Педагогика. педагогика хмель (1). Оу ралы жоары оу орындарыны студенттеріне сынылады
 Скачать 0.82 Mb.
|
|
Өзін-өзі бақылауға арналған сұрақтар Сынып жетекшісінің тәрбие жүйесінің негізгі құрамдас бөліктері қандай? Сынып жетекшісінің ең маңызды қызметтерін көрсетіңіз. Жалпы білім беретін мектептің сынып жетекшісінің негізгі міндеттері қандай ? Сабақта оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыру ерекшеліктерін көрсетіңіз. Сабақта оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастырудың ерекшеліктері қандай? Тәрбие мақсаты дегенді қалай түсінесіңдер? «Адамның еңбекке қатынасы» деген сөзді қалай түсінесіз? Әдебиет 1. Щуркова Н.Е. Керемет нұсқаулық. Мұғалімнің анықтамалығы. М, 1999 ж. 2. Сынып жетекшісіне сыныптың тәрбие жүйесі туралы: Әдістемелік. жәрдемақы ред. Степанова Е.Н. М., 2000. 160 ж. 3. Гуткина Л.Д. Мектептегі тәрбие жұмысын жоспарлау және ұйымдастыру . М, 2001 ж. Караковский В.А., Новикова Л.И., Селиванова Н.Л. тәрбие? Білім... Білім! Мектептегі білім беру жүйесінің теориясы мен тәжірибесі. М., 1996 ж. Сынып жетекшісі: Оқу-әдістемелік құрал / Ред. MI. Рыжков. М., 1999 ж. Макаренко А.С. педагогикалық өлең. // Жиналған оп. 8 томда. М., 1984. Т. 3. Маленкова Л.И. Қазіргі мектептегі білім беру. Мұғалімнің кітабы Педагогикалық ізденіс / Құраст. И.Н. Баженов. М., 1987 ж. Петровский А.В. Тұлға. Белсенділік. Ұжымдық. М, 1982 ж. 10. Сазонов В.П. Сыныптағы тәрбие жұмысын ұйымдастыру: Сынып жетекшісіне арналған әдістемелік құрал. М., 2000 ж. П.Селиванов Б. _ C. _ Жалпы педагогика негіздері: Тәрбие теориясы мен әдістемесі. М., 2002 ж. 12. Сухомлинский В.А. Азаматтың тууы // Таңдамалы. пед. оп. 3 томда М., 1979. Т. 1. 168 Өзіндік жұмысқа арналған тапсырмалар 5-сыныпқа, 9-сыныпқа, 11-сыныпқа арналған оқу жүйесінің үлгісін жасап, сипаттаңыз. Сыныпта театр үйірмесін, эстетикалық тәрбие орталығын және т.б. ұйымдастыру негізінде тәрбие жұмысының нұсқасын жасау . Білім беру іс-шарасының сценарийін жазыңыз: а) эстетикалық тәрбие; б) еңбек тәрбиесі; в) азаматтық тәрбие; г) интернационалдық тәрбие және т.б. Эссе тақырыптары Мектептің, сыныптың тәрбие жүйесі туралы түсінік. Оқушылардың ұжымға деген көзқарасын қалыптастыру іс-әрекетін ұйымдастыру. Оқушылардың табиғатқа деген көзқарасын қалыптастыруда іс-әрекетін ұйымдастыру . 4. Сыныптың тәрбие жүйесі жағдайында оқушылардың жеке тұлғасын қалыптастыру . 5. Сыныптың тәрбие жүйесі мектептегі тәрбие жұмысының құрамдас бөлігі ретінде. 2.8. Отбасындағы педагогикалық процесс және оның мектеппен байланысы Мақсаты: отбасы тәрбиесін тұтас педагогикалық процесс ретінде түсіну. Тапсырмалар: а) Қоғам дамуының қазіргі кезеңіндегі отбасы тәрбиесінің ерекшеліктерін ашу . б) Отбасының педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздерін сипаттаңыз . в) Отбасының педагогикалық процесінің негізгі сипаттамаларын және оларды зерттеу әдістерін анықтау. г) Мектеп пен отбасының ынтымақтастығы формаларын сипаттаңыз. Жоспар Отбасы тәрбие факторы ретінде. Тұқым тәрбиесінің құқықтық аспектілері. Отбасының тұтас педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздері. Отбасының педагогикалық процесінің негізгі сипаттамалары. 169 5. Отбасы мен мектептің өзара әрекеттесу формалары. Негізгі ұғымдар: қоғамдық және отбасылық тәрбие, отбасының педагогикалық процесі, ата-ананың педагогикалық қызметі, диагностикалық әдістер , ынтымақтастық формалары, отбасы мен мектептің тәрбиелік мүмкіндіктерін біріктіру. Пәнаралық байланыс: философия, әлеуметтану, психология, педагогика, физиология, этнопедагогика, құндылықтану. Отбасы тәрбие факторы ретінде. Отбасының жас ұрпақты тәрбиелеу мәселелерін шешуде барлық уақытта үлкен мүмкіндіктері болды . Өскелең ұрпақты тәрбиелеу мәселелерін шешудегі қазіргі отбасының ерекшелігі ата-аналардың жоғары білімді және жалпы мәдени деңгейі болып табылады. Отбасындағы бала тәрбиесі адамдардың жақындығы, туыстық байланыстары, өзара сүйіспеншілік, жауапкершілік , сүйіспеншілік, ортақ өмір және т. отбасы мүшелерінің арасында қалыптасады және дамиды. Отбасы адам өміріне қажетті маңызды функцияларды орындайды: репродуктивті - балалардың туылуы; тәрбиелік – отбасының әрбір мүшесінің жеке тұлғасын қалыптастыру, тәрбиелеуге жағдай жасау; экономикалық және шаруашылық - ортақ шаруашылықтарды басқару, бюджет; басқа адамдармен қарым-қатынасты ұйымдастыру ; рекреациялық – бос уақытты ұйымдастыру (1-сурет). Олар отбасылық тәрбиенің артықшылығы болып табылады, оны басқа ешқандай тәрбие жүйесі толығымен алмастыра алмайды. репродуктивті  Тәрбиелік Коммуникативті Экономикалық және экономикалық Рекреативті Күріш. 1. Отбасының негізгі қызметтері 170 Отбасы – болашақ азаматтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын бастайтын бастапқы дүние. Ол балаға адамгершілік ережелері мен нормалары туралы алғашқы түсініктер береді, оны еңбекке дағдыландырады, өзіне-өзі қызмет ету дағдыларын қалыптастырады. Ата-анадан балаға ата-ананың іс-әрекеті мен мінез-құлқы жүйесінде өмір салты, дүниетанымы, адамгершілік, қоғамдық-саяси құндылықтары беріледі. Отбасы балаға өмір бойы әсер етеді. Отбасы тәрбиесінің қоғамдық және мемлекеттік тәрбиеге қарағанда сөзсіз артықшылығы бар. Дегенмен, қазіргі қоғамдық өмірде болып жатқан әлеуметтік, экономикалық, демографиялық өзгерістер отбасының педагогикалық процесіне тікелей әсер ететін белгілі бір проблемаларды тудырады. Нарықтық қатынастардың дамуы кезінде отбасында үлкен моральдық-педагогикалық мәселелер туындайды, олар отбасылық өмір салтына әсер етеді, ересектерде де, балаларда да жаңа құндылық бағдарларды қалыптастырады. Ата-ана мен ұстаздың міндеті – жаңа қоғамдық қатынастар жүйесі беретін әлеуметтік әлеуетті пайдалану. Мектеп пен отбасы балаларды тауар-ақша қатынасының мәдениетімен таныстыруға, сатып алу-сату пайданың, жеке бастың мүддесі емес, ортақ игілікке және тең құқықта өзара қызмет көрсету екенін көрсетуге тырысуы керек . жеке қажеттіліктерін қанағаттандыру. Ата-аналардың маңызды міндеттері – балалармен бірлескен коммерциялық қызметке бақылау және қатысу, олардың саналылықты, әдептілік пен ұқыптылықты дамыта отырып, әртүрлі қызмет түрлерін орындауды ұйымдастыру. Нарық отбасы мүшелерінің рөлдік құрылымына жанама әсер етеді, отбасы өміріне жаңа әлеуметтік көзқарастарды енгізеді. Қоғамдық және мемлекеттік тәрбиенің рөлінің төмендеуі отбасылық өмірдің өзіндік аспектілерінің тәрбие процесіне ықпалының күшеюіне әкеледі , яғни әрбір отбасы балаларды «өзінше» тәрбиелейді. Өркениет дамыған сайын отбасы кішірейе түседі. Шағын отбасы, негізінен бір балалы отбасы, отбасы ішілік тәрбиенің бір маңызды шартынан – балалардың қарым-қатынасынан айырылған. Жалғыз баланы тәрбиелеу қосымша педагогикалық күш-жігерді қажет етеді. Ата-анасының, ата-әжесінің жалғыз баласына шамадан тыс көңіл бөлу оны белсенділіктен айыруы, өзімшілдік бейімділігін қалыптастыруы мүмкін. шешуде кейбір моральдық-психологиялық ыңғайсыздық ата-анасының біреуі болмаған толық емес отбасыларда да болуы мүмкін . Бұл отбасылардың көпшілігінде нақты анықталған құрылым бар - ана мен бала. Отбасы тәрбиесінің проблемасы – ананың отбасылық өмірге жүктемесі. Ананың уақытының болмауы ауыр зардаптарға әкеледі. 171 Көбінесе ол тәрбиелік әсер етудің ең тиімсіз, қарабайыр әдістеріне жүгінуге мәжбүр: тәрбиелеу, қорлау, жоқтау. Жағымсыз микроклиматы бар, отбасылық өмірі жанжалдарға, ата-аналардың бір-біріне және балаларға үнемі талап қоюларына, айғай-шу, қорлайтын сөздер мен әрекеттерге толы отбасыларда тәрбиелік маңызды мәселелер туындайды. ата-ана құқығынан айырылу алдында тұрған ата-аналар жасайды . Мемлекет оларды ата-ана құқығынан айыра отырып, балалардың мүдделерін басшылыққа алады. Бірақ сонымен бірге бұл олардың өмірін айтарлықтай кедейлендіреді, өйткені өмір сүру мен дамудың маңызды көзі жойылады. Елдегі түбегейлі әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге, жеке меншіктің пайда болуына және жеке баю мүмкіндігінің пайда болуына байланысты айтарлықтай материалдық байлығы бар отбасылар, жаңа байлар отбасылары пайда болды. Олардағы отбасылық тәрбие үрдісінің белгілі бір проблемалық аспектілері бар. Көбінесе мұндай отбасыларда бала балалар ұжымынан айырылады, оның бойында эксклюзивтілік сезімі пайда болуы мүмкін, басқаларға негізсіз талаптар, өзімшілдік болуы мүмкін. Отбасындағы жоғары материалдық әл-ауқат (сонымен қатар төмен) отбасының педагогикалық процесін ұйымдастыруда проблемалық жағдайларды тудырады. Мектеп отбасына деген көзқарастарды нақтылай отырып, оның педагогикалық процесін түзете отырып, осы проблемаларды жеңуге ұмтылуы керек. Осылайша, демократиялық қоғамда ата-ананың бала тәрбиелеудегі функциялары толығымен қалпына келтірілді деп есептеу керек. Бірақ сонымен бірге қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық жағдайлар бала тәрбиесінде қиындықтар туғызуда. Ата-аналар отбасы тәрбиесінің маңызды аспектісі балалардың құндылық бағдарларын, олардың адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру екенін ескеруі керек . Отбасы тәрбиесінің құқықтық аспектілері. Отбасылық тәрбие ата-ананың әлеуметтік-жауапты қызметі ретінде іргелі құқықтық негізге ие. Маңызды іргелі құжат 1989 жылы 20 қарашада БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған «Бала құқықтары туралы конвенция» болып табылады. Конвенцияда: «Бала өзінің физикалық және психикалық жетілмегендігіне байланысты ерекше қорғау мен қамқорлыққа, оның ішінде туғанға дейін де, туғаннан кейін де тиісті құқықтық қорғауды қажет етеді» делінген. Баланың өмір сүруге, өмір сүруге және салауатты дамуына құқығын жариялай отырып, Конвенция дәстүрлі емес тұлға дамуының негізі ретінде баланың жеке даралығын сақтау құқығына ерекше көңіл бөледі. Баланың ата-анаға құқығы да атап өтілген. Ата-ана «баланың мүддесі үшін қажет» болғанда ғана құқықтарынан айырылады . 172 Осы Конвенцияға қол қойған мемлекеттер тегін және міндетті бастауыш білім беруді енгізуге және орта, кәсіптік білім алуға жәрдемдесуге және жоғары білімнің қолжетімділігін қамтамасыз етуге міндеттенеді. Сонымен бірге, 28-бапта «мектептегі тәртіп баланың адамдық қадір-қасиетін құрметтеуді көрсететін әдістер арқылы сақталуы керек» деп ерекше атап көрсетілген . Осы Конвенция, сондай-ақ 1959 жылы 20 қарашада Бас Ассамблея қабылдаған «Бала құқықтарының декларациясы», « Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы» және басқа да бірқатар халықаралық құжаттар баптардың негізі болды . отбасы ішілік қатынастарды, отбасы мен қоғамдағы балаларды тәрбиелеу мен оқыту мәселелерін реттейтін Қазақстан Республикасының Конституциясы . Сонымен, Қазақстан Республикасы Конституциясының 27-бабында: мемлекет қорғауында . Балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу - ата-ананың табиғи құқығы және міндеті. 3. Кәмелетке толған және еңбекке жарамды балалар еңбекке жарамсыз ата-аналарға қамқорлық жасауға міндетті . Қазақстан Республикасының Конституциясында бекітілген отбасы тәрбиесінің құқықтық принциптері «Неке және отбасы туралы» Заңда (17.12.1998 ж.) көрсетілген. Онда қазіргі заманғы отбасы құқығының негізгі принциптері: моногамия, некенің еркіндігі мен еріктілігі, ажырасу еркіндігі, отбасылық қатынастардағы ерлі-зайыптылардың теңдігі көрсетілген. Бұл құқықтар отбасылық өмірдің, отбасы ұжымындағы қарым-қатынастың терең демократиялығын қамтамасыз етеді . 52-бапта балаларды отбасында тәрбиелеудің, олардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың басымдылығы көрсетілген : «Баланың ата-анасының тәрбиесін алуға , оның мүдделерін, жан-жақты дамуын қамтамасыз етуге, адамдық қадір-қасиетін құрметтеуге құқығы бар». Бала ата-ана билігіне тәуелді объект ретінде емес, дербес құқық субъектісі ретінде танылады. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында (7.06.1999 ж.) еліміздегі білім беру процесін мемлекеттік-құқықтық реттеу мәселелеріне ерекше көңіл бөлінген. Бұл құжат нақты әзірленген құқықтық негізге ие, ата-аналар мен олардың балаларына заманауи заманауи зайырлы білім алуға құқықтық кепілдік береді. Ата-аналар мен өзге де заңды өкілдер балалардың өмір сүруі мен оқуы үшін салауатты және қауіпсіз жағдайлар жасауға, баланың жеке басының интеллектуалдық, дене және адамгершілік қасиеттерінің дамуын қамтамасыз етуге міндетті. Жалпы, Қазақстан Республикасында елімізде білім беру процесін жүзеге асыру үшін дамыған және табысты жұмыс істейтін заңнамалық база бар. Отбасының педагогикалық процесінің жемісті дамуына кепілдік беретін және отбасылық өмір мен отбасы ұжымындағы қарым-қатынастардың терең демократизмін қамтамасыз ететін құқықтық нормалар жүйесі жеткілікті түрде нақты әзірленді. 173 Отбасының тұтас педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздері. Отбасы тәрбиесі туралы алғашқы педагогикалық идеялар мен идеялар халық педагогикасында пайда болды. Педагогика ғылымының даму процесінде отбасы тәрбиесінің мәселелері нақты ғылыми-теориялық және әдістемелік мазмұнмен толтырыла бастады . Қ.Д. Ушинский, Л.Н.Толстой, П.Ф. Лесгафт және басқалар балаларды тәрбиелеуді ұйымдастыру кезінде олардың жеке ерекшеліктерін, бейімділігін, бейімділігін, дене және психикалық даму деңгейін ескеру қажеттілігіне назар аударды . Н.Крупская , А.С. Макаренко, В.А. Сухомлинский бала тәрбиесіне қолайлы әсер ететін жалпы жағдайларды бөліп көрсетті . Қазіргі зерттеушілердің еңбектерінде: Ю.П.Азаров, М.И.Булнов, И.В.Гребенников, С.В. Повилев, Л.В.Истровский және т.б.Отбасындағы балалардың іс-әрекетін ұйымдастыру , жанұя ішілік қарым-қатынас, салауатты өмір салтын қалыптастыру, мектеп пен отбасының өзара әрекеттесуі және т.б. мәселелері қарастырылады. Отбасындағы бала тәрбиесі ата-ананың (тәрбиешінің) басшылығымен және тікелей қатысуымен өтетін алдыңғы ұрпақ жинақтаған мәдениеттің барлық байлығын игеру үшін балалардың мақсатты түрде өзара әрекеттесуінің педагогикалық процесі ретінде қарастырылады. Отбасының педагогикалық процесі – бұл құрылымдық біртұтас педагогикалық жүйе, өзара байланысты, өзара әрекеттесетін элементтердің жиынтығынан тұрады : педагогикалық процестің субъектілері (ата-аналар, балалар), әлеуметтік көзқарастар (мақсаттар, міндеттер, мазмұн), педагогикалық құралдар (құралдар). , пішіндер, тапсырма әдістері). Отбасының педагогикалық процесі жұмыс істейтін жүйе болып табылады, өйткені оның барлық құрылымдық элементтері мақсат бірлігі, ортақ міндеттер, формалар, міндеттер әдістері негізінде функционалды түрде біріктірілген . Педагогикалық процестің мақсаты оның негізгі өзегі болып табылады. Осы элементтердің барлығының біріктіруші негізі отбасының педагогикалық процесінің субъектілерінің мақсатты жан-жақты қызметі болып табылады. Әртүрлі іс-әрекеттер нақты педагогикалық міндеттерді шешумен (білім алу, интеллектіні дамыту, адамгершілік, эстетикалық мәдениетті жетілдіру, дене дамуы және т.б.) байланысты болса, балаларға тәрбиелік әсер етеді. Отбасының педагогикалық процесінің қызмет етуіндегі белсенділіктің маңыздылығын негіздей отырып , оның тиімділігі балалардың өздерінің (мектеп оқушыларының) белсенділік дәрежесіне байланысты екенін атап өткен жөн. Демек, отбасындағы тәрбие жұмысының жағдайының маңызды көрсеткіші ата-аналардың басшылығымен және бақылауымен балаларды әр түрлі іс-әрекеттерге (тәрбие, еңбек, ойын, эстетикалық т.б.) қосу болып табылады. Педагогикалық процестің тәрбиелік тетіктері ата-ананың, ата-ананың және балалардың және балалардың өзара қарым-қатынасы болып табылады. Олар жеке мағына береді, балалардың көзқарастарының, мінез-құлқының дамуына, адамдарға деген көзқарасына әсер етеді. Кейіпкер 174 отбасындағы қарым-қатынастар дәстүрлермен, ата-аналардың бұрынғы отбасындағы қарым-қатынастарымен, темпераменттік ерекшеліктерімен, ерлі-зайыптылардың эмоционалдылық деңгейімен, олардың адамгершілік-педагогикалық мәдениетімен анықталады. Мұның бәрі ата-ананың балаға қарым-қатынасына жобаланады және отбасының педагогикалық процесінің жағдайын анықтайды.
Сурет 2. Отбасының педагогикалық процесінің құрылымы Отбасының педагогикалық процесінің жағдайын баланың отбасында атқаратын міндеттерін (тұрақты немесе уақытша), олардың жүзеге асыруға қатынасын, тұлғаның қалыптасуына әсерін талдау арқылы байқауға болады . Баланың отбасында орындайтын міндетін оның деңгейін айқын сипаттайтын педагогикалық процестің бірлігі ретінде қарастыруға болады . Оны байқауға болады: ата-ананың ұйымдастырушы және бағыттаушы рөлі; ата-аналар мен балалар арасындағы, олардың арасындағы қарым-қатынастың сипаты; отбасының бала тәрбиесіне әсер ететін мақсатты адамгершілік қарым-қатынастары; бала отбасына кіретін іс-әрекеттердің мазмұнының әртүрлілігі; ата-ананың тәрбие құралдарын, әдістерін, тәсілдерін пайдалана білуі; отбасының педагогикалық процесіндегі баланың белсенділігінің дәрежесі. Ата-ананың педагогикалық құрал-жабдықтарының сапасы отбасылық тәрбиенің мәнді ерекшеліктерін көрсететін, отбасының өзіне байланысты және оның бір бөлігі болып табылатын мектеп оқушысының күнделікті тәртібін ұйымдастырудан көрінеді. Режим баланың өмірлік белсенділігін уақыт бойынша қамтиды: дене, еңбек, ақыл-ой белсенділігі, бос уақытты өткізу, уақытылы тамақтану, гигиена, ұйқы. Олардың арақатынасы баланың жасына, оның жеке басының психикалық ерекшеліктеріне және қызығушылықтарына байланысты өзгереді . Студенттік режимнің құрамдас бөлігі оның бос уақыты болып табылады. Материалды талдау 175 мектеп оқушысының бос уақытын пайдалануы, оның құрылымы мен қызметі туралы отбасының тәрбиелік мүмкіндіктерінің айқын көрсеткіші болып табылады. Студент үшін бос уақытында отбасының бірлескен қызметі өте маңызды . Ол педагогикалық процестің субъектілерінің өзара әрекеттесуі, өзара түсіністік , эмпатия негізінде бір-біріне әсер ету ретінде әрекет етеді . Қарым-қатынаста (іс-әрекетпен, тәжірибемен, сезіммен алмасу жүреді . Ата-аналар мен балалардың өзара әрекеті отбасылық өмірдің шынайы дәмін тудырады, оның микроклиматын қалыптастырады және баланың қалыпты педагогикалық процесінің қалыптасуы мен дамуының маңызды көрсеткіші болып табылады. отбасы.Педагогикалық мәдениеті төмен отбасында бос уақыт педагогикалық жүктемені көтермейді, ол негізінен ойын-сауық мақсатында пайдаланылады. Отбасының тәрбиелік міндеттерін ойдағыдай шешуі үшін ондағы педагогикалық процестің деңгейін көтеру қажет. Бұл жан-жақты ғылыми әдістерге негізделген отбасын зерттеуді қажет етеді. Жүйеде барлық құрылымдық компоненттердің (ата-аналар, балалар, мақсат, міндеттер, мазмұн, құралдар, әдістер, формалар, міндеттер) өзара байланысы мен тәуелділігін, олардың сапалық сипаттамаларын көру қажет. Педагогикалық процестің тәрбиелік тетіктері ата-ананың, ата-ананың және балалардың және балалардың өзара қарым-қатынасы болып табылады. Олар жеке мағына береді, балалардың көзқарастарының, мінез-құлқының дамуына , адамдарға деген көзқарасына әсер етеді. Отбасындағы қарым-қатынастардың сипаты салт-дәстүрлермен, ата-аналардың бұрынғы отбасында қабылдаған көзқарастарымен, темпераменттік ерекшеліктерімен, ерлі-зайыптылардың эмоционалдылық деңгейімен , олардың адамгершілік-педагогикалық мәдениетімен анықталады. Мұның бәрі ата-ананың балаға деген қарым-қатынасына бағытталған. Отбасының педагогикалық процесінің негізгі сипаттамалары. Отбасында бала тәрбиесін жақсарту әлеуметтік-педагогикалық және материалдық сипаттағы көптеген жағдайларға байланысты. Соның бірі – оқушы тәрбиесіндегі отбасы мен мектептің ынтымақтастығы. Бұл өзара әрекеттестік отбасының педагогикалық процесінің жағдайы туралы ақпарат болған жағдайда ғана жемісті болуы мүмкін. Отбасының педагогикалық процесінің жағдайын диагностикалау жүйесін келесі кесте түрінде көрсетуге болады. (1-кесте). Отбасының тәрбиелік мүмкіндіктерін анықтаудың негізінде педагогикалық процестің негізгі көрсеткіштерінің сапалық сипаттамалары жатыр. Оларға байланысты деңгейлерді (жоғары, жеткілікті, төмен) анықтауға болады (2-кесте). | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||