ДЕРМА ЭКЗАМЕН ЖАЗБАША. 1. Эпидермис рылымы
 Скачать 1.09 Mb.
|
|
67. Қотырға қарсы күресті ұйымдастыруpdf -158 бет Шара науқаспен тікелей қатынаста болғандарды тексеруді және алдын алу шаралары ретінде дезинфекциялық істерді қамту керек. Қотырмен ауыратын науқастарға байланысты өзіндік хабарлама жазылады. Тиімді, оңтайлы әдіс болып, ауырған адамдарға бір мезетте емді бастап, сәйкесінше терапия жүргізу керек. Бұр ауру кезінде дезинфекциялық шараларды жүргізу үшін, арнайы мекеме – скабиозориялар құрастырылады. Тұрмыстық жағдайда киімдерді қайнатып, ұнтақпен жуып, булы ыстық утюгпен үтіктейді. Жууға келмейтін заттардға арнайы А-ПАР аэрозолін қолданады 68. Қатты шанкрдің ажырату диагностикасыpdf 429 бет Қатты шанкр дененің кез келген жерінде дамуы мүмкін, көбінесе ерінде, тілде, бадамша бездерінде кездеседі. Ерінде орналасқан шанкрді қарапайым көпіршікті теміреткіден ажырату керек. Теміреткі кезінде жаңа түзіліс алдында қатты қышу, эрозия орны гиперемияланған аймақта болады және ол кезде, мерезде болмайтын, көпіршіктердің түзлісі. Сонымен қатар, ерінде кездесетін шанкрді жай герпестен айыра білу керек. Герпесте бөрту алдында күйдіру, қышыну, эрозиялық өзгерістің гиперемияланған негізді орналасуы және шанкрде кездесетіннақтышеттерінің болмауы қажет және герпетикалық эрозиялар тез дамып, тез эпителизацияға ұшырайды. Ауыз кілегей қабатында кездесетін шанкр ыдырап жатқан қатерлі ісікке ұқсауы мүмкін. Алайда, қатерлі жара, қатты шанкрмен салыстырғанда, тіндік зақымдалуына байланысты тереңірек орналасады және оның шеттері тегіс келмей, желінген, қансыраған түрде болады. Дәл анықтайтын бұл лаборториялық зерттеу, жарадан алынған жұғынды онда кездесетін қатерлі ісік клеткасының болуын немесе бозғылт трепонеманы тауып береді. Ауыз қуысының кілегей қабатының милиарлы жаралы туберкулезінде жаралар негізінен, көп, ауырсыну сезімін шақырады,жиектері тегіс емес, олардың айналасында жиі сары нүктелерді көруге болады. жарақаттық эрозиясы мен жаралар мен афталар, көпіршектегі эрозиялар қатты шанкрдан негізінде тығыздалудың болмауымен ажыратылады. 69. Созылмалы дерматозы бар науқастарды клиникалық тексеру Науқастарды клиникалық тексеру үшін сұрастыру және жалпы қарау жүргізе отыра, тиімді диагностикалық шараларды қарастыру керек. Себебі жедел ағымды, әсіресе созылмалы дерматоздардың тиімді емі тек қана науқасты жанжақты тексергенде ғана мүмкін болады. Ол үшін жалпы қарауда терідегі морфологиялық элементтерге, науқас жағдайына, лабороториялық мәліметтерге мән беріп, дифференциалды диагностика жүргізу қажет.Сонымен қатар созылмалы ауру болып табылғандықтан анамнезіндегі мәліметтерді де ескеру міндетті. Мысалы, созылмалы қайталамалы пиодермит болып табылатын Стафилакоккты сифозбен тек ер адамдар ауырады.Клиникасында Мұрт, сақал өсетін жерде пайда болатын остифолликулит, жай фолликулиттің болуы, олардың біресе өршіп,кейін басылуы белгіленеді. Кейде сифоздың экзаметизациясы анықталуы мүмкін, бұл кезде ауру іріңдеу процессімен асқынған экземаға ұқсас келеді. Бірақ остиофолликулитте экземаға тән шынайы полиморфизмнің болмауы диагнозды дәлелдейді. Созылмалы қайталамалы есекжемде бөрпелер көп болмайды, күлдіреуіктер аздау ісінген бірнеше жылдар бойына толқын тәрізді пайда болып отырады. Рецидивтер ұзақтығы әртүрлі ремиссиялармен кезектесіп отырады. Уртикарлы бөртпелерде бас ауруы, әлсіздік, субфебрильді қызу, асқазанда ынғайсыз сезім, артралгиялар, невротикалық көріністер болады. Қанында эозинофилия мен тромбоцитопения анықталады. Созылмалы трихофитиямен ересектерде, ерлермен салыстырғанда , әйел адамдарда көп байқалады. Ауру анамнезінде балалық шақтан басап беткей трихофития түрінде өткені жазылады. Созылмалы трихофитияның бастың шашты бөлігі трихофитиясын, тегіс тері трихофитиясын және тырнақтар трихофитиясы деген бірнеше түрін ажыратады. Соған сәйкес, шүйде және самай аймақтарында орналасатын, үлкен емес бозғылт-қызғылт күңгірт реңді ошақтар, диффузды немесе ұсақ ошақты қабыршақтану және атрофияланған шаштың түсуі байқалуы мүмкін. Тегіс терілік түрінде ошақтары балтыр терісінде, жамбас, тізе буындар аймағында, иықта және сирек бет пен денеде орналасады. Ошақтардың айқын шекарасы болмайды, біртіндеп сау теріге ауысады, іркілген-күңгірт түсті, әртүрлі аймақтары қабыршақтармен жабылғандығы көзге түседі 70. Нағыз экзема. (этиопатогенезі, клиникасы, диагнозы, емдеуі)pdf 329бет Нағыз экзема - жедел қабынбалы ісінулі эритемамен, әрі қарай бірден пайда болып, жарылып үлгермейтін ұсақ серопапулалар немесе көпіршіктермен сипатталатын аллергиялық тері қабыну ауруы. Этиологиясы әртүрлі, ауру дамуына аллергиялық, нейро-психикалық, эндокринді бұөылыстар, тұқымқуалаушылық себеп болып келеді. Соған сәйкес патогенезіне түрткі, триггер болып әртүрлі аурулар, мысалы: жүйке жүйесінің қозуы, психикалық ауытқулар, вегето-қантамырлық дистония, гипертиреоз, қант диабеті, ас қорыту жолдарының аурулары, созылмалы инфекциялық аурулар, генетикалық бейімділік. Адамның бетінде, аяқ-қолда сау тері мен зақымданған терінің кезекпен кезек орналаусымен – “Архипелаг аралшықтары” түрінде орналасады. Жиі везикула, анық гиперемия, нүктелі эрозиямен, сирек папула, пустуламен көрінеді. Ошақ шектері тегіс емес. Тері одан әрі зақымданып, эритродермияға дейін баруы мүмкін. Орташа интенсивті қышумен жүреді. Диагностика жүргізу жалпы қан, зәр анализдерін талдау, IgE анықтау, жалпы иммунологиялық және аллергологиялық зерттеудің нәтижесімен жүргізіледі. Емі антигистаминді препараттарды, аурудың жедел кезінде I ұрпақ препараттарын: акривастин, клемастин, мебгидролин, хифенадин, кейін II-III ұрпақ препараттарын: лоратадин, цетиризин, левоцетиризинді, айқын қабынулық процесс кезінде глюкокортикостреоидты: преднизолон, дексаметозон препараттарын қамтиды. 71. Микроспория (этиопатогенезі, клиникасы, диагнозы, емдеуі)pdf 197 бет Микроспория – дерматофитиялар арасындағы бастың шашты бөлігінің және тегіс терінің микоздық ауруы. Ауруды шақыратын санырауқұлақтар екіге бөлінеді: антропофильді және зооантропофильді. Соған сәйкес екі клиинкалық түрге де ажыратылады – беткей және инфильртративті-ірініңді микроспория. Антропофильді саңырауқұлақтарға Microsporum ferrugineum немесе тоттанған микроспорум, Microsporum Audonii немесе Одуэн микроспорумы жатады. Ал зоофильді саңырауқұлақтарға Microsporum Canis немесе ит микроспорумы, Microsprum folineum мысық микроспорумы жатады. Тоттанған, Одуэн микроспорумдарымен осы саңырауқұлақтармен инфекцияланған заттарды ұстағанда жұғатын болса, ит, мысық микроспорумдарымен сол жануарлармен тікелей контактте болғанда жұғады. Беткей микроспория көбінесе бастың шашты бөлігінде эритематозды-қабыршақты ошақтермен көрінеді. Шаштар сынғыш және олар саңырауқұлақтардың споларынан тұратын қаппен қоршалған болып келеді. Ошақтардың эритематозды сквамзды дақтар айнала қоршай жатады. Ал іріңді микроспорияда бастың шашты жерінде ісікті инфильтративті овальды немесе дөңгелек келген ошақтар орналасады. Ол жерлерде шаштар сынған және оларды толықтай жабатын қапшалар көрінеді. Диагностикасын бастың шашты жері мен тегіс теріні микроскопиялық зерттеуге, Вуд лампасының көмегімен сәулелі флюоресцения қолдану арқылы жүргізеді. Бұл аурудың ең тиімді емі болып фунгистатикалық антибиотик – гризеофульвин болып табылады. Сонымен қатар сыртқы ем де жүргізіледі, кремдер, жақпамайлар, мысалы кетоконозал, бифоназол қолданылады. 72. Емшек жасындағы туа біткен мерездің көрінісіpdf 473 бет Бұл жастаға балаларда мерездің клиникалық белгілері туылғаннан сәттен, 1-2 айдан кейін байқалса, ал кейде, сирек жағдайда кеш анықталып та жатады. Нәрестелерде ауру әртүрлі органдарды, теріні, тірек қимыл, орталық жүйке жүйесін зақымдайды. Терілік өзгеріс жағынан көптеген бозғылт трепонема күйіндегі бөртпелер анықталады. Осы туа пайда болған мерездің патогномикалық симптомы болып мерездік көпіршіктер саналады. Олар алақанда, табанда, қол-аяқтың беткей терісінде кездесіп жатады. Сонымен қатар, емшек жастағы балаларда аурудың көрінісі ретінде Гохзингер инфильтрациясын, яғни 8-10 аптада кездесетін терінің диффузды тығыздалуын айта аламыз. Кейін инфильтрация уақыт өте келе жазылып, тыртықталып, тағы да бір клиникалық симптом Робинсон–Фурнье тыртығы байқалады. 73-80 ЖОК 81. Дерматоздың пайда болуына сыртқы факторлардың әсері. Терінің организмді сыртқы әсерлерден қорғауға бағышталған арнайы қасиеті бар және иммундық функция атқарады. Дермада және эпидермисте орналасқан кератиноциттер, Лангерганс жасушалары, эпидермотропты Т-лимфоциттер, терімен ассоцияланған лимфоидты тіндер және басқа жасушалар антиген презентациясына, Т- және В-клеткалық активацияға, антигендерді тануға, иммундық жауаптың медиаторларын түзуге қатысады. Керотиноциттер цитоплазмасында моноклональді антиденелер көмегімен тимопоэтин, тимикалық және тимоцитобелсендіруші факторлар анықталады. Олармен қарқындандырылған тимоциттер пролиферациясы интерлейкин-1 (ИЛ-1) макрофагтары мен Лангерганс клеткаларының өндірілуіне ықпал етеді, ал одан кейнгі Т-хелперлердің белсенуі В-жасушалардың антидене өндіруіне септігін тигізеді. Кератиноциттер, бұдан басқа, сонымен қатар фагоцитозға қабілетті және кейіннен Т- хелперлердің белсеніп В-клеткалардың атидене өндіруіне керотиноциттер сонымен бірге фагоцитоз қызметіне қатысады және 7-интерферон арқылы Т- лимфоцитті белсендіреді. Иммундық механизмдер әртүрлі деңгейде көптеген дерматоздардың (аллергиялық және атопиялық дерматит, экзема, есекжем, жүйелі қызыл жегі, склеродермия, дерматомиозит, буллезді дерматоз, васкулитер, псориаз және т.б.) патогенезіне араласады. Бірақ «аллергодерматоздар» деген түсінік механизмінде тек қана аллергиялық жауап басым келетіндердіғана қамтиды. Дерматиттер көбі аллергиялық табиғатты болып келеді, бірақ барлық уақытты оларды анықтау қиынға түседі. Ажырату диагностикасын оңайлату үшін біз бөлімге, терінің аллергиялық ауруларына арналған, қарапайым дерматиттерді (артифициальды) қостық. Дерматит, экзогендік факторлардың тітіркендіргіштік немесе сенсибилизациялық әсерінен пайда болатын, терінің қабынуы. Сыртқы тітіркендіргіштер облигатты және факультативтіболып бөлінеді. Облигатты (шартсыз) тітіркендіргіштер, күштер мен уакыттар жеткілікті болғанда, әсерінен барлық адамдарда ауру шақырады. Бұлар физикалық агенттер (қысым, үйкелу), жоғары (күйіктер) және төмен (қалтырау, үсу) температура, инсоляция (ультра күлгін және инфрақызыл сәулелер), электрлік ток, сәуелелік радиациялар. Химиялық қоздырғыштар қышқылдар, сілтілер, кейбір қышқылдардың тұздары, концентрациясы жоғары дезинфекциялық заттар және басқалар. Факультативті (шартты) қоздырғыштар барлық адамдарда реакция шақырмайды, тек сол қоздырғышқа сезімталдығы жоғары адамдарда ғана білінеді. Олар теріге әртүрлі жағдайда, біраз жасырын кезең өткеннен кейін қайталап әсер еткенде пайда болады, ол белгілі бір уақыттарда теріде қайталанып отырады. Облигатты қоздырғыштардың әсерінен пайда болатын дермотиттерді қарапайым (қатынастық, артифифиальды), ал шартты, факультативті қоздырғыштармен, яғни аллергендермен шақырылған дерматиттерді – аллергиялықтарға жатқызады. Дерматиттің ең негізгі еркеше формасы токсикодермия. Онда терінің жедел қабынуы ішке қабылдаған қоздырығыштардың (асқазан-ішек жолдарына түскен), көктамырға, бұлшық етке, тері ішіне енгізілген, дем алғанда бу түрінде (тыныс жолдары арқылы әсер еткен) әсер еткенде пайда болады. Терінің қабынуы адамның жеке басында бұл заттарға жоғары сезімталдық (көтере алмаушылық болғанда) байқалғанда, байқалуы да мүмкін. Медикоментозды дерматиттерде бөлек бөлінеді – ол қарапайым (жоғары концентратты медикаментозды препараттар, мысалы: резарцин, салицил қышқылы және басқалар) жәнеаллергиялық (стрептомицин, аминазинмен және басқа медикаменттермен жұмыс жасайтын медицина қызметкерлерінде байқалуы мүмкін, бұндай жағдайда кәсіби дерматит туралы сөз болады) болуы мүмкін. Медикаментоздық дерматит жиірек бекітілген болуы да мүмкін. Бұнда қабылдаған дәрі-дәрмектер терінің зақымдалуы бір аймақтарда байқалады. Сонымен қатар медикаментозды дерматит пенициллин, стрептомицин және басқада антибиотиктер әсерінен өте жиі пайда болады. 82. Нейродерматоздар. ТЕРІНІҢ ҚЫШУЫ Бұл, біріншілік морфологиялық элементтер болмаса да қасу рефлексін шақыратын, субъективті сезім. Қышудың айқындылығына байланысты теріде қасығаннан кейін тырнақтың ізі қалуы мүмкін (экскориациялар). Жайылған (генерализацияланған) және шектелген (жергіліктенген) терінің қышуы болып бөлінеді. Жайылған терінің қышуының этиологиясы мен патогенезі Жиі жалпы аурулардың фонында пайда болады: қансарысуындағы қант мөлшерінің жоғарғы көрсеткішінің немесеқант диабетінің, тиреотоксикоздың, ер және әйел адамдардың дисгармониялық бұзылыстарының, ішек-қарын жолдарының (ахилия, созылмалы колит, ішек дисбиозы) бауыр (гепатиттер және олардың салдары – цирроз) патологияларының, гельминтоздардың, бүйрек ауруларының, простатиттің, жатыр фибромиомасының, атеросклероздың, қан ауруларының, кезкелген жерде орналасқан қатерлі ісіктердің болуы маңызды болып келеді. Физикалық факторларды да есепке алу керек: • жоғарыға көтерілгенде байқалатын (6-10 мың метрден жоғары, барометриялық қысымның төмендуіне байланысты); • мауысымдық қышу: - салқындық, жылылық; - терінің үлкен аймақтары сәулелендірілгенде байқалатын күндік (жарықтық) қышу. Бұнда терінінің күн көзінің қысқа толқынды да (ультракүлгін), ұзынтолқынды да сәулелеріне сезімталдығы жоғарлайды. Терінің қышуының пайда болуында нервтік-психикалық және вегетативтік бұзылыстар (теріс эмоциялар, күрделі саналық жұмыс және т.б.) маңызды орын алады. Жақында терінің паразитарлық ауруларымен ауырған немесе сондай науқастарды көрген адамдарда психогенді қышу – мнимодермия, акарофобия – болуы мүмкін. Қышу кейбір тамақтарды қабылдағанда байқалуы мүмкін: циртусар, шоколадтар, кофе және т.б., егде адамдарда (қарттардың қышуы). Терінің шектелген қышуының этиологиясы мен патогенезі. Жиі көтеншек, ұма, вульваның аймақтарында байқалады. Терінің анальды қышуы спастикалық немесе жаралы колитке, сигмоидитке, проктитке, парапроктитке, геморройға, созылмалы простатитке, гельминтоздарға байланысты байқалады. Көрсетілген себептер ұманың қышуына да ықпалын тигізеді. Вульваның қышуы жиі зәр-жыныс мүшелерінің созылмалы қабынулы ауруларына, урогенитальды трихомониазға, кандидозға, бактериальды вагинозға байланысты болады. Клиникалық көрінісі. Тері өзгермеген, жиі құрғақ немесе экскориациялар (қасу орындары). Организмнің жағдайына байланысты қасылған жерлерде пиококкты инфекция дамуы мүмкін. Қышу айқын болса тырнақ пластинкалары жылтырап тұрады (тегістелген). Таралған тері қышуы басында терінің бір аймағында, пайда болып, кейін тез оның барлық бетіне тарап кетеді. Науқастар тұрақты сұққылау (шаншу), «құрт-құмырсқаның денеде жүру», содан соң қышу пароксизмі және науқастар тағы қасып, оның орынын қалдырады, кейде қан шығып тұрады да, ауырсыну, күю сезімі байқалады, сөйтіп қышу ұстамасы жойылып кетеді. Осы сияқты сезімдер жергіліктеген түрінде де, сол орналасқан жерінде байқалады. Қышу ұзақ уақыт байқалса, тері сұр түс тартады, гиперпигментация аймақтары, сызық тәріздес жылтырақ тыртықтар байқалады. Диагноз, біріншілік морфологиялық элементтер болмаса да, анамнез негізінде қойылады. Ажырату диагнозы қотырмен, педикулезбен, нейродермитпен, қышымамен жүргізіледі. Науқасты себептік факторды анықтау бағытында жүргізу қажет. Емі.Ең алдымен тері қышуының себебі болған негізгі ауруды емдеу қажет. Микроциркуляцияны жақсартатын, тыныштандыратын дәрілерді тағайындау көрсетілген. Тері құрғақ болса жұмсартатын дәрілер (дардия препараттары, топик-крем, фореталь және басқалар) қолданылады. Киімі мақатадан тігілген, кең (қыспайтын) болуы керек. Кеңес беру. Науқасқа терінің қышуы уақытша болуы немесе ұзаққа созылуы мүмкін екенін түсіндіру қажет. Соңғы жағдайда оның себебі, тез емдеуді талап ететін, ауыр ішкі аурулар болады. Тірінің қышуының себебін анықтау жағымсыз ішкі жәнесыртқы факторларды анықтап, оларды жоюға мүмкіндік беріп, науқастың сауығуына ықпал етеді. 83. Мерездің жалпыағымы. Мерезде белсенді және жасырын көріністер кезектесіп отырады. Сифилидологтардың бақылауынша кейбір адамдарда ауру жұққаннан соң ұзақ уақытқа симптомсыз жасырын кезеңі өтетіні анықталған. Ауру күтпеген жерден оң серологиялық реакциялар немесе кенеттен болатын ішкі мүшелердің немесе нерв жүйесінің зақымдалуы болғанда анықталады. Мерездің бұндай ағымы «беймәлім» (lues ignorata) деп аталады, себебі науқас та, дәрігер де жұққан кезді анықтай алмайды. Мерездің мынадай кезеңдерін ажыратады: инкубациялық; біріншілік; екіншілік; үшіншілік. Серологиялық реакциялар мерездің кезеңдерін нақтылауға мүмкіндік береді. Бірінші кезеңді серонегативті және серопозитивті, екіншілікті – жаңа, жасырын немесе қайталамалы, үшіншілікті – белсенді және жасырын деп бөледі. Инкубациялық кезең – аурудың жұққан кезінен бастап алғашқы клиникалық белгілердің – қатты шаңкрдің (біріншілік сифилома) байқалғанына дейінгі мерзім. Инкубациялық кезеңнің орташа ұзақтығын ұзақ уақыт 3 апта деп санаған. Дегенмен кейбір ғалымдар аурулар кезінде (ОРВИ, баспа, пневмония, гонорея және т.б.) салыстырмалы аз дозады антибиотиктерді қолданғанда, оның 1,5–2 айға дейін ұзаруы мүмкін екенің айтады. Демек, жедел гонореямен ауыратын науқастар аурудың көзі анықталмаған жағдайда оларға ұзақ уақытқа диспансерлік бақылау мүмкін болмағандықтан, мерезге қарсы емді бастау қажет.Сирек туберкулезбен, алкоголизммен әлсіреген адамдарда инкубациялық кезең (15-18 күн) қысқарады. Биполярлы шанкрлар (тері мен кілегейлерде бір уақытта бірнеше шанкрлардың пайда болуы) инкубациялық кезеңді қысқартады. Ағзаға түскен бозғылт трепонемалардың саны да инкубациялық кезеңнің ұзақтығына әсер етсе керек. 84. Кеш туа біткен мерездің сенімді белгілері. Кеш туаболған мерездің нақтылы (шартсыз) белгілеріне Гетчинсонтриадасын – интерстициальды (паренхиматозды) диффуздыкератит, мерездік лабиринтитті және Гетчинсон тістерінжатқызады. Паренхиматозды кератит осы инфекцияның формасының патогномиялық белгісі болып саналады. Ол әдетте, көздің мүйізді қабығының бұлдырланып, жарықтан қорқу сезімімен, жас ағуымен, блефароспазммен сипатталады. Әсіресе, ортасында қарқындылау, кейде диффузды емес, бөлек аймақтарда көздің мүйізді қабығының бұлдырлануы болады. Инфильтрациядан кейін көздің мүйізді қабығының терең қабаттарына жаңадан қан тамырлары пайда болады. Әдетте, алдымен бір көз, кейін екінші көз ауырады. Процесс ұзақ уақытқа созылып, жазылуы баяу болады. Сирек мерездік кератит ирит, иридоциклит, хориоретинитпен сипатталады. Мерездік лабиринтит немесе лабиринтті құлақ естімеушілік қолайлы фонда пайда болып, естудің төмендеуімен және құлағының шулауымен сипатталады. Процесс лабиринттің инфильтративті қабынуымен және есту нервтерінің екі жақты дегенерациясымен сипатталады. Бала даму барысында лабиринтитте дыбыстарды айту қиындайды немесе саңырау болады. Арнамалы лабиринтит жиі 4-5 жастан бастап 15 жасқа дейінге қыздарда кездеседі. Егер құлақтың естімеуі 4 жасқа дейін пайда болса, мылқаулыққа дейін баратын сөйлеудің қиындауы байқалады. Сүйекті өткізгіштік бұзылады. Осы көріністерде бозғылт трепонемалар анықталмағандықтан, паренхиматозды кератит және мерездік лабиринтит инфекциялық генезді аллергиялық реакциясымен түсіндіріледі. Бұл процесстерде глюкокортикоидты терапия көмектесетіндіктен, бұл гипотеза жеткілікті болып келеді. Тіс патологиясы (Гетчинсон тістері) Дж. Гетчинсон (1985) алғаш рет жоғарғы орталық тұрақты күрек тістердің дистрофиясын және шайнау беткейінің гипоплазиясын суреттеді. Тістердің шайнау қыры бойында жарты ай тәрізді ойықтар түзіліп, соның нәтижесінде күрек тістердің шайнайтын беттері жұқарып, тіс мойны жуандап, тістер бөшке немесе бұрауыш формалы болып келеді. Мойнының ені және шайнау бетінің айырмашылығы 2 мм-ден артық болмау керек, егер болса, бұл белгіні нақтылы деп санамау керек. Шайнау қырындағы эмаль жиі жоқ болады. Тістердің шайнау қыры бойында жарты ай тәрізді ойықтарды рентгенография жолымен ерте балалық шақта анықтауға болады. Жүктіліктің соңғы айларында немесе баланың өмірінің алғашқы 3 айында ем жүргізілсе, тістердің дистрофиясының алдын алуға болады. Барлық аталған Гетчинсон үштігінің (триадасының) патогномоникалық белгілері сирек, жиі осылардың біреуі ғана кездеседі. Кейбір авторлар тура белгілерге арнамалы гониттерді жатқызып, Гетчинсон триадасын тетрада деп атауға ұсыныс жасады. Арнамалы гонит – тізе буындарының шеміршек және сүйек эпифиздерін зақымдамайтын созылмалы синовит болып табылады, созылмалы түрде буын қызметін бұзбай, дене температурасының көтерілмей және ауырсыну сезімінсіз өтеді. Буын көлемі ұлғайып, аздап ісініп, қозғалғыштығы шектелмейді. Процесс симметриялы болып келеді. Жиі тобықбуын және шынтақ буындары зақымдалады. Кеш туа пайда болған мерездің ең негізгі көрінісі – сүйек жүйесінің зақымдалуы, әсіресе, үлкен жіліншіктің симметриялы – қылыш тәрізді – өзгеруі байқалады. Шын және жалған қылыш тәрізді балтырды ажыратады. Шын қылыш тәрізді балтыр емшек жасында ауырған остеохондрит болып саналады. Үлкен жіліншік сүйегінің орақ тәрізді иілуі алдыға қарай бағытталады. Жалған қылыш тәрізді балтыр сонымен бірге, жүре пайда болған мерезде кездеседі. Үлкен жіліншік сүйегінің алдыңғы бетінде массивті остеопериостальды бірігулер, бірнеше рет қайталанған остеопериоститтер нәтижесінде пайда болады. Қылыш тәрізді балтырлар «қылыш» тәрізді қолдар сияқты кеш туа пайда болған мерездің белгілері болып саналып, кейбір ортопедиялық ауруларда, әсіресе Педжет ауруы кезінде байқалады. Робинсон–Фурнье тыртықтары еріннің қызыл шетінде, кейде Клейн аймағында басталып, терінің қызыл жиегіне ауысады. Қызыл жиекте тыртықтар жіңішке түссіз сызықты жолақтар түрінде, еріннің бозғылт-қызғылт жиегінің фонында анық ерекшеленіп тұрады. Жиі жоғарғы және төменгі ерінде терең созылмалы жарылу, кеш туа пайда болған мерездің болуы мүмкін белгісі болып табылады. Робинсон-Фурнье тыртықтарынан басқа, ерте туа пайда болған мерездің «штампы» болып, өмір бойы қалатын бөксе тәрізді бас қаңқасы болады. Ол диффузды оссифицирлеушіинфильтрат ретінде маңдай және төбе сүйектерінде пайда болады. Бұған мерездік гидроцефалия әсер етеді. Мерездік бөксе тәрізді бас қаңқасы рахиттіктіктен айырмашылығы өмірінің алғашқы айларында пайда болады. Рахитте бас қаңқасының деформациясы өмірінің 2-3 жылында дамиды. Ерте балалық шақта басынан өткізген мерездік ринит мұрынның шеміршектік немесе сүйек бөлігінің дұрыс дамымауымен бірге, осыған тән деформациялар мен мұрын қабырғасының перфорацияcын (ер тәріздес танау ілгері шығып тұрады, лорнеттәріздес, «ешкімұрыны», «ішіне опырылған мұрын») туғызады. Кеш туа пайда болған мерездің белгілері – қалыптасып келе жатқан тіндерге бозғылт трепонеманың тікелей немесе жанама әсерінен пайда болатын дистрофиялық өзгерістер болуы мүмкін, дегенмен де осы тәріздес өзгерістер басқа аурулардың әсерінен де түзілуі мүмкін. Ата-анасында әртүрлі инфекциялық (мысалы, туберкулез) және инфекциялық емес (мысалды алкоголизм) аурулар байқалатын балаларда көптеген және әртүрлі дистрофиялар(стигмалар) кейде ерте, тіптен емшектік кезеңде, қалыптаса бастайды. 85.Эпителиомалар. (интернет) Эпителиома — бұл тері мен шырышты қабықтың ісігі, олардың беткі қабатының жасушаларынан-эпидермистен дамиды. Эпителиома кішкентай түйіндерден едәуір мөлшердегі ісіктерге, бляшкалар мен жараларға дейін әртүрлі клиникалық нұсқалармен ерекшеленеді. Олар қатерлі және қатерлі сипатқа ие болуы мүмкін. Олардың диагнозына дерматоскопия, бөлінген Бак егу, ультрадыбыстық білім беру, жойылған тіндерді немесе биопсиялық материалды гистологиялық зерттеу кіреді. Емдеу негізінен хирургиялық, қатерлі ісік сипатында — жалпы және жергілікті әсер ету әдістерін қолдана отырып, радиациялық, химиотерапиялық, фотодинамикалық. Жалпы мәліметтер Қазіргі дерматологияда авторлардың көпшілігі эпителиомаларға терінің келесі ісіктерін жатқызады: базалиома (базальды жасушалық эпителий), сквамозды жасушалық карцинома (спиноцеллюлярлы эпителий) және трихоэпителиома (аденоидты цистикалық эпителий). Кейбір зерттеушілердің эпителийді тері қатерлі ісігімен анықтау әрекеттері іс жүзінде мүмкін емес болып көрінеді, өйткені эпителийдің арасында терінің қатерлі ісіктері кездеседі, тек сирек жағдайларда қатерлі өзгеріске ұшырайды. Эпителийдің көп бөлігі Ересек және егде жастағы науқастарда кездеседі. Ең көп таралған эпителиома-бұл базалиома, ол барлық жағдайлардың 60-70% құрайды. Эпителиома себептері Теріге созылмалы әсер ететін және көбінесе кәсіби қызметпен байланысты әртүрлі қолайсыз факторлар эпителиома дамуына әкеледі. Оларға мыналар жатады: күн инсоляциясының жоғарылауы; Радиоактивті сәулелену; химиялық заттардың әсері; терінің тұрақты жарақаттануы; жергілікті қабыну процестері. Осыған байланысты эпителиома созылмалы күн дерматитінің, радиациялық дерматиттің, кәсіби экземаның, травматикалық дерматиттің, күйгеннен кейін тыртықтың фонында пайда болуы мүмкін. Эпителиома белгілері Базалиома Базальды жасушалық эпителиома бет пен мойынның терісінде жиі кездеседі. Ол әртүрлі клиникалық формалармен ерекшеленеді, олардың көпшілігі теріде кішкентай түйіннің пайда болуынан басталады. Базальды жасушалық эпителиома қатерлі форма болып саналады, өйткені ол инвазивті өсуге ие, дерма мен тері астындағы тіндерді ғана емес, сонымен қатар бұлшықет тіндері мен сүйек құрылымдарын да өсіреді. Алайда, ол метастаздар беруге бейім емес. Базалиоманың сирек кездесетін түрлеріне өздігінен түзілетін эпителиома және кальцийленген Малерб эпителиома жатады. Өзін-өзі зақымдайтын эпителий ойық жаралы ақаудың пайда болуымен типтік базалиомалық түйіннің ыдырауымен сипатталады. Болашақта жараның мөлшерінің баяу өсуі байқалады, оның жеке бөліктерінің тыртықталуымен бірге жүреді. Кейбір жағдайларда ол сквамозды жасушалық тері қатерлі ісігіне өтеді. Кальцийленген Малерба эпителиома Пиломатриксома-бұл балалық шақта май бездерінің жасушаларынан пайда болатын қатерлі ісік. Бұл бет, мойын, бас терісі немесе иық белдеуінде 0,5-тен 5 см-ге дейін өте тығыз, қозғалмалы, баяу өсетін түйіннің пайда болуымен көрінеді. Спиноцеллюлярлы эпителиома Ол эпидермистің тегіс қабатының жасушаларынан дамиды және метастазбен қатерлі ағыммен сипатталады. Сүйікті локализация-перианальды аймақ пен жыныс мүшелерінің терісі, төменгі еріннің қызыл шекарасы. Түйін, бляшка немесе ойық жара пайда болуы мүмкін. Ол периферияда да, тіндердің тереңдігінде де тез өсуімен сипатталады. Аденоидты кистозды эпителиома Бұл жыныстық қатынастан кейін әйелдерде жиі кездеседі. Көп жағдайда ол үлкен бұршаққа дейінгі бірнеше ауыртпалықсыз ісіктермен көрінеді. Түзілімдердің түсі көкшіл немесе сарғыш болуы мүмкін. Кейде ақшыл түс пайда болады, соның салдарынан эпителиома элементтері безеулерге ұқсауы мүмкін. Кейбір жағдайларда жаңғақ мөлшеріне жететін жалғыз ісік пайда болады. Типтік оқшаулау элементтері — құлақ жарғағы және тұлға сирек ... зақымданады бастың шашты бөлігі, тағы да сирек — иық белі, іші және аяқтары. Жақсы және баяу курс тән. Тек оқшауланған жағдайларда базалиомаға өзгеріс байқалады. Диагностика Эпителиоманың клиникалық формаларының әртүрлілігі оны диагностикалауды біршама қиындатады. Сондықтан, емтиханнан кейін дерматолог барлық мүмкін зерттеу әдістерін қосуға тырысады: дерматоскопия, терінің пайда болуының УЛЬТРАДЫБЫСЫ, бөлінген ойық жара ақауларының алдын-алу. Алайда, аурудың клиникалық түрін, оның қатерсіз немесе қатерлі ісігін анықтайтын соңғы диагноз эпителиома немесе тері биопсиясын алып тастау арқылы алынған материалды гистологиялық зерттеуді ғана анықтауға мүмкіндік береді. Дифференциалды диагностика жүргізеді: қызыл жалпақ лишай; псориаз; Боуэн ауруы; жүйелі қызыл жегісі; склеродермиямен; себорейным кератозом; Кейр ауруы және т. б. Аденоидты цистикалық эпителиома гидрадениттен, ксантелазмадан, сквамозды жасушалық тері қатерлі ісігінен, қарапайым сүйелден саралауды қажет етеді. Эпителиома емдеу Эпителиоманы емдеудің негізгі әдісі, оның клиникалық формасына қарамастан, қалыптасуды хирургиялық жолмен кесу болып табылады. Кішкентай бірнеше ісіктерде криодеструкцияны, лазермен алып тастауды, куретажды немесе электрокоагуляцияны қолдануға болады. Терең өну және метастаздың болуы кезінде операция паллиативті болуы мүмкін. Ісіктің қатерлі табиғаты хирургиялық емнің рентгендік терапиямен, фотодинамикалық терапиямен, сыртқы немесе жалпы химиотерапиямен үйлесуінің көрсеткіші болып табылады. Болжам Аурудың жақсы сипатымен, ісіктің уақтылы және толық жойылуымен болжам қолайлы. Базальды жасушалық және спиноцеллюлярлық эпителиома операциядан кейінгі жиі қайталануға бейім, оларды ерте анықтау үшін дерматоонкологтың тұрақты бақылауы қажет. Болжам тұрғысынан ең қолайсыз-бұл аурудың спиноцеллюлярлық түрі, әсіресе ісік метастаздарының дамуымен. 86.Кебек тәрізді теміреткі. Кебекті, немесе түрлі-түсті, теміреткі. Қоздырғышы – Pityrosporum orbiculare немесе Malasseria furfur – эпидермистің мүйізді қабатында және фолликулалардың сағаларында орналасады. Микроскоппен қарағанда зақымдалған саңырауқұлақтардың пішіні қысқа, қалың мицелий жіптерінің оралуын және дөңгелек споралардың 2 контурлы қабаттарының жиналуын көруге болады. Саңырауқұлақ культурасын алу бірен- сараң жағдайда ғана болады және өте қиын. Аурудың патогенезінде шамадан тыс тершеңдік, тердің химиялық құрамы, мүйізді қабатының физиологиялық бұзылысы, жеке бейімділігі маңызды. Жиі жас ер адамдар мен әйел адамдар ауырады. Балаларда, әсіресе 7 жасқа дейінгі, кебекті теміреткі сирек кездеседі. Ол препубертатты және пубертатты кезеңдерде шамадан тыс тершеңдікпен бірге вегетоневрозбен, туберкулезбен, қант диабетімен ауыратын әлсіз балаларда болуы мумкін. Аурудың қатынастылығы шамалы. |