Стандарт. стандарты по СД (копия). олдану крсетілімдері
 Скачать 198.37 Kb.
|
|
Ескерту: - биохимиялық анализге көк тамырдан қанды алу таңертең ашқарында 10 мл мөлшерінде жүргізіледі; - ЖҚТБ жэне КЛҮ қан алуды күннін әрбір уақытында 5 мл мөлшерінде жүргізіледі; - қанды алуға арналған пробирка қүрғақ болуы керек (эйтпесе эритроциттердің гемолизі болады). Химиялық таза, қашап қыйыстырылған резеңке тығыны болады; шприцсіз қанды алуға тиым салынады. Тек инемен (қан шашырау қауіпсіздігі бар). - жолдамасында пробирканын нөмерін, зерттеу мақсатын, науқастын аты- жөнін, жынысын, жасын, диагнозын, бөлімін көрсетіңіз; - қауіпсіз жүйесі бар қанды алу вакутайнер (ЕШ УАСЦТАШЕК) медициналық қызметкерлерді максимальды сақтауды, алатын материалдың сапасын қамтамасыз етеді. АТИПТІК ЖАСУШАЛАРҒА ҚАҚЫРЫҚТЫ ЖИНАУ Мақсаты: қақырықтағы қатерлі ісік жасушаларын анықтау. Қолдану көрсетілімдері: тынысалу мүшелерінің аурулары, қатерлі ісік ауруларына күдік болған жағдайда. Дайындаңыз:таза қүрғақ, кең ауызды 50-200 мл ашық шыныдан жасалған банкіні; - банкінің сыртқы бетіне жолдаманы жазып, желімдеп жапсырыңыз (бөлімі, палата нөмірі, науқастың аты-жөні, жасы, зерттеу мақсаты, күні). Іс-әрекет алгоритмі: 1. Науқасқа қақырықты зерттеуге жинау ережесі туралы мәліметті айтып, оның рүқсатын алыңыз. 2. Қақырық ерте таңертең (ашқарында) асқа дейін жиналады. 3. Науқастан сүраңыз: - таңертең, қақырықты 2 сағаттай жинамас бүрын тісін тазалауды; - ауыз қуысы мен жүтқыншақты қайнатылған сумен түп-тура қақырық жинар алдында шаюды; иг - тік түруын немесе тік отыруын; - қақырықты жинау үшін төменгі ерін түсында банкіні үстауды; - бірінші рет терең дем алуды жэне дем шығаруды жасауды, сосын жөтелуді. 4. Жаңа бөлініп шыққан 3-5 мл мөлшеріндегі қақырықты банкіге жинап, оны қақпақпен жабыңыз. 5. Жиналған қақырықты қарап бір сағаттан кешіктірмей оны зертханаға жіберіңіз, себебі атиптік жасушалар жылдам бүзылады. ЖАЛПЫ КЛИНИКАЛЫҚ АНАЛИЗГЕ ҚАҚЫРЫҚТЫ ЖИНАУ Мақсаты: қақырықтың физикалық-химиялық қасиеттерін жэне жасушалық құрамын анықтау. Қолдану көрсетілімдері: тыныс алу мүшелерінің жэне жүрек қан тамырлары жүйелерінің аурулары. Дайындаңыз: - таза қүрғақ, кең ауызды 50-100 мл ашық шыныдан жасалған банкіні; - банкінің сыртқы бетіне жолдаманы жазып, желімдеп жапсырыңыз (бөлімі, палатасының №, науқастың аты-жөні, жасы, зерттеу мақсаты, күні); - 0,5-0,7 литр мөлшеріндегі қайнатылған су температурасы 37°С. Іс-әрекет алгоритмі: 1. Қақырықты зерттеуге жинау ережесі туралы науқасқа нүсқау жүргізіп, оның рүқсатын алыңыз. 2. Қақырық таңертең (ашқарынға) ерте асқа дейін алынады. 3. Науқастан сүраңыз: - таңертең 2 сағаттай қақырықты жинамас бүрын тісін тазартуды; - түп-түра қақырықты жинар алдында ауыз қуысын және жүтқыншақты қайнатылған сумен шаюды; - тік түруды немесе тік отыруды; - қақырықты жинау үшін төменгі ерін түсында банкіні үстауды; оған жанаспай, терең дем алуды жэне дем шығаруды жасап, сосын жөтелуді; қақырықты 3-5 мл мөлшерде банкіге жинаңыз; - қақырығы бар банкіні қақпақпен жабыңыз. 4. Жиналған қақырықты қарап, оны жинағаннан кейін 2 сағаттың ішінде зертханаға жіберіңіз. Ескерту: - егерде жиналған қақырық мөлшері 3-5 мл-нан аз болса, онда қақырықты жинау процедурасын қайталау қажет; - қақырынған кездегі қақырық емес, тек қана жөтелгенде бөлінген қақырық қана зерттеуге жатады екенін науқасқа ескерту қажет. БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУГЕ ҚАҚЫРЫҚТЫ ЖИНАУ Мақсаты: диагностикалық: аурудын қоздырғыштарын анықтау. Қолдану көрсетілімдері: туберкулез жэне басқа да жұқпалы аурулар. Дайындаңыз: залалсыздандырылған құрғақ түкіргішті немесе тығыз жабылатын қақпағы бар таза, құрғақ, кең мойынды банканы, биксті, шыны аяқ, қайнатылған сумен (суытылған), салфеткаларды, жолдама бланкасын, қаламсапты, стеклографты, қолғапты, бет пердесін, зарасыздандыру ерітіндісі бар ыдысты, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді. Іс-әрекет алгоритмі: 1. Қақырық зерттеу күні таңертең ашқарында жиналады. 2. Түкіргішті немесе банканы номірлеңіз. 3. Бактериологиялық зертханаға жолдаманы толтырыңыз. 4. Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз. Қолғапты жэне бет пердені киіңіз. 5. Науқаспен сенімді қатнас орналастырып, емшара барысы мен мақсатын түсіндіріңіз. 6. Қақырықты зерттеуге жинау ережесі туралы нүсқауды науқаспен жүргізіңіз. 7. Науқасқа қақыргандағы қақырық емес, терең жотелгендегі қақырық жиналуы тиісті, қолымен немесе аузымен ыдыстың шетіне тимеуін ескертіңіз. 8. Науқастан сұраңыз: - таңертең, қақырықты 2 сагаттай жыйнамас бүрын тісін тазалауды; - ауыз қуысы мен жүтқыншағын қайнатылып суытылған сумен шаюды; - тік түруын немесе тік отыруын; - түкіргіштің қақпағын ашуды; - аузын матамен немесе орамалмен жауып түрып, 3 рет терең дем алып және 3 рет терең дем шығарып түрып, қатты жөтеліп қақырықты өкпенің терең бөліктерінен түкіргішке шыгаруын; - науқас қақырық жинайтын түкіргішті төменгі еріннін түсында үстап, түкіргіштің немесе банканың шетіне тигізбей қақыруы тиістігін. 9. Түкіргішті немесе банканы қақпақгіен жабыңыз. 10.Түкіргіштің сыртқы бетін зарарсыздандыру ерітіндісіне батырылған салфеткамен сүртіңіз. 11.Жиналған қақырықты қарап, түкіргішті темірлі бикске орналастырыңыз. 12.Бактериологиялық зертханаға қақырықты апарыңыз. 13.Бет пердесін, қолғапты шешіп, контейнерге салыңыз. 14.Қолды жуып, кептіріңіз. Ескерту: - қақырық бөлу қиындаған жагдайда оны қақырық бөлетін дэрі-дэрмектерді тағайындалғаннан кейін жинайды; - антибиотиктерді тағайындамай түрып, қақырықты жинау қажег. АУРУХАНА ЖАҒДАЙЫНДА БАКТЕРИОСКОПИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ ҮШІН ТУБЕРКУЛЕЗГЕ ҚАҚЫРЫҚ ЖННАУ Мақсаты: туберкулез микобактериясын айқындау, науқасты өз бетімен қақырық жинауға уйрету. Қолдану көрсетілімдері: тыныс алу мүшелерінің аурулары. Дайындаңыз: көп рет немесе бір рет қолданылатын 3 түкіргішті немесе тыгыз бүрандалы қақпағы бар контейнерлерді, таза қүрғақ мөлдір эйнектен жасалған кең ауызды 50-200 мл банкіні қақпағымен, жолдаманы жазып банкіге желімдеңіз (науқастың аты жөні, туған жылы, жиналған күні, науқастың теңестіру номерін, жолдама Ф-ТБ-05). Іс-әрекег алгоритмі: 1. Қақырықты зерттеуге жинау ережесі туралы нүсқауды науқаспен жүргізіңіз. 2. Қақырық жинау ашық ауада, басқа адамдар болмағанда немесе арнайы осы мақсатпен бөлінген жақсы желденетін, терезесі ашылатын, сорып алатын, жел тартқыш жэне кварң шамы бар болек бөлмеде жүргізілуі тиіс. 3. Масканы, клеенкалы алжапқышты, резеңке қолғапты киіңіз. 4. Таңертең ертең таңғы асқа дейін 3 күн қатарымен қақырықты жинаңыз. Науқасқа ашық түкіргішті немесе контейнерді беріңіз. 5. Науқасты тісін тазалауды және ауыз қуысы мен жұтқыншағың.сода ерітіндісімен немесе сумен шайқауын сүраңыз. 6. Наукастың артынан түрып, аузына түкіргішті немесе контейнерді жақындатуын сүраңыз. 7. Науқасты аузын орамалмен немесе салфеткамен жабуын сүрап, 3 рет терең дем алуын және дем шығаруын сүрап, соңынан қатты жөтеліп 3-5 мл мөлшерінде қақырықты түкіргіштің немесе контейнердің кырына жанастырмай қақырынып түкіруін сүраңыз. 8. Түкіргішті (контейнерді) қақпағымен жабыңыз. 9. Қақырықты қараңыз жэне қақырықтың ішінде сілекей емес, тығыз іріңді түйіршікті қақырық болуына көзіңізді жеткізіңіз. 10. Таңертеңгі жиналған қақырықты лабораторияға 1 тэулік ішінде жіберіңіз. 11. Ф-ТБ-05 жолдама бланкісін ресмилеңіз. Ескерту: - емхана, амбулатория, ФАП жағдайында қақырықты бактериоскопиялық зерттеуге жоғарыда жазылған ережеге сэйкес жинайды; - ауруханадан тыс жағдайда қақырықты жинау ерекшелігі, қақырық 2 рет алынады: - қакырықтың I байқауы - науқас емханага таңертең қаралганда медициналық қызметкерінің бақылауымен жинастырады; - қақырықтың II байқауы - келесі күні таңертең үйде жиналып, лабораторияға апарылады; - қақырықтың III байқауы - сол күні емханада медиңиналық қызметкерінің бақылауымен наукастың қақырыгын жинайды (2-3 байқау үлестері бір күнде); - қақырықты жинау міндетті түрде медиңиналық қызметкерінің бақылауымен жүргізіледі; - көп рет пайдаланатын түкіргіштер немесе контейнерлер зарарсыздандырылуға жэне залалсыздандырылуға тиісті; - бір рет қолданылатын түкіргіш пайдаланып болғаннан кейін жойылуға тиіс. ЖҰТҚЫНШАҚТАН ЖАҒЫНДЫ АЛУ Мақсаты: диагностикалық: жұқпалы аурудың қоздырғыштарын анықтау. Қолдану көрсетілімдері: жұтқыншақ микрофлорасын тексеру, жұқпалы ауруға күдік болғанда (дифтерия). Дайындаңыз: дэке тампондарымен аузы (тығынмен) тығыз жабылған залалсыздандырылған пробиркаларды штаттивімен; материал алу үшін құрғақ мақта тампондары, темір өзегі бар таяқшаға бүралып жасалған крафт пакетінде залалсыздандырылған шпательді; пробиркаларды тасымалдауға арналған биксті; пробиркаларды белгілеу үшін стеклографты, жолдама бланкісін, қолғапты, бет пердені, зарарсыздандыру ерітіндісі бар ыдысты, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді. Іс-әрекет алгоритмі: 1. Науқасқа жасалатын емшараның барысы мен мақсатын түсіндіріп, оны жүргізуге науқастың келісімін алыңыз. 2. Бактериологиялық зертханаға жолдама жазыңыз. иг 3. Жолдама номіріне сэйкес нөмерді стеклографпен пробиркаға белгілеңіз: «жүтқыншақ-1», пробирканы штативке орнатыңыз. 4. Қолыңызды гигиеналық деңгейде жуыңыз. Бет перде мен қолғапты киіңіз. 5. Науқастың бетін жарыққа қаратып отырғызып, басын сәл артына шалқайтуын сүраңыз. 6. Науқасқа қарама- қарсы отырыңыз. 7. Сол қолдың IV жэне V саусақ арасына, тампоны бар залалсыздандырылған пробирканы, шпательді басқа үш саусағымен үстаңыз. 8. Науқастың аузын кең ашуын сүрап, шпательді аузына енгізіңіз. 9. Тілдің түбірін төмен және алға қарай шпательмен басып, тілді қимылдатпай үстап түрыңыз. Ю.Пробиркадан залалсыздандырылған тампон оралған темір өзекті оң қолмен тығынынан үстап шығарып алыңыз. 11.Тампонды тілдің, тісктік, үрттың, жүмсақ таңдайдың шырышты қабығына ауыз қуысына енгізіңіз. 12.Жеңіл айналмалы қозғалыспен жүтқыншақтың артқы бетінен 2-3 рет тампомен жүргізіңіз. 13.Тампонмен таңдай тіл доғасынан, көмекей бездерінен төмендегідей реттілікпен жағынды алыңыз: оң жақ таңдай доғасы, оң жақ көмекей безі, тілшік, сол жақ таңдай доғасы, сол жақ көмекей безі, жүтқыншақтың артқы бетінен шырышты алыңыз. 14.Шпательді ауыз қуысынан шығарып, зарарсыздандыру ерітіндісі бар ыдысқа салыңыз. 15.Тампонды ауыздың тілдің тістің шырышты қабығына тигізбей ауыз қуысынан шығарыңыз және оны пробирканың жиегіне немесе сыртқы беттеріне тигізіп алмай пробиркага енгізіңіз де аузын тығыз жабыңыз. 16.Штативті пробиркасымен бикске орналастырып, биксті «кілтке» жабыңыз. 17.Қолғапты, масканы шешіп, қауіпсіз жоюға арналған контейнерге салыңыз. 1 Б.Қолыңызды жуып, кептіріңіз. 19.3ерттеуге алынган материалды бикспен және жолдамасымен бактериологиялық зертханага 2 сағаттан кешіктірмей жеткізіңіз немесе термостатқа бактериологиялық зертханаға жөнелтпес бұрын орналастырыңыз. Ескерту: - жұтқыншақтан жағынды таңертен, аш қарында немесе тамақ ішкеннен кейін, су ішкеннен кейін, тамақ шайқағаннан кейін 2 сағаттан соң (дәрілік препараттар қабылдаудың алдында) алынады; - бактериологиялық зертеудің нәтижесі 5-7 күннен кейін дайын болады, егер науқас дұрыс дайындалса және жағынды дұрыс алынса; - егерде жергілікті өзгерулер айқын белгілі болса зертеуге материалды қабынган жер ошагынан және басқа да жерлерден екі тамйонмен алынады. ЖАЛПЫ КЛИНИКАЛЫҚ АНАЛИЗГЕ ЗӘРДІ ЖИНАУ Мақсаты: диагностикалық: зэрдің физикалық қасиетіне, химиялық құрамына жэне зэр түнбасын микроскоппен қарап баға беру. Қолдану көрсетілімдері: науқасты жалпы зерттеу Дайындаңыз: сыйымдылығы 100-200 мл кең мойынды таза, құрғақ қақпағы бар шыны банкіні; зэр қабылдағышты немесе судноны, наукасты жуындыруға арналған құра-жабдықтарды; жолдаманы жазып, банкіге желімдеп жапсырыңыз (бөлімше, бөлме №, науқастың аты жоні, зерттеу мақсаты, айы-күні, мейірбикенің қолы). Іс- әрекег алгоритмі: 1. Науқасқа зерттеу мақсаты мен барысын түсіндіріп, оның рұқсатын алыңыз. 2. Зэрді жинау тәртібі туралы науқасқа нұсқау жүргізіңіз. 3. Зэрді жинау үшін ыдысты дұрыс даярлауға науқасты үйретіңіз (амбулаториялық жағдайда). 4. Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз. Қолғап киіңіз. 5. Жолдамасы жапсырылған банкіні науқаска беріңіз. 6. Таңертең гигиеналық емшара жүргізу іс-әрекетін науқасқа үйретіңіз (сыртқы жыныс мүшелерін алдынан артына қараған бағытпен жуыңыз). 7. Науқас зэрдің бірінші ағымын унитазға «1, 2» есебінде бөліп шығаруы тиіс жэне зәр шығаруды ұстап тұруы қажет. 8. 100-200 мл зэрді даярланған банкіге жинаңыз жэне қалған зэр шығаруды унитазда аяқтаңыз. 9. Қақпақпен банкіні жабыңыз. Ю.Ыдыстағы зэрді жолдамасымен қайда апаруды жэне қандай уақытта, қандай жерге қоюы тиіс жэне бұл туралы кімге хабарлау керек екенін науқасқа жэне оның туыстарына түсіндіріңіз. 11.Жиналған зэрді 1 сағат ішінде зертханаға апарыңыз. 12.Қолғапты шешіңіз, қолыңызды жуып, кептіріңіз. Ескерту: - әйелдің етеккірі келген кезінде зәрді зерттеуге катетер арқылы алады; - зерттеуге дейін зэрді тек қана тоңазытқышта 1,5 сағаттай сақтайды. ЖАЛПЫ КЛИНИКАЛЫҚ АНАЛИЗГЕ ЗӘРДІ ЖИНАУ Мақсаты: диагностикалық: зэрдің физикалық қасиетіне, химиялық құрамына жэне зэр түнбасын микроскоппен қарап баға беру. Қолдану көрсетілімдері: науқасты жалпы зерттеу Дайындаңыз: сыйымдылығы 100-200 мл кең мойынды таза, құрғақ қақпағы бар шыны банкіні; зэр қабылдағышты немесе судноны, наукасты жуындыруға арналған құра-жабдықтарды; жолдаманы жазып, банкіге желімдеп жапсырыңыз (бөлімше, бөлме №, науқастың аты жоні, зерттеу мақсаты, айы-күні, мейірбикенің қолы). Іс- әрекег алгоритмі: 1. Науқасқа зерттеу мақсаты мен барысын түсіндіріп, оның рұқсатын алыңыз. 2. Зэрді жинау тәртібі туралы науқасқа нұсқау жүргізіңіз. 3. Зэрді жинау үшін ыдысты дұрыс даярлауға науқасты үйретіңіз (амбулаториялық жағдайда). 4. Қолыңызды гигиеналық деңгейде тазартыңыз. Қолғап киіңіз. 5. Жолдамасы жапсырылған банкіні науқаска беріңіз. 6. Таңертең гигиеналық емшара жүргізу іс-әрекетін науқасқа үйретіңіз (сыртқы жыныс мүшелерін алдынан артына қараған бағытпен жуыңыз). 7. Науқас зэрдің бірінші ағымын унитазға «1, 2» есебінде бөліп шығаруы тиіс жэне зәр шығаруды ұстап тұруы қажет. 8. 100-200 мл зэрді даярланған банкіге жинаңыз жэне қалған зэр шығаруды унитазда аяқтаңыз. 9. Қақпақпен банкіні жабыңыз. Ю.Ыдыстағы зэрді жолдамасымен қайда апаруды жэне қандай уақытта, қандай жерге қоюы тиіс жэне бұл туралы кімге хабарлау керек екенін науқасқа жэне оның туыстарына түсіндіріңіз. 11.Жиналған зэрді 1 сағат ішінде зертханаға апарыңыз. 12.Қолғапты шешіңіз, қолыңызды жуып, кептіріңіз. Ескерту: - әйелдің етеккірі келген кезінде зәрді зерттеуге катетер арқылы алады; - зерттеуге дейін зэрді тек қана тоңазытқышта 1,5 сағаттай сақтайды. МҰРЫН ҚУЫСЫНАН ЖАҒЫНДЫ АЛУ Мақсаты: диагностикалық: жұқпалы аурудың қоздыргышын анықтау. Қолдану көрсетілімдері: мұрын микрофлорасын тексеру, жұқпалы ауруга күдік болғанда. Дайындаңыз: штативті мақта-дэке тампондарымен аузы (тығынмен) тығыз жабылған залалсыздандырылған пробиркаларымен, материал алу ушін кұрғақ мақта тампондары бұралып жасалған темір өзегі бар таяқшаны, крафт пакетіндегі залалсыздандырылған шпательді, пробиркаларды тасымалдауға арналған биксті, штативті, стеклографты, жолдама бланкісін, резеңке қолғапты, масканы, вазелин майын, турундаларды, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді. Іс-әрекет алгоритмі: 1. Науқасқа емшара барысы мен мақсатын түсіндіріп, емшараны жүргізу үшін науқастың келісімін алыңыз. 2. Бактериологиялық зертханага жолдама жазыңыз. 3. Жолдама нөміріне сәйкес нөмірді стеклографпен пробиркаға белгілеңіз: «Мүрын-2» , пробирканы штативке орнатыңыз. 4. Қолыңызды гигиеналық деңгейде жуыңыз. Маскамен, қолғапты киіңіз. 5. Науқастың бетін жарыққа қаратып отырғызып, басын сәл артына шалқайтуын сүраңыз. 6. Науқаска қарама-қарсы отырыңыз. 7. Науқастың мүрын қуысын қарап, оның таза екендігіне көзіңізді жеткізіңіз. 8. Мүрын қуысының алдыңғы бөлігін тазартып алыңыз (науқастың мүрнын сіңбіруін сүраңыз), вазелин майымен оларды жібітіп алып мүрын ішіндегі қабыршақтарды тазалап алыңыз. Содан кейін қүрғақ мақта турундасымен тазартыңыз. 9. Беті жабық «Мүрын-2» деген пробирканы сол қолдың Ш-ІУ-У саусақтары астына алыңыз, ал оң қолмен тығынынан ғана үстап, пробирканың (оң қолдың саусақтары тек пробирканың тығынына ғана тиуі тиіс) ішіндегі мақта оралған темір өзекті шығарып алыңыз. Ю.Науқастың мүрынының үшын сол қолдың үлкен саусағымен көтеріңіз, ал оң қолмен тампонды жеңіл айналмалы қозғалыспен бір мүрын қуысына, содан кейін екінші мүрын қуысы ішіне 1,5-2 см тереңдікке, мүрын қабырғаларына, мүрын пердесіне тығыз жанастыра тигізіп енгізіңіз. 11.Мұрын қуысынан тампонды шырышпен шығарыңыз. 12.Ептеп пробирканың жиегіне немесе сыртқы беттеріне тигізіп алмай өзекті оның ішіне тампонды енгізіңіз. 13.Пробирканың ауызы тығыз жабылғанын қадағалаңыз. М.Пробирканы штативке орналастырып. сосын бикске оны «кілтке» жабыңыз. 15.Қолғапты, масканы шешіп, кауіпсіз жоюға арналған контейнерге салыңыз. 16.Қолыңызды жуып, кептіріңіз. П.Алынган материалды бикспен жэне жолдамасымен бактериологиялық зертханаға 2 сағаттан кешіктірмей жіберіңіз. |