ДЕРМА ЭКЗАМЕН ЖАЗБАША. 1. Эпидермис рылымы
 Скачать 1.09 Mb.
|
|
Ауру қабынульіқ сіңбенің үстінде ірібүршақтың көлеміндей, үлкен көпіршік және эпидермодермалық іріңдік пайда болудан басталады. 2—3 күнде қан-ірің аралас қабық түзіледі, оны алғанда шеттері кесілгендей, сүрланып кір тәрізді,түбі қанталап түратын дөңгелек немесе сопақтау жара көрінеді.2—3 аптадан кейін жара жазыла бастайды, орныңда пигментті дақпен қоршаулы тыртық қалады. Кёйбір кезде эктималар созылмалы жарага айналады. Эктима әдетте балтырдың, іжамбастың, бөксенің, беддің терісінде шоғырланып қаптап шығады; аяқтардың жоғарғы жағында— өте сирек кездеседі. Эктималар қышыма ауруларда жоғарғықосалқы инфекция ретінде (қотыр, есекжем т. б.) және қүрт-қүмырсқа шағуынан дамиды. Тазалық сақтамау, қатты терлеу, үзақ уақыт аяқта тік түру, жалпы тамақтанудьщ бүзылуы аурудың дамуына бейімдік туғызады. Сотые уакытында эктима аурулары көбейіп кетеді.Гистопатологиясы: нейтрофидден және лимфоциттен түратын тығыз инфильтратты белдеумен айнала қоршаулы эпидермисгің жене дерманын орталық некрозы; инфильтраттыц айналасынд^ біраз ісік және кеңейген тамырлар байкалады. Диагнозы. Мерездік эктима жэне Боровский ауруынан ажырату Е м і. Дезинфекциялық майларды (2—5% ақ сынапты, 5% стрептоцидті, 1% синтомидинді, неомицинді т. б.) қодцанадьі. Cay теріні 2% салицил спиртімен сүрту керек. Жалпы ем: аутогемотерапия, қан құю, пирогевдік препараттарды аурудың баяуағымында қолданады 10-20 ЖОК 21. Екіншілік элементтер. Екіншілік морфологиялық элементтер біріншілік морфологиялық элементтердің эволюциясы процессінен түзіледі. Оларға пигментті дақтар, сыздауық, қабыршақ, беткей және терең жарылулар, жырылу, эрозия, жара, тыртық, лихенизация мен вегетация. Пигментация (pigmentatio). Біріншілік пигментацияларға сепкіл, хлоазма, мең және т.б., екіншілікке – біріншілік (түйіншек, төмпешік, күлдіреуік, күлдір бөртпе, іріңдік) және екіншілік (эрозия, жара) элементтердің жазылуынан кейін меланин пигментінің жинақталуының күшеюінен дамитын, сондай-ақ тері гемосидерозында қандық пигмент – гемосидериннің жинақталуынан туатын гиперпигментация. Екіншілік гипопигментация терінің кейбір бөліктерінде меланин мөлшерінің азаюымен байланысты және ол екіншілік лейкодерма деп аталады. Екіншілік пигменттік дақтар пайда болған орнындағы элементтердің сипаты мен көлемін қайталайды. Қабыршақ (squama, squmaе) (7-сурет)сыдырылған мүйізді қабат пластинкасы. Физиологиялық жағдайларда терінің мүйізді қабаты пластинкалары күнделікті сыдырлып, түлеп отырады;пластиналар жуынғанда, тері киімге үйкелгенде түсіп қалады. Терінің бірқатар патологиялық жағдайларында көзге анық көрінетін (патологиялық қабыршақтану) қабыршақтар пайда болады. Егер қабыршақтар ұсақ және ұн не кебекті еске түсірсе, оны кебек тәрізді, ал түлеуді – ұсақпластинкалы деп атайды; мысалға мұндай түлеу кебек тәрізді теміреткіге тән. Ірі қабыршақтарды пластинкалық, ал түлеуді – desquatio lamelosa деп атайды; мұндай түлеу псориазда болады. Кейбір тері ауруларында, мысалы эритродермия, жәншау тәрізді дерматитте мүйізді қабат үлкен пласт түрінде түлеп түседі. Бірқатар дерматоздарға қабыршақтану тұрақты объективті белгі болып табылады, мысалы ихтиозда. Қабыршақтанумен жүретін процесстерді диагностикалау үшін қалыңдығын, түсін, өлшемін, консистенциясын (құрғақ, майлы, сынғыш, қатты), бекіну беріктігін ескеру керек. Астыңғы тінге тығыз бекінген қабыршақтар гиперкератоз нәтижесінде, ал оңай сыдырылатын қабыршақтар паракератоздың нәтижесінде дамиды. Қабыршақтар біріншілік пайда болуы да мүмкін: қайызғақ, жұмсақ лейкоплакия, эксфолиативті хейлитте паракератоздық, ал ихтиоз, т.б. гиперкератоздық қабыршақ болады. Қабыршақтар негізінен паракератоз нәтижесінде (мүйізденудің бұзылысы) дамиды, эпидермистің түйіршікті қабаты болмайды, ал мүйізді пластинкаларда ядро қалдықтары табылады. Сирек қабыршақтану гиперкератоз нәтижесінде, яғни әдеттегі мүйізді клеткалардың шамадан тыс дамуынан дамуы мүмкін (мысалы, мүйізгек кезінде құрғақ, мүйізді тығыз массалардың қабаттасуы). Қабыршақтану пішіне мен түрін білу бірқатар дерматоздардың диагностикасын жеңілдетеді. Күміс-ақ қабыршақтар псориазда, қоңыр – ихтиоздың кейбір түрлерінде, сары-майлы себореяда, болбыр, тез сыдырылатын – псориазда кездеседі. Қиын сыдырылатын қабыршақтар (қызыл жегіде) терінің фолликулярлы тесіктеріне еніп тұратын қабыршақтың төменгі беткейіндегі тікенек тәрізді мүйізді шығыңқы жерге байланысты ауырсыну тудырады. Қызғылт теміреткіде гофрилденген және плиссирленген қабыршақ, мерездік папулаларда олар жаға тәрізді (Биетт “жағасы”), парапсориазда “облатка” түрінде (орталық қабыршақтану) орналасқан, бірқатар саңырауқұлақты ауруларда перифериялық қабыршақтану байқалады. Қабық (crustaе) (8-cурет) тері бетінде ұйыма жалқықтың, іріңнің, қанның, кейде қолданған дәрілік заттың бөлшектерінің кебуінен пайда болады. Серозды, іріңді, серозды-іріңді, іріңді- геморрагиялық жіне т.б. қабықтар болады. Олар күлдіреуік, күлдір бөртпе, іріңдіктің кебуі, төмпешік пен түйіннің жараға айналуынан, терең пустулалардың некрозы мен іріңі еруінен пайда болады. Көп мөлшерде бірінің үстіне бірі қабаттасқан қабықты рупия (rupia) деп атайды; бұл кезде қабықтың жоғарғы бөлігіндегілер ескі және кішкентай болады. Қабық түсі түзілген бөліністеріне байланысты болады: серозды жалқық кепкенде қабықтар сары мыс түсті, іріңнен – жасыл-сұр, ал қан қатқанда қара-қоңыр болады. Аралас бөліністерде қабыршақтың сәйкес түсі де өзгеріп тұрады. Қабық жиі көпіршікте, көпформалы экссудативті эритемада, көпіршікті теміреткіде, түрлі хейлиттерде кездеседі. Теріде қабық қотыр, микоз, пиодермит, экзема, нейродермит, т.б. кездеседі. Теріде қабыршақ пен қабықтың аралас түзілуі қабыршақ- қабық деп аталады; олар себореяда, экссудативті псориаздың кейбір түрлерінде кездеседі. Беткей жарылу (fissura)тек эпидермис деңгейінде орын алып, ізсіз жазылады (9-сурет). Терең жарылу (rhagas) эпидермис пен қатар дерманың бір бөлшегін, кейде одан да терең тіндерді қамтып, артынан тыртық қалдырады. Жарылу терінің сызықша ақауы – ұзақ уақытқа созылған қабыну процессінің нәтижесінде терінің созылғыштық қасиеті жоғалғанда (мысалы, ауыз бұрышы, саусақаралық қыртыс, буын үстінде, анустың жанында), созылмалы экземада, табанның интертригинозды эпидермофитиясында, ауыз бұрышының пиодермиялық немесе саңырауқұлақтық зақымдалуы (ауыздық), баздану, т.б. және сондай-ақ мүйізденген қабат құрғақтықтаныптартылғанда пайда болады. Терең жарылулар ерте туа біткенмерезде болады. Олар табиғи тесіктердің айналасында орналасады және тез қанайды. Тереңдігіне қарай жарылулардан кейін жарылу пішініне келетін қабық түзіп кебетін серозды немесе серозды-қанды бөлініс бөлінеді. Сызат, немесе экскориация (excoriatio) (10-сурет) – қасынудан немесе басқа да түрлі механикалық жарақаттанудың нәтижесінде дамитын терінің бұзылысы. Қасынулар тек эпидермисті ғана емес, дерманың емізікті қабатының бүтіндігін бұзады; бұл жағдайда тыртық қалмайды. Сызаттың бұдан да терең орналасуында жазылғаннан кейін тыртық, пигментация немесе депигментация қалдырады. Экскориация қатты қышынудың объективті белгісі болып табылады. Қышынудың орналасу орны мен түрі кейде диагностиканы жеңілдетеді (мысалы, қотыр кезінде). Эрозия (erosio) (11-сурет) – тері бүтіндігінің эпидермис деңгейіндегі беткей бұзылуы. Эрозиялар қуысты бөртпелер (көпіршік, іріңдік, күлдір бөртпе) жарылуынан пайда болып, алдында болған біріншілік морфологиялық элементтің нұсқасы мен көлемін қайталайды. Жиі эрозиялар қызғылт не қызыл түсті болады, беті ылғалданып, суланып тұрады. Ірі көпіршіктерден кейін – эрозиялар аса көлемді, ал экзема, көпіршікті және белдеме теміреткі, дисгидроз, табанның дисгидрозды эпидермофитиясында эрозиялар ұсақ келеді. Ауыз қуысы, бір бірімен жанасатын тері беткейлерінде жиі эрозияланған мерездік папулалар кездеседі; қатты шанкр да эрозия түрінде болуы мүмкін. Эрозиялар терінің үстірт жарақаты болғандықтан із қалдырмай жазылады. Эрозия ауыз қуысында ұзақ уақыт сақталса, оның шеттері ісіп, тіпті инфильтрациялануы да мүмкін. Мұндай жағдайда эрозияны жарадан ажырату қиын. Кейде бұл сұрақтың жауабын тек элемент жойылып жазылған соң тыртық қалдыру-қалдырмауына қарап білеміз (жарадан кейін әрдайым тыртық қалады). Ауыздың кілегей қабаты мен ерінде, сирек теріде, кейбір патологиялық процестерде эрозиялар ешқандай біріншілік элементсіз ақ дамиды, мысалы, мерездегі эрозивті папулаларда, жалпақ қызыл теміреткінің эрозивті-жаралық түрінде. Мұндай эрозиялардың түзілуі сезімтал кілегей мен терінің қабынуларының жарақаттаудың нәтижесі. Жарақаттан соң ісінген, жиі мацерацияланған эпителийдің бүтіндігі бұзылады. Ойық жара (ulcus) (12-сурет) – эпидермис, дерма, кейде терең жатқан тіндерді де зақымдаумен жүретін терінің ақауы. Жаралар төмпешік, түйіндерден, терең пустулалардың ашылуынан дамиды. Тек трофикалық жаралар сау тіннің трофикасы бұзылысынан біріншілік некрозға ұшырауы нәтижесінде түзіледі. Жаралар дөңгелек, сопақша, дұрыс емес пішінді болып келеді. Жара беткейінің түсі ашық-қызылдан көкшіл-іркілгенге дейін боялады. Түбі тегіс және тегіс емес, серозды, іріңді, қанды бөлініспен жабылған, болар-болмас немесе көрнекі грануляциямен болады. Шеттері тегіс және тегіс емес, жалпақ және көтеріңкі, тығыз және жумсақ болады. Іріңді қабыну процесінде жарасының жиегі ісінген, жұмсақ, айналасындағы терісі қызарып, ірің шығып тұрады. Инфекциялық гранулемалар ыдырауында жараның айналасында тығыз шектелген инфильтрат пен периферияда іркілген гиперемия байқалады. Жараның айналасындағы қабынусыз өтетін қатты инфильтрат болса, оны жаңа түзілістен ажырату керек. Тыртық (cicatrix) (13-сурет) терінің терең бұзылысыныңорнын талшықты дәнекер тіні басуынан пайда болатын жаңа тін. Бұл кезде терінің емізікшелері жазылып, емізікше аралық эпителиальдық талшықтар жоғалады; осыған сай эпидермис пен дерманың шекарасы тіке көлденең сызық түрінде болады. Тыртықтың беті тегіс, тері өрнегі сақталмайды және фолликулярлы, тер тесіктері болмайды. Сондай-ақ тыртықтық тінде түк, тер және май бездері, тамыры мен эластикалық талшықтары болмайды. Тыртық не терең күйік, кесілу мен төмпешік, түйін, терең пустулалардың жарасы орнында, не ешқандай жарасыз құрғақ жолмен, мысалы терінің папулонекрозды туберкулезінде немесе үшіншілік бұдырлы мерездің кейбір жағдайларында түзіледі. Басында тыртық қызыл не қызғылт түсті болғанымен,соңында ақ түске ауысады және шетінде пигментті белдеуі болады. Тыртық беті тегіс, кейде тегіс емес, салпыншақтары,көпіршелері болады. Тығыз фиброзды тіннің көп мөлшерде түзілуінен гипертрофиялық тері деңгейінен көтеріңкі тыртықтар пайда болады: оларды келоидты тыртықтар деп атайды. Өте жұқа және аз көлемдегі дәнекер тінінен тұратын тыртықты атрофиялық тыртық деп атайды. Бұл жағдайда зақымданған жердің терісі жұқарып, қалыпты өрнегінен айырылып, айналасындағы тері деңгейнен сәл төмендеу жатады. Атрофияда зақымдану ошағының орнында жара болуы міндетті емес, яғни “құрғақ жолмен” (қызыл жегі, склеродермияда). Мұндай тыртықты саусақпен қысқанда темекі қағазы тәрізді ұсақ қыртыстанып тұрады. Тыртықтың орналасу орны, пішіні, мөлшері, көлемі және түсі алдында болған терідегі патологиялық процесті диагностикалауға көмектеседі. Осылайша, мерездік гуммадан соң терең керілген жұлдызша тәрізді тыртық, терінің колликватты туберкулезінен соң лимфа түйіндері аймағында керілген тегіс емес бұрыс пішіндегі көпірше тәрізді тыртық қалады. Дененің басқа аймақтарындағы мұндай тыртықтар туберкулезде ғана емес, терең созылмалы пиодермияда да кездеседі. Терінің папулонекроздық туберкулезі айқын шектелген мөр тәрізді тыртық, мерездің үшіншілік кезеңінің бұдырлы сифилиді мозаика тәрізді қатты тыртық қалдырады. Туберкулезді жегінің жазылуында теріде тегіс жұқа және жылтыр атрофия орны қалады. Лихенификация (lichenificatio) (14-сурет) тері өрнегінің қалыптан тыс анық көрінуімен жүретін терінің қалыңдауы мен тығыздалуы, ұсақ кебекті қабыршақтармен жабылуы, гиперпигментациясы мен құрғақтығы арқылы оған шагрень түрін береді. Лихенификация теріні ұзақ уақыт қасып тітіркендірудің нәтижесінде біріншілік (нейродермитте) немесе папулезді элементтердің қосылысуынан екіншілік дамуы мүмкін (мысалы, псориаз, жалпақ қызыл жегі, созылмалы экзема, нейродермите – диффузды папулезді инфильтрация). Лихенификацияның негізінде акантоз жатыр, яғни эпидермистің емізікаралық өсінділері дермаға өте терең еніп тұруының, дерма емізіктерінің ұзаруының және дерманың жоғарғы қабаттарындағы созылмалы қабынулық сіңбелердің нәтижесі. Вегетация (vegetatio) (15-сурет) ұзақ жүрген қабынупроцесінің аймағында тері емізіктерінің қалыптан тыс өсіп кетуі, кейде ағаш бұтақтарына ұқсап кетеді, әдетте, бұл жағдайда эпидермистің тікенекті қабығы қалыңдайды, әсіресе, емізікаралық өсінділері ұзарады. Вегетация беті тегіс емес, кедір-бұдыр, кейде әтеш айдарына ұқсайды. Егер вегетацияның беті қалың мүйізделген болса, ол құрғақ, қатты, күлгін-сұр түсті болып келеді. Ал, эрозияланған вегетациялар жұмсақ, қызыл түсті, тез қанағыш, бетінде ұйыма не ірің аралас сұйықтық бөлініп тұрады. Екіншілік инфекция қосылса ауырсыну, шеттерінде гиперемия,серозды-іріңді бөлініс болады. 22. Бастың шашты бөлігінің микроспориясы. Микроспория. Дерматофитиялар арасында микроспория жайылған ауру болып саналады, оның қоздырғышы вируленттілігімен және өсімдіктерде, жануарларда, топырақта кең тараған болып келеді. Этиологиясы.Микроспорияны шақыратын саңырауқұлақтар антропофильді және зооантропофильді түрлеріне жатады. Осыған байланысты екі клиникалық түрге – беткей және инфильтративті- іріңді микроспория болып бөлінеді. Антропофильді саңырауқұлақтарға адамның терісі және оның қосалқыларын паразиттейтін, беткей микроспорияны түзетін Microsporum ferrugineum (тоттанған микроспорум) және Microsporum Audonii (Одуэн микроспорумы) жатады. Біздің елімізде өте кең тараған инфильтративті іріңді түрін шақыратын зоофильді саңырауқұлақтар (99%) – M. canis (ит микроспорумы) және M. folineum (мысық микроспорумы). Антропофильді микроспорумдармен зақымдалу аурулармен қатынаста болған кезде немесе саңырауқұлақтармен инфицияланған заттар мен құралдар арқылы жұғады. Тоттанған микроспорум барлық белгілі патогенді саңырауқұлақтардың ішінде ең контагиоздысы болып саналады. Балалар ұжымында ауру бала болған жағдайда, көптеген балалар инфициялануы және аурудың лап ете түсуі болады, қарқынды организациялық және эпидемияға қарсы шараларды қажет етеді. Зооантропофильді микроспорум 80-85% жағдайда ауру мысық пен иттерден жұғады. Саңырауқұлақпен инфицияланған заттар, құралдар (ойыншықтар, жастық қапшықтарынан, бас киімдерден және т.б.) арқылы жұғады. Соңғы кездері мысықтардан микотасымалдаушылық мүмкіндігі анықталды. Микроспория қоздырғышы сыртқы орта факторларына тұрақты: жануарлардан тыс қоздырғыш қабыршақтарда 7 жылға дейін, ал жануарлар жүнінде 10 жылға дейін сақталады. Микроспориямен негізі балалар ауырады. Жыныстық жетілу жасында аурудан өздігінен жазылу мүмкін. Ересектер ауырғанда тегіс терінің зақымдалуы байқалады. Микроспорумдер тырнақ пластинкаларын зақымдамайды. Соңғы жылдары балалардың саңырауқұлақты флорамен зақымдалуы жағдайлары анықталды. Жасырын кезең 2-3 аптадан 2-3 айға дейін созылады. Балалардың микроспориямен ауруы иммунитеттің гуморальды-клеткалық факторларының дисбалансымен, қан сарысуында бактерицидті компоненттердің концентрациясының жетіспеушілігімен және 14-15 жасқа дейінгі шашфолликулаларының фунгистазының деңгейінің төмендеуімен түсіндіріледі. Клиникалық көрінісі. Бастың шашты бөлігінде инфильтративті-іріңді микроспорияда ірі бірең-сараң ісікті- инфильтративті ошақтар дөңгелек немесе овальды формамен, аутоинокуляцияның әсерінен бірнеше ұсақ ошақтармен шектелген (50-сурет). Зақымдалған ошақтарда барлық шаштарСынған шаштарда саңырауқұлақ спораларынан тұратын және сынған шаштардың қалдықтарын тығыз жабатын кішкене муфталар немесе қапшалар (тысшалар) көрінеді. Сынықтардың айналасындағы тері гиперемияланған, жиі көптеген тығыз сұрасбестті қабыршақтармен немесе қабыршақты-қабықпен жабылған. Kerion типті терең іріңді микроспория қызбамен, дімкәстікпен және лимфаденитпен жүреді. Тегіс терінің зақымдалуы дөңгелек немесе овалды формалы айқын шекарамен шектелген эритематозды-сквамозды бөртпелелер пайда болады. Білік (валик) тәрізді көтерілген жиектерінде айқын ісіктермен папуловезикулездар, пустулалар, серозды-іріңді қабыршақтар көруге болады. Ошақтардың орталары әдетте, жиі жазылу кезеңінде аздап гиперемияланған. Осы жағдайда ошақтар дөңгелек тәрізді форма түзеді. Процесстің өршу кезеңінде ошақтардың орталығында қабыну активизацияланады, сол кезде иристәрізді (нұрлы қабық) форма пайда болады. Көптеп жайылған жағдайларда ошақтар қосылады (51-сурет). Түк тәрізді шаштарының және тегіс терінің фолликуларының зақымдалуы фолликулдардың сағағының лихеноидты гиперкератоздалған папулалармен білінеді. Тегіс теріде ошақтар жақсы көрінеді, жиі қызықты кескінді фигуралар түзеді. Тотталған микроспорум емі қиын болатын жиі түк шаштарының зақымдалуымен бірге тегіс теріні зақымдайды. Беткей микроспория антропонозды саңырауқұлақ M.ferrugineum-пен шақырылады. Бастың шашты бөлігінде үрдіс айқын емес жиектерімен, дұрыс емес кескінді эритематозды- қабыршақты ошақтармен білінеді. Шаштар биік, әртүрлі деңгейде сынады, бірақ ошақтардың беткейінде көптеген сау шаштар сақталады. Сынған шаштар саңырауқұлақтар спораларынан тұратын тығыз жанасқан футлярмен қоршалған. Ошақтардың айналасында ажыраудың әсерінен, әдетте, қызғылт ұсақ фолликулярлы лихеноидты папулалар немесе эритематозды- сквамозды дақты ұсақ элементтер көрінеді. Микоздың біріншілік ошақтарын тітіркендіргенде тиімсіз ем немесе саңырауқұлақты енгізгенде организмнің реактивтілігінің жоғарлауында екіншілік аллергиялық бөртпелену – микидтер пайда болуы мүмкін. Микидтер жиі зооантропофильді саңырауқұлақтармен шақырылатын аурулар трихофития және микроспорияда байқалады. Микидтер беткей (лихеноидты, эритематозды, эритематозды-сквамозды, везикулезді) және терең (түйінді) болуы мүмкін. Олар микоз ошақтарына жақын, сонымен қатар алшақ орналасуы мүмкін. Екіншілік бөртпеленуде саңырауқұлақ элементтерін анықтау мүмкін емес. Дерматомикидтер клиникалық-морфологиялық жәншау–қызылша тәрізді бөртпелерге, парапсориаз, қызыл теміреткі және т.б. ұқсас келеді. Дерматомикидтердің пайда болуы бас ауру, дімкәстік, әлсіздік, дене қызуының көтерілуімен және т.б. жүруі мүмкін. Диагностика.Микроспорияның барлық түрлерінде бастың шашты бөлігі және тегіс терінің зақымдалуы микологиялық микроскопияның нәтижесі, сонымен қатар Вуд лампасының сәулелерінде флюоресценция қолдану негізгі клиникалық белгілері болып табылады. Емі. Микроскопиямен ауыратын науқастардың ең тиімді емі болып фунгистатикалық антибиотик гризеофульвин қала береді. Оны ішуге 22 мг/(кг*тәул) күніне 3 рет шай қасық өсімдік майымен саңырауқұлақ анализінің 1 -ші теріс мәніне дейін, содан кейін сол дозада 2 апта бойына күнара және 2 апта бойна аптасына 2 рет есебінен тағайындалады. 2–3 жасқа дейінгі балалар емінде гризеофульвин таблеткаларын 1 мл құрамында препараттың 0,015 г барсуспензияға алмастырады. Ішке антибиотик қабылдаумен бірге сыртқы ем жүргізіледі: бастағы шашты аптасына 1 рет қырып тастайды. Кремдер мен жақпамайлар (кетоконазол, бифоназол, клотримазол, оксиконазол, немесе ошақтарға 10% күкіртті – 3% салицил жақпамай немесе 2% йодты-спиртті тұнбасын алмастырып жағады) қолданылады. Ем әдетте 4–6 аптаға созылады. Бастың шашты бөлігінің беткей трихофитиясының созылмалы формасында 10 күндік аралықпен 2–3 рет эпидермистің мүйізгекті қабатын ажыратады. Инфильтративті-іріңді формасының емінде қабынуға қарсы заттарды ылғалдандыру түрінде бастайды (калий перманганаты ерітіндісін 1:6000, риванол 1:1000, фурацилин 1:5000 тәулігіне 2–3 рет, 1–2 күн аралағында), содан кейін емін антимикотикті кремдер мен жақпамайлармен жалғастырады. 23. Атипиялық және қатты шанкрдің асқынуы. ең қөп кездесетін асқыну — ол мерезден басқа инфекцияньгң қосьілуы. Мүндай кезде шанкрдың төңірегійде жедел қабыну басталады да, жараның бегіндегі сүйықтық ipiңге &нала бастайды. Дүрыс диагноз қоюга асқьінған шанкрдан бозгылтs репонемалардың табылмауы кедергі жасайды. Физиологиялық рітінділермен тез-тез дәке таңып отырудан кабыну қайтьіп, шанкр эдімгі өзіндік қалпьша көшеді. Егер шанкр тартпасыңда, күпектің пкі қабатында орналасса, басқа инфекдияның қосылуы ф и м о з - ы ң дамуына әкеліп согады. Ол кезде жыныс мүшесі ісініп, терісі ызарьш, ауырады. Кертік бас жабылып қалады. Күпектің есігінен ірің ағып түрады. Көбінесе мерездің диагнозы шаптағы :имфа бездерінің шошынуы және солардан ине арқылы алынған пунктат) сүйықтықтан бозғылт трепонемалардың табылуы негізінде ;ойылады. Фузоспирилез қосылғанда өте күрделі асқыну —л а н г р ен а [амиды. Әдетте бүл асқыну алсіз ауруларда, маскүнемдерде кезде- :еді. Бүл жағдайда шанкрдьщ бетінде сүр немесе қап-қара (струп) ;абық пайда болып, ол шетіне карай жарадан тыс теріге те- зендей, үңгілей жайылып ( ф а г е д е н и з м ) кетуі мүмкін. Қабьіқгүскеннен кейін орнында үлкен жара қалады. Науқас адамиың ба- :ы ауыруы,. дене қызуы кетерілуі мүмкін. Бүл — уланудың және :ептикопиемияның әсері. 24.Ерте туа біткен мерездің кезінде терінің және шырышты қабығының зақымдануы . Ерте туа пайда болған мерезді емшек жасындағы мерез және ерте жастағылардың мерезі деп бөледі. Емшек жасындағы туа пайда болған мерез бір қатар мүшелер мен жүйелерді зақымдайтындықтан, әртүрлі көрініс беруі мүмкін. Ауруды бірден туғаннан соң немесе алғашқы 2 ай ішінде анықтайды. Кейде бала мерез белгілерімен туу мүмкін. Тері, кілегей қабықтар, ішкі мүшелер, жүйке жүйесі, сүйектер зақымдалуы мүмкін. Бөртпелерде көп мөлшерде бозғылт трепонемалар болып, қатынстығы жоғары болады. Соңғы жылдары емшек жасындағы балалардың клиникалық симптоматикасы азайып, ауру жасырың, тері және кілегей қабықтарының зақымдалуынсыз, тек ішкі мүшелерді ғана зақымдайды. Бұл әйелдердің интеркуррентті инфекцияларға алған антибиотиктеріне байланысты түсіндіріледі. Соңғы жылдары диффузды инфильтрация және папулезді элементтер азайса да, мерездік көпіршіктер орын алып келе жатыр. Мерездік көпіршіктер алақанда, табанда, қол мен аяқтың бүгілмелі бетінде, сирек денеде манифестацияланады. Кейде элементтер терінің барлық бетінде орналасуы мүмкін. Құрамы серозды-іріңді, бірақ геморрагиялық та болуы мүмкін. Көпіршік құрамында бозғылт трепонемалар көп болғандықтан, қатынастығы жоғары болады. Көпіршікті ашқаннан кейін, суланулар түзіліп, айналасында көпіршіктердің қабығының және эрозиялардың болуымен сипатталады. Мерездік көпіршектер – туа пайда болған ауыр мерездің дәлелдемелі белгісі. Ажырату диагностиканы стафиллококкты инфекция әсерінен пайда болған жаңа туған нәрестелердің пемфигиодымен жүргізеді. Диагнозы бозғылт трепонемаларды анықтағанда және серологиялық реакциялар нәтижесінде қояды. Мерез кезінде емшек жасындағы балаларда Гохзингер инфильтрациясын және мерездік тұмауды анықтайды. Гохзингер терінің диффузды тығыздалуы туа пайда болған мерездің нақтылы белгісі болып келеді де, жүре пайда болған мерезде кездеспейді. Бұл белгі туғаннан кейін бірден пайда болмай, кейін өмірінің 8–10 аптасында көрініс береді. Сифилид әдетте алақанда, табанда, бөкседе, ерін аймағында, төменгі иекте орналасуы мүмкін. Процесс диффузды немесе ошақты эритеманың пайда болуымен сипатталады. Кейін бұл жерде инфильтрация дамып, сонын әсерінен тері қатпарлары тегістеліп, терісі тығыз, эластикалық емес болады. Еріндері қалыңдап, ісініп, сарғыш-сарғылт түсті, еріннің жиегі мен кілегей қабығы керілген болып келеді. Әдетте, зақымдалған беткей мацерацияланған, суланбайтын, оның бетінде көп мөлшерде бозғылт трепонемалар анықталады. Бала жылағанда, механикалық жарақатта, еріннің қарқынды керілуінде, қызыл жиегіне таралатын беткей және терең сызаттар (жарылулар) пайда болады. Жарылулар әдетте, ерінге перпендикулярлы орналасып, қансырап, тез қабықпен жабылады. Емделмесе де 2-3 ай өткен соң Гохзингер диффузды инфильтрациясы жазылады, ал терең жарылулар орнында, әсіресе ауыз бұрышында, радиарлы (Робинсон–Фурнье тыртығы) тыртықтары қалады. Бұл тыртықтар ерте туа пайда болған мерезбен ауырғандығының патогномоникалық белгісі болып табылады. Бұл белгіні, әсіресе стоматологтар, есте сақтаған жөн.Емшек жасындағы балаларда мерездік папулалар болуы мүмкін. Б.М.Пашковтың мәліметтер бойынша 30% балада бұл папулалар ерте туа пайда болған мерездің активтілігінің көрінісі болуы мүмкін. Ерте туа пайда болған мерезде 2 жасқа дейінгі балаларда эритематозды баспа, папулезді бөртпе сирек, эрозивті бадамша бездерінде, тілде, ауыздың, еріннің, мұрынның кілегей қабақтарында орналасады. Емшек жасындағы балаларда тұмау мерездің жалғыз ғана клиникалық белгісі болуы мүмкін. Мұрынның кілегей қабығы ісінген, кейде эрозияланған, мұрнынан кілегей, қан және ірің аралас бөлінді байқалуы мүмкін. Бөлінді қабыршақтанып, көпмөлшерде құрғап, кейде толығымен мұрын жолдарын жауып тастайды. Емшек емген кезде бала кезеңді түрде терең дем алуүшін емшектен бас тартады. Мұрын арқылы тыныс алуы қиындаған, тынысы шулы, ысқырықты болып, баланың арықтауына алып келеді. Ұзақ уақытқа созылған тұмаурату мұрынның сүйекті-шеміршекті бөлігінің деструктивті өзгерістеріне және оның деформациясына алып келеді. Көмейдің кілегей қабығының арнамалы зақымдалуы диффузды инфильтрация және даусының қарлығуымен, сирек жаралы ларингитпен сипатталады. Процесс шеміршекке өтсе, кейін стеноздың дамуымен шеміршектің бұзылуы, перихондрит дамиды. Маңдай аймағында диффузды инфильтрация болып, тері осы аймақта керілген, құрғақ, жылтыр, мыс реңді тұнба- эритематозды түсті болып келеді. Процесстің қабақ үсті доғаларына таралуы қабақтың сиректенуімен сипатталады. Бастың шашы сиректеніп, түседі. Бөксенің, санның артқы бетінің, балтырдың, ұманың, жыныс еріндерінің зақымдалуы сиректеу кездеседі. Қол және аяқ саусақтарының диффузды зақымдалуы тырнақдеформацияларымен сипатталады. Дененің терісіндегі розеолезді бөртпе сиректеу болып, кейде қабыршақтанып, қосылып, балалар мен ересектердегі жүре пайда болған мерезге ұқсамайтын розеолезді бөртпеге тән емес болып келеді. 25. Остеофролликулит және фолликулит.Фолликулит - бұл жоғарғы шаш фолликулаларының қабынуы.Фолликулиттің себептері Фолликулит - бұл инфекциялық сипаттағы ауру, сондықтан оны әртүрлі қоздырғыштар тудыруы мүмкін: бактериялар, герпес вирустары, саңырауқұлақтар. Белгілі бір қоздырғыштардың фолликулитке себеп болғанына қарамастан, көптеген басқа факторлар мен қатар жүретін аурулар маңызды рөл атқарады. Олар екі топқа бөлінеді: Экзогендік (сыртқы) факторлар: Терінің микротраумасы,Терінің ластануы,Окклюзиялық таңуды дұрыс немесе уақтылы қолданбау,Климаттық жағдайлар (жоғары ылғалдылық және қоршаған ортаның температурасы),Тығыз немесе тығыз синтетикалық сапалы киім кию әдеті, Гипотермия.Эндогендік (ішкі) факторлар:АнемияҚант диабеті,Дұрыс тамақтанудың болмауы,Бауыр ауруыИммуносупрессанттар тобындағы препараттармен емдеу,Глюкокортикостероидтарды өзекті түрде қолдану, әсіресе окклюзиялық таңу кезінде |