250-300 мл). , бір курсқа 4-5 гемотрансфузия жеткілікті. Айқын білінген неврологиялық белгілерде В12 витаминін күніне 1-2 мл -ден тағайындайды. Болжамы емделмеген жағдайларда ғана қолайсыз болады. Гемолиздік қаназдықтар (ГҚ) Гемолиздік қаназдықтарға (ГҚ) этиологиясы, патогенезі әртүрлі көптеген сырқаттар тобы жатады. Олардың бәріне ортақ белгі гемолиз. Ол клетка ішінде (физиологиялық жағдайда көк бауырда), немесе тікелей қан тамырларының ішінде жүзеге асады. Қалыпты жағдайда эритроциттердің өмірі шамамен 100-120 күн болса, ГҚ кезінде ол небары 12-14 күн ғана өмір сүреді, яғни эритроцит ыдырап, гемоглобин босап шығады. Босап шыққан гемоглобин өз қызметін атқара алмайды. Клиникалық көрінісі. Сырқаттың белгілері гемолиздік синдром және жиі кездесетін туа біткен қаңқа мен ішкі ағзалардың ауытқуларына (аномалия) байланысты. Сырқат барысында гемолиздік криздер болып тұрады. Криз кезінде гемолиз күшейіп сырқат белгілері өте айқын білінеді. Диагностика кезінде аурудың шағымдарынан анда-санда болып тұратын терінің сарғаюы, өткінші әлсіздікті анықтауға болады. Ауыр жағдайда гемолиздік криздер байқалады. Ол өзінен-өзі, немесе жарақаттану, шаршау салдарынан болады. Криз кезінде дене ыстығы көтеріліп, бұлшық ет, бауыр, көкбауыр аурады. Егер криз тек сарғаю арқылы ғана байқалса, мұндай аурулар вирусты гепатит деген жорамалдаумен жұқпалы аурулар клиникаларына жиі түседі. Тексергенде терінің лимонды сары түсі назар аудартады, криз кезінде тері одан сайын сарғая түсетіндігі анықталады. Аурулардың біразында туа біткен ақаулар болуы мүмкін (сопақша бас сүйегі, қоян ерін, жүрек ақауы). Асқынған қаназдық кезінде циркуляторлы гипоксиялық синдром (анемиялық систолалық шуыл, тахикардия, АҚ төмендеуі, т.б.) белгілері қосылады. Бірте-бірте көкбауыр ұлғаяды. Тексеру барысында сарғаюдың себебі болуы мүмкін аурулар ажыратылады. Диагностиканың ең маңыздысы - гемолиз синдромы анықталып, оның микросфероцитозға тән ерекшеліктерін айқындау. Қанның жалпы анализінде гемоглобин және эритроциттер азаяды. Аурудың басты морфологиялық белгісі қанда уақ, домалақ эритроциттердің (микросфероциттердің) көптеп табылуы. Олардың диаметрі кішірейген. Қанда гемолиздің басқа да белгілері байқалады: ретикулоцитоз, бос билирубин жоғарылайды, нәжісте стеркобилин, зәрде уробилиннің мөлшері артады. Егер сырқат ұзаққа созылса, өт қабы мен өт жолдарында тас табылуы мүмкін. Диагностикасы. Сырқат негізінен тек III кезеңдегі белгілері арқылы айкындалады. Олар: 1-ші гемолитикалык сарғаю және микросфероцитоз. Эритроциттердің осмотикалық тұрақтығының төмендеуі және аутогемолиздің өсуі, оның АТФ және глюкоза қосқанда азаюы диагнозды дәлелдейді. Ішкі ағзалардағы өзгерістер, көкбауырдың өсуі, холелитиаз табылса диагнозды нақтылай түседі. Емі. Спленэктомия - емнің ең нәтижелісі болып саналады. Одан кейін патологиялық гемолиз эритроциттердің ақауына қарамастан тоқтайды. Спленэктомияны сыркаттың ауыр ағымында және гемолиздік криз жиі болғанда жасайды. Асқынған қаназдық кезінде эритроцитарлы масса құйылады. Темір, В12 витаминін, кортикостероидты гормондарды қолданудың қажеті жоқ. Себебі, анемия механизмі В12витаминінің не темірдің жетіспеушілігіне, гемолиз эритроциттерге қарсы АД пайда болуына байланысты емес. Гипопластикалық (апластикалық) қаназдық Гипопластикалык қаназдық - сүйек кемігіндегі қан түзілуінің күрт төмендеуі, осыған байланысты қанда эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер саны азаюымен сипатталады. Этиологиясы. Сүйек миындағы қан түзілуі бұзылысы миело-токсикалық әсері бар факторлардың әсерінен дамиды. Миелотоксикалық әсері бар факторларға иондайтын радиация, цитостатикалық дәрілер, түрлі химиялық қосылыстар, ағзадағы инфекциялық ошақтар, ісіктік аурулар, уремия, гипотиреоз кезінде пайда болатын токсиндердің әсері жатады. Клиникалық көрінісі. Сырқаттың белгілері алуан түрлі және қан түзілудің төмендеу дәрежесіне байланысты. Басты үш синдромды іріктеуге болады. Олар, анемиялық геморрагиялық, септико-некроздық. Диагностикада тек жалпы әлсіздік, тез шаршау сияқты шағымдар анықталуы мүмкін. Аурулар оларға бейімделіп алады да, дәрігерге өте кеш қаралады. Геморрагиялық синдром әр түрлі қан кетулермен (мұрыннан, жатырдан), терінің көгеруімен білінеді. Тексеруде сырқаттың басында немесе созылмалы ағымында терінің шамалы бозаруы, кейде қан құйылу белгілері табылуы мүмкін. Ал жедел барысында, сонымен қоса, ауыр геморрагиялык синдром, шырышты қабықтардың некроздары, дене температурасы көтерілуі мүмкін. Әртүрлі қабыну сырқаттары (мысалы, пневмония) қосылуы мүмкін. Жалпы алғанда бауыр мен көкбауыр (талақ) ұлғаймайды, тек эритроциттерге қарсы АД табылғанда (аутоиммунды процесс) спленомегалия және гемолиздің салдарынан терінің сәл сарғаюы ғана байқалады. Диагностиканың негізгі кезеңі — лабораториялық зерттеу. Перифериялық қанда әдетте нормохромды анемия. Гемоглобин 20-30г/л дейін төмендейді. Лейкопения, тромбоцитопения анықталады. Ретикулоциттер санының төмендеуі сүйек миының гипорегенерациясының белгісі. Сонымен қоса, едәуір лейкопения, гранулоцитопения анықталады. Болжамы. Егер ауруда ретикулоциттер саны көбейсе, преднизолон көмектессе, спленэктомиядан кейін толық жазылуы мүмкін. Кейде апластикалық анемия лейкоздың басталу белгісі болуы мүмкін. Профилактикасы. Радиация, бензол, цитостатиктер сияқты заттардан аулақ болу, инфекция ошақтарын санациялау. Экспресс тәсілмен глюкоза деңгейін анықтау Глюкозаны анықтауға арналған тест зертханада да, үйде де жүргізіледі. Міндетті шарт - арнайы анализатор - глюкометрдің болуы. Бір тамшы капиллярлық қан анализаторға салынған арнайы жолаққа қойылады. Нәтижесі бірнеше минуттан кейін белгілі болады. Глюкометр - қандағы қантты анықтауға арналған жедел әдіс Маңызды! Экспресс әдісі қант диабетімен ауыратын науқастардағы динамикадағы глюкоза деңгейін бақылау үшін қолданылады. Қант деңгейінің жоғарылауы келесі жағдайларды көрсетуі мүмкін: қант диабеті, жедел және созылмалы панкреатит, бүйрек үсті безінің патологиясы (феохромоцитома), ауызша контрацептивтерді ұзақ уақыт қолдану (әйелдерде), диуретиктер, стероидты қабынуға қарсы препараттар (ерлерде), бауыр ауруы. Глюкозаны келесі жағдайларда төмендетуге болады: Қалқанша безінің гормонының жетіспеушілігі, алкогольмен улану мышьяктың интоксикациясы, дәрі-дәрмектер, шамадан тыс жаттығу ораза ұстау ішек жолындағы көмірсулардың мальабсорбциясы. Жүктілік кезеңінде нәресте аналық глюкозаның бір бөлігін тұтынуына байланысты гипогликемия жағдайы дамуы мүмкін. Немесе, керісінше, әйелдерде қант деңгейі көтеріледі (гестациялық диабет), ал бала туылғаннан кейін глюкоза жағдайы қалыпты деңгейге оралады. 3.Тұншығу ұстамасы кезінде мейіргерлік үрдісті ұйымдастыру I. Медбикелік диагноз: Тұншығу ұстамасы (бронх демікпесі). II. Мақсат: тұншығуды жою (уақыт индивидиуалды). III Медбикелік іс-әрекеттер: дереу дәрігерді шақырту (бұл жағдай білікті медициналық көмекті қажет етеді); таза ауамен қамтамасыз ету; пациентке қолдарына тірелумен жартылай отыратын қалып беру, тар киімнен босату (бұл қалыпта тыныс алуға қосымша тыныс бұлшық еттері қосылады); ылғалды оттегімен ингаляцияны қамтамасыз ету, таза ауа жіберу; пациентке ыстық аяқ ваннасын қамтамасыз ету; бронхолитик пен қалталы ингаляторды қолдану ("Астмопент", "Сальбутамол", "Беротек") 3 реттен артық емес; дәрігер келгенге дейін төмендегілерді дайындау: бронхолитиктер- теофедрин, 2,4% эуфиллин ерітіндісі, 5% эфедрин ерітіндісі, баралгин; гормоналді препараттар - преднизолон, гидрокортизон, жүрек гликозидтері т.б. пациенттің жағдайын (тыныс алу, пулъс, АҚ, тері жамылғыларының түсі) бақылау. лабораториялық зерттеу үшін қақырықты жинауға үйрету; |