Русский язык. 5кл.язык книга. 5чу классехь нохчийн мотт хьехаран методически куьйгалла хьехархошна г!оьнна СоьлжаГ1ала ао ипк Грозненский рабочий

• Название: 5чу классехь нохчийн мотт хьехаран методически куьйгалла хьехархошна г!оьнна СоьлжаГ1ала ао ипк Грозненский рабочий
• Анкор: Русский язык
• Дата: 10.04.2022
• Размер: 237.44 Kb.
• Имя файла: 5кл.язык книга.docx
• Тип: Документы; #459289
• страница: 2 из 10

§§ 4, 5 ешар.

XIopa тобано 1аламах лаьцна предложенеш х1итгайо (тайп-тай- пана); толлу уьш.

6. 
   Ц1ахь: 1амо бакъонаш §§ 4, 5; шардарш №№ 34, 38.
   
7. 
   Рефлекси. Дешархоша урокехь шаын бинчу белхан мах хада- бо, шайна хетарг дуьйцу.
   

Кластер х!оттайо.


Цхьалхе


Чолхе





Предложени








дийцаран


айдаран


хаттаран


- 1одика йойла! Дела реза хуьлда!


15



\


Урокан чулацам: Хаттаран, айдаран предложенеш.

Урокан тайна: кхетам кхолларан урок.

Урокан 1алашо:

1. 
   хаттаран, айдаран предложенех кхетам балар;
   
2. 
   дозуш долу къамел кхиор;
   
3. 
   ненан маттаца йолу марзо совъяккхар.
   

Урок Маяхьар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор.
   

Чекхдаха кицанаш.

Дика к1ант ю, боху, г1ала,

Вон и хилча, хуьлу... (бала).

Буьйцуш берг бу нохчийн мотт,

Ахьа дГаяккха лерган ... (потт)

2. 
   Долчу хаарийн актуализаци.
   

1. 
   Диктант «Ша-шен таллар».
   

• 
  1илма сийлахь ду я бахам сийлахь бу (?)
  
• 
  1илма сийлахь ду (.)
  
• 
  Стаг маца вевза (?)
  
• 
  Новкъахь, аренгахь, лулахь (.)
  

2. 
   Ц1ера болх дешархоша вовшийн таллар. Палаташ билгалдахар.
   
3. 
   Синтаксически таллам.
   

Хазчу гуьйрено дог хьостура.

3. 
   Керланиг довзар.
   

Таблицица болх


Предложенеш

1. 
   Массо a arlop схьагуш дерш хьомечу Даймехкан лаьмнаш ду.
   
2. 
   Эвлайистехь гулделлерий экс­курсе даха кечделла бераш?
   

3. Хьажахь, хьажахь! Сан доттаг1 веца хьалхаваьлларг!


Муьлха предложенеш ю?

Дийцаран. Чаккхенгахь т1адам буьллу. Цхьана эшшарехь, аз ца хуьйцуш, йоыну.

Хаттаран. Чаккхенгахь хаттаран хьаьрк дуьллу. Озаца гулделлерий бераш деш- нашна логически тохар до. Хаттаран интонацица йоыну.

Айдаран.Чаккхенгахь айдаран хьаьрк дуьллу. Аз ойуш, ч1ог1ачу инто- нацица олу.


16


?

4. 
   1амийнарг т1еч1аг1дар.
   

lXaflalapaH минот.

2. 
   Дешархоша шаыи болх кхочушбо.
   

Шардар № 44.

5. 
   Урокан жам1 дар.
   

Карточкаш т1ехь т1едиллар кхочушдар. Дийцаре дар.

6. 
   Ц1ахь: §§ 6, 7 1амо, шардар № 46.
   
7. 
   Рефлекси.
   

• 
  Тахана урокехь суна хиира ...
  
• 
  Суна-м пайдехь хийтира ...
  
• 
  Дешархой, шуна баркалла! Дела реза хуьлда!
  

Урокан чулацам: Т1едожоран предложенеш. Урокан тайна: кхетам кхолларан урок. Урокан 1алашо:

1. 
   т1едожоран предложенех кхетам балар;
   
2. 
   предложенийн тайпанех кхетор;
   
3. 
   г1иллакх-оьздангаллица кхетош-кхиор.
   

Урок д1аяхъар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор.
   

Барзах yrly - дац и экха,

Сагатдо цо цкъацкъа нехан,

Дитташ кегдо, йоху ченаш,

Цунах кхоьру кегий бераш. (Дарц.)

- Дешнийн маь1на къастор.

Суртх1отторан башхаллаш.

2. 
   Долчу хаарийн актуализаци.
   

1. 
   Ц1ера болх тобанашкахь таллар.
   
2. 
   Интерактивни уьн т1ехь болх бар.
   

Х1иттаде дог1у хьаьркаш.

-Х1ай, лам (!)


17





Хьо х1ун лам бу

х1оьттина керла (?)

Меланга кхаьчна хьан

оьмаран шерш (?)

• 
  «Ирсан лам» олу сох
  

дикчу гуш ц1арла (.)

Ахб1е шо дерш бу сан

хенара берш (.) (Гадаев М.-С.)

3. 
   Текстаца болх бар: хьаьркаш х1итторан бакъонаш, предложенех хаамаш, текстан башхалла йийцар.
   

3. 
   Керланиг довзар.
   

Т1ехь яздина мог1анаш долу кехаташ доькъу тобанашна. Дуьйцу, х1ун маь1на ду оцу предложенийн.

1. 
   Ларбе мотт,
   

Хазбе и,

Ца еш мало.

Т1аккха, хьайн весет деш,

К1анте д1ало. (Арсанукаев Ш.)

2. 
   Даймахкера безам гайта,
   

ДоттагГий, аш таро ло! (Сулейманов А.)

3. 
   Беркат шорта хуьлда хьоьца!
   

Воссал динара, хьаша, хьо! (Сулейманов А.)

4. 
   Х1ай пондар, ас доьху,
   

Делийта мерзаш,

Хьаналчу белхан да

Хеставе, мерзаш! (Мамакаев М.)

• 
  Кехаташ т1ехь дерг дийцаре динчул тГаьхьа бераша къастайо уро- кан ц1е (хьехархочо хаттарш ло).
  

4. 
   1амийнарг т1еч1аг1дар.
   

1. 
   Кхочушдо шардар № 50.
   
2. 
   Барта кхочушдо шардар № 51.
   

5. 
   Урокан жам! дар.
   

Цхьаммо хаттар до.

Цецваьллачо аз ойу.

Дехар я омра до.


18



VI. Щахь: § 8, шардар № 52. Белхан тетрадь. № 11.


VII. Рефлекси.

Дешархоша шаьш хадабо урокехь бинчу белхан мах. Дуьйцу тайна к ьасто луург.

• 
  Баркалла! Дела реза хуьлда!
  

Урокан чулацам: Предложении коьрта меженаш.

Урокан тайна: кхетам кхоллар.

Урокан 1алашо:

1. 
   предложении коьртачу меженех дешархойн долу хаарш карлада-
   

хар;

2. 
   подлежащий хиларх дешархой кхетор;
   
3. 
   г1иллакх-оьздангаллица кхетош-кхиор.
   

Урок д1аяхьар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор.
   

Сийлахь Нана! Хастам хьуна!

Берийн дуьхьа яьгна хьо!

Бодашкахь а серло латтош,

Догу хьан комаьрша дог. (Сулейманов А.)

• 
  Дешнийн маь1на дастар.
  

2. 
   Долчу хаарийн актуализаци.
   

1. 
   Уьн т1ехь долчу дешнашца болх д1абахьар.
   

• 
  Предложени стенах олу?
  
• 
  Муьлха предложенеш евза вайна?
  
• 
  Дийцаран, хаттаран, айдаран, Недожоран предложенеш муьлха- чех олу?
  

2. 
   Предложении меженаш бохучух муха кхета шу?
   

• 
  Муха екъало уьш?
  
• 
  Коьрта меженаш бохучун маь1на муха ду?
  

Шардар № 54.

3. 
   Керланиг довзар.
   

1. 
   Д1аязйо предложенеш.
   

1. 
   . Хьава дика доылуш ю. (Ц1. д.)
   

19

2. 
   . Мархин юьрта яха ойла ю. (Дл. д.)
   
3. 
   . Луизас тетрадаш ц1ена леладо. (Др. д.)
   
4. 
   . Хедина вуно хаза яздан хаьа. (Л. д.)
   
5. 
   . Амнате байташ дика ешало. (М. д.)
   

2. 
   Подлежащий башхаллаш йовзийтар.
   
3. 
   Сказуеми а, цуьнан билгалонаш а.
   

• 
  Тахана вайи урокан 1алашо муха къастор ю вай?
  

4. 
   1амийнарг т1еч1аг!дар.
   

1. 
   Сада1аран минот.
   

§§ 9, 10 йоьшу.

2. 
   Дешархойн ловзаран къовсадалар (тобанашкахь болх). Щердешнашна дог1у хандешнаш даладе.
   

Мала - юху дог - амал - гТиллакх

б1ов - ютту алу - корта - мохк -

юьхь - юьлу яй - куй - да-нана -

5. 
   Урокан жам1 дар.
   

Шардар № 62.

• 
  Вайн къамел стенах лаьтта?
  
• 
  Предложенино х1ун гойту?
  
• 
  Меженаш муха екъало?
  
• 
  Коьрта меженаш х1унда олу?
  

6. 
   Ц1ахь: §§ 9, 10; шардар № 57 я № 61.
   
7. 
   Рефлекси.
   

Дешархоша урокан хьесап дар.

• 
  Суна тахана хиънарг ...
  
• 
  Иза суна пайде хир ду ...
  
• 
  Суна-м луур дара ...
  
• 
  Шуна массарна баркалла. Дела реза хуьлда!
  

Урокан ц1е: Текст.

Урокан тайна: кхетам кхолларан урок.

Урокан 1алашо:

1. 
   текст стенах олу а, цуьнан башхаллаш а йовзийтар;
   

20


1

2. 
   текстан тайпанех кхетор;
   
3. 
   ненан матте марзо кхоллар.
   

Урок д!аяхьар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор.
   

«Хиндолу хьоза бенахь дека!»

Дика к1ант (йо1) хьанах олу?

1. 
   Кицанах болу кхетам бийцаре бар.
   
2. 
   Шолг1ачу предложенехь долчу хаттарна жоп лахар.
   

2. 
   Хаарийн актуализаци.
   

Интерактивни уьн т1ехь д1аяздина ду:

... Нанна г1о дина ца 1аш, ша дика доыиуш вара Ризван. Шен нана кхооги, шайн бежанаш Ianauidopa к!анта. Шовдан mle а оъхуш, хи кхоъхьура. Шен нийсархойх ийза ца луш, дегаза ца хеташ, кертахь г1уллакх дора Ризвана. Пиллакхе, къинхетаме вара иза. Иштта, цхъа- наэшшара д1аоьхура цу доьзалан атта доцу дахар. (Сулейманова 3.)

• Дийцаран кийсак еша а йоьший, шаын цунах муха кхета дийцар.

3. 
   Керланиг довзар.
   

1. 
   Дешархоша билгалдоккху цхьа маь1на долуш хилар. Цундела ц1е тилла таро хилар.
   

- Урок йолалуш вай дийцина дешнаш х1окху кийсакца дог1уш дуй? Муьлханаш? Х1унда?

Шуна хетарехь, предложенийн pari хийца езий? Х1унда? (Хила ма- еззара предложенийн pari нисйо.)

2.1амат т1ера бакъо йоыну (§ 11).

4. 
   Т1еч1аг1дар.
   

1. 
   Йозанца кхочушдо шардар № 63.
   
2. 
   Таблица (я схема) xlorrop.
   

Текстан билгалонаш:

1. 
   шен чулацам болуш хилар,
   
2. 
   ц1е тилла йиш йолуш хилар,
   
3. 
   предложенехь хиламийн pari ларъяр,
   
4. 
   шен цхьа стиль (хат!) йолуш хилар.
   

21


4



Урокап чулацам: Предложении коьртаза меженаш. Къастам. Урокан тайна: довзийтаран урок.

Урокап 1алашо:

1. 
   предложенехь къастам каро хаар;
   
2. 
   предложении меженех долу хаарш ч!аг1дар;
   
3. 
   г1иллакх-оьздангаллица кхетош-кхиор.
   

Урок д1аяхьар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор.
   

Даймехкан аренаш Хазъелла ма йог1у,

Зезаго сийна бай

Къарзбина ма бог1у. (Халкъан шли.)

• 
  Дешнаш т1ехь болх.
  

2. 
   Долчу хаарийн актуализаци.
   

1. 
   Дешархоша вовшийн белхаш толлу. , Ц1ера болх нийса хилар (кхочушбина) толлу; кхачамбацарш бил-
   

галдоху.

2. 
   Синтаксически таллам бо предложенина:
   

Шийлачу махо лестадора лекха дитташ.

3. 
   Керлачунна т1едахар.
   

1. 
   Хаттаршца болх.
   

• 
  Подлежащи стенах олу?
  
• 
  Сказуеми муха къастадо?
  
• 
  Кхачам муха хуьлу?
  
• 
  Нийсачу кхачамо х1ун гойту?
  
• 
  Лач кхачамо х1ун гойту?
  

2. 
   - Вай д1аязйинчу предложенехь къастоза дисна дешнаш муьлха- наш ду?
   

• 
  Цара х1ун гойту? Муьлхачу хаттаршна жоп ло?
  

3. 
   Дешархоша билгалдоккху, тахана муьлхачу меженах лаьцна дуьйцу.
   

4. 
   Т1еч1аг1дар.
   

1. 
   1амат т1ера бакъо йоыну. (§13).
   
2. 
   Сада1аран минот.
   

24

3. 
   Белхан тетрадь. № 23.
   
4. 
   Шардар № 72.
   

5. 
   Урокан жам1 дар.
   

Совнаха дош караде: аьхке, б1аьсте, г1иллакх; доыпу, яздо, лекха; ц1ена, хаза, нана.

Предложенехь къастамо х1ун Луллакх кхочушдо?

6. 
   Ц1ахь: § 13; шардар № 74 я №75.
   

VII. Рефлекси. Кластер.

Предложении меженаш


Коьрта Подлежащи, сказуеми.

- 1одика йойла!


Коьртаза Нийса кхачам, лач кхачам, къастам, латтам.


Урокан чулацам: Предложении коьртаза меженаш. Латтам. Урокан тайна: довзийтаран урок.

Урокан 1алашо:

1. 
   предложенехь латтам къасто 1амор;
   
2. 
   синтаксисах долу хаарш кГаргдар;
   
3. 
   халкъан барта кхоллараллех пайдаэцар.
   

Урок д1аяхьар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор.
   

Караде дайна элпаш:

«Можа пол...а, жима пол...а,

Бу хьо тама...ийна:

К1ез...иг до...а даг1ахь, шел...о,

Хуьлу г1ийла, ти...на». (Махмаев Ж.)

2. 
   Долчу хаарийн актуализаци.
   

1. 
   XIopa тобанехь эксперте ц1ера болх толлу (1-2 мин).
   
2. 
   Варианташкахь болх (синтаксически таллам).
   

25

• 
  Адамийн барт т1улгал а ч1ог1а бу.
  
• 
  Аьхкенан дийно 1аьнан бутт кхобу.
  
• 
  Туьран-тоьпан нов йирзина, меттан нов ерза тигац.
  
• 
  Генарчу вешел юххера лулахо тоьлу.
  

3. 
   Хаттаршца болх.
   

• 
  Подлежащи стенах олу?
  
• 
  Сказуемино х1ун гейту?
  
• 
  Кхачамах лаьцна х1ун хаьа вайна?
  
• 
  Къастаман х1ун билгалонаш ю?
  
• 
  Муьлхачу хаттаршна жоп ло цара?
  

3. 
   Керлачунна дешархой т1ебигар.
   

1. 
   Уьн т1ехь а, тетрадаш т1ехь а д1аяздо:
   

Ваша д1авахара муха? - г1аш, сиха; маца? - делкъехь, сарахь;

стента? - г1ала, школе;

х1унда? - сихваларна;

мича 1алашонца? — гергарчаьрга хаам бан.

2. 
   Дуьйцу д1аяздинчух лаьцна:
   

а) х1ун гейту;

б) муьлхачу дашах дозу.

3. 
   Керлачу урокан ц1е йоккху дешархоша хьехархочун г1оьнца. СадаГаран минот.
   

3. 
   Т1еч1аг1дар.
   

1. 
   Бакьо йоьшу §14.
   
2. 
   Барта кхочушдо шардар № 77.
   
3. 
   Дешархошка шайга болх кхочушбайтар. Шардар № 78.
   

• 
  Кертахь кхобуш долчу хьайбанех, з1акардаьхнех лаьцна предло- женеш х1иттае, шайна чохь латтамаш а болуш. Синтаксически таллам бе. Масала:
  

1. 
   Котаман к1орнеш дог1анах сиха буьн чу д1алевчкъира.
   
2. 
   Цициго, ловзуш, м1араш тесира суна.
   

3. 
   Урокан жам! дар.
   

Дар я хилар мича хьолехь, маца, муха, муьлхачу меттехь, х1унда, мича 1алашонца кхочушхуьлу гейту аса. (Латтам.)

3. 
   Ц1ахь: § 14; шардар № 79.
   

26



VII. Рефлекси. Кластер.

Предложении коьртаза меженаш:
нийса кхачам, лач кхачам,
къастам, латтам.

- 1одика йойла! Шуна Дела реза хуьлда.


Урокан чулацам: Яржаза а, яьржина а предложенеш.

Урокан тайна: хуучу хаарех пайдаэцаран урок.

Урокан 1алашо:

1. 
   яржаза а, яьржина а йолчу предложенийн билгалонаш йовзийтар;
   
2. 
   предложении меженех долу хаарш т1еч1аг1дар;
   
3. 
   1аламе безам кхиор.
   

Урок д1аяхьар

1. 
   Дешархойн ойла т1еерзор (мотиваци).
   

1. 
   Маршалла хаттар.
   
2. 
   Дешархоша гуьйренах лаьцна мог1анаш дуьйцу, таллам бо.
   

• 
  Х1унда ю-те гуьйре дашо?
  

2. 
   Долчу хаарийн актуализаци.
   

1. 
   Дешархоша вовшийн белхаш таллар. (Эксперташа ц1ахь бинчу белхан таллам бо.)
   
2. 
   Фронтальни хаттарш дар.
   

• 
  Х1ун гойту предложенино?
  
• 
  Стенах лаьтта предложени?
  
• 
  Муьлха меженаш евза вайна?
  
• 
  Х1ун билгало ю сказуемин? Подлежащий? Кхачаман? Къастаман? Латтаман?
  

3. 
   Цу хенахь цхьана дешархочо уьн т1ехь синтаксически таллам бо. Меллаша оьгу можа г1аш лаьтта.
   

3. 
   Керланиг довзар.
   

Предложенеш т1ехь болх.

1. 
   Предложенеш т1ехь болх. Шардар №81.
   
2. 
   Предложенеш талла а толлуш, царна юкъара башхалла къастайо.
   
3. 
   Дешархоша урокан ц!е йоккху, Галашо юьйцу.
   

27

6. 
   Т1еч1аг1дар.
   

1.