Методичка Язык 4 кл.. Элканланы С. М., Айбазланы З. С. Къарачай тилни дерслери 4 класс Устазгъа методика болушлукъ Биринчи чыкъгъаны КъарачайЧеркес республиканы Окъуу эмда илму

• Название: Элканланы С. М., Айбазланы З. С. Къарачай тилни дерслери 4 класс Устазгъа методика болушлукъ Биринчи чыкъгъаны КъарачайЧеркес республиканы Окъуу эмда илму
• Дата: 14.03.2023
• Размер: 0.64 Mb.
• Имя файла: Методичка Язык 4 кл..docx
• Тип: Документы; #989734
• страница: 12 из 26

§ 15. 28 – чи бетде, 62 – чи ишни этерге. Къошакъ керек юй ишге: 66 – чы иш.

14 – чю дерс

Дерсни темасы: Атны болушлары. Тюз атны джалгъаныуу.

Дерсни мураты: 1. Джангы темала бла шагъырей этерге.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адамлыкъны, ишленмекликни шартларын сингдирирге.

4. Къарачай тилге сюймекликлерин терен этерге.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Юй ишни тинтиу: сохтала юй ишни борчун ачыкълай, джазгъанларын окъуйдула.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Ат деб неге айтадыла? Къаллай соруулагъа джууаб этеди? Ким деген соруугъа къаллай атла джууаб бередиле? Тюз ат деб къаллай атлагъа айтадыла? Иелик ат деб а?

3. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: Сёз, сёзтутуш, айтым бла ишлетиу.

4. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: къараууз, илипин, зыкъы, заба.

IV. Джангы дерсни ангылатыу: 1. Окъуу китабда темаланы джорукълары бла танышдырыу: Магъанасына кёре, атны айтымда алты тюрлю формасы болады. Атны болушлада тюрленнгенине джалгъаныу дейдиле. Магъанасы адамны тутхан атла болушлада ким? кимни? кимге? кимни? кимде? кимден? деген соруулагъа джууаб этедиле. Адамдан къалгъан затланы билдирген атла уа не? нени? неге? нени? неде? неден? деген соруулагъа джууаб этедиле.

2. Дерсни темаларын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

3. Компьютерде таблицала бла танышдырыу: Болушла бла соруулары бла ишлеу.

Солуу такъыйкъа: («Дуркъу – дуркъу», «Джюу, джюу, ала» д. б.)

4. Китаб бла ишлеу: 1)67 – чи, 69 – чу ишлени аууздан тындырыу.

2) 72 – чи, 75 – чи ишлени дефтерледе джазаргъа, 71 – чи, 73 – чю ишлени къангада кёзюу бла чыгъыб джазаргъа.

V. Энчи иш: 70 – чи, 75 – чи ишлени тындырыу.

VI. Энчи ишни тинтиу.

VII. Дерсни тамамлау: 1. Джангы темаланы бегитиу.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Ат деб неге айтадыла? Ненча болушу барды? Орус тилде уа ненча болуш болады?

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерсде окъугъан джорукъланы билиб келирге.

2. § 16, § 17. 32 – чи бетде 69 – чу, 34 – чю бетде 74 – чю ишлени этерге.
15 – чи дерс

Дерсни темасы: Болуш джалгъуланы тюз джазылыулары.

Дерсни мураты: 1. Джангы тема бла шагъырей этерге.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адамлыкъны, ишленмекликни шартларын сингдирирге.

4. Къарачай тилге сюймекликлерин терен этерге.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Юй ишни тинтиу: сохтала юй ишни борчун ачыкълай, джазгъанларын окъуйдула.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Атны джалгъаныуу деб неге айтадыла? Магъанасы адамны танытхан атла къаллай соруулагъа джууаб этедиле? Андан къалгъан атла уа?

3. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: Тюз джазыудан къангада сёзлени джазадыла.

4. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: бёдене, уя, хыйлачы, къамчи, дженг.

IV. Джангы дерсни ангылатыу: Болуш джалгъауланы сёзню ахыр бёлюмюнде ачыкъ тауушха неда сёзню артындагъы тунакы тауушха кёре боладыла. Ачыкъ тунакы тауушла да бирча тюлдюле, тюрлю – тюрлюдюле. Ол себебден болуш джалгъауланы тюрлюлери болады.

Атла кёблюк санда да джалгъанадыла. Кёблюк санны джалгъаулары – ла, - ле болгъанлары себебли, болуш джалгъауланы да кёблюк санда къуру эки тюрлюсю болады: иелик – ны, - ни, бериучю – гъа, - ге, тамалаучу – ны, - ни, орунлаучу – да, - де, башлаучу – дан, ден.

1. Окъуу китабда теманы джоругъу бла танышдырыу. 36 – чы бетде схемала бла ишлеу;

2. Дерсни темасын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

3. Компьютерде таблицала бла танышдырыу: болушланы джалгъауларыны тюз джазылыу схема.

Солуу такъыйкъа: («Дуркъу – дуркъу», «Джюу, джюу, ала» д. б.)

4. Китаб бла ишлеу: 76 – чы, 80 – чы ишлени дефтерледе джазыу;

77 – чи ишни кёзюу бла чыгъыб, къангада тындырыу.

V. Энчи иш: 79 – чу ишни этерге.

VI. Энчи ишни тинтиу:

VII. Дерсни тамамлау: 1. Джангы теманы бегитиу.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Атны болушлары къайсыладыла? Джалгъаула къаллай къуллукъ этедиле айтым къурауда? Къаллай джалгъаулары барды болушланы?

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерсде окъугъан джорукъну билиб келирге.

2. § 18. 36 – чы бетде 78 – чи ишни этерге.
16 – чы дерс

Дерсни темасы: Иелик эмда тамамлаучу болушла. Къайтарыу.

Дерсни мураты: 1. Джангы тема бла шагъырей этерге.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адамлыкъны, ишленмекликни шартларын сингдирирге.

4. Къарачай тилге сюймекликлерин терен этерге.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Юй ишни тинтиу: сохтала юй ишни борчун ачыкълай, джазгъанларын окъуйдула.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Атны джалгъаныуу деб неге айтадыла? Атны болушлары къайсыладыла? Джалгъаула къаллай къуллукъ этедиле айтым къурауда? Къаллай джалгъаулары барды болушланы?

3. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: Окъугъан темаларын тюз тындырыуну белгилеу.

4. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: тенг, бузоу, кёпюр, джулдуз.

IV. Джангы дерсни ангылатыу: 1. 82 – чи ишни окъуб, сорууларына джууаб эте, дерсни темасын ачыкълау; китабда теманы джоругъу бла танышдырыу: Иелик болушдагъы ат тилни кесеклеринден ат бла байланыб келеди.Тамамлаучу болушдагъы а этим бла байланыб келеди.

2. Дерсни темасын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

Солуу такъыйкъа: («Дуркъу – дуркъу», «Джюу, джюу, ала» д. б.)

3. Китаб бла ишлеу: 87 – чи ишни дефтерлеге джазаргъа; 85 – чи, 88 – чи ишлени къангада кёзю бла джазыб, дефтерлеге кёчюрюу.

V. Энчи иш: 83 – чю, 84 – чю ишлени тындырыу.

VI. Энчи ишни тинтиу:

VII. Дерсни тамамлау: 1. Джангы теманы бегитиу.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Иелик бла тамамлаучу болушланы бир - биринден къалай айырыргъа боллукъду?

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерсде окъугъан джорукъну билиб келирге.

2. § 19, § 20. 40 – чы бетде 86 – чы ишни этерге. (дерсде джетишалмай къалгъан ишлерин юйде тындырыргъа.)
17 – чи дерс

Дерсни темасы: Ат. Тилни магъаналы кесеги. Сынау иш.

Дерсни мураты: 1. Окъугъан джорукъларын тюз джаза, айтымланы тюз джарашдыра билгенлерин тинтиу.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адебликни, бир - бирине хатер этиуню сингдирирге.

4. Билимли, халатсыз джаза билген ажымсыз керек болгъанын ангыларгъа.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Юй ишни тинтиу: сохтала юй ишни борчун ачыкълай, джазгъанларын окъуйдула.

2. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: сёзлени тюз джазыу джорукъну билирге.

3. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: чайыр, ийис, къыл, тиек, ышыкъ.

IV. Джангы дерсни ангылатыу: 1. Окъуу китабда теманы джоругъу бла танышдырыу: Сохталаны текст бла танышдырыу.

2. Дерсни темасын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

3. Китаб бла ишлеу: Устаз окъуб, сохталагъа сынау ишни джаздыртады.

V. Энчи иш: Сохтала сынау ишни джазадыла.

VI. Энчи ишни тинтиу: Кеслерини джазгъан ишлерин тинтедиле.

VII. Дерсни тамамлау: 1. Джангы теманы бегитиу: окъугъан джорукъланы хайырландыра, сёзлени халатсыз джазаргъа.

2. Соруулагъа джууаб этиу.

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерследе окъугъан джорукъланы къайтарыб окъургъа.
Нызы

Нызы чегет къарангыды. Аны ичинде хаман да мылы ийис турады. Аланы ийнелери бетни, къолланы тырнайдыла. Чегет къыйырны узунлугъуна къалын джаш нызычыкъла ёседиле. Къалай ариудула была чегетде! Гитче нызычыкъла уа уллу нызыдан юзюлген мынчакълагъа ушайдыла.

Нызы – бек багъалы терекди. Аны агъачындан къагъыт этедиле. Нызы къыл, тиек къобузда да джырлайды, юй керек да этиледи. Къалын нызы чегетде къыш сууукъдан, борандан хар тюрлю чыпчыкъла, джаныуарла да кеслерине ышыкъ табадыла.
18 – чи дерс

Дерсни темасы: Сыфатны магъанасы.

Дерсни мураты: 1. Дерсни къайтарыу бла билимни бир мизамгъа джыйыу.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адамлыкъны, ишленмекликни шартларын сингдирирге.

4. Къарачай тилге сюймекликлерин терен этерге.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Юй ишни тинтиу: сохтала юй ишни борчун ачыкълай, джазгъанларын окъуйдула.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Затны атын танытхан сёзлени тилни къайсы кесеги белгилейди? Энчи атла деб къаллай сёзлеге айтылады? Тукъум атла деб а? Атны санлары деб неге айтылады?

3. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: Сёз, сёзтутуш, айтым бла ишлетиу.

4. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: джамчы, джауум, мамурач, уя, дугъум, кюрке

Солуу такъыйкъа: («Дуркъу – дуркъу», «Джюу, джюу, ала» д. б.)

IV. Джангы дерсни ангылатыу: 1. 89 – чу ишни окъуб, сорууларына джууаб эте, дерсни темасын ачыкълау; китабда теманы джоругъу бла танышдырыу: Затны ышанын, тюрсюнюн кёргюзген сёзле ат бла байланадыла. Къайлай? неллай? соруулагъа джууаб этедиле.

2. Дерсни темасын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

3. Компьютерде таблицала бла танышдырыу: тилни кесеклери деген таблица бла ишлеу.

4. Китаб бла ишлеу: 92 – чи ишни дефтерледе джазаргъа; 91 – чи ишни къангада кёзюу бла джаза, дефтерлеге кёчюрюу.

V. Энчи иш: 90 – чы ишни этерге.

VI. Энчи ишни тинтиу: Бир - бири ишин тинтедиле

VII. Дерсни тамамлау: 1. Джангы теманы бегитиу: окъугъан джорукъланы хайырландыра, сёзлени халатсыз джазаргъа.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Тилни кесеклерини юсюнден не билесиз? Затны ышанын кёргюзген сёзлени тилни къайсы кесеги ачыкълайды? Къаллай соруулагъа джууаб этедиле? Тилни къайсы кесеги бла байланады?

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерсде окъугъан джорукъну билиб келирге.

2. § 21. 43 – чю бетде 93 – чю ишни этерге.
19 – чу дерс

Дерсни темасы: Тюз сыфатла.

Дерсни мураты: 1. Джангы тема бла шагъырей этерге.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адамлыкъны, ишленмекликни шартларын сингдирирге.

4. Къарачай тилге сюймекликлерин терен этерге.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Юй ишни тинтиу: сохтала юй ишни борчун ачыкълай, джазгъанларын окъуйдула.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Тилни кесеклерини юсюнден не билесиз? Затны ышанын кёргюзген сёзлени тилни къайсы кесеги ачыкълайды? Къаллай соруулагъа джууаб этедиле? Тилни къайсы кесеги бла байланады?

3. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: Сёз, сёзтутуш, айтым бла ишлетиу.

4. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: юркек, къызбай, тенгиз, джаныуар

Солуу такъыйкъа: («Дуркъу – дуркъу», «Джюу, джюу, ала» д. б.)

IV. Джангы дерсни ангылатыу: 1. 96 – чы ишни окъуб, сорууларына джууаб эте, десни темасын ачыкълайдыла; китабда теманы джоругъу бла танышдырыу: Затны ышанын, тюрсюнюн кёргюзген, къаллай? неллай? деген соруулагъа джууаб этген тилни кесегине сыфат дейдиле. Тамыры, джалгъауу айырылмагъан сыфатла тюз сыфатла дейдиле.

2. Дерсни темасын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

3. Компьютерде таблицала бла танышдырыу: тилни кесеклери деген таблица бла ишлеу.

4. Китаб бла ишлеу: 97 – чи, 98 – чи ишлени тындырыу.

V. Энчи иш: Къангада берилген сёзтутушлада сыфатны къуралгъанына кёре, къауумлаб джазаргъа. Эки сёзтутушха сохтала кеслери айтымла къураб джазаргъа: къарангы кече, джулдузлу кече, джылы джангур, джайгъы джангур, сейир хапар, къурашдырылгъан хапар. 96 –чы иш.

VI. Энчи ишни тинтиу: Бир - бири ишин тинтедиле.

VII. Дерсни тамамлау: 1. Джангы теманы бегитиу: окъугъан джорукъланы хайырландыра, сёзлени халатсыз джазаргъа.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Тилни кесеклерини юсюнден не билесиз? Затны ышанын кёргюзген сёзлени тилни къайсы кесеги ачыкълайды? Къаллай соруулагъа джууаб этедиле? Тилни къайсы кесеги бла байланады?

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерсде окъугъан джорукъну билиб келирге.

2. § 22. 44 – чю бетде 95 – чи ишни этерге.
20 – чы дерс

Дерсни темасы: Къайтарыу. Сыфат.

Дерсни мураты:1. Дерсни къайтарыу бла билимни бир мизамгъа джыйыу.

2. Ариу, билимли, халатсыз джазаргъа юретирге.

3. Адамлыкъны, ишленмекликни шартларын сингдирирге.

4. Къарачай тилге сюймекликлерин терен этерге.

Дерсде окъуу керекле: 1. Окъуу китаб, дефтер, къалам, дневник.

2. Керекли таблицала компьютерде.

3. Компьютерде темагъа керекли къошакъ керек (материал).

Дерсни барыуу.

I. Сабийлени эслерин дерсге буруу.

1. Саламлашыу.

2. Дерсге хазырланыу.

3. Къангагъа кюнню, дерсни темасын, сёзлени, харифлени тюз джазыудан юлгюле джазыу.

II. Юйге берилгенни тинтиу: 1. Соруулагъа джууаб этиу: Тилни кесеклерини юсюнден не билесиз? Затны ышанын кёргюзген сёзлени тилни къайсы кесеги ачыкълайды? Къаллай соруулагъа джууаб этедиле? Тилни къайсы кесеги бла байланады?

2. Къошакъ керек (материал) бла ишлеу: Окъугъан темаларын тюз тындырыуну белгилеу.

3. Къангада, дефтерледе джаздырыу.

III. Сёзлюк иш: юркек, буу, сейир, джауум, къызбай.

IV. Джангы дерсни ангылатыу: 1. Окъуу китабда теманы джоругъу бла танышдырыу: Сыфатны юсюнден окъулгъанны къайтарыб айтыргъа.

2. Дерсни темасын ангылагъанларын, неда нени ангыламагъанларын сюзюу.

Солуу такъыйкъа: («Дуркъу – дуркъу», «Джюу, джюу, ала» д. б.)

3. Китаб бла ишлеу: 99 – чу, 100 – чю ишлени этерге.

V. Энчи иш: Тюз сыфатланы табыгъыз: Даут, менден эсе табыракъ сёзлю, батыр кёллю келечи керек эди. Бу сууукъ дуппурда чёгюбмю турлукъбуз? Ахмат сакъал, мыйыкъ джангы ургъан, кенг имбашлы, сир къатхан, чырайлы джашды. Къап – къарады чачы – башы. Не ауур машок салсанг да, белин бюкмей элтирча къарыуу барды. Къазий джумушакъ джюрекли, саулукъсуз атасы, Нафисатны къыйын джашауун кёрюб, аны кёлтюралмай, юйден, арбаздан чыгъыб, не чегетде отун эте, не ныгъышлада баш кечиндиреди.

VI. Энчи ишни тинтиу.

VII. Дерсни тамамлау: 1. Теманы бегитиу.

2. Соруулагъа джууаб этиу: Тилни кесеклерини юсюнден не билесиз? Затны ышанын кёргюзген сёзлени тилни къайсы кесеги ачыкълайды? Къаллай соруулагъа джууаб этедиле? Тилни къайсы кесеги бла байланады? Тюз сыфатла деб къаллай сёзлеге айтадыла?

3. Ишге багъа бериу, салыу.

VIII. Юй иш: 1. Дерсде окъугъан джорукъну билиб келирге.

2.