ринолалия. Ринолалия Сессия Жауаптары. Оп 6B01901 Дефектология
 Скачать 310.21 Kb.
|
|
Ларингостробоскопия-бұл көмейді тексерудің бір әдісі, бұл әртүрлі ауруларда дауыстық қатпардың қозғалғыштығының бұзылуын арнайы құрал - строб көмегімен үзік-үзік жарықпен анықтауға мүмкіндік береді. Емтихан нәтижелері балаларда ларингит, дауыс қатпарларының кисталары, көмей ісіктері, жарақаттар, дауыстың функционалдық бұзылыстары және басқа аурулар сияқты ауруларды анықтауға мүмкіндік береді. Тексеру баланың аузына зондты енгізу арқылы жүзеге асырылады, оның соңында жарық көзі мен бейнекамера орналасқан. Жарық импульстарының жиілігін жасанды түрде ауыстыру арқылы алынған үзік-үзік жарық дауыс сымдарына түсіп, олардың тербелістерін көрсетеді. Кәдімгі ларингоскопия тек өрескел өзгерістерді анықтайды, ал стробоскопия жас пациенттің көмейінің органикалық және функционалды зақымдануын анықтауға мүмкіндік береді. Көмейдің рентгенографиясы-бұл органдар мен тіндердің көрнекі бейнесін алуға мүмкіндік беретін диагностикалық әдіс. Бұл дененің кез-келген бөлігін ағартуға қабілетті рентген аппаратының көмегімен жеңіл сәулеленудің арқасында мүмкін болады. Қосымша ақпарат алу үшін зерттеу барысында көмей қуысына енгізілетін арнайы бояғыш заттарды қолдануға болады. Бұл суреттерде тіндердің нақты құрылымын алуға мүмкіндік береді. Көмейдің рентгенографиясы диагностиканың бірегей әдісі болып табылады, оны әлі ешкім жеңе алмады. Ол эпиглоттистің, гипоидты сүйектің, сондай-ақ тіл түбірінің өзгеруімен үйлесетін органның әртүрлімещысуларын анықтауға мүмкіндік беретін ең дәл нәтижелерге кепілдік береді. Мойын тіндерінен өтіп, рентген сәулелері сүйектер мен бұлшықет тіндерінің жоғары қарсылығына тап болады. Тіндердің әртүрлі тығыздығын ескере отырып, олар арқылы өтетін сәулелердің күші де әртүрлі. Бұл маманға көмейдің айқын контуры бар контрастты суретті алуға мүмкіндік береді. Глоттография-дауыс биіктігі, күші және регистрлері өзгерген кезде ларингеальды бұлшықеттердің күйін талдауға, сондай-ақ дауыс қатпарларының бір-бірімен байланысу дәрежесін бағалауға мүмкіндік беретін әдіс. Бұл әдіс фонация кезінде дауыстық қатпарлар аймағы арқылы өткізілетін жиілік пен ток күшінің өзгеруін талдауға негізделген және жеткілікті ақпараттылыққа ие. Көмейдің қозғалыс бұзылыстарында электромиографиялық тексеру ерекше маңызға ие, оның көмегімен көмейдің биоэлектрлік иннервация жүйесін талдауға болады. 47. Опишите акустические параметры голоса (высота, сила, тембр, резонанс). Голос человека складывается из совокупности разнообразных по своим характеристикам звуков, которые образуются при участии голосового аппарата. Источником голоса являются гортань с колеблющимися голосовыми связками. Голос обладает рядом акустических характеристик: 1) Высота звука – это субъективное восприятие органов слуха частоты колебательных движений. В разговорной речи у мужчин частота основного тона голоса меняется в пределах от 85 до 200 Гц, а у женщин от 160 до 340 Гц. Модуляция голоса по высоте обеспечивает выразительность устной речи (7 типов интонационных конструкций в русском языке). Выделяют понятие тонового диапазона , то есть возможности производить звуки в определенных пределах, от самого низкого тона до самого высокого. Эти возможности и каждого человека индивидуальны. Певческий голос обладает большим диапазоном. Обязательным является владение голосом в 2е октавы для вокалистов. Однако известны случаи обладание голоса в 4-5 октав (звуки в диапазоне 43 – 2300 Гц). 2) Сила голоса – воспринимается объективно, как громкость звучания и зависит от амплитуды колебаний голосовых связок, от степени подскладочного давления воздушной струи. В разговорной речи интенсивность голоса составляет от 40 до 70 дБ, голос певцов имеет 90 – 110 дБ, а в некоторых случаях может достигать 120 дБ (сила шума авиационного мотора).Слух человека обладает адаптивными возможностями, благодаря которым можно слушать тихие звуки на фоне громких, или постепенно привыкнуть к зашумлению и начинать различать звуки. Однако даже при этом громкие звуки не безразличны слуху человека – при 130 дБ наступает болевой порог, 150 дБ – непереносимость, а 180 дБ смертельны для человека. 3) Тембр голоса, то есть его индивидуальная покраска. Тембр состоит из основного тона голоса и обертонов, то есть призвуков, обладающих большей высотой. Появление этих призвуков связано с тем, что голосовые складки колеблются не только по своей длине, воспроизводя основной тон, но и отдельными своими частями. Эти частичные колебания и создают обертоны, которые в несколько раз выше основного тона. Тембр голоса зависит от строения голосового аппарата. 4)Резонанс. Формируется благодаря резонансу в полостях рта, глотки, гортани и так далее. Принято различать 2а основных резонатора: - головной резонатор, включающий полости лицевой части выше небного свода (носовая полость и её придаточные пазухи). Головной резонатор обеспечивает звонкость, полётность звучания голоса. - грудной резонатор включает грудную клетку, трахеи и крупные бронхи, обеспечивает мощность и мягкость звучания голоса. Правильное звучание голоса требует участия обоих резонаторов. Адамның дауысы дауыстық аппараттың қатысуымен пайда болатын әр түрлі дыбыстардың жиынтығынан тұрады. Дауыс көзі-тербелмелі дауыс сымдары бар көмей. Дауыс бірқатар акустикалық сипаттамаларға ие: 1) дыбыс биіктігі – есту органдарының тербелмелі қозғалыс жиілігін субъективті қабылдауы. Ауызекі тілде мужчинерде негізгі дауыс тоағының жиілігі 85-тен 200 Гц-ке дейін, ал әйелдерде 160-тан 340 Гц-ке дейін өзгереді. Дауысты биіктігі бойынша модуляциялау ауызша сөйлеудің мәнерлілігін қамтамасыз етеді (орыс тіліндегі интонациялық құрылымдардың 7 түрі). Тон диапазоны ұғымын ажыратыңыз, яғни белгілі бір шектерде, ең төменгі тоннан ең жоғарыға дейін дыбыстар шығару мүмкіндігі. Бұл мүмкіндіктер және әр адам әртүрлі. Ән дауысы үлкен диапазонға ие. Вокалистер үшін 2Е октавада дауысты иелену міндетті болып табылады. Алайда, белгілі жағдайлар бар дауыстың болуы 4-5 октавада (43 – 2300 Гц диапазонындағы дыбыстар). 2) дауыс күші-объективті түрде, дыбыс көлемі ретінде қабылданады және дауыс сымдарының тербелістерінің амплитудасына, ауа ағынының қатпарлы қысымының дәрежесіне байланысты. Ауызекі тілде дауыстың қарқындылығы 40-тан 70 дБ-ге дейін, әншілердің дауысы 90 – дан 110 дБ-ға дейін, ал кейбір жағдайларда 120 дБ-ға жетуі мүмкін (авиациялық қозғалтқыштың Шу күші).Адамның есту қабілеті бейімделу қабілетіне ие, соның арқасында сіз қатты дыбыстардың фонында тыныш дыбыстарды тыңдай аласыз немесе бірте-бірте шуға үйреніп, дыбыстарды ажырата бастай аласыз. Алайда, бұл жағдайда да қатты дыбыстар адамның есту қабілетіне бей – жай қарамайды – 130 дБ-де ауырсыну шегі пайда болады, 150 дБ-төзімсіздік, ал 180 дБ адам үшін өлімге әкеледі. 3) дауыс тембрі, яғни оның жеке бояуы. Тембр негізгі дауыс тонынан және тондардан тұрады, яғни биіктігі жоғары қоңыраулар. Бұл қоңыраулардың пайда болуы дауыстық қатпарлардың негізгі тонды көбейтіп қана қоймай, сонымен қатар олардың жеке бөліктерімен де өзгеретіндігімен байланысты. Бұл ішінара тербелістер негізгі тоннан бірнеше есе жоғары тондарды жасайды. Дауыс тембрі дауыс аппаратының құрылымына байланысты. 4) Резонанс. Ол ауыз қуысында, жұтқыншақта, Көмейде және т.б. резонанстың арқасында қалыптасады. 2а негізгі резонаторды ажырату әдеттегідей: - таңдай қоймасынан жоғары бет бөлігінің қуыстарын қамтитын бас резонаторы (мұрын қуысы және оның параназальды синустары). Бас қуысы дауыстың дыбысталуын, ұшуын қамтамасыз етеді. - кеуде қуысының қуысы кеуде қуысын, трахеяны және үлкен бронхты қамтиды, дауыс дыбысының күші мен жұмсақтығын қамтамасыз етеді. Дауыстың дұрыс дыбысы екі резонатордың да қатысуын талап етеді. 48. Раскройте особенности логопедической работы с детьми раннего возраста с врожденными расщелинами губы и неба. Основной задачей логопедической работы с детьми с врожденной расщелиной нёба в до- и послеоперационном периодах является обучение нормальному звукопроизношению без носового оттенка. Тесная взаимосвязь в лечении детей с врожденной расщелиной губы и неба хирурга, врача-ортодонта и логопеда позволяет своевременно устранить анатомические и функциональные дефекты, восстановить психоэмоциальное состояние ребенка. Все это позволяет провести полноценную реабилитацию таких пациентов с возвращением их в общество. Логопед и лингвист проведут первоначальную оценку проблем с речью после операции, а затем последующую оценку, когда ребенку исполнится три года. В случае, если в ходе оценки выявляются проблемы с произношением ребенка, лингвист научит родителей упражнениям речи, чтобы помочь развитию ребенка с данной патологией. Специалисты также могут выполнять ряд индивидуальных упражнений с ребенком. Дети, рожденные только с врожденной расщелиной губы, обычно не нуждаются в дальнейшей логопедической терапии. Логопед и лингвист будут работать с ребенком до тех пор, пока ему нужна помощь. Логопедическая терапия, как правило, не требуется после семи лет, хотя могут потребоваться специальные исследования. Примерный план работы логопеда с ребенком: логопедическое лечение до и после уранопластики, тренировка мышечного каркаса мягкого неба, стенки глотки, развитие речевого дыхания, пред- и послеоперационное логопедическое лечение, развитие фонематического слуха, формирование связной речи. Периоды активного наблюдения: 1–2 года, 4–5 лет, 7–13 лет. В периоде комплексной реабилитации, а именно, в периоде грудного возраста, который длится от 1 месяца до 1 года, акцент реабилитационных мероприятий направлен на подготовку и проведение первичного оперативного вмешательства для устранения анатомических нарушений и восстановления эстетики лица. В центре реабилитации детей с врожденными патологиями накоплен большой опыт оказания системной и этапной помощи детям с ВРГН(врожденная расщелина губ и нёба). Активным участником педагогического процесса становятся родители. Появляется триада общения: ребенок — родители — логопед, в которой родители выступают то со стороны ребенка, то со стороны логопеда. Родители должны понимать, что оперативное лечение само по себе не обеспечит нормальной речи, а только создаст анатомо-физиологические условия для восстановления правильной речи. Большая и интенсивная работа проводится в дооперационный период. Это способствует лучшему исходу операции и сокращает сроки послеоперационной логопедической работы. В дооперационный период обязательно проводите массаж артикуляционной области, логопедическую гимнастику, упражнения для формирования ротового и носового дыхания, протягивания гласных звуков и развития слухового восприятия. После операции коррекционные задачи усложняются. Проведенные наблюдения свидетельствуют, что своевременно оказанная ранняя, необходимая и достаточная логопедическая помощь дает положительные результаты уже к трехлетнему возрасту. Дети способны посещать дошкольное общеобразовательное учреждение, общаться со сверстниками и взрослыми. Операцияға дейінгі және кейінгі кезеңдерде туа біткен таңдай жырығы бар балалармен логопедиялық жұмыстың негізгі міндеті - мұрын реңкінсіз қалыпты дыбысты айтуды үйрету. Хирургтың, ортодонт дәрігерінің және логопедтің ерні мен таңдайының туа біткен жырығы бар балаларды емдеудегі тығыз байланыс анатомиялық және функционалдық ақауларды уақтылы жоюға, баланың психоэмоционалды жағдайын қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Мұның бәрі осындай пациенттерді қоғамға оралумен толыққанды оңалтуға мүмкіндік береді. Логопед пен лингвист операциядан кейін сөйлеу проблемаларын бастапқы бағалауды, содан кейін бала үш жасқа толғанда кейінгі бағалауды жүргізеді. Егер бағалау барысында баланың айтылу проблемалары анықталса, лингвист ата-аналарға осы патологиясы бар баланың дамуына көмектесу үшін сөйлеу жаттығуларын үйретеді. Сондай-ақ, мамандар баламен бірқатар жеке жаттығулар жасай алады. Тек туа біткен ерін жырығымен туылған нәрестелер әдетте қосымша логопедиялық терапияны қажет етпейді. Логопед пен лингвист баламен көмек қажет болғанша жұмыс істейді. Логопедиялық терапия әдетте жеті жылдан кейін қажет емес, дегенмен арнайы зерттеулер қажет болуы мүмкін. Логопедтің баламен жұмысының үлгі жоспары: уранопластикаға дейін және одан кейін логопедиялық емдеу, жұмсақ таңдайдың, жұтқыншақ қабырғасының бұлшықет қаңқасын жаттықтыру, сөйлеу тыныс алуын дамыту, операцияға дейінгі және кейінгі логопедиялық емдеу, фонематикалық есту қабілетін дамыту, когерентті сөйлеуді қалыптастыру. Белсенді бақылау кезеңдері: 1-2 жыл, 4-5 жыл, 7-13 жыл. Кешенді оңалту кезеңінде, атап айтқанда, 1 айдан 1 жылға дейін созылатын нәрестелік кезеңде оңалту шараларына баса назар аудару анатомиялық бұзылуларды жою және бет эстетикасын қалпына келтіру үшін алғашқы хирургиялық араласуды дайындауға және жүргізуге бағытталған. Туа біткен патологиясы бар балаларды оңалту орталығында ВРГН(ерін мен таңдайдың туа біткен жырығы) бар балаларға жүйелі және кезеңдік көмек көрсетудің үлкен тәжірибесі жинақталған. Ата-аналар педагогикалық процестің белсенді қатысушысы болады. Қарым — қатынас триадасы пайда болады: бала — ата-ана-логопед, онда ата-аналар баланың жағында немесе логопед жағында сөйлейді. Ата-аналар хирургиялық емдеудің өзі қалыпты сөйлеуді қамтамасыз етпейтінін, тек дұрыс сөйлеуді қалпына келтіру үшін анатомиялық-физиологиялық жағдай жасайтынын түсінуі керек. Операцияға дейінгі кезеңде үлкен және қарқынды жұмыс жүргізіледі. Бұл операцияның жақсы нәтижесіне ықпал етеді және операциядан кейінгі логопедиялық жұмыс уақытын қысқартады. Операцияға дейінгі кезеңде артикуляциялық аймаққа массаж, логопедиялық гимнастика, ауыз және мұрын тыныс алуын қалыптастыруға, дауысты дыбыстарды созуға және есту қабілетін дамытуға арналған жаттығулар жасаңыз. Операциядан кейін түзету міндеттері күрделене түседі. Жүргізілген бақылаулар уақтылы көрсетілген ерте, қажетті және жеткілікті логопедиялық көмек үш жасқа дейін оң нәтиже беретінін көрсетеді. Балалар мектепке дейінгі жалпы білім беру мекемесіне барып, құрдастарымен және ересектермен сөйлесе алады. 49. Систематизируйте классификацию ринолалии. Ринолалия — нарушение речевых функций, вследствие расщелин верхней губы, твердого неба, приводящее к искажению артикуляции звуков, нарушениям фонации. Нарушение тембра голоса и фонетической стороны речи, обусловленное аномалиями строения артикуляторного аппарата. Диагностика включает обследование отоларинголога, челюстно-лицевого ортопеда, логопеда. Классификация * Открытая. Наблюдается при неполном разделении или отсутствии преграды между носовой и ротовой полостью, когда звук проникает через ротовую носовую полости. * Закрытая. Наблюдается при наличии препятствий в полости носа, либо в носоглотке. В зависимости от места расположения анатомического препятствия выделяют переднюю и заднюю закрытую ринолалию. Характерным является пониженный физиологический носовой резонанс. * Смешанная. Наблюдается при недостаточном разделении носовой и ротовой полости и наличии анатомических препятствий. Характерна гнусавость и отсутствие носовых звуков. Перечисленные виды ринолалии могут быть функциональной или органической природы. Открытая ринолалия Нарушается тембр согласных и гласных «А», «И», «У». При постановке заключения используются пробы: * проба Гутцмана (ребенку предлагают пропеть гласные «А», «И», при этом пальцами логопеда то зажимаются, то разжимаются носовые ходы — в результате звук «И» слишится глуше, под пальцами чувствуется вибрация); * проба с использованием фонендоскопа (ребенка просят произнести гласные «И», «У» — в «оливе» слышится непонятный гул). Функциональная открытая ринолалия возникает после операций по поводу аденоидита или после постдифтерийного пареза и характеризуется слабым подъемом мягкого неба. Органическая открытая ринолалия: * приобретенная (патология языкоглоточного и блуждающего нервов, травмы, давления опухолевидных образований); * врожденная (этиология: расщипление мягкого или твердого небе, укорочение мягкого неба). Закрытая ринолалия Делится на функциональную (мягкое небо при произнесении носовых сонор приподнимается, заслоняя доступ воздуха в носоглотку) и органическую (анатомическая непроходимость в ново й полости). Этапы логопедической работы при закрытой ринолалии 1. Начальный. Дифференциация носового и ротового выдоха, выработка краткого и длительного носового выдоха. 2. Постановочный. Постановка и автоматизация фонем «М», «Мь», «Н», «Нь». 3. Заключительный. Работа над голосообразованием и звучностью гласных звуков. Дифференциация согласных по назальности и неназальности изолированно, в слогах, словах, предложении и тексте. Смешанная ринолалия Объединяет причины и комбинирует симптоматику предыдущих 2-х видов ринолалии. В целом прогноз благоприятный. Однако ускорить положительную динамику можно путем включения родителей в процесс коррекции с последующей интеграцией и социализацией ребенка-ринолалика. Ринолалия-жоғарғы еріннің, қатты таңдайдың жырықтары салдарынан сөйлеу функцияларының бұзылуы, дыбыстардың артикуляциясының бұрмалануына, фонацияның бұзылуына әкеледі. Артикулятор аппаратының құрылымындағы ауытқуларға байланысты дауыс тембрінің және сөйлеудің фонетикалық жағының бұзылуы. Диагностика отоларингологты, жақ-бет ортопедін, логопедті тексеруді қамтиды. Жіктеу * Ашық. Дыбыс ауыз қуысы арқылы енген кезде мұрын мен ауыз қуысы арасында толық бөлінбеген немесе кедергі болмаған кезде байқалады. * Жабық. Бұл мұрын қуысында немесе мұрын-жұтқыншақта кедергілер болған кезде байқалады. Анатомиялық кедергінің орналасуына байланысты алдыңғы және артқы жабық ринолалия бөлінеді. Мұрынның физиологиялық резонансының төмендеуі тән. * Аралас. Бұл мұрын мен ауыз қуысының жеткіліксіз бөлінуімен және анатомиялық кедергілердің болуымен байқалады. Мұрын және мұрын дыбыстарының болмауы тән. Ринолалияның аталған түрлері функционалды немесе органикалық сипатта болуы мүмкін. Ашық ринолалия Дауыссыз дыбыстар мен "А", "және", "У"дауыстыларының тембрі бұзылады. Қорытынды жасау кезінде сынамалар пайдаланылады: * Гуцман сынағы (балаға "А", "және" дауысты дыбыстарын айту ұсынылады, ал логопедтің саусақтары қысылып, мұрын жолдары ашылады-нәтижесінде дыбыс шығады "және" дыбыссыз, саусақтардың астында діріл сезіледі); * фонендоскопты қолданатын сынақ (баладан "және", "У" дауысты дыбыстарын айтуды сұрайды — "оливада" түсініксіз шу естіледі). Функционалды ашық ринолалия аденоидитке операциядан кейін немесе дифтериядан кейінгі парезден кейін пайда болады және жұмсақ таңдайдың әлсіз көтерілуімен сипатталады. Органикалық ашық ринолалия: * жүре пайда болған (глоссофарингеальды және вагус нервтерінің патологиясы, жарақаттар, ісік түзілімдерінің қысымы); * туа біткен (этиологиясы: жұмсақ немесе қатты таңдайдың бөлінуі, жұмсақ таңдайдың қысқаруы). |